Görüntülediğiniz mahkeme kararı henüz kesinleşmemiştir. Yararlı olması amacıyla eklenmiştir.

T.C. BAKIRKÖY 1. FİKRİ VE SINAÎ HAKLAR HUKUK MAHKEMESİ

ESAS NO : 2017/407 Esas
KARAR NO : 2020/8

DAVA : Fikir Ve Sanat Eseri (Maddi Tazminat İstemli)
DAVA TARİHİ : 08/03/2017
KARAR TARİHİ : 08/01/2020
Mahkememizde görülmekte bulunan Fikir Ve Sanat Eseri (Maddi Tazminat İstemli) davasının yapılan açık yargılamasının sonunda,
GEREĞİ DÜŞÜNÜLDÜ:
DAVA: Davacı vekilinin dava dilekçesinden özetle; müvekkilinin Arap harfleri çevresinde oluşmuş güzel yazı sanatı olarak tanımlanan islam hat sanatı sanatçısı, hattat olduğunu, Diyanet İşleri Başkanlığı tarafından her yıl yayınlanan 2015 ve 2017 yıllarına ait …… Takvimi’nde, …. hattı Hattat …..’e, tezhibi müvekkili ……’a ait olan ve müvekkilinin özel koleksiyonunda bulunan sülüs tarzdaki …. yazılı levha, müvekkilinin izni olmaksızın basılarak kullanılmış ve satışa sunulduğunu, eserin ilk olarak 2015 yılına ait takvimde yer alıdğını öğrenen müvekkilinin 21.01.2015 tarihinde yayınlardan sorumlu ….. isimli kişi görüşmüş, ilgili kişi müvekkiline ait eserin resminin, …. Sanatları Vakfı’nda bir zamanlar görevli olan ve müvekkilinin sergilerine iştirak ettiği …… tarafından verildiğini beyan ettiğini, ….. isimli kişinin daha sonra müvekkiline özürlerini bean ederek esere ait telifin müvekkilinin hesap numarasına yatırılacağını söylemiş ancak bu söz yerine getirilmemiş olduğunu, müvekkilinin, ….. isimli kişinin esere ait resmin ……’den alındığını beyan etmesi üzerine …… isimli kişi ile de görüşmüş ve bu kişi de izni hattat …..’ten aldığını müvekkiline bildirmiştir, ancak müvekkili, hattat ….. ile görüşmüş ve kendisinden böyle bir iznin verilmediği bilgisini almıştır. Bu gelişmeler üzerine müvekikli, ……. Başkanlığı’na hitaben 27.01.2015 tarihinde göndermiş olduğu yazı ile durumu resmi olarak bildirmiş ve haksız uygulamanın düzeltilmesini ve 15.000,00 TL tutarındaki telif bedelinin şahsına ödenmesini talep etmiş, müvekkili tarafından gönderilen işbu yazının, muhatapça tebliğ alındığı halen ceva verilmediğini, bu olayların üzerinden iki yıl geçtikten sonra müvekkili, aynı eserin 2017 yılına ait …… Takvimi’nde de izni alınmadan kulanıldığını tespit ettiğini, davalı yanın müvekkilinden söz konusu eserin yayınlanması ile ilgili herhangi bir izin alınmadığını, müvekkilinin maddi kaybı söz konusu olduğunu, açıklanan nedenlerle davalıya ait takvimde FSEK hükümlerine aykırı olarak kamuya erişilir kılınması ve umuma iletilmesi suretiyle müvekkilinin haklarına yapılmakta olan tecavüzün ref’ine, 5846 sayılı kanunun 70. Maddesine göre davalı yanın 5.000,00 TL tutarında tazminata dava tarihinden itibaren işleyecek faizi ile birlikte hükmedilmesine, 5846 sayılı kanunun 68. Maddesine göre davalı yanın bilirkişilerce tespit edilecek rayiç bedelin şimdilik 1.000,00 TL’sinin 3 katı olan 3.000,00 TL’si oranında tazminata dava tarihinden itibaren işleyecek faizi ile birlikte hükmedilmesine, yargılama giderleri ile vekalet ücretinin davalı yana tahmiline karar verlimesini talep etmiştir.
