Görüntülediğiniz mahkeme kararı henüz kesinleşmemiştir. Yararlı olması amacıyla eklenmiştir.

T.C. BAKIRKÖY 7. ASLİYE TİCARET MAHKEMESİ

ESAS NO : 2021/982
KARAR NO : 2022/469

DAVA : Kıymetli Evrak İptali (Çek İptali (Hasımlı))
DAVA TARİHİ : 29/11/2021
KARAR TARİHİ : 29/04/2022
KARARIN YAZILDIĞI TARİH : 13/05/2022
Mahkememizde görülmekte olan davanın yapılan açık yargılaması sonunda,
GEREĞİ DÜŞÜNÜLDÜ:
Davacı vekili dava dilekçesinde özetle; Müvekkili firma tarafından, ticari alacağa konu hizmete biaen …….. Ajans Matbaa Kağıtçılık Limited Şirkete keşide edilen 15/09/2020 keşide tarihli ……… seri nolu ……. bank 30.000TL tutarındaki firma çekinin müvekkili firma yetkilisi tarafından teslim edilmeden önce zilyetliğin kendisinde olmadığını, kaybedildiğinin fark edildiğini, teslimden sorumlu yetkilinin evini, işyerini aramasına rağmen çeki bulamadığını, İstanbul ……. Asliye Ticaret Mahkemesinin ……… E. Sayılı dosyası ile dava açtıklarını, İstanbul ……. Asliye Ticaret Mahkemesinde görülen davada söz konusu çekin davalı …… A.Ş. tarafından, …….. bank …… Şubesine ibraz edildiğinin anlaşıldığını belirterek çekin ödenmemesine ve/veya tedavülünün engellenmesine ilişkin teminatsız olarak ihtiyati tedbir kararı verilmesini, çekin iptaline karar verilmesini, fazlaya ilişkin talep ve hakları saklı kalmak kaydı ile davanın kabulü ile dava konusu edilen ……… seri nolu ……. bank 30.000TL değerindeki çekin davalıdan istirdadına ve müvekkiline iadesine, herhangi bir mağduriyet veya telafisi güç durumlara sebebiyet vermemek adına, 15/09/2020 keşide tarihli çekin ödenmemesine ve/veya tedavülünün engellenmesine ilişkin teminatsız olarak ihtiyati tedbir kararı verilmesine, yargılama giderleri ve vekalet ücretinin davalı tarafa yükletilmesine karar verilmesini talep etmiştir.
Davalı vekili cevap dilekçesinde özetle; Davacı tarafın dava dilekçesinde belirttiği hususların tamamının hukuki dayanaktan yoksun, haksız ve mesnetsiz olduğunu, davacının basiretli bir tacir gibi hareket etmediğini, müvekkili şirketin yasalarca düzenlenen Faktoring alanında faaliyet göstermekte olup, dava konusu çeki 6361 Sayılı Finansal Kiralama Faktoring ve Finansman Şirketleri Kanunu’nun 9/2 maddesine uygun olarak devir ve temlik aldığını, Müvekkilinin çeki ve çekin dayanağı faturayı müşterisi bulunan dava dışı …….. Reklam Matbaa Promosyon Ürünleri Sanayi ve Ticaret Ltd. Şti. den teslim aldığını, yine dava dışı ……… Nakliye Yapı Malzemeleri ve …….. Ticaret Ltd. Şti. adına düzenlenmiş 26.06.2020 tarihli ……… nolu faturanın görülüp birlikte alındığını, yani müvekkilinin, 6361 S. Kanunun 9/2 maddesine uygun olarak faktoring işlemi yaptığını, yalnızca davaya konu çeki değil çekin dayanağı olan faturayı da aldığını, davacı tarafın her ne kadar davaya konu çekin zayii çalıntı olarak tedavüle çıkarıldığını ve yetkili hamil olduğunu iddia etse de davacının bu şahsi def’isini ancak soruşturması neticesinde tesbit edilen tarafa karşı ileri sürebileceğini, müvekkilinin …….. Faktoring A.Ş. ye karşı kanun gereği bu def’iyi ileri süremeyeceğini, müvekkilinin iyiniyetli 3. Kişi olduklarını ve davacının hukuki durumunu ve dava dışı kişiler arasındaki iç ilişkiyi bilmesinin mümkün olmadığını, söz konusu çekin bankaya ibraz edildiğinde karşılıksız çıktığını, karşılıksız çıkan çekin, müvekkili tarafından müşterisi ve dava dışı durumundan bedeli tahsil edilmek suretiyle 05.10.2020 tarihinde yazılı talep gereği …….. Reklam Matbaa Promosyon Ürünleri San. ve Tic. Ltd. Şti.’ne iade edildiğini belirterek haksız ve hukuki mesnetten yoksun davanın husumet ve esas yönünden reddine, davacının %20 den az olmamak üzere kötüniyet tazminatına mahkum edilmesine, yargılama giderleri ve vekalet ücretinin davacı tarafa tahmiline karar verilmesini talep etmiştir.
