Görüntülediğiniz mahkeme kararı henüz kesinleşmemiştir. Yararlı olması amacıyla eklenmiştir.
DİYARBAKIR
BÖLGE ADLİYE MAHKEMESİ
6. HUKUK DAİRESİ
DOSYA NO : 2023/2564
KARAR NO : 2023/1904
T Ü R K M İ L L E T İ A D I N A
B Ö L G E A D L İ Y E M A H K E M E S İ K A R A R I
İNCELENEN KARARIN
MAHKEMESİ : DİYARBAKIR ASLİYE TİCARET MAHKEMESİ
DAVANIN KONUSU : İhtiyati Haciz
BÖLGE ADLİYE MAHKEMESİ
KARAR TARİHİ : 02/11/2023
Taraflar arasında görülen davada Mahkemece geçici hukukî koruma talebi hakkında verilen kararının istinaf incelemesi aleyhine ihtiyati haciz istenen vekili tarafından istenmiş, 6100 sayılı HMK’nın 353. maddesi gereğince tetkikatın evrak üzerinde yapılmasına karar verildikten ve istinaf dilekçesinin süresi içinde verildiği anlaşılmış olmakla, dava dosyası için düzenlenen rapor ile istinaf sebepleri dinlendikten ve yine dosya içerisindeki tüm belgeler okunup incelendikten sonra;
TARAFLARIN İDDİA VE SAVUNMALARININ ÖZETİ:
İhtiyati haciz talep eden vekili; müvekkilinin dava konusu çek nedeniyle borçludan alacaklı olduğunu, ibraz süresi içerisinde çekin bankaya sunulamaması sebebi ile çek tahsil edilemediğini ve borcun da hiçbir surette ödenmediğini, mahkemeye ibraz edilen çek ile alacağının varlığının her türlü şüpheden uzak şekilde sabit olduğunu, ve vadesinin geldiğini, alacak için her hangi bir rehin ya da teminat da verilmediğini, borçlunun mal kaçırmasının önüne geçilmesi amacıyla ….TL alacağının tahsilini teminen borçluya ait menkul, gayrimenkul mallarıyla üçüncü şahıslardaki hak ve alacaklarının ihtiyaten haczine, yargılama giderleriyle vekâlet ücretinin karşı tarafa yüklenmesine karar verilmesini talep etmiştir.
İLK DERECE MAHKEMESİ KARARININ ÖZETİ: .
Mahkemece yapılan yargılama neticesinde; Mahkemenin …. tarihli kararı ile süresinde bankaya ibraz edilmeyen bir çekin talep konusu olduğu ve bu haliyle çekin kambiyo senedi vasfını kaybedeceğinin açık olduğu, dava konusu belgenin adi havale hükmünde olduğu, davacının gerçek kişi olmakla tacir sıfatı bulunduğunun dosya kapsamından anlaşılamadığı, talep eden tarafın böyle bir iddiasının da bulunmadığı, talebin mutlak ya da nispi ticari dava niteliğinde bulunmadığından görevsiz olduğu gerekçesiyle ihtiyati haciz talebinin reddine karar verilmiştir.
Karara karşı, aleyhine ihtiyati haciz talep edilen vekili tarafından istinaf kanun yoluna başvurulmuştur.
İLERİ SÜRÜLEN İSTİNAF SEBEPLERİ:
İstinaf kanun yoluna başvuran aleyhine ihtiyati haciz talep edilen vekili; müvekkili firma tarafından düzenlenen….. numaralı çekin keşide yerinin Eskişehir olmasına rağmen ihtiyati haciz talebinin Diyarbakır Asliye Ticaret Mahkemesin’den talep edildiğini, aralarında gerçekleştirilen ticari ilişkinin gereklerinin müvekkili tarafından yerine getirildiğini, mal kaçırma kastlarının olmadığını, borçlu müvekkilinin dinlenmeden karar verildiğini, yetkisizlik itirazının dikkate alınarak karar verilmesi gerekirken görevsizlik kararı verilmesinin hatalı olduğu talebiyle istinaf isteminde bulunmuştur.
