Görüntülediğiniz mahkeme kararı henüz kesinleşmemiştir. Yararlı olması amacıyla eklenmiştir.

T.C.
ANTALYA
4. ASLİYE TİCARET MAHKEMESİ

ESAS NO : 2021/341
KARAR NO : 2023/613
DAVA : Tazminat (Sözleşmeden Kaynaklanan)
DAVA TARİHİ : 24/04/2019
KARAR TARİHİ : 07/11/2023

Mahkememizde görülmekte bulunan Tazminat (Sözleşmeden Kaynaklanan davasının yapılan açık yargılamasının sonunda,
GEREĞİ DÜŞÜNÜLDÜ;
DAVA:Davacı vekili dava dilekçesinde özetle; Müvekkil şirket ile karşı taraf arasında 2016 yılında müvekkili şirketin marka hakkına sahip olduğu … isimli iş yerini Franchise verilmesi hakkında sözleşmenin imzalandığı, sözleşme gereğince Franchise alan 5+5 yıl ile müvekkili şirketin markasını kullanma ve işletme hakkında sahip olduğunu, Antalya … Noterliğinin … yevmiye numaralı ihtarnamesi gereğince hiç bir somut delil belirtmeden sözleşmenin fesih edilmiş ve sadece tabelanın değiştirilmesi sureti ile menüler dahil kapak değişikliği yapılarak aynı şekilde işletilmeye devam ettiğini, yapılan sözleşme gereğince karşı tarafın gerek sözleşme suresince gerekse sözleşme bitim tarihinden sonra aynı türde rekabet oluşturacak hiçbir işletmeyi açması mümkün değil iken karşı taraf sözleşmeyi haksız yere fes ettiği gibi aynı menü ve ürünler ile başka isim altında iş yerini işletmeye devam etmiş, mütakiben tarafımızca mahkememizin … D.İş sayılı dosyasında … tarihinde davalının iş yerine gidilerek keşif yapıldığını düzenlenen sözleşmenin imza tarihinden itibaren 5+5 yıl süre için geçerli olacağının belirlendiği Franchise sözleşmesinin bitin tarihinden 6 ay önceden bildirim yapılmaksızın sözlemeyi fesih yoluna gidecek olursa … cezai şart ödemeyi kabul edeceğini iş bu maddede kabul edilen ve hukuken rekabet etmeme yükümü olarak adlandırılan (rekabet yasağı) düzenlemeye franchise alan tarafından uyulmadığı takdirde, franchısor şirkete … ‘nin müvekkil şirkete cezai şart olarak ödemekle yükümlü olduğunu dava konusu alacak sebebi ile arabuluculuk kurumuna başvurulduğu …arabuluculuk dosya numarası ile arabuluculuk faaliyetine devam edilmiş arabuluculuk görüşmesi sonucunda uzlaşılamamıştır. Müvekkilin uğramış olduğu zarar nedeni ile sözleşme gereğince ödenmesi gereken … davalıdan alınarak dava tarihinden itibaren işleyecek en yüksek ticari faiz ile birlikte müvekkiline verilmesini sözleşmenin süresinde erken fesih olması sebebi ile müvekkilin uğradığı kar kaybı ve maddi tazminata ilişkin olmak üzere şimdilik 3.000,00TL dava tarihinden itibaren işleyecek en yüksek ticari faiz ile birlikte yargılama gideri ve vekalet ücretinin davalıdan alınarak müvekkiline verilmesini talep ve dava etmiştir.