CEVAP; Davalı vekilinin cevap dilekçesinden özetle; Başkanlıklarınca her yıl …..TAkvimi yayımlanmakta olduğunu, bu takvimlerin aynalarında(arkalıklarında)başta Kâbe ve Mescidi Nebevi olmak üzere cami resmi, manzara, hüsnü hat vb. Görsel eserlere yer verilmekte olduğunu, eserlerine yer verilen hak sahiplerinden sözlü veya yazılı izinler alınmakta ve eserlerin yayınlanmasını müteakip “Kamu Kurum ve Kuruluşlarınca Ödenecek Telif ve İşlenme Ücretleri Hakkında Yönetmelik” hükümleri çerçevesinde ücret ödenmekte olduğunu, dava konusu eserin, klasik sanatları desteklemek üzere Başkanlıklarınca 2014 yılında 3000 adet basılan ve sanatseverler başta olmak üzere, Kurum ve Kuruluşlara, Üniversitelerin ilgili bölümlerine ücretsiz olarak gönderilen Klasik Sanatlar Yıllığı 2013 adlı kitap içinde yer alan onlarca çalışmadan biri olduğunu, başkanlıklarınca bu eseri bütün hakları ile birlikte …… Sanatlar Merkezi Yönetim Kurulu Başkanı ……’den satın alınmış ve yapılan sözleşmede serin içinde ye alan bütün eserlerin Başkanlıklarınca üretilen diğeryayınlarda kullanılabileceği konusunda sözlü ve yazılı izin alındığını, Klasik Sanatlar Yıllığı içinde yer alan bütün yazı ve görsellerin izin belgeleri taraflarınca sunulduğunu, bunun üzerine eserin basımı Başkanlıkları gerçekleştirilidğini, dava konusu eserin ……. ‘a ait olup olmadığı Başkanlıklarında bilgisi dışında olduğunu, bu nedenlerle davanın usul ve esasa ilişkin sebeplerle reddine, 659 sayılı KHK uyarınca idaremiz lehine vekalet ücreti takdir edilmesine, yargılama giderlerinin ve vekalet ücretinin davacı tarafa yükletilmesine karar verilmesini talep etmiştir.
DELİLLERİN DEĞERLENDİRMESİ VE GEREKÇE:
Yargılama sırasınd deliler toplanmış; …..İşleri Başkanlığı’na müzekkere yazılarak bastığı 2015 – 2018 yıllarına ilişkin takvimin gönderilmesi talep edilmiş, ilgili kurumlardan eserin promosyonlarda (takvim vb.) dava tarihi 08.03.2017 itibariyle kullanım bedeli ve değerinin ne kadar olabileceği hususları sorulmuş ilgili evraklar celp edilmiştir.
Mahkememizce toplanan tüm deliller ve taraf iddiaları ışığında dosya dava konusu kulanımının eser niteliğinde bir kullanım olup olmadığı söz konusu eser üzerinde davacı tarafın hak sahibi olup olmadığı, eser izinsiz kullanılmış ise rayiç değerin ne olabileceği konusunda rapor tanzim etmek üzere hat sanatları ile ilgili bilirkişiye tevdi olunmuş; bilirkişi düzenlemiş olduğu 09.05.2018 tarihli ayrıntılı ve gerekçeli raporlarında özetle; “Dava konusu olan Tezhip ve Hatsanat eseri niteliğinde olduğunu, sanat eseri niteliğinde olan dava konusu çalışmanın kullanılması “eser kullanımı” niteliğinde olduğunu, davacı taraf ……’ın dava konusu eserin tamamı üzerinde hak sahibi olduğunu, eserin izinsiz kullanılmış olduğunu, dava konusu eseri kullanan …..İşleri Başkanlığı çok önemli bir kurum olup, takvimleri çok sayıda önemli yer ve kişilere ulaşmaktada olduğunu, bu durum sanatçı ……’ın tanınması açısından önemli olduğunu, bu kıstası da göz önüne alarak her yıl için kullanımın telif ücretinni rayiç değerinin takriben 750,00 TL olduğu ” hususlarını bildirmiştir.
