Görüntülediğiniz mahkeme kararı kesinleşmiş bir karardır.

T.C. BURSA BAM 5. HUKUK DAİRESİ Esas-Karar No: 2019/633 – 2022/1558
T.C.
BURSA
BÖLGE ADLİYE MAHKEMESİ
5. HUKUK DAİRESİ

DOSYA NO : 2019/633
KARAR NO : 2022/1558

T Ü R K M İ L L E T İ A D I N A
İ S T İ N A F K A R A R I

DAVA : Alacak, Menfi Tespit
KARAR TARİHİ : 17/11/2022
KARAR YAZIM TARİHİ : 16/12/2022

Taraf vekillerince yukarıda belirtilen karara karşı istinaf kanun yoluna başvurulmuş, 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu’nun 352. maddesi uyarınca yapılan ön inceleme sonucu eksiklik bulunmadığı anlaşılmış olmakla dosya üzerinden yapılan inceleme neticesinde gereği görüşülüp düşünüldü:

TARAFLARIN İDDİA VE SAVUNMALARININ ÖZETİ:
Mahkemenin 2014/1103 Esas sayılı ana dosyasında, davacı … Taş. İnş. Gıda Teks. San. ve Tic. Ltd. Şti. vekili, müvekkili ile davalı şirket arasında 16 KK 316 plakalı araç için satış devir vaadi ve vaadin kabulünün taahhüdü kontratı yapıldığını, iş bu protokole istinaden tüm borcun ödenmiş olmasına rağmen davalı tarafça devir işlemi gerçekleştirilmediğini, devrin sağlanması için Selçuk Noterliğinin 02/10/2013 tarih 6832 numaralı ihtarnamesi keşide edilmiş ise de dava konusu aracın müvekkili şirkete devredilmediğini, davalı şirketin ihtarname ile temerrüde düşürüldüğünü ileri sürerek aracın davacı adına tesciline, bu talebin mümkün olmaması halinde ise araç bedeli olan 517.414,21 TL’nin ticari faizi ile birlikte davalıdan tahsiline karar verilmesini talep etmiş, yargılama aşamasında ibraz ettiği 22/11/2017 tarihli dilekçe ile tescil taleplerinden vazgeçtiklerini müvekkilinin ödemiş olduğu bedelin iadesini talep ettiklerini beyan etmiştir.
Davalı … Otobüsleri AŞ vekili, davacının mevzuat gereği aracın adına tesciline karar verilmesini talep hakkının söz konusu olmadığını, ayrıca davacının iddia ettiği gibi araç bedelinin de ödenmediğini, ödeme iddiasına ilişkin sunulan dekontta 16 KK 316 plakalı otobüsün satış bedeli olduğuna dair bir açıklama bulunmadığı gibi sözleşme uyarınca ödenmesi gereken bedelin 517.414,21 TL olduğu halde davacının otobüs bedeli olarak ödediğini iddia ettiği ve ispat bakımından dilekçesi ekinde sunduğu dekonta göre davacı tarafın müvekkiline 261.000 Euro ödediğini, öncelikle davacının TL borcu için neden Euro ödendiğini açıklaması gerektiğini, ödeme tarihindeki kur üzerinden yapılan hesaplamada 261.000 Euronun 595.080,00 TL’ye tekabül ettiğini, sonuç olarak dekontta yazılı bedelin 16 KK 316 plakalı dava konusu araç için yatırılmadığını, söz konusu bedelin 16 BV 846 plakalı araç için yatırıldığını ve cari hesap kayıtlarından da bu bedelin 16 BV 846 plakalı araç için ödenmiş olduğunun anlaşıldığını, 16 BV 846 plakalı aracın devrinin ise davacıya yapıldığını savunarak davanın reddini talep etmiştir.
Birleşen Bursa 5. Asliye Ticaret Mahkemesinin 2014/47 Esas sayılı dosyasında davacı … Taş. İnş. Gıda Teks. San. ve Tic. Ltd. Şti. vekili, müvekkili ile davalı şirket arasında 16 LZ 262, 16 LZ 408, 16 LZ 414, 16 LZ 407 plakalı araçlar için satış devir vaadi ve vaadin kabülünün taahhüdü sözleşmesi imzalandığını, iş bu sözleşmeye istinaden söz konusu araçlar için 584.766,00 TL peşinat ödendiğini (146.191,50 TL her araç başına ödenen peşinat), bu bedellerin davalı şirket hesabında izlenebildiğini, yine usulüne uygun tutulmuş müvekkili şirket defterlerinde de şüpheye yer vermeyecek şekilde işlendiğini, dava konusu 4 araç için kalan borcun 36 takside bölündüğünü, her araç için 7.585,00 TL olmak üzere toplam 4 araç için aylık 30.340,00 TL olarak ödenmeye başlandığını, bu bedellerin 16 tanesi toplamda 485.440,00 TL’nin satıcı firmaya ikinci aşamada taksit olarak ödendiğini, davalı tarafın dava konusu araçlar ve aynı durumda olan diğer araçların kendilerine teslimi için Beyoğlu 48.Noterliğinin 09/10/2013 tarih ve 115655 yevmiye nolu ihtarnamesini keşide ettiğini, müvekkili şirketin de bunun üzerine davalı tarafa Selçuk Noterliğinin 21/10/2013 tarih 7125 numaralı ihtarnamesini keşide ettiğini, keşide edilen ihtarnameye rağmen davalı yanın devir borcunu ifa etmeyerek müvekkili şirketi mağdur etmekte olduğundan, iş bu davanın açılmasının zorunluluğunun doğduğunu ileri sürerek16 LZ 262, 16 LZ 408, 16 LZ 414, 16 LZ 407 plakalı araçların mülkiyetinin satış devir vaadi ve vaadin kabülü taahhüdü sözleşmesi gereğince, sözleşmesel yükümlülüklerin yerine gelmesi halinde, müvekkiline ait olduğunun tespiti ve tesciline, bu taleplerinin kabul edilmemesi halinde fazlaya ilişkin hakları saklı kalmak kaydıyla davalı adına ve davalı ödenen araç bedelleri olan 1.070.206,00 TL’nin dava tarihinden işleyecek ticari faizi ile birlikte davalı şirketten tahsiline karar verilmesini talep etmiş, yargılama aşamasında ibraz ettiği 22/11/2017 tarihli dilekçe ile tescil taleplerinden vazgeçtiklerini müvekkilinin ödemiş olduğu bedelin iadesini talep ettiklerini beyan etmiştir.
Davalı … Otobüsleri AŞ vekili, davacı tarafın iddialarının yerinde olmadığını, dava konusu otobüslerin konu edildiği sözleşmelerin fesih edildiğini ve sözleşmeler gereğince yapılan bir takım ödemelerin davacı şirketin müvekkiline olan borçları sebebiyle takas mahsup edildiğini savunarak davanın reddini talep etmiştir.