CEVAP :Davalı vekili cevap dilekçesinde özetle; Müvekkili ile davacının “…” markası altında işletilmek üzere davacı ile franchise sözleşmesi imzalandığını, davcının kendisi ve ortakları tarafından oluşturulan iki yeni markaya müvekkili aleyhine imtiyazlar tanındığını, hukuka, ahlaka, ticari etiğe ve taraflar arasında imzalanan sözleşmeye aykırı davranışlarda bulunduğu, bunun üzerine davacıya hukuka aykırı davranışlarına son vermesi yönünde 2018 tarihli ihtarname gönderdiklerini, davacının bu eylemlerine devam etmesi nedeniyle de Franchise sözleşmesinin haklı nedenlerle ve tek taraflı fesihle sona erdirdiklerini, davacının ürün teslimini geciktirmesi, haksız ve gereksiz olarak cezai şart uygulaması, kendi bünyesinde çalışan işçilerin ücretlerini bayiye fatura etmesi, bu aksaklıkların davacıya bildirilmesinden sonra davacının ürün teslimini durdurması, eylemlerinin haklı fesih nedeni olduğunu, davacının Franchise sözleşmesi gereği tedarikçisi olduğu ürünleri piyasa şartlarının üstünde müvekkiline sattığını, aynı zamanda franchise sözleşmesi ile aynı konseptte iki yeni marka ile aynı ürünleri aynı şekilde hizmete sunduğunu, sözleşmede yer almamasına rağmen reklam katkı payı istediğini, davacı tarafın aynen kullanıldığını iddia ettiği menü fotoğrafları üzerinde yasal bir hakkı var ise ispat etmesi gerektiği, bu şekildeki menü fotoğrafları üzerinde yasal bir hakkı var ise ispat etmesi gerektiği bu şekildeki menü fotoğraflarının genel bir kullanım olduğu ve kimseye özgülenemeyeceğini, bu nedenlerle davanın reddine karar verilmesini talep etmiştir.
DELİLLERİN DEĞERLENDİRİLMESİ VE GEREKÇE
Dava; franchasing sözleşmesine dayalı cezai şart istemine ilişkindir.
Mahkememizin … Karar sayılı ilamı ile görevsizlik kararı verilerek dosyanın görevli ve yetkili Antalya Fikri ve Sınai Hakları Mahkemesine (Antalya … Asliye Hukuk Mahkemesi) gönderilmesine karar verilmiştir.
Davacı vekilinin mahkememiz kararını istinaf etmesi üzerine, Antalya Bölge Adliye Mahkemesi … Hukuk Dairesi … Karar sayılı ilamı ile, davacı vekilinin istinaf başvurusunun esastan kabulüne karar vererek mahkememiz kararının kaldırılmasına ve mahkememizin görevli olduğuna ilişkin karar vermiştir.
… dairesine, … müzekkere yazılarak gelen cevabi yazılar dosyamız arasına alınmıştır.
Mahkememizce Ziraat Mühendisi, Mali müşavir ve Marka ve Patent bilirkişisinden rapor alınmasına karar verilmiş, bilirkişiler … tarihli ön raporlarında özetle;
“1) Tarafların 2016-2017 ve 2018 yılları ticari defterlerinin açılış/kapanış tasdiklerinin yasal süresinde yapıldığı, kayıtlarının usulüne uygun olduğu ve birbirini doğrular nitelikte olduğu, 6100 sayılı HMK’nin 222/2. Maddesine göre 2016-2017-2018 yılları ticari defterlerinin kendileri lehine davalarda delil vasfı taşıdığı,
2) Dava konusu Franchise Sözleşmesi’nin kuruluş tarihi olan Mart 2016 ile sözleşmenin fesih tarihi olan … tarihleri arasındaki rayiç et ürünleri satış fiyatlarının mahkemece araştırılması, bu araştırma sonuçlarının gelmesini müteakip davacı ve davalı ticari defterleri ve mali kayıtlarının incelenerek fiyatların karşılaştırılması ve sonrasında da rayiç bedel üzerinde ürün satışı yapılıp yapılmadığının belirlenmesi ve buradan çıkacak sonuca göre sözleşmenin süresinden önce feshinin geçerli olup olmadığının tespitinin yapılabileceği,
3) Davalı tarafından sunulan … tarihli “hizmet bedeli” açıklamalı ve her biri 1.000,00-TL bedelli faturaların “reklam katkı payı” ödemesi olduğu kabul edilirse, bunun Franchise sözleşmesi mad.X hükmüne aykırılık teşkil ettiği ve fesih sebebi olduğu,
4) Antalya …Asliye Ticaret Mahkemesi … D.İş sayılı dosya ile … tarihinde yaptırılan keşif ve alınan bilirkişi raporunun mahkemece delil kabul edilmesi halinde davalının, fesih ihtarından sonra … tarihinde tespit edilen kullanımı ile Franchise Sözleşmesinin V.A.1 ve V.A.3 maddelerine aykırı davrandığı,” sonuç ve kanaatine varılmıştır.
