Görüntülediğiniz mahkeme kararı henüz kesinleşmemiştir. Yararlı olması amacıyla eklenmiştir.
T.C.
BURSA
1. ASLİYE TİCARET MAHKEMESİ GEREKÇELİ KARAR
ESAS NO : 2018/298 Esas
KARAR NO : 2021/967
BAŞKAN : …
ÜYE :…
ÜYE : ..
KATİP :…
DAVACI-KARŞI DAVALI ….
VEKİLİ : Av..
DAVALI-KARŞI DAVACI :….
VEKİLİ : AV. ..
DAVA : Alacak (Eser Sözleşmesinden Kaynaklanan)
DAVA TARİHİ : 27/02/2018
KARAR TARİHİ : 20/10/2021
GEREKÇELİ KARARIN
YAZILDIĞI TARİH : 20/11/2021
Mahkememizde görülmekte olan Alacak (Eser Sözleşmesinden Kaynaklanan) davasının yapılan açık yargılaması sonunda,
GEREĞİ DÜŞÜNÜLDÜ:
Davacı-karşı davalı vekili dava dilekçesinde; davalı tarafın yaptırmayı planladığı … Çimento Fabrikasının anahtar teslim yapım işinin davacı şirket üstlenildiğini, ancak sözleşmenin imzasından sonra projeler gelip imalat amaşamasına geçildiğinde davalı tarafın yeterli bilgi paylaşmadığı, hile ve desise yoluyla birimleri, miktarları, iş adetlerini eksik gösterdiklerinin ortaya çıktığını, avans bedelinin eksik ödendiğini bunun davacı şirketi ekonomik dar boğaza soktuğunu, davalı tarafın haksız bir ihtarla sözleşmeyi feshederek teminat mektuplarını paraya çevirdiğini, yapılan işlerin hakedişlerinde metrajların haksız biçimde düşürüldüğünü, imalatların gerekçesiz biçimde beğenilmediği söylenerek kesinti yapıldığını, şantiyedeki demirbaşlara el konulduğunu, alt taşeronlarla haksız anlaşmalar yapıldığını, davacı şirketi çalışanı … ..’un ayartılarak işin ona verildiğini ve geriye dönük gerçeğe aykırı davacı aleyhine belgeler imzalatıldığını, bu durumun davacı yönünden zarar doğurduğunu ileri sürerek 1.000.000,00 TL eksik hakediş bedeli, 3.000.000,00 TL fiili zarar ve 1.000.000,00 TL mahrm kalınan kar olmak üzere toplam 5.000.000,00 TL’nin ticari faizi ile birlikte davalıdan tahsiline, fazlaya ilişkin haklarının saklı tutulmasına karar verilmesini talep etmiştir.
Davalı-karşı davacı vekili cevap dilekçesinde; Davalı taraf davanın reddini istemiş, davacının tacir olduğunu, hile ve desise iddiasına başvuramayacağını kaldı ki bir yıllık süre içinde bu iddianın ortaya konmadığını, davacıya hakettiğinden fazla avans ödemesi yapıldığını bunun dışında onun adına işçilik ücretleri, SGK pirimleri gibi ödemeler yaptıklarını, davacı tarafın işi yaparken basiretsiz davrandığını bu hususta uyarılara kulak vermediğini, zorunlu olarak sözleşmeyi feshettiklerini hemen akabinde davacının şantiyeyi terk ettiğini, durumun … Sulh Hukuk Mahkemesinin 2017/12 D.İş sayılı dosyası ile tespit ettirildiğini, davacının eylemleri sebebiyle esasen davalı tarafın zarar gördüğünü, zararın 9.012.435,28 TL’ye ulaştığını, davanın reddi ile bu miktar üzerinden karşı davanın kabulünü istediklerini bildirmiştir.
Delillerin değerlendirilmesi ve gerekçe:
Ana dava eser sözleşmesinden kaynaklı alacak davasıdır.
Davacı 8. hak edişten sonra davacının düzenlediği hakedişlerin davalı şirketçe ödenmediğini iddia ederek ödenmeyen 1.000.000,00 TL hakediş alacaklarını ve sözleşme nedeniyle uğradığı 3.000.000,00 TL zararlar ile yoksun kaldığı 1.000.000,00 TL karı talep etmektedir.