DELİLLERİN DEĞERLENDİRİLMESİ, HUKUKİ SEBEPLER VE GEREKÇE:
6100 sayılı HMK’nın 355. maddesi uyarınca istinaf dilekçesinde belirtilen sebepler ve kamu düzeni ile sınırlı olarak yapılan istinaf incelemesinde;
Talep, 2004 sayılı İİK m. 257 vd. hükümleri uyarınca ihtiyati haciz kararı verilmesi istemine ilişkin olup; uyuşmazlık, somut olayda ihtiyati haciz koşullarının oluşup oluşmadığı noktasında toplanmaktadır.
İhtiyati haciz, alacaklının bir para alacağının zamanında ödenmesini garanti altına almak için mahkeme kararıyla borçlunun mallarına önceden geçici olarak el konulmasıdır. İhtiyati hacze ilişkin yasal düzenleme 2004 sayılı İİK’nın 257 ila 268. maddesinde yer almaktadır. Bilindiği gibi ihtiyati haciz talep edebilme koşulları 2004 sayılı İİK’nın 257. maddesinde gösterilmiş olup, maddede hem vadesi gelen hem de henüz vadesi gelmemiş para alacakları için ihtiyati haciz şartları düzenlenmiştir. Bunlar muaccel alacaklarda alacağın vadesinin gelmiş olması ve alacağın rehinle temin edilmemiş olmasıdır. Müeccel alacaklarda kural ihtiyati haciz istenemeyeceği ise de; borçlunun belli bir adresinin olmaması veya borçlunun taahhütlerinden kurtulmak amacıyla mallarını gizlemeye, kaçırmaya veya kendisi kaçmaya hazırlanır yahut kaçar ya da bu amaçla alacaklının haklarını ihlal eden hileli işlemlerde bulunursa vadesi gelmemiş alacaklarda da ihtiyati haciz kararı verilebilir. Sözü edilen maddede bunun dışında herhangi bir koşul öngörülmemiştir.
2004 sayılı İİK’nın 258. maddesi “İhtiyati hacze 50 nci maddeye göre yetkili mahkeme tarafından karar verilir” hükmünü içermektedir. Görüldüğü üzere, söz konusu hükümde yetkili mahkeme gösterildiği halde, görevli mahkeme konusunda açık bir düzenleme bulunmamaktadır. İhtiyati hacizde hangi mahkemenin görevli olduğu 2004 sayılı İİK’nun 258’inci maddesinde açıkça belirtilmemiştir. Bu maddede sadece genel olarak mahkemeden söz edildiğine göre, görev konusunda 6100 sayılı HMK’nın göreve ilişkin hükümleri uygulanacaktır (Yargıtay 11. HD’nin 23.09.2013 tarihli ve 2013/11461 E., 2013/16263 K. sayılı; 19. HD’nin 24.06.2015 tarihli ve 2014/19016 E., 2015/9335 K. sayılı; 17. HD’nin 18/04/2019 tarihli, 2016/8787 E., 2019/5040 K. sayılı kararları). 2004 sayılı İİK m. 265/1 hükmü uyarınca mahkemenin yetkisi bir itiraz sebebi ise de; 6100 HMK’nın m. 1 hükmü uyarınca göreve ilişkin kurallar, kamu düzenindendir ve m. 114(1)-c hükmüne göre de mahkemenin görevli olması bir dava şartıdır. Aynı Kanun’un m. 115 hükmüne göre ise, dava şartlarının mevcut olup olmadığı, taraflarca ileri sürülüp sürülmediğine bakılmaksızın yargılamanın her aşamasında mahkemece kendiliğinden gözetilir.