Mahkememizce bilirkişi heyetinden ek rapor alınmasına karar verilmiş ve bilirkişi heyeti … tarihli ek raporunda özetle;
“1) Tarafların 2016-2017 ve 2018 yılları ticari defterlerinin açılış/kapanış tasdiklerinin yasal süresinde yapıldığı, kayıtlarının usulüne uygun olduğu ve birbirini doğrular nitelikte olduğu, 6100 sayılı HMK’nin 222/2.maddesine göre 2016-2017-2018 yılları ticari defterlerinin kendileri lehine davalarda delil vasfı taşıdığı,
2) Dava dosyası içinde bulunan … firmasının fiyat teklifi, mahkemece geçerli delil kabul edilirse ve aradaki fiyat farkının ürünün formülü, üretiminde kullanılan girdi özellikleri ve marka değeri nedeni ile oluşabilecek fiyat farkının makul sınırlarını aştığı değerlendirilirse davacı tarafın davalıya rayicin üstünde ürün sattığı, … firmasının fiyat teklifi, mahkemece geçerli delil kabul edilmezse rayicin üstünde ürün sattığı hususunun ispatlanamadığı,
3) Davalı tarafından sunulan … tarihli “hizmet bedeli” açıklamalı ve her biri 1.000,00-TL bedelli faturaların “reklam katkı payı” ödemesi olduğu kabul edilirse, bunun Franchise sözleşmesi mad.X hükmüne aykırılık teşkil ettiği ve fesih sebebi olduğu,
4) Antalya …Asliye Ticaret Mahkemesi … D.İş sayılı dosya ile … tarihinde yaptırılan keşif ve alınan bilirkişi raporunun mahkemece delil kabul edilmesi halinde davalının, fesih ihtarından sonra … tarihinde tespit edilen kullanımı ile Franchise Sözleşmesinin V.A.1 ve V.A.3 maddelerine aykırı davrandığı,” sonuç ve kanaatine varılmıştır.
Mahkememizce tarafların beyan ve itirazlarının değerlendirilmesi ve dava dilekçesinde davacının ceza-i şart ve kar kaybı talebi olduğundan bu hususta değerlendirme yapılması istenilmiş, bilirkişi heyeti … tarihli ek raporda özetle; “kar kaybının ortalama … TL olabileceği, ceza-i şart koşulunun oluşup oluşmadığı hususunda delil takdirinin sayın mahkemeye ait olduğu” sonuç ve kanaatine varılmıştır.
Mahkememizce alınan bilirkişi rapor ve ek raporları denetime elverişli olmadığından İstanbul Nöbetçi Asliye Ticaret Mahkemesine talimat yazılarak mali müşavir, ekonomist ve bir nitelikli hesap bilirkişisinden rapor alınmasına karar verilmiş, bilirkişiler bila tarihli raporunda özetle; “Davacı şirketin bu Franchısıng sözleşmesinden hedeflenen kâr marjı dosyada görülmemiş olup, davacının sözleşme süresi 2016-2017-2018 yıllarına ait kurumlar vergisi beyannamelerinin dosyaya celp edilmesi durumunda net satışlarından faaliyet karlılığı ve Davalıdan elde etmesi muhtemel kar tutarı hakkında tespit yapılabilecektir.
