Görüntülediğiniz mahkeme kararı henüz kesinleşmemiştir. Yararlı olması amacıyla eklenmiştir.

T.C. BAKIRKÖY 7. ASLİYE TİCARET MAHKEMESİ
ESAS NO : 2021/906 Esas
KARAR NO : 2022/1021

DAVA : İtirazın İptali (Hizmet Sözleşmesinden Kaynaklanan)
DAVA TARİHİ : 09/11/2021
KARAR TARİHİ : 03/11/2022
GEREKÇELİ KARARIN
YAZILDIĞI TARİH : 10/11/2022
Mahkememizde görülmekte olan davanın yapılan açık yargılaması sonunda,
GEREĞİ DÜŞÜNÜLDÜ:
Davacı vekili dilekçesinde özetle; Davacı müvekkili ile davalı şirket arasında 19-24 Ocak 2021 tarihleri arasında davalının düzenleyeceği … arası ….. mobilya fuarı fuar katılım sözleşmesinin imzalandığını, taraflar arasındaki sözleşmede fuar tarihlerinin 19-24 Ocak olarak düzenlediği ve katılım bedelinin 21.325,32 USD olarak anlaşıldığını, müvekkili tarafından 26.01.2020 tarihinde 6.397,56 USD karşılığı 20.02.2020 düzenleme tarihli bononun 37.937,74 TL olarak ödendiği, COVİD-19 nedeniyle T.C.Cumhurbaşkanlığınca yayınlanan 2020/3 sayılı genelge ile Ulusal ve uluslararası düzeyde açık ve kapalı alanlarda düzenlenecek her türlü bilimsel, sanatsal ve benzeri toplantıların ve aktivitelerin belirlenen tarihlerde düzenlenemeyeceği, ileri bir tarihte fuarın yapılacağı ve katılımcılara haberdar edildiğinin bildirildiğini, Davalı tarafça müvekkili şirkete 14.06.2021 tarihinde gönderilen e-posta ile fuar tarihinin 3-8 Ağustos 2021 tarihinde 11 salonda gerçekleştirileceği, katılım sağlanmayacak ise bu durumun yazılı olarak bildirilmesi gerektiğinin belirtildiğini, Müvekkili şirketçe Büyükçekmece …. Noterliğinin 28.06.2021 tarih, ….. yevmiye numaralı ihtarnamesi ile yeni fuar tarihinin kendilerine uygun olmadığını ve bu sebeple katılım sağlamayacaklarını ve ödemiş oldukları 6.397,56 USD peşinatın iade edilmesini talep ettiklerini, Davalı tarafından peşinatın iade edilmediği gibi ihtarname dikkate alınmaksızın fuara katılım sağlanmış gibi 12.08.2021 tarih,….. numaralı 126.459,15 TL bedelli faturayı müvekkiline gönderdiğini, davalı tarafça gönderilen faturanın süresi içerisinde noter vasıtasıyla davalıya iade edildiğini ve akabinde davalı aleyhine 6.397,56 USD (37.937,74 TL) avansın ödenmesi amacıyla Bakırköy …. İcra müdürlüğünün … esas sayılı dosyası ile icra takibine geçildiğini, davalının süresinde itiraz ettiğinden takibin durduğunu ifade ederek, Fazlaya ilişkin haklarının saklı kalması kaydı ile davanın kabulü ile itirazın iptaline davalının %20 icra inkar tazminatına mahkum edilmesine, yargılama giderleri ile vekalet ücretinin davalı üzerine bırakılmasını talep etmiştir.