Birleşen Bursa 2. Asliye Ticaret Mahkemesinin 2014/46 Esas sayılı dosyasında davacı … Taş. İnş. Gıda Teks. San. ve Tic. Ltd. Şti. vekili, müvekkili şirket ile davalı şirket arasında 16 KK 304,16 KK 324 ve 16 KK 746 plakalı araçlar için satış devir vaadi ve vaadin kabulünün taahhüdü kontratı imzalandığını, iş bu protokole istinadan söz konusu araçlar için 198.000,00 Euro (609.840,00 TL) peşinat ödendiğini (her araç başına 66.000,00 Euro peşinat) dava konusu 3 araç için kalan borcun 44 takside bölündüğünü, 16 KK 304 plakalı araç için aylık 3.750,00 Euro, 16 KK 324 plakalı araç için 1.000,00 Euro, 16 KK 746 plakalı araç için 4.349,38 Euro olmak üzere toplamda 3 araç için aylık 9.099,39 Euro olmak üzere ödenmeye başlanıldığını, bu bedellerin iki araç için 16 tanesi, bir araç için 17 tanesi, toplamda 146.808,20 Euro satıcı firmaya ikinci aşamada taksit olarak ödendiğini, davalı tarafın dava konusu araçlar ve aynı durumda olan diğer araçların kendilerine teslimi için Beyoğlu 48.Noterliğinin 09/10/2013 tarih ve 115655 yevmiye nolu ihtarnamesini keşide ettiğini, müvekkili şirketin de bunun üzerine davalı tarafa Selçuk Noterliğinin 21/10/2013 tarih 7125 yevmiye numaralı ihtarnamesini keşide ettiğini, keşide edilen ihtarnameye rağmen davalı yanın devir borcunu ifa etmeyerek davacının şirketini mağdur etmekte olduğunu, taraflar arasında akdedilen sözleşme uyarınca davalı şirketin ruhsat sahibi olduğu araçların borcu ve riski bittiğinde müvekkili şirkete devri gerektiği halde sözleşmenin davalı tarafça fesih edildiğini ileri sürerek 16 KK 304,16 KK 324 ve 16 KK 746 plakalı araçların mülkiyetinin aradaki satış devir vaadi ve vaadin kabulünün taahhüdü sözleşmesi gereğince, sözleşmesel yükümlülüklerin yerine gelmesi halinde, müvekkili şirkete ait olduğunun tespiti ve tesciline, bu taleplerinin kabul edilmemesi halinde fazlaya ilişkin hakları saklı kalmak kaydıyla davalı adına ve davalıya ödenen araç bedelleri olan 344.808,20 Euro’nun (1.037.872,68 TL) dava tarihinden işleyecek ticari faizi ile birlikte davalı şirketten tahsiline karar verilmesini talep etmiş, yargılama aşamasında ibraz ettiği 22/11/2017 tarihli dilekçe ile tescil taleplerinden vazgeçtiklerini müvekkilinin ödemiş olduğu bedelin iadesini talep ettiklerini beyan etmiştir.
Davalı … Otobüsleri AŞ vekili, davacı tarafın iddialarının yerinde olmadığını, dava konusu otobüslerin konu edildiği sözleşmelerin fesih edildiğini ve sözleşmeler gereğince yapılan bir takım ödemelerin davacı şirketin müvekkiline olan borçları sebebiyle takas mahsup edildiğini savunarak davanın reddini talep etmiştir.
Birleşen Bursa 1. Asliye Ticaret Mahkemesinin 2014/1104 Esas sayılı dosyasında davacı … Taş. İnş. Gıda Teks. San. ve Tic. Ltd. Şti. vekili, taraflar arasında ticari ilişki mevcut olduğunu, söz konusu ticari ilişkiye istinaden davalı tarafa senet verildiğini, söz konusu senetlerin ödenmiş olmasına rağmen müvekkiline iade edilmediğini ve taraflar arasında ihtilaf çıkması üzerine bedelsiz kalan 7 adet senedin (4.370 Euroluk) diğer başka senetlerle birlikte davalı tarafından Bursa 10.İcra Müdürlüğünün 2013/8920 E. sayılı dosyasında takibe konu edildiğini, tarafların ticari defter ve kayıtların incelenmesi durumunda senetlerin ödendiğinin ve bedelsiz kaldığının anlaşılacağını ileri sürerek Bursa 10.İcra Müdürlüğünün 2013/8920 E. sayılı icra dosyasına konu 7 adet 4.370 Euroluk senedin bedelsiz olduğunun tespiti ile müvekkilinin bu senetler nedeniyle borçlu olmadığının tespitine karar verilmesini talep etmiştir.
Davalı … Otobüsleri AŞ vekili, davacı şirketin müvekkili şirket ile arasında mevcut olan acentelik sözleşmesi ile müvekkilinin acenteliğini yaptığını, kendisine ait otobüsleri müvekkili şirketin bünyesinde taşıt sözleşmesi ile çalıştırdığını, mülkiyeti müvekkili şirkete ait otobüslerin zilyetliğini ve sonrasında borçlarını ödemek ve sözleşme şartlarına uygun hareket etmek kaydıyla mülkiyetini devralmak üzere satış vaadi sözleşmeleri imzalandığını, imzalanan sözleşmelerin her iki taraf için de alacak borç doğuran sözleşmeler olup taraflar arasındaki alacak borç ilişkilerinin cari hesap ile takip edildiğini, davacı şirketin de cari hesap tahtında doğmuş ve doğacak borçlarından ayrı olarak müvekkiline karşı olan borçlarını bono ile ödemek istediğini, istemin kabulü ile müvekkili şirket lehine bonolar düzenlendiğini ancak davacı şirketin bono bedellerini ödemediğini ve bu nedenle müvekkili tarafından alacağın tahsili amacıyla icra takibi başlatıldığını, dava konusu bono bedellerinin ödendiği iddiasının yerinde olmadığını savunarak davanın reddini talep etmiştir.
Birleşen Bursa 1. Asliye Ticaret Mahkemesinin 2014/167 Esas sayılı dosyasında davacı … Otobüsleri AŞ vekili, müvekkili şirket ile davalı şirket arasında 16 KK746, 16 KK 324 ve 16 KK 304 plakalı otobüslere ilişkin olarak 03/04/2012 tarihli satış vaadi ve vaadin kabulünün taahhüdü kontratı imzalandığını ancak davalı şirketin taahhütlerini yerine getirmemesi sebebiyle Beyoğlu 48.Noterliğinin 09/10/2013 tarih ve 115655 yevmiye nolu ihtarnamesini ile sözleşmenin fesih edilerek sözleşme konusu araçların iadesinin talep edildiğini, taraflar arasında imzalanan sözleşmeler uyarınca davalı şirketin 16 KK 746 plakalı otobüsün satışı için 226.597,63 Euro, 16 KK 324 plakalı otobüsün satışı için 266.225,00 Euro ve 16 KK 304 plakalı otobüsün satışı için 224.201,34 Euro ücretin müvekkili şirkete ödeneceğinin kararlaştırıldığını, müvekkilinin söz konusu otobüsleri davalı şirkete kiralamak ve neticesinde yapmış oldukları sözleşmelere güvenerek devretmek maksadıyla satın aldığını ancak davalı şirketin sözleşmeye aykırı davrandığını, ödemekle yükümlü olduğu kira ve taksit bedellerini ödemediğini, müvekkili şirket bünyesinde çalıştırmak zorunda olduğu otobüsleri çalıştırmadığını ve müvekkilinin sözleşmeyi haklı nedenlerle feshetmek zorunda kaldığını, sözleşmenin feshi neticesinde de otobüsleri sözleşmelerde belirtilen bedellerde devredilmesi amacıyla satın alan müvekkilinin sözleşme konusu otobüsleri üçüncü kişilere satmak zorunda kaldığını ve söz konusu satışlar nedeniyle zarara uğradığını, 16 KK 746 plakalı otobüsün satışı için sözleşmede 226.597,63 Euro bedel belirlenmiş iken 25/12/2013 tarihinde 172.809,05 Euro bedelle üçüncü kişiye devredildiğini ve bu devriden müvekkilinin 53.788,58 Euro zarara uğradığını, 16 KK 324 plakalı otobüsün satışı için sözleşmede 266.225,00 Euro bedel belirlenmiş iken 25/12/2013 tarihinde 222.898,63 Euro bedelle üçüncü kişiye devredildiğini ve bu devriden müvekkilinin 43.326,37 Euro zarara uğradığını, 16 KK 304 plakalı otobüsün satışı için sözleşmede 224.201,34 Euro bedel belirlenmiş iken 25/12/2013 tarihinde 172.809,05 Euro bedelle üçüncü kişiye devredildiğini ve bu devriden müvekkilinin 51.392,29 Euro zarara uğradığını, ayrıca müvekkili şirket ile davalı şirket arasında devam eden ticari ilişki tahtında davalı şirketin devamlı suretle borçlu durumda bulunduğunu, müvekkili şirketin alacaklarını tazmin yoluna gittiğini, bu kapsamda asıl alacağa bağlı feri alacak haklarını saklı tuttuğunu, TBK’nın 131/2. maddesi uyarınca müvekkilinin 31/12/2012 tarihi itibariyle uğradığı faiz zarar kaleminin de davalı şirketten tahsiline karar verilmesi gerektiğini ileri sürerek müvekkili şirket ile davalı şirket arasında var olan cari hesap tahtında 31/12/2012 tarihi itibariyle müvekkili aleyhine doğmuş 63.232,14 TL’nin ve yine davalı tarafından yükümlülüklerini yerine getirmemesi sebebiyle sözleşmelerin feshi nedeniyle müvekkili şirketin uğramış olduğu zararlardan dolayı 148.507,24 Euronun davalından tahsiline karar verilmesini talep etmiştir.