Davacı vekilinin rapora yönelik itiraz dilekçesinden özetle; davalı yanın, müvekkiline ait eseri ….. Takviminde kullanmadan önce müvekkiline izin için başvuru yapsaydı belki de o eseri kullanmak için raporda belirtilenin çok daha üzerinde bir bedeli ödemek durumunda kalacağını, bu nedenle raporun sonuç ve kanaat kısmında yer alan 5 nolu maddede belirtilen rayiç değerin 750,00 TL olduğu şeklindeki değerlendirmeyi kabul etmediklerini, mahkemece yapılacak değerlendirme neticesinde daha hakkaniyetli bir bedel takdir edilmesini, talep etmiştir.
Davalı vekilinin rapora yönelik itiraz dilekçesinden özetle; bilirkişi raporunun eksik inceleme sonucu oluşturulduğundan, aleyhe olan kısımları kabul etmediklerini, davacı tarafından, söz konusu baskının…….. adıyla ……… ‘dan alındığı ve bu kişinin tüm haklarını temlik ettiği 22.03.2014 tarihli temliknameden anlaşılacağını, eksik inceleme sonucu hazırlanan itiraz konusu rapora karşı itirazlarının kabulü ile anılan raporun karar esas teşkil etmemesini talep etmiştir.
14.05.2019 tarihli celsede dosyadaki bilirkişi raporu hüküm kurmaya yeterli olmadığından dosyanınresen seçilecek biri FSEK uzmanı, biri tekzip sanatı uzmanı ve biri de mali müşavir bilirkişiye tevdi ile dosyadaki yazılar, önceki raporlar,e msaller dikkate alınarak, davacıya ait olan Tekzipin FSEK anlamında sanat olup olmdığı, davalı tarafca izinsiz çoğaltılması nedeni ile davacının isteyebileceğimaddi tazminat tutarını gösterir rapor tanziminin istenilmesine karar verilmiştir.
Bilirkişiler 12.09.2019 havale tarihli raporlarından özetle; “Dava konusu tezhibin FSEKm.4/1 anlamında güzel sanat eseri olduğunu, davacının davaya konu tezhibin FSEK m.11’deki karine çerçevesinde eser sahibi sayılabileceğini, davacıdan izin alınmaksızın tezhibinin izinsiz olarak takvimde kullanılmasının FSEK 22 çerçevesinde çoğaltma, ve FSEK m.23 çerçevesinde yayma haklarının ihlali sayılabileceğini,kullanımın bir kurumun takviminde olması, kallanımın adedi, eser sahibi davacının eserin yaratılmasına olan katkısı, eserin niteliği ihlal edilen mali hakların türü, ihlale konu kullanımının coğrafi kapsamı, ihlal süresi, ihlalin yapıldığı vasıta, bunun halk kitlesine ulaşımı gibi kriterler, dikkate alındığında davacınıntalep edeceği telif ücretinin 2.000,00 TL olabileceği,davacının bubedelin 3 katı olan FSEK m.68 çerçevesinde talep etme hakkına ilişkin takdirin mahkemede olduğunu, dosyada mübrez kullanım sırasında eser sahibinin davacı olduğunun belirtilmemesi dikkate alındığında ve ayrıca kullanım sırasında eserin niteliğini bozma ve izinsiz değişiklik durumunun da söz konusu olamaması dikkate alındığında davacının manevi tazminat talebinin takdirinin mahkemeye ait olduğu” hususlarını bildirmişlerdir.
Davacı vekili 21.10.2019 tarihli dilekçesi ile 3.000,00 TL telif ücreti bedelini ıslah yoluyla 6.000,00 TL’ye ıslah etmiştir.
Dava; Fikir ve sanat eserinden kaynaklı maddi tazminat istemine ilişkindir.
Tüm dosya kapsamı değerlendirildiğine;
FSEK md 1/B’ye göre eser, sahibinin hususiyetini taşıyan ve ilim ve edebiyat, musiki, güzel sanatlar veya sinema eserleri olarak sayılan her nevi fikir ve sanat mahsulleridir. Uzman bilirkişinin tespitlerine göre somut olaya konu levhanın bu nitelikleri haiz olması sebebiyle eser vasfında olduğu alınan bilirkiş raporları ile sabittir.