Davalı vekili cevap dilekçesinde özetle; Davalı vekili …. tarihli cevap dilekçesinde özetle, …. Fuarı (“Fuar”) 19-24 Ocak 2021 tarihleri arasında yapılmak üzere başvuruların yapıldığını ve fuarın bu tarihte gerçekleştirilmesi için gerekli tüm hazırlıklar tamamlandığını, Ancak Covid 19 Pandemisinin ortaya çıkması ile birlikte fuarcılık faaliyetlerinin durdurulduğunu, Ticaret Bakanlığı parafından alınan karar ile ülke genelinde yapılacak olan tüm fuarların 16 Mart 2020 tarihinden 01 Eylül 2020 tarihine kadar durdurulduğundan, müvekkili şirkette söz konusu virüsün etki ettiği Ticari hayata göre önlem ve düzenlemeler içinde bulunarak ilgili fuarı 3-8 Ağustos 2021 tarihine katılımcı firmaların ve STK’ların talebi ile ertelendiğini, Davacı ile imzalanmış olan Fuar Katılım Sözleşmesinin ikinci maddesi gereğince müvekkili şirketin gerekli görmesi halinde fuar tarihini değiştirme hakkı olduğu, bu durumun katılımcıya fesih hakkı vermeyeceği düzenlediği gibi fuar tarihinin ertelenmiş olmasının davacının fuara katılma yükümlülüğünü ortadan kaldırmadığı gibi hem ödeme yükümlülüğü hem de fuara katılma yükümlülüğü devam ettiğini, taraflar arasındaki fuar katılım sözleşmesinin hükümlerinin açık olup, Davacının mücbir sebep ve genel hükümleri dayanak göstererek müvekkili şirketten işbu sözleşmede kararlaştırılan bedelin iadesini talep edemeyeceğini, Şöyle ki davacının genel hükümleri dayanak gösterebilmesi için, taraflar arasında imzalanmış bir sözleşmenin bulunmaması ya da uyuşmazlığa ilişkin sözleşmede herhangi bir düzenlemenin bulunmaması gerektiğini, ancak fuar katılım sözleşmesi uyarınca davacı taraf müvekkili şirketten bedel iadesini talep edemeyeceğini, Fuar Katılım Sözleşmesindeki bu maddelerin fuarcılık sektörünün kendi özel yapısı gereği konulmuş maddeler olduğunu, Fuarcılık sektörü uzun vadeli planlar ve çalışmalar gerektiren bir sektör olduğunu, davacı tarafından imzalanmış sözleşme hükümleri kapsamında davacının sözleşme bedelinin iadesini talep etme hakkının olmadığını ifade ederek, öncelikle yetkisizlik nedeniyle davanın usulden reddine davanın esastan reddine, yargılama giderleri ile vekalet ücretinin davacı üzerine bırakılmasını talep etmiştir.
DOSYANIN DEĞERLENDİRİLMESİ VE GEREKÇE :
Dava, taraflar arasında düzenlenen sözleşmeye istinaden davalının üzerine düşen görevi ifa etmediği iddiası ile sözleşmenin feshi ile sözleşme kapsamında ödenen bedelin iadesine dair başlatılan icra takibine vâki itirazın İİK’nun 67.maddesi gereğince iptali ile takibin devamına ve icra inkâr tazminatı istemine ilişkindir.
Davalı icra dosyasına yapmış olduğu itirazında müvekkilinin alacaklı görünen tarafa herhangi bir borcunun olmadığını, bu nedenle takibe, borca, ödeme emrine, işlemiş ve işleyecek faize, faiz oranına ve tüm ferilerine itiraz ettiklerini beyan etmiştir.
Bakırköy ….. İcra müdürlüğünün …. esas sayılı takip dosyası incelendiğinde; davacı tarafıdan davalı aleyhinde 37.937,74 TL asıl alacak ile asıl alacağa takip tarihinden itibaren yasal faizi ile birlikte tahsili için ilamsız icra takibine geçildiği, borçluya ödeme emrinin tebliği üzerine borçlunun süresinde, borca itiraz ederek takibin durmasına sebebiyet verdiği, İcra Müdürlüğü’nce takibin durdurulmasına karar verildiği, davanın yasal bir yıllık süre içerisinde açıldığı anlaşılmıştır.
Mali müşavir bilirkişi ….24/06/2022 havale tarihli raporunda; Taraflar arasındaki sözleşmenin yorumlanması gerektiğini ve sözleşmeyi yorumlamak hukuki bilgi gerektirdiğinden dosyaya sözleşmeler hukukunda uzman akademisyen bilirkişinin atanması durumunda nihai hesaplamaların tarafından yapılabileceğini, Mevcut durumda sayın mahkeme tarafından davacının cari hesapta görülen bakiye alacağı yönünden karar ittihazı halinde davacının, davalıdan 37.937,74 TL alacağına takip tarihinden itibaren işleyecek avans faiz uygulanması gerektiğini bildirmiştir.