Davalı … Taş. İnş. Gıda Teks. San. ve Tic. Ltd. Şti. vekili, davacı yanın tüm iddialarını reddettiklerini beyanla davanın reddini talep etmiştir.

İLK DERECE MAHKEMESİ KARARININ ÖZETİ:
Mahkemece, ana dava yönünden yapılan değerlendirmede … Ltd. Şti.nin süreç içinde yaptığı ödemeler belli bir düzen içerisinde kayıtlara yansıtılmamış olmakla beraber peşinat ve taksitlerin kısmen ödendiğinin bilirkişi raporlarıyla sabit olduğu, özellikle 16 KK 316 plakalı araç yönünden sözleşmeden kaynaklanan bütün borcun ödendiği, hatta bir miktar fazla ödeme bulunduğunun 06/10/2017 tarihli bilirkişi raporuyla belirlendiği, bu durumda davacının 16 KK 316 plakalı araç için ileri sürdüğü talebin özünde haklı olduğu, dava tarihi itibariyle bu aracın mülkiyetinin devredilmesini talep edebilmek için gerekli şartların oluştuğu ancak menkul mülkiyetinde cebri tescile ilişkin usulü sorunlar ve davacı tarafın alacağını bedele hasretmesi nazara alındığında davacı tarafın ödediği bedeli iade almak hakkının doğduğunun kabulü gerektiği,
Diğer otobüsler yönünden davacı tarafın sözleşmeye aykırı davrandığı ve edimlerini zamanında yerine getirmediği, halen bu otobüsler için ödenmemiş taksitlerin bulunduğu, o halde davacı tarafın araç mülkiyetlerini yahut bedellerini isteme hakkı bulunmadığı, kendi edimlerini yerine getirmeyen tarafın karşı taraftan edimlerin ifasını talep edemeyeceği, bu itibarla … Ltd. Şti. tarafından açılan davaların da reddi gerektiği,
… Ltd Şti.nin bir talebi de icra takibine konu edilmiş yedi adet bono sebebiyle borçlu olmadığının tespit edilmesine ilişkin olduğu, taraflar arasındaki cari hesap ilişkisinin sadece otobüslerin satışından ibaret olmadığı, otobüslerin işletilmesinden doğan alacaklar yanında nizasız biçimde satın alınıp işletilen araçlardan kaynaklanan alacak ve borçların da mevcut olduğu, örneğin otobüslerde verilen ikram malzemelerinden kaynaklanan alacak ilişkisinin de aynı hesapta takip edildiği, özellikle … AŞ’nin kayıtlarında bakiye alacak çıkması ve … Ltd. Şti.nin kayıtlarının yetersiz ve eksik olması nazara alındığında bonolardan kaynaklanan alacağın varlığı veya yokluğu konusunda kesin bir yargıya varmanın mümkün olmayıp bonoların sebepten mücerret, kayıtsız şartsız borç ikrarına havi kambiyo senetleri niteliğinde oluşu nazara alındığında yazılı ve kesin delilerle ispatlanamayan bu davanın da reddi gerektiği,
Eldeki davayla birleşen ve … AŞ tarafından açılan davanın da reddi gerektiği, zira bu davadaki temel talebin … Ltd. Şti. tarafından satın alınmaması sebebiyle daha ucuza satılmak zorunda kalınan otobüs bedellerinden kaynaklanan zarara ilişkin olduğu, ancak … AŞ’nin başından beri otobüslerin işletilmesi konusunda söz sahibi olup belirli bir kullanım ücreti karşılığında fiili kullanımın … Ltd. Şti.ne devredildiği, davacı tarafın hem malları belli bir süre zorunlu kullanım bedeli tahsil ederek mülkiyetinde tutup hemde kullanımdan kaynaklanan eskimeye karşılık gelen ikinci el değeri farkını talep edemeyeceği, daha açık bir ifadeyle … AŞ mülkiyetinde bulunan araçtan kullanım hakkı adı altında gelir elde ettiği ve tekrar bedel farkı istemesinin haksız kazanç teşkil edeceği,
… AŞ’nin cari hesaba ilişkin alacak iddiasının da yeterince ispatlanamadığı, her ne kadar tarafın kendi kayıtlarına göre 669.508,38 TL alacaklı görünse de dava dilekçesinde sözü edilen 63.232,14 TL’nin nereden kaynaklandığının anlaşılır mahiyette olmadığı, dosyadaki bilirkişi raporlarından da anlaşılacağı üzere … AŞ’nin otobüs satışlarından dolayı tahsil edemediği bedellerin çok daha yüksek olduğu, o halde bahsedilen cari hesabın otobüs satışlarından kaynaklanamayacağını, nitekim … AŞ’nin İstanbul 7.Asliye Ticaret Mahkemesinin 2014/661 Esas sayılı dosyası ile cari hesaptan kaynaklanan başkaca alacak taleplerini ileri sürdüğü, taraf kayıtlarının karmaşıklığının davanın ispatına yetecek şekilde bilgi ve kanaat edinilmesini engellediği, bu nedenle eldeki dava ile birleşen 2014/167 esas sayılı dosyadaki talepler yönünden de davanın reddi gerektiği gerekçesiyle, ana davanın kabulü ile, 517.414,21 TL’nin dava tarihinden itibaren işleyecek ticari faiziyle birlikte davalı … AŞ’den alınarak davacıya ödenmesine, birleşen Kapatılan Bursa 5.Asliye Tİcaret Mahkemesinin 2014/47 Esas sayılı davası yönünden davanın reddine, birleşen Bursa 2.Asliye Tİcaret Mahkemesinin 2014/46 Esas sayılı davası yönünden davanın reddine, birleşen Bursa 1. Asliye Ticaret Mahkemesinin 2014/1104 Esas (Kapatılan Bursa 5.Asliye Tİcaret Mahkemesinin 2013/275 Esas) sayılı davası yönünden davanın reddine, birleşen Bursa 1. Asliye Ticaret Mahkemesinin 2014/167 Esas sayılı davası yönünden davanın reddine karar verilmiştir.
Karara karşı, taraf vekillerince ayrı ayrı istinaf kanun yoluna başvurulmuştur.