DOSYANIN DEĞERLENDİRİLMESİ VE GEREKÇE :
Dava, …… bank’a ait keşidecisinin davacı, lehdarının ise …….. Ajans Matbaa Kağıtçılık Limited Şirketi olan 15/09/2020 keşide tarihli ……… seri numaralı 30.000,00 TL değerindeki çekin TTTK m.792 kapsamında çekin yetkili hamili davalıdan istirdatı istemine ilişkindir.
İncelenen tüm dosya kapsamı, tarafların iddia ve savunmaları içeriğine göre;
İhtilaf, 6102 sayılı TTK’nın 792. maddesinin “çek herhangi bir suretle hamilin elinden çıkmış bulunursa, ister hamile yazılı ister ciro yoluyla devredilebilen bir çek söz konusu olup da hamil hakkını 790’ıncı maddeye göre ispat etsin, çek eline geçmiş bulunan yeni hamil ancak çeki kötü niyetle iktisap etmiş olduğu veya iktisapta ağır bir kusuru bulunduğu takdirde o çeki geri vermekle yükümlüdür.” şeklindeki düzenlemesi gereği rızası hilafına çekin elinden çıktığını ileri süren davacının, davalıya yönelttiği istirdat talepli dava olup, davacı lehine çekin istirdatına veya bedelinin tahsiline karar verilebilmesi için davacının dava konusu yaptığı çekin yetkili hamili olduğunu kanıtlaması yanında çeki elinde bulunduran yeni hamilin çeki kötü niyetle iktisap ettiğini ya da iktisapta ağır kusuru bulunduğunu ispat etmesi gereklidir. Bu kapsamda ispat yükü çekin istirdatını talep eden davacıya aittir. Aksini iddia ise kıymetli evrakın mücerretlik ilkesini ortadan kaldırır.
Çekin davacı hamilin elinden rızası hilafına çalınması halinde bile davacının çekin yeni hamili olan davalının çeki iktisap ederken kötü niyetli veya ağır kusurlu olduğunu ispat etmesi gerekir. (bkz. Yargıtay 11. Hukuk Dairesi 08/02/2016 tarih 2015/9998 E. ve 2016/1058 K.)
Bu çerçevede somut olaya bakıldığında istirdatı talep edilen çek, İstanbul 15/09/2020 tarih, 30.000,00 TL miktarlı, ……… seri nolu, keşidecisi Pozitif Teknoloji … Ltd. Şti., lehtarının …….. Ajans Matbaa Kağıtçılık Limited Şirketi , ilk cirantası …….. Ajans Matbaa Kağıtçılık Limited Şirketi, ikinci cirantası ……… Nakliye…. Ltd.Şti., üçüncü cirantası ………….Ltd Şti., son ciranta ve hamilin davalı …….. Faktoring A.Ş. olan çektir.
Factoring (mevzuatta kullanılan şekliyle Faktoring) Latince “Factor” kelimesinden türetilmiştir.
Faktoring; “Müşterinin üçüncü şahıs olan borçlu karşısındaki mal tesliminden veya iş görme/hizmet ediminden ileri gelen alacaklarının karşılığını, alacağın tahsilinden önce avans olarak ödeyerek alacağın tahsil edilmemesi riskinin ve müşteri için borçlunun muhasebesinin tutulması, ihtar işlemleri gibi iş görme/hizmet edimlerinin üstlenilmesi suretiyle devir ve satın alınması” olarak tanımlanmaktadır (Kocaman, Arif: Faktoring İşlemlerinin Hukuki Niteliği, Ankara 1992, s.21).
Türk Hukuk Lûgatında da vadeli mal satışı yapan işletmelerin bu satışlardan doğan alacaklarının finans kurumunca satın alınması olarak tanımlanmış ve böylece tahsil rizikosunun satın alan firmaca yüklenildiği dile getirilmiştir.
Konuyu düzenleyen Finansal Kiralama, Faktoring ve Finansman Şirketlerinin Kuruluş ve Faaliyet Esasları Hakkında Yönetmeliğe göre Türkiye’de bu işlemler ancak Faktoring Şirketleri tarafından yapılabilir.
Faktoring’in amacı, firmalara satışlarının ve kârlarının artması konusunda yardımcı olmaktır.
Kapsam olarak faktoring; bir mali kuruluş (factor/faktor) ile ticarî borçlular (müşteriler) ve mal satan veya hizmet arz eden bir ticarî işletme arasında (satıcı) üç taraflı bir sözleşme olup, genelde rücu hakkı olmaksızın alıcının borçluların hesap hasılalarını factor satın alır ve bu suretle müşterilere tanınan kredileri kontrol altında tuttuğu kadar, muhasebe ve tahsilatını da yürütür.
Faktoring işleminin üç tarafı vardır. Bunlar;
a) Müşteri (firma):Faktoring hizmetlerini talep eden ve alacaklarını faktoring şirketine devreden (satan) işletme,