Hukukumuzda sözleşmeye bağlılık (Ahde Vefa-Pacta Sund Servanda ) ve sözleşme serbestliği ilkeleri kabul edilmiştir. Bu ilkelere göre, sözleşme yapıldığı andaki gibi aynen uygulanmalıdır. Eş söyleyişle, sözleşme koşulları borçlu için sonradan ağırlaşmış, edimler dengesi sonradan çıkan olaylar nedeni ile değişmiş olsa bile, borçlu sözleşmedeki edimini aynen ifa etmelidir. Ancak bu ilke özel hukukun diğer ilkeleriyle sınırlandırılmıştır. Sözleşme yapıldığında karşılıklı edimler arasında mevcut olan denge sonradan şartların olağanüstü değişmesiyle büyük ölçüde tarafların biri aleyhine katlanılamayacak derecede bozulabilir. İşte bu durumda sözleşmeye bağlılık ilkesine sıkı sıkıya bağlı kalmak adalet, hakkaniyet ve objektif hüsnüniyet kaidelerine aykırı bir durum yaratır hale gelir. Hukukta bu zıtlık (Clausula Rebüs Sic Stantibus -beklenmeyen hal şartı- sözleşmenin değişen şartlara uydurulması) ilkesi ile giderilmeye çalışılmaktadır. İşte bu bağlamda hakim, somut olayın verilerine göre alacaklı yararına borçlunun edimini yükseltmeye veya borçlu yaranına onun tamamen veya kısmen edim yükümlülüğünden kurtulmasına karar verilebilir ve müdahale ederek sözleşmeyi değişen koşullara uyarlar. Bununla birlikte her talep vukuunda sözleşmeyi değişen hal ve şartlara uydurmak mümkün değildir. Aksi halde özel hukuk sistemimizde geçerli olan “irade özgürlüğü” “sözleşme serbestisi” ve “sözleşmeye bağlılık” ilkelerinden sapma tehlikesi ortaya çıkar. Sözleşmeye müdahale müessesesi istisnai, tali (ikinci derecede) yardımcı nitelikte olup, ancak uyarlama kurumun şartlarının mevcudiyeti halinde anılan kurumun uygulanması gündeme gelebilecektir.
6098 sayılı T.B.K yürürlüğe girmesinden evvel, mevzuatımızda uyarlama kurumuna ilişkin bir düzenleme olmamakla birlikte, taraflar arasındaki sözleşme koşullarının daha sonra önemli ölçüde değişmesi halinde değişen bu koşullar karşısında (Clausula Rebüs Sic Stantibus -beklenmeyen hal şartı- sözleşmenin değişen şartlara uydurulması ) ilkesi bağlamında ve M.K. 2. maddesinden de yararlanılmak suretiyle sözleşmenin yeniden düzenlenmesinin mümkün bulunduğu ve karşılıklı sözleşmelerde edimler arasındaki dengenin bozularak “işlem temelinin çökmesi” halinde M.K. 1, 2 ve 4’üncü maddelerinden yararlanılması gerektiğine dair öğreti ve uygulamada yerleşik bir kabul mevcut iken 01.07.2012 tarihinde yürürlüğe giren TBK’nın 138 nci maddesi ile bu husus yasal bir düzenlemeye de kavuşturulmuştur. Aşırı ifa güçlüğü başlıklı bu yeni düzenleme, öğreti ve uygulamada sözleşmeye bağlılık (ahde vefa) ilkesinin istisnalarından biri olarak kabul edilen, “işlem temelinin çökmesi”ne ilişkindir. Ancak az yukarıda ifade edildiği üzere “sözleşmeye bağlılık” ilkesi esas olup, sözleşmeye müdahale müessesesi istisnai nitelikte bir kurum olmakla yasa koyucu tarafından da bu kurumun uygulanması ancak anılan madde de belirtilen dört koşulun birlikte gerçekleşmesine bağlanmıştır. Bunlar; sözleşmenin yapıldığı sırada taraflarca öngörülmeyen ve öngörülmesi de beklenmeyen olağanüstü durum ortaya çıkması, bu durumun borçludan kaynaklanmayan bir sebeple ortaya çıkması, yine bu durumun sözleşmenin yapıldığı sırada mevcut olguları, kendisinden ifanın istenmesini dürüstlük kurallarına aykırı düşecek derecede borçlu aleyhine değiştirmesi ve borçlunun borcunu henüz ifa etmemiş olması veya ifanın aşırı ölçüde güçleşmesinden doğan haklarını saklı tutarak ifa etmiş olması halidir. Bu dört koşulun birlikte gerçekleşmesi halinde ise borçlunun, hâkimden sözleşmenin yeni koşullara uyarlanmasını isteme hakkı bulunmaktadır.