6102 sayılı TTK m. 4 hükmünde, bir davanın ticarî dava (veya ticarî nitelikte çekişmesiz yargı işi) niteliğinde olup olmadığının tespiti bakımından üç ayrı kıstas kabul edilmiştir:
(i) Bunlardan ilki, tarafların sıfatına ve işin ticarî işletme ile ilgili olup olmadığına bakılmaksızın ve başka hiçbir şart aranmaksızın TTK veya diğer kanunlarda ticarî sayılan davalar ve çekişmesiz yargı işleridir (mutlak ticarî davalar). Mutlak ticarî davalar (çekişmesiz yargı işleri) herhangi bir unsurun, bağlama noktasının veya sebebin davanın ticarî niteliğini değiştirmediği, mahkemenin kanaatinin rol oynamadığı davalardan olup; TTK m. 4(1) hükmünde (a) ilâ (f) bentlerinde sayılmıştır.
(ii) İkincisi ise, yalnızca bir ticarî işletmeyle ilgili olmasına rağmen ticarî nitelikte kabul edilen davalar ve çekişmesiz yargı işleridir. TTK m. 4(1)-son cümle hükmü uyarınca ikinci grup ticarî davalar (çekişmesiz yargı işleri), yalnızca bir tarafın ticarî işletmesini ilgilendiren havale, vedia (saklama) sözleşmesi ile fikir ve sanat eserlerine ilişkin haklardan doğan davalardır. Bu nevi davaların (çekişmesiz yargı işlerinin) ticarî nitelikte sayılması için yalnızca bir tarafın ticarî işletmesiyle ilgili olması TTK’da gerekli ve yeterli görülmüştür.
(iii) Üçüncü grup ise, nispî ticarî davalar olup, TTK m. 4(1) hükmü uyarınca her iki tarafın ticarî işletmesiyle ilgili hususlardan doğan ve iki tarafı da tacir olan hukuk davaları (çekişmesiz yargı işleri) ticarî dava (çekişmesiz yargı işi) sayılır. Bu hükme göre bir davanın ticarî dava sayılabilmesi için, hem iki tarafın ticarî işletmesini ilgilendirmesi, hem de iki tarafın tacir olması gereklidir. Bu şartlar birlikte bulunmadıkça, uyuşmazlık konusunun ticarî iş niteliğinde olması veya ticarî iş karinesi sebebiyle diğer taraf için de ticarî sayılması davanın ticarî dava olması için yeterli değildir. TTK m. 19/2 hükmü uyarınca, taraflardan biri için ticarî iş niteliğindeki bir sözleşmenin diğer taraf için de ticarî sayılması, davanın niteliğini ticarî hale getirmeyecektir. Zira TTK, kanun gereği ticarî dava sayılan davalar haricinde, ticarî davayı “ticarî iş” esasına göre değil, “ticarî işletme” esasına göre belirlemiştir. Hâl böyle olunca, işin ticarî nitelikte olması tek başına davayı ticarî dava haline getirmez.
Yukarıda anılan ilke ve esaslar çerçevesinde somut olay değerlendirildiğinde; dava konusu uyuşmazlığın 6102 sayılı TTK’nın 4. maddesinde tahdidi olarak sayılan mutlak ticari davalardan (çekişmesiz yargı işlerinden) olmadığı, süresinde bankaya ibraz edilmeyen bir çekin talep konusu olduğu ve bu haliyle çekin kambiyo senedi vasfını kaybedeceğinden bu çekten kaynaklanan bu türden uyuşmazlığın ticari dava sayılabilmesi ve ticaret mahkemesinde görülebilmesi için tarafların her ikisinin de tacir ve dava konusunun tarafların ticari işletmeleriyle ilgili olması gerektiği, ihtiyati haciz isteyen tarafın gerçek kişi tacir ve aleyhine ihtiyati haciz istenen tarafın ticari şirket olduğundan tarafların tacir olduklarının sabit olduğu görülmüştür.