Karşı dava ise bu eser sözleşmesinin devamı sırasında verilen 5.035.905,90 TL avans ödemelerinin iadesi ve 3.976.529,38 TL ceza-i şart istemine ilişkin alacak davasıdır.
Taraflar arasında … Çimento fabrikasının inşası ve yapımı için “anahtar teslim birim fiyat esaslı olmak üzere” 01.09.2016 tarihli eser sözleşmesi imzalanmıştır.
Bu sözleşmede davacı iş sahibi davalı ise müteahhittir.
Taraflar sözleşmeyi “anahtar teslim birim fiyat olarak” sözleşme bedeli 63.850.000,00-TL+KDV olarak belirlemiştir.
İşin süresi başlıklı 5.maddesinde; yerin yüklenici’ye tutanak ile teslimi tarihinden itibaren toplam 18 ay olduğu, bu 18 aylık süre sonunda sözleşme’ye konu inşaat, onaylı projasine uygun olarak bitirileceği ve davacıya teslim edileceği kararlaştırılmıştır. Buna aykırılık halinde davalı teslimde gecikilen her ay için %2’si oranında gecikme tazminatını davacıya ödeyecektir.
Davacı sözleşmenin akdedilmesi aşamalarında davacının verdiği teklife dayanak teşkil eden keşif listelerinde davalı tarafça hile ve desise yaratarak yapılacak olan işleri davalının kasten birim/miktar/adet olarak eksik gösterdiğini, davalı tarafından gerçekleştirilen hile ve desiselerle irade fesadı oluşturularak davacı şirketin hataya düşürüldüğünü iddia etmektedir.
Davacı bu iddiasıyla esasında sözleşmenin bu bedel üzerinden akdedilmemesi gerektiğini sözleşme bedelinin belirlenmesinde davalının hile yaptığını ve davacının sözleşme bedelinde hataya düşürülmüş olduğunu iddia etmektedir.
Taraflar arasında imzalanan 01.09.2016 tarihli sözleşmenin 23. maddesinde; taraflarca “hakedişlerin her ay yapılan imalata göre aylık hakedişler şeklinde her ayın son günü düzenlenerek ve davalı firmanın onayına sunularak, davalı firmanın onayına müteakip en geç takip eden ayın 15. gününe kadar ödenmesi” kararlaştırılmıştır.
Davacı kendisinin süresi içerisinde sunduğu hakedişlerin davalı tarafça kabul edilmediğini hakediş bedellerinin bir kısmının davalı tarafça ödenmediğini ileri sürmektedir
Davacı beyanlarında; “sözleşme bedeli (63.850.000,00-TL) üzerinden malzeme tedarik sorumluluğu davalı şirkete ait oluğundan, sözleşme bedelinin malzeme fiyatları ( demir-çelik )arındırılmış bedeli olan ve malzeme bedeli olan 33.840.000,00-TL sözleşme bedelinden düşüldüğünde ) kalan 30.010.000,00-TL üzerinden %10’a tekabül eden 3.000.000,00-TL davalı şirkete avans olarak verildiğini. Verilen avansa mukabil gizlenen işler dahil olmak üzere davalı şirketin işlerin yapımını mümkün kılmak için sırf şantiye alanına getirdiği demirbaş malzemeler, kalıplar, makine ile ekipmanların bedelleri 15,000.000,00-TL ‘nin üstünde olduğunun fark edildiğini” iddia etmektedir.
Her şeyden önce davacı tacir olup basiretli tacir gibi davranma yükümlülüğündedir. Davacı beyanlarıyla da sabit olduğu üzere fiyat teklifini davacı vermiştir. Bir kere bu şekilde bir eser sözleşmesi akdedilmeden önce sözleşme ve şartnamelere göre işin mahiyeti ve kapsamı davacı tarafından tespit edilmeli bundan sonra sözleşmenin hangi bedel üzerinden akdedileceğini ve fiyat teklifini davalı tarafa bildirmelidir. Davacı üzerine düşen bu yükümlülükleri tam ve gereği gibi yerine getirmeden hareket etmişse basiretli tacir gibi davranma yükümlülüğüne aykırı davranmış olur.
