Görüntülediğiniz mahkeme kararı henüz kesinleşmemiştir. Yararlı olması amacıyla eklenmiştir.

T.C. BURSA 1. ASLİYE TİCARET MAHKEMESİ Esas-Karar No: 2022/853 Esas – 2023/780
T.C.
BURSA
1. ASLİYE TİCARET MAHKEMESİ GEREKÇELİ KARAR

ESAS NO : 2022/853 Esas
KARAR NO : 2023/780

BAŞKAN : ….
ÜYE : …
ÜYE : ….
KATİP : ….

DAVACI : … SORUMLU TEKMENLER GAYRIMENKUL İŞLETME KOOPERATİFİ – ..
VEKİLİ : Av. …- [16882-88441-….] UETS
DAVALI : … JENERATÖR ANONİM ŞİRKETİ – .. [25969-02923-.] UETS
VEKİLİ : Av. …. – [16599-95848-….] UETS
DAVA : Alacak (Eser Sözleşmesinden Kaynaklanan)
DAVA TARİHİ : 22/07/2022
KARAR TARİHİ : 07/06/2023
GEREKÇELİ KARARIN
YAZILDIĞI TARİH : 07/07/2023

Mahkememizde görülmekte olan Alacak (Eser Sözleşmesinden Kaynaklanan) davasının yapılan açık yargılaması sonunda,
GEREĞİ DÜŞÜNÜLDÜ:
Davacı vekili dava dilekçesinde ; Davacı iş sahibi ile davalı yüklenici arasında 04/08/2021 tarihli eser sözleşmesi imzalandığını, sözleşme gereğince davacı iş sahibi tüm edimlerini ifa ettiğini ve ürün bedellerini yükleniciye ödediğini, yüklenicinin ise 190.000,00USD bedel ile ARK-S800 N5 6 adet Jenaratör grubunundan oluşan ürünlerin 1 adedini 20 Eylül 2021 tarihinde, 5 adedini de 15 Kasım 2021 tarihinde teslim etmeyi, diğer bir anlatımla ürünlerin tamamını 15.11.2021 tarihine kadar teslim etmeyi kabul ve beyan etmesine rağmen ürünleri sözleşmede belirtilen sürede teslim edilmediğini, taraflar arasındaki sözleşmenin 6.Maddesinin cezai şart başlığını taşıdığını, sözleşmenin 6. Maddesi gereğince; yüklenici sözleşmede belirlenen sürede taahhütlerini yerine getirmediği taktirde , başkaca bir ihtar veya ihbara gerek olmaksızın gecikilen her gün için sözleşme bedelinin %1 ( yüzde bir ) oranında cezai şart bedelini işverene ödemeyi kabul ve taahhüt ettiğini, yüklenici, 60 gün gecikmiş ve ürünlerin tamamını 15.11.2021 tarihinde teslim etmesi gerekirken 14.01.2022 tarihinde teslim ettiğini, iş sahibi davacı, ürünlerin kendisine teslimi esnasında talep ve dava haklarının saklı olduğunu beyan ederek ihtirazi kayıt koyduğunu, davalı yüklenici, 04.08.2021 tarihli sözleşmenin 6.maddesi ve Türk Borçlar Kanunu Mad. 179/2 gereğince davacı müvekkilimize cezai şart bedeli ödemekle yükümlü olduğunu, bu nedenle 1.900 USD X 60 Gün = 114.000 USD’nin davalıdan tahsili ile davacıya verilmesi talep etmiştir.
Davalı vekili cevap dilekçesinde özetle; Davalının sözleşmeden kaynaklanan edimlerinin tamamını eksiksiz olarak yerine getirdiği, buna rağmen davacının kendilerinin de bilgisi dahilinde bulunan gecikmeleri gerekçe göstererek 190.000,00 USD karşılığında aldığı ürünlere karşılık hiçbir maddi kaybı olmamasına rağmen olarak 114.000,00 USD cezai şart talep ettiklerini, davalının jeneratör üretimi işi ile iştigal etmekte olduğunu, davacının cezai şartı kötü niyetle talep ettiğini , davalının ifaya hazır olduğu halde davacının şantiyesinin hazır olmaması nedeniyle ifanın süresinin uzatıldığını, en son teslim edilen jeneratörün de gecikmesinin sebebi pandemi nedeniyle Çinden gelecek parçaların gelmemiş olmasından kaynaklandığını bu sebeple cezai şartın koşullarının oluşmadığını, sözleşme bedeline göre fahiş olduğunu ileri sürmüşlerdir.
Delillerin değerlendirilmesi ve gerekçe:
Dava taraflar arasındaki 04/08/2021 tarihli eser sözleşmesinden kaynaklanmaktadır.