İLERİ SÜRÜLEN İSTİNAF SEBEPLERİ:
İstinaf talebinde bulunan davalı/birleşen davanın davacısı … Otobüsleri AŞ vekili, asıl davanın kabulüne yönelik karar ile birleşen 2014/167 E. sayılı dosyada davanın reddine dair verilen karara yönelik istinaf talebinde bulunmuş olup asıl dava yönünden; mahkemece davacı tarafından dava dilekçesi ekinde dosyaya sunulmuş dekontta belirtilen “araç alım bedeli” açıklamalı 261.000 Euro ödemesinin 16 KK 316 plakalı araca ilişkin olduğu iddiasının doğru kabul edildiğini ancak dava kapsamında 20/06/2011 tarihli yapılan ödemenin 16 BV 846 plakalı otobüs için yapıldığı yönündeki savunmalarının kararın hiçbir yerinde tartışılmadığını, bu hususun öncelikle HMK’nın 297/1-ç maddesine aykırılık teşkil ettiğini, öte yandan bu dekontta yer alan açıklamanın “otobüs alım bedeli” şeklinde olup hangi otobüs için olduğunun belirtilmediğini, bu şekilde bir ibarenin davacının iddiası olan ödemenin 16 KK 316 plakalı araç için yapıldığını ispata yeterli olmadığını, müvekkilince bu ödeme kabul edilmekte birlikte ödemenin hukuki gerekçesinin farklı olduğunun öne sürüldüğünü ve vasıflı ikrarın söz konusu olup ispat yükünün yer değiştirmeyeceğini, davacının yine talebini ispat yükü altında olduğunu, bu bakımdan hangi otobüse ilişkin yapıldığı belirli olmayan banka dekontunun davacının davasını ispata kadir olmadığı gibi müvekkilinin ticari defterleri üzerinde dosya kapsamında yapılan incelemede davacının 16 KK 316 plakalı aracın mülkiyetinin devri için gerekli ödemeyi yapmadığının tespit edildiğini, davacının davasını ispata yarar tek aracın kendisinin tuttuğu ticari defterler ve taraflar arasındaki sözleşme olduğunu, zira davacının kendi ticari defterlerinde dahi ödemelerin 16 KK 316 plakalı araç için yapılmış olduğuna dair bir kanaat yer almadığını, yalnızca davacının iddiası nazara alınarak ödemenin bu araç için yapılmış olduğu kanaatine varıldığını, ancak 16 KK 316 plakalı aracın devri için yapılması gereken ödemenin TL cinsinden belirlenmişken davacının ödediği paranın avro cinsinde olduğunu, 16 KK 316 için 2 taksitte ödeme yapılması öngörülmüşken dekonttaki ödemenin tek seferlik olup davacının ödemesi gereken para toplamda 517.414,21 TL iken davacı tarafından avro cinsinden yapılan ödemenin TL’ye çevrildiğinde 595.080 TL’ye denk geldiğini, aradaki 77.666 TL’lik fark davacı tarafından açıklanamadığını, davacı tarafından ödenen miktarın 16 BV 846 için tutulan cari hesapta ödenmesi gereken borç miktarı kadar olduğu hususlarının mahkemece nazara alınmaksızın hatalı tespitleri içeren çelişkili bilirkişi raporunun hükme esas alınarak hukuka aykırı karar verildiğini,
Birleşen 2014/167 E. sayılı davaya ilişkin olarak ise davadaki taleplerinin müvekkili şirket ile davacı (birleşen dosya davalısı) arasında imzalanan ve konularını 16 KK 304, 16 KK 324 ve 16 KK 746 plakalı araçların oluşturduğu sözleşmeden doğan zararın tazmini iken, ilk derece mahkemesince söz konusu araçların 2. el satışından kaynaklanan zararın talep edildiğinin kabul edilerek buna göre hüküm tesis edildiğini, ilk derece mahkemesinin söz konusu tespitinin hatalı olup taleplerinin müvekkilinin menfi zararının tazminine yönelik olduğunu, yani sözleşmeye duyulan güven neticesinde uğranılan zararın tazminin talep edildiğini, zira müvekkili ile karşı taraf arasında imzalanan sözleşmeler gereğince, müvekkili şirket tarafından satın alınan araçların, karşı tarafa kira yolu ile zilyetliği devredilmiş ve sözleşme sürelerinin bitiminde, sözleşmeden doğan edimlerin layıkı ile ifasına bağlı olarak söz konusu araçların karşı tarafa devredileceği hususunda anlaşma sağlandığını, 16 KK 746 plakalı otobüsün satışı için sözleşmenin kuruluş aşamasında belirlenen bedelin 226.597,63 Euro olup 16 KK 746 plakalı araç için imzalanan sözleşme gereğince, sözleşme süresi boyunca yapılacak ödemeler neticesinde müvekkilinin 226.597,63 Euro bedel karşılığında söz konusu aracı karşı tarafa satmış olacağının sözleşme açıkça düzenlendiğini ancak davalı tarafın sözleşme hükümlerine riayet etmemesi sebebi ile müvekkilinin 16 KK 746 plakalı aracı 226.597,63 Euro bedel ile satma imkanından mahrum kaldığını ve güncel piyasa değeri olan 172.809,05 Euro bedel ile aracı satmak zorunda kaldığını, buradan doğan zararın 53.788,58 Euro olduğunu, aynı şekilde 16 KK 324 plakalı araç nedeniyle 43.326,37 Euro ve 16 KK 304 plakalı araç nedeniyle 51.392,29 Euro zararı olduğunu, davadaki talebin kaynağının sözleşmeye duyulan güven sebebiyle uğranılan menfi zarar talebi iken, hatalı değerlendirme ile davanın reddine karar verildiğini,
Yine aynı davada müvekkilinin 31/12/2012 tarihi itibari ile uğradığı faiz zararı kaleminin tahsilinin dava konusu edildiğini, mahkemenin müvekkilinin davalıdan alacaklı olduğu yönünde tespit yapıldıktan sonra, talep edilen 63.232,14 TL’nin nereden kaynaklandığının anlaşılır mahiyette olmadığı, bahsedilen cari hesabın otobüs satışlarından kaynaklanamayacağı, İstanbul 7. Asliye Ticaret Mahkemesinin 2014/661 E. sayılı dosyası ile cari hesaptan kaynaklanan başkaca alacak taleplerimizin olduğu, taraf kayıtlarının karmaşıklığının davanın ispatına yetecek şekilde bilgi ve kanaat edinilmesini engellediği gerekçeleri ile hakkaniyete ve usule aykırı gerekçe ile talebin reddine karar verildiğini, oysaki 63.232,14 TL’lik zarar talebinin otobüs satışları ile hiçbir ilgisi olmadığını, bu zarar kaleminin karşı tarafın müvekkiline olan ve katlanarak büyüyen alacağının zamanında ve tamamen tahsil edilememesinden doğan faiz zararı olduğunu ileri sürerek 2014/1103 E. (ana dosya) kapsamında davanın reddine, 2014/167 E. sayılı dosya kapsamında davanın kabulüne karar verilmesini talep etmiştir.