Diğer yönüyle davacı dava dilekçesinde ” gizlenen işler dahil olmak üzere müvekkil şirketin işlerin yapımını mümkün kılmak için sırf şantiye alanına getirdiği demirbaş malzemeler, kalıplar, makine ile ekipmanların bedelleri 15,000.000,00-TL ‘nin üstünde olduğunun fark edildiğini” ileri sürmüş ve esasında iddia ettiği hileli davranışları bir nevi tespit etmiş olmasına rağmen sözleşmeyi sonlandırmak sözleşmenin ifasına devam etmiştir. Bu durum hem çelişkili olup hemde bu tespite rağmen imalata devam edilmesi basiretli tacir gibi davranma yükümlülüğüne aykırılık teşkil etmektedir.
Davacı ayrıca davalı tarafından Atanan … Mühendislik Müşavirlik A.Ş Firması İle Paylaşılmaması ve projelerin hazır olmaması nedeniyle diğer işlerin yapımına başlanamadığını beyan ederken yine sözleşme ilişkisini sonlandırmak yerine icraasına devam etmiştir. Davacının davalı tarafa proje gecikmesi ile ilgili gönderdiği bir ihtarname de bulunmamaktadır.
Davacı tarafından davalıya davaya konu sözleşme kapsamında; Vakıfbank nezdinde tanzim edilmiş olan 08.09.2016 tarihli 7100130523 seri nolu, 500.000,00 TL bedelli avans teminat mektubu, Vakıfbank nezdinde tanzim edilmiş olan 08.09.2016 tarihli … seri nolu, 500.000,00 TL bedelli avans teminat mektubu Vakıfbank nezdinde tanzim edilmiş olan 08.09.2016 tarihli … seri nolu 300.000,00 TL bedelli avans teminat mektubu, Vakıfbank nezdinde tanzim edilmiş olan 08.09.2016 tarihli … seri nolu 500.000,00 TL bedelli avans teminat mektubu, Vakıfbank nezdinde tanzim edilmiş olan 08.09.2016 tarihli …. seri nolu 500.000,00 TL bedelli avans teminat mektubu, Vakıfbank nezdinde tanzim edilmiş olan 08.09.2016 tarihli … seri nolu 500.000,00 TL bedelli avans teminat mektubu, Vakıfbank nezdinde tanzim edilmiş olan 22.09.2016 tarihli 7100132467 seri nolu 6.385.000,00 TL bedelli kesin teminat mektubu olmak üzere toplamda 9.385.000,00 TL tutarında banka teminat mektupları davacı şirket tarafından davalı şirkete verilmiştir.
Davacı bu teminat mektuplarının herhangi bir zarar oluşmamasına rağmen, sözleşme hükümlerine aykırı şekilde ve henüz sözleşme feshedilmeden usulsüz bir şekilde davalı tarafından kötüniyetli olarak nakde çevrildiğini ileri sürmüştür. Ancak davacı şirketin 31.07.2017 tarihli yazısında yazı ekinde gönderilen listede alacak miktârları gösterilen, … Çimento Şantiyesi alacaklı cari ödemeleri , çek ödemeleri ve personel maaş ödemelerini, ödeyemediklerini belirterek sözleşme kapsamında doğmuş ve doğacak hâk edişleri ile teminatların, alacak tutarı verilen ilgili firmaları nam ve hesabına doğrudan ödenmesini talep etmiş ve yapılacak işlemlerden dolayı davalı şirketi ibra ettiğini bildirmiştir.
Davacı her ne kadar teminat mektuplarının usulsüz olarak kötüniyetle nakde çevrildiğini iddia etmişse de nakde dönüştürme işlemini davacının talep ettiği anlaşılmaktadır.
Yine davacı herhangi bir uyarı ve ihtar keşide edilmeden, davacı şirkete ödemesi gereken hakediş bedellerin bir kısmını davalının alt taşeronlara ödendiğini iddia etmişse de 31.07.2017 tarihli yazısında sözleşme kapsamında doğmuş ve doğacak hakedişlerden alacaklılarına ödeme yapılmasını yine davacı taraf istemiştir.