Sözleşme davalı ile davacı arasında 6 adet jeneratör grubunun termin ve teslimine ilişkindir. Davacı işveren davalı yüklenici konumundadır.
Davacı bu jeneratörlerden 5 tanesinin sözleşmede kararlaştırılan vadelerde teslim edilmediğini ileri sürmüştür.
İddia, savunma ve karşılıklı beyan ve kabuller nazara alındığında; cezai şartın koşulları oluşup oluşmadığı, sözleşme bedelinin %1’i kadar en son teslim edilen jeneratöre göre cezai şart miktarı mı belirlenmelidir yoksa sözleşmeye konu 6 adet jeneratörün her birinin fatura bedeline USD cinsinden teslim edildiği tarihe kadar olan gecikme kadar mı cezai şartın belirleneceği, taraflar sözleşmede ifanın zamanında kararlaştırılmış olduğundan temerrütün gerçekleşmediği ifaya hazır olunduğu ve davacının istemi üzerine ifa süresinin uzatıldığı savunması tanıkla ispatlanıp ispatlanamayacağı hususları araştırılması gerekir.
Taraflar arasındaki yazılı biçimde düzenlenen 04/08/2021 tarihli sözleşmede 6 adet jeneratörden 1 tanesinin 20/09/2021 tarihinde kalan 5’inin ise 15/11/2021 tarihinde teslimi kararlaştırılmıştır.
Teslim terminine uyulmadığı takdirde sözleşmenin 6. Maddesinde her gün için sözleşme bedelinin %1’i oranında cezai şart belirlenmiştir.
Davacının makinelerin teslimine ilişkin irsaliyelerde gecikmeli teslimden dolayı talep ve dava haklarını saklı tutarak sözleşmeye konu ifayı kabul ettiği anlaşılmaktadır. TBK’nun 179. Maddesi cezai şartı düzenlemiştir. Sözleşmede ifanın hiç ya da gereği gibi yapılmaması hali 1. Fıkrada, borcun belirlenen zamanda ve yerde ifa edilmemesi hali için ise 2. Fıkrada düzenleme yapılmıştır.
Yargılama konumuzu ilgilendiren 2. Fıkra düzenlemesidir. Geç teslimden dolayı alacaklı hakkından açıkça feragat etmiş olmadıkça yahut ifayı çekincesiz olarak kabul etmedikçe borçla birlikte cezanın ifasını da isteyebilir.
Davacı ifayı kabul etmiş kabul ederken geç teslimden kaynaklı cezai şart hakkını fıkra hükmüne uygun olarak saklı tutmuştur.
Davalı taraflara ait 2021-2022 yıllarına ilişkin ticari defter ve belgeleri inceleme günü verilmiş, Davalı kayıtlarında 1 SMMM, 1 Makine mühendisi, 1 Hesap Uzmanı Hukukçusu bilirkişi eşliğinde inceleme yapılması istenilmiş, kararlaştırılan cezai şartın davalının ticari mahvı ve yıkımına neden olacak nitelikte olup olmadığı , taraflar arası sözleşmede kararlaştırılan jeneratörlerin toplam 190.000,00USD bedelinin her bir jeneratörün fatura bedelleri dikkate alınarak USD cinsinden her bir jeneratörün teslim edildiği tarihe göre geciken gün sayısı itibariyle %1’lik cezai şart koşulu dikkate alınarak toplam cezai şart alacak miktarının belirlenmesi istenilmiştir.
Düzenlenen bilirkişi raporuna göre; “Taraflar arasında 04.08.2021 tarihli eser sözleşmesi yapıldığı, sözleşmede 6 adet Jeneratörün toplam 190.000,00 USD bedel ile 1 adedi 20.09.2021 tarihinde 5 adedinin ise 15.1 1.2021 tarihinde Sky Tower şantiyesi kamyon üstü olarak temin ve teslimi konusunda anlaştıkları, sözleşmede belirlenen sürede taahhütlerini yerine getirmediği takdirde, başkaca bir ihtara gerek kalmaksızın geciken hergün için sözleşme bedelinin %1’i oranında ceza-i şart ödeneceğinin kararlaştırıldığı, sözleşme konusu jeneratörlerin 1 adedinin 15.11.2021 tarihinde (süresinde) 4 adedinin 21.12.2021 tarihinde (35 gün gecikmeli) 1 adedinin 14.01.2022 tarihinde (60 gün gecikmeli) teslim edildiği, Dava konusu 6 adet jeneratörün birbirinden bağımsız olarak tesliminin (anlaşma) ve birbirinden bağımsız kullanılmasının mümkün olduğu, Davalı firmanın 2021-2022 mali verileri yukarıdaki kriterlerle değerlendirildiğinde 2021 ve 2022 yıllarındaki değerleme kuruna göre karşılık gelen TL tutarları Kısa Vadeli Yabancı Kaynaklar (KVYK) ile Uzun Vadeli Yabancı Kaynaklar (UVYK) toplamına söz konusu ceza miktarının ilave edilmeden ve edildikten sonraki oranına bakıldığında 2021 yılında %0.5581, 2022 yılında ise bu oran %0.4659 oranında etki ettiği, Davacının talep edebileceği ceza-i şartın 63.333,33 USD olduğuna dava tarihindeki karşılığının 1.123.716,94 TL olacağı” hususunda rapor düzenlenmiştir.