İstinaf talebinde bulunan davacı/birleşen dosyanın davalısı olan … Taş. İnş. Ltd. Şti. vekili birleşen (Kapatılan) Bursa 5. Asliye Ticaret Mahkemesinin 2014/46 E. ve 2014/ 47 E. sayılı dosyalarına yönelik olarak öncelikle ödemelerin sabit olup son takside kadar günü gününe ödeme yapıldığını, 27/09/2013 tarihine kadar müvekkilinin 2014/46 E. sayılı dosyaya konu olan 16 KK 324, 746, 262 otobüslerin taksitini, 31/09/2013 tarihinde kadar da 2014/47 E. sayılı dosyaya konu olan 16 LZ 262, 408, 414, 407 plakalı otobüslerin taksitini ödediğini, ayrıca 16 LZ 262, 408, 414, 407 plakalı otobüsler için müvekkilinin 219.700 Euro peşinat, 16 KK 324, 746, 262 plakalı otobüsler için ise 250.000 Euro peşinat ödediğini, müvekkili ile karşı taraf arasında acentelik sözleşmesinin de mevcut olup birden fazla hukuki ilişkinin tek bir cari hesapta tutulduğunu, müvekkilinin vadesi gelen taksitleri cari hesap kaydından mahsuben ödediğini yani karşı tarafın vadesi gelen taksit miktarlarını müvekkilinin carisine borç kaydı olarak düşmekte, müvekkilinin diğer işlerden olan alacaklarından mahsup etmekte olduğunu, bu hususun dosya kapsamında alınan bilirkişi raporlarında sabit olup 13 nolu celsede de davalı vekilinin ” ….Rapordan da anlaşılacağı üzere davacının yaptığı ödemelere rağmen halen şirketimiz alacaklı durumdadır….” ikrarı üzerine çekişmeli olmaktan çıktığını, yargılama aşamasında hükmen tescil talebinden vazgeçilerek bedel iadesinin talep edildiğini, tarafların sözleşmenin dönülmesinden sonra karşılıklı olarak edimleri iade yükümlülüğü altında olduğunu halde mahkemece müvekkilinin edimlerini gereği gibi ifa etmediği gerekçesiyle reddedildiğini, 10/12/2013 ile 25/12/2013 tarihlerinde, satış vaadi sözleşmelerinin teminatı olarak verilen senetlerin muaccel hale getirerek C/H ilişkisine müvekkili şirketin borcu olarak kaydediliğini, aynen ifa talep edilmediği dikkate alındığında, sözleşmeye teminat olarak verilen senetlerin müvekkili aleyhine borç olarak kaydedilmesinin hukuka aykırı olduğunu,
Birleşen Bursa 1. Asliye Ticaret Mahkemesinin 2014/167 E. sayılı davada ise mahkeme gerekçesinin hatalı olup müvekkilinin sözleşmenin feshinden önce ödemeleri zamanında yaptığını, taksit vadesi gelmeden karşı tarafça sözleşmenin feshedildiği ve dolayısıyla müvekkilinin herhangi bir kusurunun bulunmadığı gerekçesiyle davanın reddine karar verilmesi gerektiğini,
Birleşen Bursa 1. Asliye Ticaret Mahkemesinin 2014/1104 E. sayılı dosyasında da bilirkişi raporlarının içeriğinden, taraflar arasındaki satış vaadi sözleşmesinden de anlaşılacağı üzere Euro senetlerin KK plakalı araçların taksitlerine karşılık verildiğini, senetlerin Euro olması, sözleşmedeki taksit miktarları ile tarihlerin senettekilerle aynı olması, 7 adet bulunması dikkate alındığında satış vaadinden kaynaklandığı açıkça ortada olup senetlerin otobüsler için verildiği, otobüslerin ödemelerinin çekişmesiz olduğu dikkate alındığında davanın reddi yerine kabulüne kararı verilmesi gerektiği ileri sürerek birleşen (Kapatılan) Bursa 5. Asliye Ticaret Mahkemesinin 2014/46 E. sayılı dosyasındaki ret kararının kaldırılarak ikrar ve rapor karşısında çekişmesiz olan 1.037.872,68 TL’lik ödemenin müvekkiline iadesine, birleşen (Kapatılan) Bursa 5. Asliye Ticaret Mahkemesinin 2014/47 E. sayılı dosyasındaki ret kararının kaldırılarak ikrar ve rapor karşısında çekişmesiz olan 1.070.206 TLlik ödemenin müvekkiline iadesine, birleşen Bursa 1. Asliye Ticaret Mahkemesinin 2014/167 E. sayılı dosyasındaki ret kararının gerekçesinin değiştirilmesine, birleşen Bursa 1. Asliye Ticaret Mahkemesinin 2014/1104 E. sayılı dosyasındaki ret kararının kaldırılarak davanın kabulüne karar verilmesini talep etmiştir.

DELİLLERİN DEĞERLENDİRİLMESİ, HUKUKİ SEBEPLER VE GEREKÇE:
Dosyanın Dairemize istinaf incelemesine gönderilmesinden sonra 13/09/2019 tarihli dilekçe ile A … Tur. Tic. Ltd. Şti. vekilinin müvekkili şirketin 26/02/2014 ve 04/08/2016 tarihli temlik sözleşmelerine istinaden ….Ltd.Şti.nden alacaklı olduğunu, temlik sözleşmelerine istinaden müvekkili şirketinin davanın kazanılmasında hukuki yararı bulunduğunu beyan ederek davaya müdahale talebinde bulunduğu anlaşılmaktadır.
HMK’nın 357. maddesi gereği istinaf aşamasında davaya müdahale talebinde bulunamayacağı açıkça düzenlenmiş olup istinaf aşamasında fer’i müdahale talebinde bulunan A … Tur. Tic. Ltd. Şti. vekilinin müdahale talebinin reddine karar vermek gerekmiştir.
Öte yandan A … Tur. Tic. Ltd. Şti. 03/02/2021 tarihli dilekçe ile Bursa 1. Asliye Ticaret Mahkemesinin 2014/1103 Esas, birleşen Bursa 2. Asliye Ticaret Mahkemesinin 2014/46 Esas ve birleşen Bursa 5. Asliye Ticaret Mahkemesinin 2014/47 Esas sayılı dosyalarında yer alan tüm hak ve alacakların ….Ltd. Şti.ile aralarında düzenlenen temlikname uyarınca temlik alındığını belirterek HMK’nın 125/2.maddesi uyarınca işlem yapılması için temlik alınan dosyaların bozularak taraf teşkilinin sağlanması için ilk derece mahkemesine gönderilmesini talep ettiği görülmekle,
HMK’nın 125. maddesi, dava konusunun taraflarca üçüncü kişiye devir ve temliki hâlinde yapılacak usul işlemlerini belirlemiştir. Maddenin ikinci fıkrası gereğince davanın açılmasından sonra, dava konusu davacı tarafından devredilirse, devralmış olan kişi, görülmekte olan davada davacı yerine geçer ve davaya kaldığı yerden itibaren devam eder. Başka bir anlatımla HMK’nın 125/2. maddesinde, davacı tarafından dava konusunun üçüncü kişiye devredilmesi hâlinde, devralan üçüncü kişinin, hukuk gereği (ipso iure) davacı sıfatı ve buna bağlı olarak davayı takip yetkisi kazanacağı ve davanın yeni davacı ile süreceği kabul edilmiştir. Bu nedenle 6/02/2014 ve 04/08/2016 tarihli temlik sözleşmeleri uyarınca Bursa 1. Asliye Ticaret Mahkemesinin 2014/1103 Esas sayılı ana dosyada, birleşen Bursa 2. Asliye Ticaret Mahkemesinin 2014/46 Esas ve birleşen Bursa 5. Asliye Ticaret Mahkemesinin 2014/47 Esas sayılı dosyalarında A … Tur. Tic. Ltd. Şti.nin “temlik alan davacı” olarak dosyaya eklenmesine karar verilmiştir.