Davacı imalatların gerçekleştirilmesinde güçlük yaşadığı ve alacaklılarına alacaklarını ödeyemediği için bu işleme icazet verdiği, davalının da işin devamının sağlanması için davacı alacaklılarına bu şekilde ödeme yaptığı anlaşılmaktadır.
Davacının sözleşme bedelinde yanıltıldığına ilişkin iddiaları sabit görülmediği gibi buna yönelik iddiaları basiretli tacir gibi davranma yükümlülüğüne de aykırıdır.
Sözleşme davalı tarafından 02.08.2017 tarihinde feshedilmiştir. Fesih gerekçesi olarak ihtarnamede, “genel idari şartnamenin sözleşmenin feshi başlıklı 44/1v maddesi 46. maddesi ve 49. maddeleri gereğince bu gün itibarı ile feshedilmiş olduğundan, … Çimento Madencilik Beton Sanayi ve Ticaret A.Ş. ye tevdi ettiğiniz teminat mektuplarının tamamı nakde çevrilerek anıları madde hükmü gereğince … Çimento Madencilik Beton Sanayi ve Ticaret A.Ş. adına irat kaydedileceği” bildirilmiştir.
Fesih sonrası … Sulh Hukuk Mahkemesinin 2017/12 D.İş sayılı dosyası ile davalı tarafından delil tespiti yapılarak davacı tarafından yapılan imalat tutarları belirlenmiş, davacı şantiyeden ayrıldığından kalan imalat davalı tarafından 3.kişilere tamamlattırılmıştır. Davalı dışında davacı tarafından yaptırılmış bir delil tespiti bulunmamaktadır. Davacının yaptığı imalat miktarının belirlenmesi o tarihteki inşaatın durumu ile ilgili tek delil davalı tarafın yaptığı delil tespit raporudur. Bu rapordan sonra imalata davam olunarak eser tamamlanmıştır.
Davacının hakediş bedeli alacağı talebinden önce davacının sözleşme dolayısıyla uğradığı zarar ve yoksun kalınan kar hakkındaki talebi değerlendirmeye alınmıştır.
Davacının sözleşme dolayısıyla uğradığı zarar ve yoksun kalınan kar talebinde bulunabilmesi için sözleşmenin davalı tarafından feshinin haksız fesih olması gerekir. Bu kapsamda davacının sözleşme bedelinde yanıltıldığı ve hataya düşürüldüğü iddiaları sabit görülmemiş iddialar basiretli tacir gibi davranma yükümlülüğüne aykırı bulunmuştur. Davacı imalatın yapılmasında gecikmeye düşmüş, ekonomik olarak sıkıntıya girdiği için taşeron ve işçilerine borç ödemelerini yapamamıştır. Sözleşmenin devamının sağlanabilmesi için davalı tarafından davacı alacaklılarına bir kısım ödemeler yapılmıştır. Bu defter kayıtlarla ve davacının 31.07.2017 tarihli yazılı bildirimi ile de sabittir. Davalı taraf davacının içinde bulunduğu durum ve imalat gecikmeleri nedeniyle sözleşmeyi feshetmiştir. Davalının sözleşmeyi feshi haksız fesih değildir. Bu nedenle davacının sözleşme dolayısıyla uğradığı zarar ve yoksun kalınan kar talebi yerinde görülmemiştir.
Davacının hakediş bedeli alacağı talebi yönünden ise; yukarıda da belirtildiği gibi şantiyeden ayrılma anında davacı tarafından yapılan iş miktarı ve eserin durumu ile ilgili tek delil tespiti bulunmaktadır. O da davalı tarafın yaptırdığı … Sulh Hukuk Mahkemesinin 2017/12 D.İş sayılı dosyasındaki delil tespiti ve alınan rapordur.
Yapılan imalatlara ilişkin hakediş alacağı ya tarafların sözleşme hükümlerine göre düzenleyip mutabık kaldığı ve imzaladığı hak ediş belgeleri (ki ihtilafa konu alacak için her iki tarafın imzasını taşıyan sözleşme hükümlerine göre dikkate alınabilecek ihtilaflı tutar bakımından hakediş belgeleri yoktur) , ya tarafların birbirini teyit eden ticari defter ve belgeleri ( ki ihtilaflı imalat bedelleri konusunda davalı defterleri bu alacağı doğrulamamaktadır) yada keşfen yapılacak ve tespit edilecek imalat bedelleridir.