Davalı taraf sözleşmenin termininin değiştirildiğini, teslimin tanıkla da ispatlanabileceğini ileri sürmüştür. Burada ispatlanması gereken husus teslim olgusunun gerçekleşip gerçekleşmediği değildir. Teslim zaten gerçekleşmiştir, yazılı belge ile sabittir. Davacı taraf sözleşmenin 4. Maddesinde kararlaştırılan vadenin değiştirildiğini ileri sürmüştür. Taraflar yazılı biçimde sözleşme yapmış ve 4. Maddeyi düzenleme altına almışlardır. 4. Maddenin değişikliği de yine taraflar arasında yapılacak yazılı bir sözleşme ile mümkündür. Bu hususun tanıkla dinlenebilmesinin imkanı yoktur.
Davalı taraf jeneratörlerin kullanılacağı şantiyenin belirlenen teslim tarihinde tamamlanmamış olduğunu, davacının sözleşmeye konu jeneratöre ihtiyacının bulunmadığını, jeneratörlerin devreye alınma talebinin 2022 yılı Mart ayında talep edildiğini ileri sürmüştür.
Davalının ileri sürdüğü davacıya ait şantiyenin natamam olduğu iddiasının sözleşmede kararlaştırılan vadede ifayı talep etme ve bu tarihte ifa edilmediği takdirde cezai şartı isteme hakkını ortadan kaldıracak bir neden değildir. Taraflar sözleşmeye vade koymuş, bu vadeye uyulmamanın halini de düzenlemiş davacı taraf cezai şarta ilişkin hakkını saklı tutarak sözleşmeye konu jeneratörleri teslim almıştır. Davalının bu iddiası sözleşmede kararlaştırılan cezai şartın istenmesine engel değildir.
Davacının cezai şart istemesi de hakkın kötü niyete kullanılması niteliğinde değildir, nitekim davacı ifa sırasında bu hakkını saklı tutarak davalıya bu hususu da açıklamıştır. Bu durum hakkın suistimali olarak sayılamaz. Sözleşmeden kaynaklanan bir hakkın ileri sürülmesi niteliğindedir, bu sebeple davacı cezai şart talep edebilecektir.
6. Maddede sözleşme bedelinin geciken her gün için %1’i oranında cezai şart kararlaştırılmıştır. Jeneratörlerden bir tanesinin 20/09/2021 tarihinde sözleşmeye uygun olarak teslim edildiği, jeneratörlerden bir tanesinin 60 gün gecikmeli olarak, dört tanesinin 36 gün gecikmeli olarak teslim edildiği anlaşılmaktadır. O halde tesliminde gecikilen makinelerin sözleşmedeki bedele uyarlanması sonucunda her bir makinenin geç teslimi için bulunacak cezai şart miktarına göre hesaplama yapılmalıdır.
6 adet ürünün toplam değeri 190.000,00 USD olup 1 tanesinin 31.666,67 USD olduğu anlaşılmaktadır. 1 adet jeneratör 60 gün, 4 adet jeneratör 36 gün geciktiğine göre davacının talep edebileceği cezai şart tutarı 63.333,33 USD’dir.
Sözleşme serbestisi uyarınca cezai şart yabancı para olarak kararlaştırılmışsa yabancı para olarak da talep edilebilir. Bu durumda uygulanacak faiz 3095 sayılı yasanın 4A maddesidir. (Yargıtay 23. Hukuk Dairesi 2014/4995 E. – 2015/1045 K.)
Tacirler arası cezai şartta indirim uygulanmaz, ancak cezai şart miktarı tacirin mahvına neden olacak düzeydeyse hakim tarafından indirilebilir.