Bu konuda Yargıtay Hukuk Genel Kurulunun 28.11.2019 ve …., …. Karar sayılı ilamına baktığımızda; “Kurulmuş bir sözleşmede sonradan ortaya çıkan bazı olgular nedeniyle değişiklik yapılabilmesi, bugün çağdaş tüm hukuk sistemlerinde kabul edilen, beklenmeyen hâl (emprevizyon) veya clausula rebus sic stantibus kuramının koşullarının gerçekleşmiş olması hâlinde mümkün görülmektedir. Bu kuramın, borçlunun şartları ne olursa olsun mutlaka akde sadık kalmasını zorunlu gören, bir bakıma artık eskimiş olarak nitelendirilebilecek ahde vefa veya pacta sunt servanda kuramını sınırlamak için konulduğu benimsenmektedir.
Beklenmeyen hâl kuramı, şöyle açıklanmaktadır: “Akit yapıldığı sırada mevcut bulunan şartlar önemli surette değişmişse taraflar akitle bağlı olmamalıdır. Buna “clausula rebus sic stantibus” (beklenmeyen hâl şartı) denmektedir. Bu görüş öğretide “emprevizyon teorisi” adıyla anılmaktadır. Öğretide, sözleşmenin, yapıldığı andaki durumun değişmeyeceği şeklindeki bir zımni kabul ile yapıldığı, aynen uygulanmasının taraflarca bu zımni şarta bağlı tutulduğu varsayılmaktadır (Tekinay, S.S./Akman, S./Burcuoğlu, H./Altop, A.: Borçlar Hukuku, Genel Hükümler, 7.Bası,İstanbul 1993, s.1005).
Akitlerin ifasını şartların değişmemesine bağlayan fikir (clasula rebus sic stantibus) gerçeğe tam olarak uygun değilse de, ahde vefa prensibine kesin ve sıkı sıkıya bağlılığında her zaman adil olmadığı görülmektedir. Bugün İsviçre-Türk hukukunda çoğunlukla dayanılan esas, uyuşmazlıklara dürüstlük kuralı uyarınca çözüm bulunmasıdır (Oğuzman, K.: Borçlar Hukuku Dersleri,Cilt 1, 4.Bası, İstanbul 1987, s.123; Serozan, R.: Borçlar Hukuku, Genel Bölüm, İfa, İfa Engelleri, Haksız Zenginleşme 3.Cilt, İstanbul 1994, s.164; Kaplan, İ.: Hakimin Sözleşmeye Müdahalesi, Ankara 1987, s.112; Burcuoğlu, H.: Hukukta Beklenmeyen Hal ve Uyarlama, İstanbul 1995, s.4; İsviçre Hukuku için Bkz. Eugen Bucher, Schweizer Isch’es Obligationenrecbt Allgemeiner Teil, 2.Bası, Zürich 1988, s.385 vd. Henri Deschenaux, Le Titre Preliminaire Du Code Civil,Fribourg 1969, s.183).
Anlaşılacağı üzere hukukumuzda ahde vefa ilkesinin geçerli olduğu ancak bir kısım özel şartların bir araya gelmesi halinde TBK’nun 138. maddesi çerçevesinde sözleşmeyle bağlılık ilkesinin ihmal edilebileceği açıktır.