Her ne kadar mahkemece, süresinde bankaya ibraz edilmeyen bir çekin talep konusu olduğu ve bu haliyle çekin kambiyo senedi vasfını kaybedeceğinin açık olduğu, dava konusu belgenin adi havale hükmünde olduğu, davacının gerçek kişi olmakla tacir sıfatı bulunduğunun dosya kapsamından anlaşılamadığı, talep eden tarafın böyle bir iddiasının da bulunmadığı ,talebin mutlak ya da nispi ticari dava niteliğinde bulunmadığından görevsiz olduğu gerekçesiyle Asliye Hukuk Mahkemesine görevsizlik kararı vermiş ise de, ticaretsicil.gov.tr adresinden davacı gerçek kişinin tacir olup olmadığının sorgulandığı ve davacının 6 Aralık 2017 tarihli 9467 sayı numaralı 1534. sayfadaki ticaret sicil gazetesine göre tacir olduğu anlaşılmıştır.
Hâl böyle olunca, eldeki davada talep edilen ihtiyati haciz bakımından 6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu uyarınca ihtiyati haciz isteyenin tacir olması, Asliye Ticaret Mahkemesinin görevli olması ve ilk derece mahkemesinin esas hakkındaki uyuşmazlığın çözümünde görevli olmasına rağmen, davaya genel mahkeme olan Asliye Hukuk Mahkemelerinde bakılmasının gerektiği gerekçesiyle yazılı şekilde karar verilmesi usul ve yasaya aykırı olup bu husus 6100 sayılı HMK m. 355 hükmü uyarınca kamu düzeninden ve re’sen nazara alınması gerekli bir durumdur.
Yukarıda belirtilen sebeplerle, aleyhine ihtiyati haciz istenen vekilinin istinaf başvurusunun 6100 sayılı HMK’nın m. 353(1)-a-3 ve m. 355 hükümleri uyarınca istinaf sebepleri incelenmeksizin kamu düzeni ilkesi uyarınca re’sen gözetilen sebeplerle kabulü ile ilk derece mahkemesi kararının kaldırılmasına, dosyanın kararı veren yerel mahkemeye gönderilmesine karar verilerek aşağıdaki şekilde hüküm kurulmuştur.
H Ü K Ü M : Gerekçesi yukarıda açıklandığı üzere ;
1-)Aleyhine ihtiyati haciz verilen/talep edilen vekilinin istinaf isteminin, istinaf sebepleri incelenmeksizin göreve ilişkin res’en gözetilen nedenler yönünden KABULÜNE, İlk Derece Mahkemesinin yukarıda anılan …. tarihli ihtiyati haciz kararının 6100 sayılı HMK’nın 353(1)-a-3 ve 355. maddeleri uyarınca esası incelenmeksizin KALDIRILMASINA,
2-)Gerekçede belirtilen eksikliklerin giderilmesi amacıyla davanın yeniden görülmesi için dosyanın İlk Derece Mahkemesine GÖNDERİLMESİNE,
3-)Kararın kaldırılma nedenine göre aleyhine ihtiyati haciz verilen/talep edilen vekilinin istinaf sebeplerinin incelenmesine şimdilik YER OLMADIĞINA,
4-)492 sayılı Harçlar Kanunu’na ekli (1) sayılı tarife gereğince, peşin alınan istinaf karar harcının istek hâlinde İlk Derece Mahkemesince aleyhine ihtiyati haciz verilen/talep edilene İADESİNE,
5-)İstinaf kanun yoluna başvuran tarafından yapılan istinaf yargılama giderlerinin İlk Derece Mahkemesince hükümle birlikte DEĞERLENDİRİLMESİNE,
6-)6100 sayılı HMK’nın 7035 sayılı Kanun ile değişik m 359(4) hükmü uyarınca Dairemiz kararının İlk Derece Mahkemesince taraflara TEBLİĞİNE,
dosya üzerinden yapılan inceleme sonucunda, 6100 sayılı HMK’nın m. 353(1)-a ve 362(1)-c-f-g hükümleri gereğince kesin olmak üzere oy birliği ile karar verildi.02/11/2023