Eser sahibine bir takım mali (FSEK md 14-19) ve manevi (FSEK md 20-25) haklar bahşeder. Bu hakların ihlali iddiasıyla açılan davada eserden kaynaklı haklara tecavüzün varlığının kabulü için öncelikle davalının davacıya ait eseri onun izni ve rızası olmaksızın kullandığı iddiasının ispatı zaruridir. Somut olayda davacıya ait eserin davalı tarafından kullanıldığı taraflar arasında tartışmasızdır. Dikkat edilmesi gereken husus bu kullanımın hukuka uygun olup olmadığıdır. Davalı, davaya cevabında söz konusu eserin, eser sahibinin izni ile yayınlandığını beyan ve iddia etmiş ve 22.03.2014 tarihli temlikname örneği sunmuştur. Ancak bu temliknamede eser sahibi olarak davacının ismi ve imzası olmadığı gibi, temlik eden sıfatıyla ismi ve imzası bulunan dava dışı …… ‘nin davacı tarafından usulüne uygun bir şekilde yetkilendirildiğine yahut eserin mali haklarını devraldığına ilişkin bir delil ve belgede sunulmamıştır. Bu durumda davalı kullanımının eser sahibinin izin ve rızası dışında olduğunun, kabulü gerekir.
Davalının kullanımının hukuka aykırı olduğu ve tecavüzün koşullarının oluştuğu anlaşılmakla, mahkememizce 12.09.2019 tarihinde alınan ve hükme dayanak yapılan bilirkişi raporunda belirlenen 2 bin TL telif ücretinin SMK 68. Maddesi uyarınca 3 katı olan 6.000,00 TL maddi tazminat ile davalının kusurunun derecesi, davacının uğradığı zarar birlikte değerlendirilerek 4.000,00 TL manevi tazminata hükmetmek gerekmiş ve aşağıdaki şekilde hüküm kurulmuştur.
HÜKÜM:
1-Davacının davasının KISMEN KABULÜ ile;
2-Davalının, davacının eseri üzerinde tecavüzü olduğu anlaşıldığından bu tecavüzün tespitine, ref’ine, 2.000,00 TL maddi tazminatın FSEK 68/1 maddesi gereği üç misli artırılarak 6.000,00 TL maddi tazminatın dava tarihinden itibaren işleyecek yasal faizi ile birlikte davalıdan alınarak davacıya verilmesine,
3-Davacının manevi tazminat talebinin kısmen kabulü ile, 4.000,00 TL manevi tazminatın dava tarihinden itibaren işleyecek yasal faizi ile birlikte davalıdan alınarak davacıya verilmesine,
4-Alınması gereken 683,10 TL peşin harçtan, peşin yatırılan 220,78 TL harcın mahsubu ile bakiye 462,32 TL’nin davalıdan alınarak hazineye irad kaydına,
5-Davacı kendisini vekille temsil ettirmekle yürürlükteki Avukatlık Asgari Ücret Tarifesine göre kabul edilen maddi tazminat talebi üzerinden hesaplanan 4.910,00 TL ücret takdirine, bu ücretin davalıdan alınarak davacıya verilmesine,
6-Davacı kendisini vekille temsil ettirmekle yürürlükteki Avukatlık Asgari Ücret Tarifesine göre kabul edilen manevi tazminat talebi üzerinden hesaplanan 4.000,00 TL ücret takdirine, bu ücretin davalıdan alınarak davacıya verilmesine,
7-Davalı kendisini vekille temsil ettirmekle yürürlükteki Avukatlık Asgari Ücret Tarifesine göre red edilen manevi tazminat talebi üzerinden hesaplanan 1.000,00 TL ücret takdirine, bu ücretin davalıdan alınarak davacıya verilmesine,
8-Davacı tarafından yatırılan 31,40 TL başvurma harcı, 220,78 TL karar ve ilam harcı, 2.850,00 TL bilirkişi ücreti ve 377,00 TL tebligat/posta masrafı olmak üzere toplam 3.479,18 TL yargılama giderinin kabul/red oranına göre 3.162,89 TL’nin davalıdan alınarak davacıya verilmesine,
9-Karar kesinleştiğinde kalan gider avansının yatıran tarafa iadesine,
Taraf vekillerinin yüzlerine karşı kararın tebliğinden itibaren 2 hafta süre içerisinde İstanbul Bölge Adliye Mahkemesi Hukuk Dairesi nezdinde İstinaf kanun yolu açık olmak üzere karar verildi. Açıkça okunup usulen anlatıldı.08/01/2020

Katip ….

Hakim ….