b) Faktoring Şirketi (Factor): Müşterinin alacaklarını devir ve satın alarak karşılığında nakit olarak ödeyen şirket,
c) Borçlu: Müşterinin alacaklı olduğu kişi veya işletmedir.
Faktoring şirketlerinin yapamayacakları iş ve işlemler Finansal Kiralama, Faktoring ve Finansman Şirketlerinin Kuruluş ve Faaliyet Esasları Hakkında Yönetmeliğin 19 ve 22/2. maddelerinde düzenlenerek;19. madde ile; “Bu Yönetmelik hükümlerine göre kendilerine faaliyet izni verilen şirketlerin, müşterileri ile yapacakları işlemler için yazılı sözleşme düzenlemeleri zorunludur.” şeklinde düzenleme yapılarak yazılı sözleşme yapma zorunluluğu getirilmiş, 22. maddenin 2. fıkrasında ise; “Faktoring şirketleri kambiyo senetlerine dayalı olsa bile, bir mal veya hizmet satışından doğmuş veya doğacak fatura veya benzeri belgelerle tevsik edilmeyen alacakları satın alamazlar veya tahsilini üstlenemezler”
hükmüne yer verilmiştir.
Bu ilke ve açıklamalar ışığında somut olay değerlendirildiğinde;
Her ne kadar davacı keşideci, dava konusu çekin tarafınca düzenlendikten sonra lehdara verilmeden kaybolduğundan bahisle açtığı çek iptali davasında, davalı tarafından çekin ibraz edilmiş olması sebebiyle eldeki davayı açmış ve dava, davalı şirketin çekin çalıntı olduğunu bilmesine rağmen kötü niyetle çeki temlik aldığı ve bu çekten dolayı borçlu olmadıkları iddiasına dayanmakta ise de; iş bu davada ispat yükü davacıda olup davalının dava konusu edilen çeki iktisap ederken kötü niyetli veya ağır kusurlu olduğunu ispatlaması gerekmektedir. Dava konusu çekin davalı faktoring şirketi tarafından teslim alındığı, iktisap edildiği 02/07/2020 tarihinde çekin hırsızlık konusu olduğunu ve yasaklı olduğunu bilmesi veya bilmesi gerektiği durumda davalı faktoring şirketinin yetkili hamil sayılmayacağı yukarıda anılan yönetmelik hükmü gereğince hüküm altına alınmıştır. Bu kapsamda yapılan incelemede, davalının 02/07/2020 tarihinde çeki, ticari ilişki içinde bulunduğu dava dışı …….. …Ltd Şti. Den, 26/06/2020 tarih ……… nolu faturaya istinaden teslim aldığı, davacı tarafından çek iptali davasının 08/09/2021 de açıldığı görülmekle davalının çeki teslim alırken, herhangi ödeme yasağının bulunmadığı ve 6361 sayılı FKFFŞK’nın 9/2 maddesi kapsamında kambiyo senedine dayalı alacağı temlik alırken bu alacağın bir mal ve hizmet satışından doğmuş fatura ile tevsiki gerektiği hükmüne uygun teslim aldığı anlaşılmakla, davacı tarafından davalının yetkili hamil olduğu, çekin iktisabında kötü niyetli veya ağır kusurlu olduğu yahut hırsızlık malı olduğunu bildiği hususları ispatlanamamış olup, davanın reddine karar vermek gerekmiş aşağıdaki şekilde hüküm tesis edilmiştir.
HÜKÜM:Yukarıda açıklanan nedenlerle;
1-Davanın reddine,
2-Alınması gerekli 80,70 TL harçtan davacı tarafça yatırılan 59,30 TL peşin harç ve 453,03 TL tamamlama harcı olmak üzere toplam yatırılan 512,33 TL harçtan mahsubuyla bakiye 431,63 TL harcın karar kesinleştiğinde ve talep halinde davacıya iadesine,
3-Davacının yaptığı yargılama giderlerinin kendi üzerinde bırakılmasına,
4-Davalı yargılamada kendisini vekil ile temsil ettirdiğinden AAÜT gereğince hesap edilen 5.100,00 TL ücreti vekaletin davacıdan alınarak davalıya verilmesine,
5-Kararın kesinleşmesine kadar yapılan yargılama giderlerinin davacı tarafça peşin olarak yatırılan yargılama gider avansından mahsubu ile bakiye kısmın karar kesinleştiğinde ve talep halinde davacıya iadesine,
Dair,6100 sayılı HMK’nun 342 ve 345.maddeleri gereğince karşı tarafın sayısı kadar örnek eklenmek suretiyle tebliğden itibaren 2 haftalık süre içerisinde mahkememize verilecek dilekçe ile ilgili İstinaf Dairesi nezdinde istinaf yolu açık olmak üzere verilen karar taraf vekillerinin yüzlerine karşı açıkça okunup, usulen anlatıldı. 29/04/2022

Katip …..
e-imzalıdır

Hakim ……..
e-imzalıdır