HMK’nın 355. maddesi uyarınca istinaf dilekçesinde belirtilen sebepler ve kamu düzeni ile sınırlı olarak yapılan istinaf incelemesinde;
Davacı …. Ltd. Şti. 2014/1103 Esas sayılı ana davada taraflar arasında 16 KK 316 plakalı araç için akdedilen satış devir vaadi ve vaadin kabulünün taahhüdü kontratı uyarınca araç bedelini ödediğini ancak davalı tarafça aracın mülkiyetinin devredilmediği ileri sürerek araç için ödenen 517.414,21 TL’nin davalından tahsiline karar verilmesini talep etmiş mahkemece, yapılan yargılama neticesinde davanın kabulüne karar verilmiş,
Davacı …. Ltd. Şti. birleşen Bursa 2. Asliye Ticaret Mahkemesinin 2014/46 Esas sayılı dosyasında; taraflar arasında 16 KK 304,16 KK 324 ve 16 KK 746 plakalı araçlar için akdedilen satış devir vaadi ve vaadin kabülünün taahhüdü sözleşmesi uyarınca araçların davalıya 198.000 Euro peşinat ve 146.808,20 Euro da taksit olmak üzere sözleşme konusu için ödenen araç bedelleri toplamı olan 344.808,20 Euro’nun davalından tahsilini talep etmiş, mahkemece yapılan yargılama neticesinde davanın reddine karar verilmiş,
Davacı …. Ltd. Şti. birleşen Bursa 5. Asliye Ticaret Mahkemesinin 2014/47 Esas sayılı dosyasında; taraflar arasında 16 LZ 262, 16 LZ 408, 16 LZ 414, 16 LZ 407 plakalı araçlar için akdedilen satış devir vaadi ve vaadin kabülünün taahhüdü sözleşmesi uyarınca davalı adına ve davalıya ödenen araç bedelleri olan 1.070.206,00 TL’nin davalından tahsilini talep etmiş, mahkemece yapılan yargılama neticesinde davanın reddine karar verilmiş,
Davacı …. Ltd. Şti. birleşen Bursa 1. Asliye Ticaret Mahkemesinin 2014/1104 Esas sayılı dosyasında; taraflar arasında ticari ilişki mevcut olduğunu, söz konusu ticari ilişkiye istinaden davalı tarafa senet verildiğini, 7 adet 4.370 Euro bedelli senedin ödenmiş olmasına söz konusu senetlerin diğer başka senetlerle birlikte davalı tarafından Bursa 10. İcra Müdürlüğünün 2013/8920 E. sayılı dosyasında takibe konu edildiğini ileri sürerek Bursa 10.İcra Müdürlüğünün 2013/8920 E. sayılı icra dosyasına konu 7 adet 4.370 Euroluk senedin bedelsiz olduğunun tespiti ile müvekkilinin bu senetler nedeniyle borçlu olmadığının tespitine karar verilmesini talep etmiş, mahkemece yapılan yargılama neticesinde davanın reddine karar verilmiş,
Davacı … Otobüsleri AŞ vekili, birleşen Bursa 1. Asliye Ticaret Mahkemesinin 2014/167 Esas sayılı dosyasında;16 KK746, 16 KK 324 ve 16 KK 304 plakalı otobüslere ilişkin olarak taraflar arasında 03/04/2012 tarihli satış vaadi ve vaadin kabulünün taahhüdü kontratı imzalandığını ancak davalı şirketin taahhütlerini yerine getirmemesi sebebiyle sözleşmelerin feshedildiğini ve sözleşme konusu araçların daha düşük bedellerde dava dışı üçüncü kişilere satıldığını, davalının satın almayı taahhüt ettiği bedel ile aradaki farktan oluşan menfi zararının tahsilini ve taraflar arasındaki cari hesaptan kaynaklı olarak davalının sürekli borçlu konumda olması nedeniyle 31/12/2012 tarihi itibariyle uğradığı faiz zarar kaleminin tahsilini talep etmiş, mahkemece davanın reddine karar verilmiştir.
Dosya kapsamı uyarınca taraflar arasında 16 KK 316, 16 KK 304,16 KK 324, 16 KK 746, 16 LZ 262, 16 LZ 408, 16 LZ 414 ve 16 LZ 407 plakalı araçlar için ayrı ayrı satış devir vaadi ve vaadin kabülünün taahhüdü sözleşmelerinin imzalandığı, her sözleşmenin 1. maddesinde sözleşmenin konusunun ….Ltd.Şti. tarafından bedeli belirtilen otobüsün kullanım hak ve yetkilerinin … tarafından Ala Turizme devredilmesi ve yine devam eden maddelerde gösterilen usul ve zamanda otobüsün mülkiyetinin satışı yapılmak suretiyle … şirketine geçirilmesinin ön görüldüğü, 2.maddede sözleşme konusu otobüsün özelliklerinin belirtilediği, 3. maddede kullanım hakkı devir süresi, bedeli ve kapsamının düzenlendiği, 4.maddede ise 3. maddedenin ihtilafsız uygulanması halinde … tarafından …’un banka hesabına yatırılan tutarlardan, kullanım hakkı aylık bedeli olarak … tarafından mahsup edilen tutarlardan bakiye kalan miktar karşılığında otobüsün kati satışının … şirketine yapılacağı, satıştan kaynaklanan tüm masrafların … şriketine ait olacağı düzenlenmiştir. Yine sözleşmenin 5.1. maddesinde sözleşmenin 1.maddesinde belirtilen tutarın hangi koşullarda nasıl ödeneceği düzenlenmiş olup sözleşmenin devamı maddelerinde fesih hak ve yetkisi, temerrüt hali ve 11.maddede …’un ticari defter ve dayanaklarının taraflar arasında HUMK 287.maddesine göre kesin delil teşkil edeceği kararlaştırılmıştır.
Yani mülkiyeti … AŞ’ye ait olan otobüslerin Alan Turizme sözleşmelerde belirtilen bedeller ile satılması ancak satış bedelinin taksitler halinde ödenmesi söz konusu olduğundan satıştan önce belirli bir süre otobüsün kullanım hakkının yine sözleşmede belirtilen aylık kullanım hakkı bedeli karşılığında Alan Turizme bırakılması, sözleşmede belirlenen kullanım süresi nizasız biçimde dolduktan sonra Alan Turizmin ödediği peşinat ve taksitler toplamından kullanım hakkı bedelleri tenzil edilerek, bu suretle ortaya çıkan bakiye bedel ödenmek kaydıyla aracın kat’i satışının yapılacağı kararlaştırılmıştır. Tarafların bir kısım otobüsler (LZ plaka grubu) için ayrıca bir ek sözleşme yaparak otobüsün işletilmesi ve işletme sırasında elde edilen gelirlerin paylaşılmasını da kurala bağlamışlardır.
… Otobüsleri AŞ tarafından ….Ltd.Şti.ne Beyoğlu 48. Noterliğince düzenlenen 09/10/2013 tarihli, 115655 yevmiye numaralı ihtarnamenin keşide edildiği, ihtarnamenin konusunun 16 KK 316, 16 KK 304, 16 KK 324, 16 KK 746, 16 LZ 262, 16 LZ 407, 16 LZ 408 ve 16 LZ 414 plakalı otobüslerin konularını teşkil ettiği 8 adet satış devir vaadi ve vaadin kabulünün taahhüdü kontratının ve 16 KK 447 plakalı araç için imzalanan operasyonel kiralama sözleşmesinin haklı nedenle feshinin bildirilmesi, söz konusu otobüslerin ihtar edenin adresine teslim edilmesiyle taraflar arasında işleyen cari hesap ilişkisi ve sözleşmeye aykırılıklar nedeniyle toplam 1.322.803,02 TL’nin ödenmesine dair olduğu, otobüslerin ihtar edenin izni olmaksızın muhatap tarafından çalıştırılmamakta olduğu gibi sözleşmeler gereğince ödenmesi gereken bedellerin de ödenmediğinden dolayı sözleşmenin çekilmez hale geldiği ve sözleşmelerde tanına yetki dahilinde sözleşmelerin ihtarnamenin tebliğ ile feshedildiğinin bildirilerek sözleşme konusu otobüslerin teslimi ile cari hesap ilişkisi nedeniyle 1.322.803,02 TL borcun ödenmesinin talep edildiği anlaşılmaktadır.
….Ltd.Şti. tarafından Selçuk Noterliğinin 21/10/2013 tarih ve 7125 yevmiye numaralı cevabı ihtarnamesinde, araçların vadesi geçmiş borcu bulunmadığını, araçların senetlerinin verilmiş olup günü geldiğinde senet borçlarının ödeneceğini, 16 KK 316 plakalı aracın ise şirkete devrinin sağlanması amacıyla ihtarname keşide edilmiş olmasına rağmen devrin gerçekleştirilmediği beyan edilmiştir.