Taraflar arasındaki sözleşmeyi etkiler şekilde dünya genelinde ortaya çıkan COVİD-19 pandemisi ve bu bağlamda yasa koyucu tarafından alınan önlemler ve bu minvalde yapılan düzenlemelerin sosyal hayat ve doğal sonucu olarak iş hayatına etkileri hukuken meşhur ve maruf vakıalardandır. Bu vakıaların taraflar arasındaki davaya konu olan hizmet ilişkisine etkilerinin yukarıda özetlenen hukukun genel ilkeleri ve yasal düzenlemeler ışığında açılmış bulunan davada mahkemece değerlendirileceği açıktır. Ancak, söz konusu uyuşmazlığın değerlendirileceği yargılama sürecinde yine yukarıda izahı yapılan sözleşmeye bağlılık (Ahde Vefa – Pacta Sund Servanda) ve sözleşme serbestliği ilkeleri ile beklenmeyen hâl (emprevizyon) veya clausula rebus sic stantibus kuramı çerçevesinde değerlendirilmesi gerektiği izahtan varestedir. (Samsun Bölge Adliye Mahkemesi … Hukuk Dairesi’nin …. esas-…. karar)
6098 Sayılı Türk Borçlar Kanunu’nun 136. maddesinde “Genel Olarak” madde başlığı altında “Borcun ifası borçlunun sorumlu tutulamayacağı sebeplerle imkânsızlaşırsa, borç sona erer.
Karşılıklı borç yükleyen sözleşmelerde imkânsızlık sebebiyle borçtan kurtulan borçlu, karşı taraftan almış olduğu edimi sebepsiz zenginleşme hükümleri uyarınca geri vermekle yükümlü olup, henüz kendisine ifa edilmemiş olan edimi isteme hakkını kaybeder. Kanun veya sözleşmeyle borcun ifasından önce doğan hasarın alacaklıya yükletilmiş olduğu durumlar, bu hükmün dışındadır.
Borçlu ifanın imkânsızlaştığını alacaklıya gecikmeksizin bildirmez ve zararın artmaması için gerekli önlemleri almazsa, bundan doğan zararları gidermekle yükümlüdür.
Yeni koronavirüs (Covid-19) salgını Mart 2020 ayından itibaren ülkemizde görülmeye başlanmış ve bu kapsamda hastalığın yayılmasının kontrol altına alınması amacıyla çeşitli tedbirlere başvurulmuştur. Bu tedbirler kapsamında olmak üzere zaman zaman ve ihtiyaç durumuna göre sokağa çıkma yasağı uygulanması, iş yerlerinin kapatılması veya esnek çalışma, düğün törenlerinin ertelenmesi, evden çalışma gibi değişkenlik gösteren tedbirler uygulanmış olup, salgının etkilerinin ve yetkili kurumlarca alınan tedbirlerin halen devam ettiği bilinmektedir.
Yaşanılan salgın hastalık sürecinin olağanüstü bir durum olduğu ve taraflarca öngörülemeyeceği açıktır. O halde genel olarak salgın hastalık sürecinin Türk Borçlar Kanunu’nun 138.maddesinde belirtilen olağanüstü durum olarak kabul edilmesi, Türk Borçlar Kanunu’nun 136.maddesinde belirtilen borçludan kaynaklanmayan imkansızlık sebebi olarak kabul edilmesi gerekir.
Dosyanın incelenmesinde; davacı ile davalı arasında akdedilen fuar sözleşmesinde, fuarın düzenlenme tarihi bulunmamakla birlikte dosyadaki taraf beyanları ile dava konusu fuarın 19-24 Ocak 2021 tarihinde gerçekleşecek ….. Fuarı için fuar katılım sözleşmesi yapılmış ve sözleşme gereği davacı tarafça, 6.397,56 USD karşılığı 20.02.2020 düzenleme tarihli senet ile 37.937,74 TL olarak sözleşme bedelinin bir kısmı ödenmiş ise de, davacı tarafça Büyükçekmece ….. Noterliğinin 28.06.2021 tarih, …. yevmiye numaralı ihtarnamesi ile sözleşmenin feshedildiği ve yatırılan sözleşme bedelinin de iadesinin ihtaren bildirildiği, davalı tarafça 12.08.2021 tarih, … numaralı 126.459,15 TL bedelli faturanın davacıya gönderildiğini, davalı tarafça gönderilen faturanın noter vasıtasıyla davalıya iade edildiğini ve davacı tarafça davalı aleyhine 6.397,56 USD (37.937,74 TL)nin ödenmesi amacıyla Bakırköy … İcra müdürlüğünün…. esas sayılı dosyası ile icra takibine geçildiği davalının itirazı üzerine takibin durduğu anlaşılmış ve taraflar arasında bu konuda bir uyuşmazlık bulunmadığı da anlaşılmıştır.