Tarafların, sözleşme serbestisi gereği ceza koşulunu serbestçe belirleyebilmekte olmasına karşılık bu kapsamda belirlenecek ceza koşulu dürüstlük kuralına aykırı bir biçimde belirlenmemeli ve fahiş olmamalıdır. Aksi durumda TBK m. 182’nci uyarınca hâkim bu ceza koşulunu re’sen indirebilecektir. Ancak, hâkimin ceza koşulunu re’sen indirme yetkisi 6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu’nda (“TTK”) düzenlenen tacir ve ticari işler bakımından kısıtlanmıştır.
Kanunkoyucu cezai şartın indirilmesini adi işler ve adi hukuki ilişkiler bakımından TBK’nın 182’nci maddesinde düzenlemiş olup, maddenin 3’üncü fıkrasının ticari işler ve tacirler bakımından uygulanıp uygulanmayacağı hususunda tartışmaya mahal vermemek adına TTK’nın 22’nci maddesinde buna açıklık getirmiştir. Anılan hükümdeki “ Tacir sıfatına haiz borçlu, TBK’nın 121’inci maddesinin ikinci fıkrasıyla 182’nci maddesinin üçüncü fıkrasında ve 525’inci maddesinde yazılı hâllerde, aşırı ücret veya ceza kararlaştırılmış olduğu iddiasıyla ücret veya sözleşme cezasının indirilmesini mahkemeden isteyemez” düzenlemesi ile TBK m. 182 uyarınca hakime tanınan adi borçlar için cezai şartın fahiş olması durumunda re’sen indirme yetkisi verilmemiştir. Ancak tacir cezai şartın ticari mahvına neden olacağını ileri sürebilir. Yerleşik uygulamada bu yöndedir. Davalı taraf cevap dilekçesinde cezai şartın indirilmesine ilişkin 182’nci maddeye de dayanmıştır. Yapılan incelemede cezai şartın davalının ticari mahvına neden olmayacağı tespit edilmiştir. Bu nedenle indirim uygulanmamıştır.
Yargılama harç ve giderleri ile vekalet ücreti 22/07/2022 tarihli USD kuruna göre belirlenmiştir.
Bu nedenle davanın kısmen kabul kısmen reddine karar verilmiştir.
HÜKÜM: Yukarıda açıklanan nedenlerle ;
DAVANIN KISMEN KABUL KISMEN REDDİ İLE;
1-63.333,33USD alacağın 3095 sayılı yasanın 4A maddesi uyarınca dava tarihinden itibaren işleyecek faiz ile birlikte davalıdan tahsili ile davacıya ÖDENMESİNE,
2-Fazlaya ilişkin talebin REDDİNE,
3-Harçlar yasası gereğince alınması gereken 76.876,18 TL harçtan, 34.458,98 TL peşin harcın mahsubu ile bakiye 42.417,20 TL harcın davalıdan tahsili ile hazineye irat kaydına,
4-Davacı tarafından yapılan 34.458,98 TL peşin harç, 80,70TL başvurma harcı olmak üzere toplam 34.539,68‬ TL’nin davalıdan tahsili ile davacıya ödenmesine,
5-Davacı tarafça yapılan 4.560,00TL masrafın kabul/red oranına göre 2.533,33 TL’sinin davalıdan tahsili ile davacıya ödenmesine, bakiyesinin davacı üzerinde bırakılmasına,
6-Davalı tarafça herhangi bir masraf yapılmadığından bu hususta karar verilmesine yer olmadığına,
7-Davacı kendisini vekil ile temsil ettirdiğinden karar tarihinde yürürlükte bulunan A.A.Ü.T.’ye göre hesap ve takdir edilen 138.032,13 TL vekalet ücretinin davalıdan tahsili ile davacıya ödenmesine,
8-Davalı kendisini vekil ile temsil ettirdiğinden karar tarihinde yürürlükte bulunan A.A.Ü.T.’ye göre hesap ve takdir edilen 117.035,35 TL vekalet ücretinin davacıdan tahsili ile davalıya ödenmesine,
9-Dava şartı arabuluculuk kapsamında yapılan 1.560,00TL arabuluculuk ücretinin davalıdan tahsili ile davacıya ödenmesine,
10-Kesinleşme süreci tamamlanana kadar masraf avanslarının kullanılabileceği nazara alınarak kararın kesinleşmesinden sonra yazı işlerince yapılacak hesaba göre artan avansların yatıran tarafa iadesine,
Dair davacı vekili ile davalı vekilinin yüzüne karşı kararın tebliğinden itibaren iki haftalık süre içinde Bursa Bölge Adliye Mahkemesi İstinaf Yargı Yolu açık olmak üzere verilen karar açıkça okunup usulen anlatıldı.07/06/2023

Başkan ..
e-imzalıdır
Üye ..
e-imzalıdır
Üye ..
e-imzalıdır
Katip …..
e-imzalıdır