Yargılama aşamasında … AŞ’nin ticari defter ve kayıtlarında yapılan inceleme sonucu düzenlenen 08/09/2016 tarihli raporda; 16 KK 316 plakalı aracın satış bedeli 517.414,21.TL iken tespit edilen ödemenin 300.000 TL olduğu,16 KK 304 plakalı aracın satış bedeli 224.201,34 Euro iken davalı kayıtlarına göre sözleşmenin 5.1 maddesinde sırlanan senetlerden 18 adet 67.715,28 Euro toplam tutarlı senedin davalı kayıtlarına göre mahsuben ödenmiş olduğu, 16 KK 324 plakalı aracın satış bedeli 266.225 Euro iken davalı kayıtlarına göre sözleşmenin 5.1 maddesinde sırlanan senetlerden 18 adet 18.225 Euro toplam tutarlı senedin davalı kayıtlarına göre mahsuben ödenmiş olduğu, 16 KK 746 plakalı aracın satış bedeli 226.597,63 Euro iken davalı kayıtlarına göre sözleşmenin 5.1 maddesinde sırlanan senetlerden 18 adet 78.513,84 Euro toplam tutarlı senedin davalı kayıtlarına göre mahsuben ödenmiş olduğu,16 LZ 262 plakalı aracın satış bedeli 419.252,00 TL iken davalı kayıtlarına göre sözleşmenin 5.1 maddesinde sırlanan senetlerden 17 adet 128.945,00 TL toplam tutarlı senedin davalı kayıtlarına göre mahsuben ödenmiş olduğu,16 LZ 407 plakalı aracın satış bedeli 419.252,00 TL iken davalı kayıtlarına göre sözleşmenin 5.1 maddesinde sırlanan senetlerden 17 adet 128.945,00 TL toplam tutarlı senedin davalı kayıtlarına göre mahsuben ödenmiş olduğu, 16 LZ 408 plakalı aracın satış bedeli 419.252,00 TL iken davalı kayıtlarına göre sözleşmenin 5.1 maddesinde sırlanan senetlerden 17 adet 128.945,00 TL toplam tutarlı senedin davalı kayıtlarına göre mahsuben ödenmiş olduğu, 16 LZ 414 plakalı aracın satış bedeli 419.252,00 TL iken davalı kayıtlarına göre sözleşmenin 5.1 maddesinde sırlanan senetlerden 17 adet 128.945,00 TL toplam tutarlı senedin davalı kayıtlarına göre mahsuben ödenmiş olduğu, … Ltd. Şti.’nin satın almaması sebebiyle üçüncü kişilere daha ucuz fiyata satılan otobüslerin fiyat farkının istenemeyeceği, yine raporda … Ltd. Şti.’nin talepleri yönünden yapılan değerlendirmede, sözleşmeye aykırı davranan ve satış bedellerini ödediğini ispat edemeyen tarafın tescil ve mülkiyet talebinde bulunamayacağı belirtilmiştir. Ancak bazı otobüslerin alımı sırasında … Ltd. Şti.nin … AŞ lehine Mercedes Benz AŞ’ye ödediği kabul edilen 250.000 Euronun davacıya iade edilmesi gerektiği, birleşen 2014/1104 E sayılı dosyaya konu bonoların hangi ilişki ve hangi sözleşme sebebiyle alındığının belirsiz olduğu, … kayıtlarında yapılan tespitlerde kayıtlardaki belirsizlik nedeniyle bonoların bedelsizliğine ilişkin görüş bildirilmemiş olduğunun tespit edildiği görülmektedir.
Bilirkişi raporuna taraf vekillerince itiraz edilmesi üzerine ve … Ltd. Şti.nin araçların alımı sırasında ilk satıcı firmalara (otobüs üreticisi firmalara) ödeme yaptıklarına dair iddiası nedeniyle bu kayıtların da celbi ile 06/10/2017 tarihli ek rapor alınmış olup söz konusu raporda; 16 KK 316 plakalı aracın satış bedeli 517.414,21 TL iken tespit edilen ödemenin 556.913,25 TL olduğu, kök raporda sehven 256.913,25 TL tutarlı ödemeye yer verilmediği, fazla ödemenin sebebi belirlenememiş olmakla birlikte kur farkından kaynaklamış olabileceği, … AŞ’nin cari hesap borç dökümünde bu araç için borç bildirmediği, 16 KK 304, 16 KK 324 ve 16 KK 746 plakalı araçlar için kök rapordaki tespitlerin geçerli olduğu, 16 LZ 262, 16 LZ 407, 16 LZ 408 ve 16 LZ 414 araçlar için kök rapordaki tespitlerin geçerli olduğu, davacı defterlerine göre 16 KK 304, 16 KK 324, 16 KK 746, 16 LZ 262, 16 LZ 407, 16 LZ 408 ve 16 LZ 414 araçlar için ödenen peşinat ve taksitlerin … Ltd.Şti.nin cari hesabına mahsup edildiğinden mahsup sonrası … AŞ’nin 669.508,38 TL alacaklı durumda olduğu belirtilmiştir.

Dosya kapsamında yapılan incelemede; … Ltd.Şti. … AŞ’den satın almış olduğu araçlar yönünden ödemeler yapıldığını, araçların devri yapılmadığı için bu ödemelerin iadesini 2014/1103 Esas sayılı ana davada ve birleşen Bursa 5 Asliye Ticaret Mahkemesinin 2014/47 Esas ve birleşen Bursa 2. Asliye Ticaret Mahkemesinin 2014/46 Esas sayılı dosyalarında talep etmektedir. … AŞ ise 2014/1103 Esas sayılı sayılı dosyaya gösterilen ödemenin 16 BV 846 plakalı araç için yapıldığını, birleşen Bursa 5 Asliye Ticaret Mahkemesinin 2014/47 Esas ve birleşen Bursa 2. Asliye Ticaret Mahkemesinin 2014/46 Esas sayılı dosyalarda ise … şirketi tarafından yapılan ödemelerin ise cari hesaptan kaynaklanan alacaklarına mahsup ettiğini belirtmektedir. Birleşen 2014/167 Esas sayılı dosyada ise söz konusu araçların 3.şahıslara satışından kaynaklı zarar edildiğini bu zararın tahsili ile cari hesaptan kaynaklı faiz alacaklarının olduğu iddia edilmektedir.
Öncelikle, taraflar arasında araç alım- satım, kiralanması ilişkisinin haricinde cari hesap veya açık hesap ilişkisinin olduğu anlaşılmakla birlikte taraflar arasındaki ilişkinin cari hesap ilişkisi mi açık hesap ilişkisi olduğu belirlenmesi, cari hesap ilişkisi olduğu taktirde TTK’daki cari hesap düzenlemelerine göre incelemenin yapılması gerekmektedir.
Açık hesap ilişkisi; önceki borçlar tahsil edilmemesine rağmen, taraflar arasındaki ticari ilişkinin devam etmesi durumudur. Açık hesap ilişkisinde, taraflar tek taraflı ya da karşılıklı olarak alacaklarını hesaba kaydedip belirli hesap dönemlerine bağlı kalmaksızın hesaplaşma yaptıklarından, bu ilişkiye TTK’daki cari hesaba ilişkin hükümleri uygulanamaz. Bu nedenlerle açık hesap ilişkisine dayalı alacağın varlığı ve miktarının belirlenmesine yönelik taraf ticari defter ve kayıtları incelenirken kayıtlar arasında farklılık bulunuyorsa bunun neden kaynaklandığı ve hangi kayda üstünlük tanınması gerektiğinin taraf iddia ve savunmalarına gözetilerek belirlenmesi sonrasında hükme yönelik sonuca gidilmesi gerekmektedir.
Bu nedenle taraflar arasında açık hesap ilişkisi olduğunun anlaşılması halinde bu ticari ilişkiden dolayı yani otobüs alım satımı ve kiralanması haricinde … AŞ’nin alacağının olup olmadığının dayanak belgeleriyle incelenip tespit edilmesi veya … şirketinin bu hesaptan dolayı bir alacağının olup olmadığının belirlenmesi, mevcut ise bu alacağın otobüs satımı bedelinden veya kullanım bedelinden mahsup edilip edilmediğinin, mahsubun hesaplarda gösterilmiş olup olmadığının veya dosya kapsamında bulunan cari hesap ekstresinde virman suretiyle yapılan mahsupların hangi hesaptan hangi alacağa istinaden yapılmış olduğunun tespiti, açık hesap ilişkisinin içerisinde otobüs satım bedelleri ile kullanım bedellerinin hesaplanmaya katılıp katılmadığı, katılmış ise bunların ayrı ayrı tespitinin yapılması, katılmamış ayrı hesaplarda tutulmuş ise bu hesapların ayrı ayrı incelenerek taraflar arasındaki ödeme ve borç ilişkisinin tespit edilerek sonuç itibariyle taraflar arasındaki alacak borç ilişkisinin kalemler halinde gösterilmesi gerekmektedir.