Davalı tarafça covid-19 pandemisinin 2. Dalgası kapsamında fuarın 03-08 Ağustos 2021 tarihine ertelendiği belirtilmiş sözleşmenin, sözleşmede belirtilen tarihlerde ifası borçlunun sorumlu tutulamayacağı sebeplerden dolayı imkansızlaştığı görülmüştür.
Davalı vekilince cevap dilekçesinde davacı ile imzalanmış olan Fuar Katılım Sözleşmesinin ikinci maddesi gereğince müvekkili şirketin gerekli görmesi halinde fuar tarihini değiştirme hakkı olduğu beyan edilmiş ise de dosyada mevcut Fuar Katılım Sözleşmesinin incelenmesinde sözleşmenin ikinci maddesinde fuar tarihini değiştirme hakkı bulunduğuna ilişkin bir ibarenin yer almadığı tespit olunmuştur.
Davalının haklı bir sebep göstermeksizin sözleşme kapsamında borçlandığı edimleri tarafların beyanı ile sabit olan tarihlerde yerine getirmemesi ve davacı tarafça ifanın imkansızlaşmasına dayalı olarak sözleşmeden dönülmesi nedeniyle davalıya yapılan ödemenin sebepsiz zenginleşme hükümleri gereğince iadesi gerektiği anlaşıldığından davacı talebine konu takibinde haklı bulunmuş, sözleşmenin feshine ilişkin ihtarnamede, ihtarnamenin tebliği tarihinden itibaren 7 gün içinde bedelin iadesi talep edilmiş olduğu görülmüş ve davanın kabulüne karar verilerek itirazın iptali ile takibin devamına hükmolunmuştur.
Dava, İİK.nun 67. maddesi uyarınca açılan itirazın iptali davası olup, icra takibi sözleşme kapsamında ödenen bedelin iadesi istemine yönelik olduğu, bu durumda açılan itirazın iptali davasında hüküm altına alınan alacak bilinebilir, bir başka deyişle likit olduğundan hükmedilen miktarın % 20’si oranında İİK.nun 67. maddesi uyarınca davacı yararına tazminata hükmedilmesine karar verilerek davanın kabulüne dair aşağıdaki şekilde hüküm kurulmuştur.
HÜKÜM:Yukarıda açıklanan nedenlerle;
1-Davanın kabulü ile davalının Bakırköy …. İcra Müdürlüğü’nün…. esas sayılı takibe vaki itirazın iptaline, takibin aynı koşullar ile devamına,
2-Asıl alacağın %20’si üzerinden hesap edilecek icra inkar tazminatının davalıdan alınarak davacıya verilmesine,
3-Alınması gerekli 2.591,53 TL harçtan davacı tarafça yatırılan 458,20 TL harcın mahsubuyla bakiye 2.133,33 TL harcın davalıdan alınarak hazineye irat kaydına,
4-Davacı tarafından yapılan 59,30 TL başvurma harcı, 458,20 TL peşin harç olmak üzere toplam 517,50 TL’nin davalıdan alınarak davacıya verilmesine,
5-Davacı tarafça posta / tebligat / bilirkişi gideri olarak yapılan (ayrıntısı uyapta kayıtlı) 961,50 TL yargılama giderinin davalıdan alınarak davacıya verilmesine, bakiye yargılama giderinin davacı üzerinde bırakılmasına,
6-AAÜT gereğince hesap edilen 9.200,00 TL ücreti vekaletin davalıdan alınarak davacıya verilmesine,
7-Arabuluculuk ücreti olan 1.320,00 TL’nin davalıdan alınarak hazineye irat kaydına,
8-Kararın kesinleşmesine kadar yapılan yargılama giderlerinin davacı tarafça peşin olarak yatırılan yargılama gider avansından mahsubu ile bakiye kısmın karar kesinleştiğinde ve talep halinde davacıya iadesine,
Dair,6100 sayılı HMK’nun 342 ve 345.maddeleri gereğince karşı tarafın sayısı kadar örnek eklenmek suretiyle tebliğden itibaren 2 haftalık süre içerisinde mahkememize verilecek dilekçe ile ilgili İstinaf Dairesi nezdinde istinaf yolu açık olmak üzere verilen karar davacı vekilinin ve davalı vekilinin yüzünde açıkça okunup, usulen anlatıldı.03/11/2022

Katip ….
¸(e-imzalıdır)

Hakim ….
¸(e-imzalıdır)