İhtilaflı imalat bedelleri için sözleşme hükümlerine göre her iki tarafça onaylanmış hakediş bulunmadığından ve davalı defterleri ihtilaflı imalat kalemleri yönünden davacı alacağını doğrulamadığından keşif ve bilirkişi incelemesi yapılmasına karar verilmiş, talimat yolu ile keşif icrası tamamlanarak rapor alınmıştır.
Davacı tarafından şantiyeden ayrıldıktan sonra kalan iş üçüncü kişi tarafından tamamlanmıştır. Bu nedenle … Çimento Fabrikası inşaatının keşif tarihi itibariyle tam olarak bitmiş ve üretime başlanmıştır. Bilirkişi heyeti tarafından sözleşmenin fesih tarihi itibariyle HB İnşaat tarafından yapılan imalatların ne kadar ve neler olduğunun tespiti imkansız olduğu bildirilmiştir. Dosyada yer alan hak ediş ve metrajların sözleşme fesih tarihi itibariyle dava konusu taşınmazın bulunduğu yerde incelenerek tespitinin yapılması gerekliydi. Bilirkişi heyeti tarafından yapılacak incelemenin sadece dosya incelemesi olabileceği yerinde bitmiş olan inşaatın ne kadarlık kısmının HB İnşaat tarafından yapıldığının tespitinin söz konusu olamayacağı kanaat olarak bilirkişiler tarafından bildirilmiştir. Bilirkişi heyeti de zorunlu olarak dosya arasına alınan … Sulh Hukuk Mahkemesinin 2017/ 12 D. İş. nolu dosyası ve alınan ropor doğrultusunda rapor tanzim etmişlerdir.
Diğer taraftan davacı sözleşme bedelinin büyük bir kısmını üçüncü kişilere temlik etmiştir. Davacı temlik ettiği alacak tutarı dışında kalan kısım kadar alacağı ispatlamalıdır. Zaten davacının aktif dava ehliyeti temlik dışında kalan bu kısım bakımındandır.
Tarafların defter ve kayıtları da incelenmiştir. Ancak davacının hakediş alacağına ilişkin talebi toplanan tüm deliller itibariyle ispatlanamamıştır. Bu sebeple davacının hakediş bedeli alacağı istemi de reddedilmiştir.
Davalı karşı davada avans ödemelerine ilişkin olarak 5.035.905,90 TL cari alacağı ve 3.976.529,38 TL ceza-i şart alacağı isteminde bulunmuştur.
Taraflar arasındaki sözleşmede ihtilaf halinde davalı defter ve kayıtlarının tek delil olacağı kararlaştırılmışsa da bu durum davacının savunma ve ispat hakkını kısıtlayacak biçimde uygulanmamalıdır.
Davalı karşı davacının talep ettigi cari ilişkiye yönelik alacak isteminin belirlenebilmesi bakımından davacı defterlerinin de incelenmesine karar verilmiştir. Sonuç olarak davalı karşı davacının davacı karşı davalıdan 5.300.263,62 TL alacaklı olduğu belirlenmiş davacı 5.035.905,90 TL talepte bulunduğundan cari alacak istemi kabul edilmiştir.
Davacı cezai şart isteminde de bulunmuştur. Davalının sözleşmeyi feshi sonrası davacı tarafça yer teslimi yapılmış ve taraflar arasında 03.10.2017 tarihinde hesap kesme işlemi yapılarak tutanağa bağlanmıştır. Davalı taraf davacının yaptığı imalatı davacının imalat alanını terki sonrası teslim alırken ve 03.10.2017 tarihli belgede de cezai şart alacağına yönelik bir çekince koymamıştır.
TBK madde 179/2’ye göre; Ceza, borcun belirlenen zaman veya yerde ifa edilmemesi durumu için kararlaştırılmışsa alacaklı, hakkından açıkça feragat etmiş veya ifayı çekincesiz olarak kabul etmiş olmadıkça, asıl borçla birlikte cezanın ifasını da isteyebilir.
BK m. 179/2 uyarınca davalı-karşı davacının 3.976.529,38 TL tutarındaki cezai şart alacağı istemi reddedilmiştir.