4721 sayılı Türk Medeni Kanunu’nun 6. maddesinde, “Kanunda aksine bir hüküm bulunmadıkça, taraflardan her biri, hakkını dayandırdığı olguların varlığını ispatla yükümlüdür.”
… şirketi 16 KK 316 plakalı araç bedelini ödediğini ileri sürmüş … AŞ ise söz konusu ödemenin 16 BV 846 plakalı araç için yapıldığını savunmuştur. Burada bağlantısız bileşik ikrar bulunduğundan … AŞ’nin 16 BV 846 plakalı araca ödeme yapıldığı iddiasını ispat etmesi gerekir. Bu sebeple ticari defterlerde 16 BV 846 plakalı araçla ilgili olarak da alacak borç ilişkisinin ne şekilde olduğunun tespiti gerekmektedir. Dosyadaki cari hesap eksterlerinde 16 BV 846 plakalı araca ilişkin virman suretiyle mahsuben borç kapatma işlemi yapıldığı görülmektedir. Buradaki virman tarih ve kayıtlarının incelenerek davalının iddiasının doğru olup olmadığının tespit edilmesi gerekmektedir.
Birleşen Bursa 2. Asliye Ticaret Mahkemesinin 2014/46 E. sayılı dosyadaki talebe esas araçlar yönünden Mersedez Benz Kolunman Motorlu Araçlar Tic. ve San. AŞ tarafından verilen müzekkere cevabında 250.000 Euro tutarlık bir peşinat ödemesinden bahsedilerek dekont eklenmiş ise de yazı ve dekont içeriğinde 250.000 Euro’nun kimin tarafından gönderildiği yazılı olmayıp sadece iban numaraları yazılıdır. Öncelikle bu ödemenin kimin tarafından ne şekilde yapıldığının tespiti gerekmektedir. Ödeme yapılan iban numarası ilgili bankadan sorularak iban numarasının kime ait olduğunun tespiti ile yine dosya içerisinde bulunan ancak imzalı olmayan 16 KK 815 plakalı otobüs satın alma ve satış protokol detay raporunda (09/04/2012) 16 KK 304-324-746 plakalı araçlar için 250.000 Euro ödemeden bahsedilmekte, bu ödemenin de 16 KK 815 plakalı aracın satışından kaynaklı olduğu belirtilmiş ise de içeriği tam olarak anlaşılmamış olup bu hususun tarafların isticvapları ile açıklattırılması yeterli görülmediği takdirde Mersedez Benz Kolunman Motorlu Araçlar Tic. ve San. AŞ’den detaylı açıklama talep edilerek bu açıklamalara göre tarafların defterlerinin incelemesinin yapılması gerekmektedir.
Sonuç itibariyle 250.000 Euro’nun bu üç aracın peşinatı olarak … şirketi tarafından verilmiş olup olmadığı tespitlerinin yapılması ve … şirket tarafından satın alınan otobüsler yönünden gerek peşinat gerekse taksit olarak ne kadar ödeme yapıldığı, … AŞ tarafından açık/cari hesaptan kaynaklı alacağın olup olmadığı, mevcut ise … şirketinin yapmış olduğu ödemelerin bu hesaptan mahsup edilip edilmediğinin belirlenerek … şirketinin alacaklı olup olmadığının tespiti gerekmektedir.
Nitekim Birleşen Bursa 5. Asliye Ticaret Mahkemesinin 2014/47 Esas sayılı dosyasında dava konusu olan araçlara ilişkin Temsa Global San. ve Tic. AŞ tarafından gönderilen yazı cevabında 16 LZ 262, 16 LZ 407, 16 LZ 408 ve 16 LZ 414 plakalı dört aracın … Otobüsleri AŞ’ye fatura edildiği, ancak ödemelerin … AŞ ve … tarafından ortak yapıldığı, toplam ödemenin 219.700 Euro olduğu, bu dört araçla ilgili olarak … tarafından yapılan toplam ödemenin 69.700 Euro olup kalan ödemelerin … tarafından yapıldığı belirtilmiştir.
Yine birleşen Bursa 1. Asliye Ticaret Mahkemesinin 2014/1104 Esas sayılı dosyada icra takibine konu olan 4.370 Euro bedelli senetlerin otobüslerinin alım-satımı sözleşmesindeki ödemelere ilişkin senetler olup olmadığının, taraflar arasındaki açık/cari hesabın ödemesi olarak verilip verilmediğinin, bu senetlerin ödenip ödenmediğinin, ispat vasıtaları da gözetilerek tespiti gerekmektedir.
Birleşen Bursa 1. Asliye Ticaret Mahkemesinin 2014/167 Esas sayılı dosyada ise davacı … AŞ açık hesap ilişkisinin kapatıldığını ancak alacağın ihtirazi kayıt ile alındığını belirterek, bu alacaktan dolayı faiz alacağı olduğunu ileri sürmektedir. … AŞ tarafından bu iddianın açıklattırılarak, hangi miktardaki alacaktan dolayı faiz talebinde bulunduğu, bu alacaktan dolayı temerrüt olgusunun gerçekleşip gerçekleşmediği, gerçekleşmiş ise ne miktarda faiz alacağı olduğunun tespit edilmesi, neticeden taraflar arasındaki alacak – borç ilişkisinin sadece araç alım satımları ile ilgili değil, aradaki açık/cari hesap ilişkisinin de değerlendirilerek çözülmesi gerekmektedir.
Ancak yargılama aşamasında dosya kapsamında alınan bilirkişi raporuna göre davanın çözümlenmesi mümkün değildir. Bu nedenle yeni bir bilirkişi heyetinden öncelikle taraflar arasındaki ilişkinin cari hesap mı açık hesap ilişkisi mi olduğunun tespiti ile yukarıda belirtilen olgular gözetilerek, alınacak kapsamlı bilirkişi raporu ile taraflar arasındaki alacaklı borç ilişkisinin tespiti ile sonucuna göre karar verilmesi gerekmektedir.
Açıklanan nedenlerle, mahkemece eksik araştırma ve incelemeye dayalı olarak deliller toplanmadan ve incelenmeden hüküm tesis edildiğinden, taraf vekillerinin istinaf başvurusunun 6100 sayılı HMK’nın 353/1-a-6 maddesi gereğince kabulüne, ilk derece mahkemesi kararının kaldırılmasına, davanın yeniden görülmesi için dosyanın yerel mahkemeye gönderilmesine karar verilmesi gerekmiştir.

H Ü K Ü M : Gerekçesi yukarıda açıklandığı üzere;

1-) Taraf vekillerinin istinaf isteminin KABULÜNE, ilk derece mahkemesinin yukarıda anılan kararının 6100 sayılı HMK’nın m. 353/1-a-6 hükmü uyarınca KALDIRILMASINA,
2-) Gerekçede belirtilen eksikliklerin giderilmesi amacıyla davanın yeniden görülmesi için dosyanın ilk derece mahkemesine gönderilmesine,

3-) 492 sayılı Harçlar Kanunu gereğince peşin alınan istinaf karar ve ilâm harcının istinaf eden tarafa talep halinde ilk derce mahkemesince iadesine,
4-) İstinaf kanun yoluna başvuran taraflarca yapılan istinaf yargılama giderlerinin ilk derece mahkemesince yeniden yapılacak yargılamada verilecek hükümle birlikte değerlendirimesine,
5-) İstinaf incelemesi duruşma açılmadan yapıldığından vekâlet ücreti takdirine yer olmadığına,
6-) 6100 sayılı HMK’nın 7035 sayılı Kanun ile değişik 359/4 maddesi uyarınca Dairemiz kararının ilk derece mahkemesince taraflara tebliğine,
dosya üzerinden yapılan inceleme sonucunda, 6100 sayılı HMK’nın 353/1-a hükmü gereğince kesin olmak üzere oy birliği ile karar verildi.