HÜKÜM: Yukarıda açıklanan gerekçe ve nedenlerle;
ASIL DAVADA;
Davacı …Mimarlık İnşaat Mobilya San ve Tic Ltd Şti ‘ nin davasının REDDİNE,
1-Harçlar Yasası gereğince alınması gerekli 59,30 TL harçtan başlangıçta alınan 85.387,50 TL peşin harcın mahsubu ile artan 85.328,20 TL ‘ nin karar kesinleştiğinde talep halinde davacı …Mimarlık İnşaat Mobilya San ve Tic Ltd Şti ‘ ne iadesine,
2-Davacı tarafça yapılan yargılama giderlerinin davacı üzerinde bırakılmasına,
3-Davalı-karşı davacı kendisini vekil ile temsil ettirdiğinden karar tarihinde yürürlükte bulunan Avukatlık Asgari Ücret Tarifesine göre belirlenen 138.625,00 TL nisbi vekalet ücretinin davacıdan alınarak davalıya-karşı davacıya verilmesine,
KARŞI DAVADA;
Davalı-Karşı davacı … Çimento Madencilik Beton San ve Tic AŞ ‘ nin karşı davasının KISMEN KABUL KISMEN REDDİ İLE;
1-5.035.905,90 TL alacağın karşı dava tarihi olan 25/04/2018 tarihinden itibaren işleyecek avans faiziyle birlikte davacı-karşı davalı …Mimarlık İnşaat Mobilya San ve Tic Ltd Şti ‘ nden tahsili ile Davalı-Karşı davacı … Çimento Madencilik Beton San ve Tic AŞ ‘ ne ödenmesine,
-Fazlaya ilişkin talebin REDDİNE,
2-Harçlar Yasası gereğince alınması gerekli 344.002,73 TL harçtan başlangıçta alınan 153.910,00 TL peşin harcın mahsubu ile bakiye 190.092,73 TL harcın davacı-karşı davalı …Mimarlık İnşaat Mobilya San ve Tic Ltd Şti ‘ nden tahsili ile hazineye irad kaydına,
3-Davalı-karşı davacı tarafça yapılan 153.910,00 TL peşin harç, 35,90 TL karşı dava harcı, 35,40 TL yargılama gideri olmak üzere toplam 153.981,30 TL yargılama giderinin kabul ret oranına göre 86.040,60 TL’sinin davacı karşı davalı …Mimarlık İnşaat Mobilya San ve Tic Ltd Şti ‘ nden tahsili ile davalı karşı davacıya ödenmesine, bakiyesinin davalı karşı davacı üzerinde bırakılmasına,
4-Davalı karşı davacı kendisini vekil ile temsil ettirdiğinden karar tarihinde yürürlükte bulunan Avukatlık Asgari Ücret Tarifesine göre belirlenen 138.984,06 TL nispi vekalet ücretinin davacı karşı davalı …Mimarlık İnşaat Mobilya San ve Tic Ltd Şti ‘ nden tahsili ile davalı karşı davacıya ödenmesine,
5-Davacı karşı davalı kendisini vekil ile temsil ettirdiğinden karar tarihinde yürürlükte bulunan Avukatlık Asgari Ücret Tarifesine göre belirlenen 128.390,29 TL nispi vekalet ücretinin davalı karşı davacı … Çimento Madencilik Beton San ve Tic AŞ ‘ den tahsili ile davacı karşı davalıya ödenmesine,
Kesinleşme süreci tamamlana kadar masraf avanslarının kullanılabileceği nazara alınarak kararın kesinleşmesinden sonra yazı işlerince yapılacak hesaba göre artan avansların yatıran tarafa iadesine,
Dair Davalı-Karşı davacı … Çimento Madencilik Beton San ve Tic AŞ vekilinin yüzüne karşı, Davacı/Karşı davalı …Mimarlık İnşaat Mobilya San ve Tic Ltd Şti vekilinin yokluğunda verilen kararın tebliğinden 2 haftalık süre içinde Bursa Bölge Adliye Mahkemesi İstinaf Yargı yolu açık olmak üzere oy birliğiyle verilen karar açıkça okunup usulen anlatıldı. 20/10/2021
Başkan .. Üye .. Üye … Katip ..
e-imza e-imza e-imza e-imza