Sözleşmede belirlenen cezai şart ve haksız rekabet cezai şartının Davalıdan tahsiline karar verilmiş olması durumunda edilen cezai şart bedelinin Davalı şirketin ekonomik mahvına neden olup olmayacağı hususunda; Davalı şirketin bağlı olduğu Vergi Dairesinden 2016-2017-2018-2019-2020- 2021 yıllarına ait Kurumlar Vergisi talep edilirse tespitinin mümkün olabileceği” sonuç ve kanaatine varılmıştır.
Tüm dosya kapsamının incelenmesi neticesinde Uyuşmazlık; taraflar arasında imzalanan franchising sözleşmesinin haklı nedenle feshedilip edilmediği, davacının davalıdan erken fesih nedeni ile cezai şart tazminatı ve rekabet yasağına aykırılık nedeni ile cezai şart talep edip edemeyeceği, sözleşmenin erken feshi nedeni ile davacının kar kaybının bulunup bulunmadığı varsa bunların miktarının ne olduğuna ilişkindir.
Taraflar arasında… tarihinde Franchisıng (Ticari İmtiyaz) Sözleşmesi imzalandığı, sözleşme ile davacı şirketin …’nin ticari ad ve unvanını kullanma hakkını 5+5 yıl süreli olarak kısmi ve şartlı şekilde davalı şirketin kullanıma verdiği ve sözleşmenin III. Maddesinde sözleşme süresinin 5+5 yıl olarak belirlendiği, erken feshedilmesi durumunda … USD tazminat ödeneceği, IV.A-8 maddesinde ise haksız rekabet durumunda … USD cezai şart ödeyeceğinin kararlaştırıldığı, sözleşmede haksız fesih halinde tarafların kar mahrumiyeti talep edebileceği hususunda bir maddenin bulunmadığı anlaşılmıştır.
Davalı şirketin Antalya … Noterliğinin … tarih … yevmiye numaralı ihtarnamesi ile … Ürünlerin rayiç değer üzerinde fatura edildiği ve haksız rekabet oluşturan … ve … ile ticari faaliyette son verilmesini talep ettiği ve aksi halde sözleşmeyi haklı nedenlerle feshedileceğini bildirdiği ve ihtarnamenin … tarihinde davacı şirkete tebliğ edildiği ve yine davalı şirketin Antalya … Noterliğinin … tarih … yevmiye numaralı ihtarnamesi ile akdedilen sözleşmeyi feshettiğini ve fesih ihtarının … tarihinde davacı şirkete tebliğ edildiği görülmüştür.
Davalının sözleşmeyi haklı sebeple feshi halinde cezai şart alacağının talep edilemeyeceği gerçektir. Öncelikle feshin haklı olup olmadığının tartışılması gerekmektedir.
Davacının sözleşme konusu et ürünlerini piyasa rayiç bedelinden daha fazla bedelle davalıya sattığı iddiasına ilişkin olarak mahkememizce alınan bilirkişi raporunda franchisee veren davacının sözleşmedeki hammaddeyi temin açısından ürünleri piyasa rayiçleriyle davalıya satmak zorunda olduğu bir gerçektir. Davacı firma tek satıcı konumunda olup, temin ettiği ürünlerin rayiç fiyatlarla davalıya vermemesi durumunda davalının haklarının ihlal edileceği, zarara uğrayacağı tartışmasızdır. Öte yandan davacı tarafından sözleşme içeriğinde hizmet bedeli tahsiline dair bir belirleme bulunmamasına rağmen hizmet bedeli faturalarının kesildiği anlaşılmaktadır.
Dava konusu somut olayda, alınan bilirkişi raporundan davacı tek satıcı firma tarafından temini yapılan ürünlerin piyasa rayiç fiyatları üzerinde davalıya temin edildiği, hizmet bedelinin davalıya yansıltığı anlaşılmıştır. Davalı tarafça fesih öncesinde et ürünlerinin piyasa rayiçlerine çekilmesinin talep edildiği, … tarihli ihtarname ile de bu hususun tekrar edilip uyulmaması halinde sözleşmenin tek taraflı feshedileceğinin ihtar edildiği ve neticeten sözleşmenin de … tarihli ihtar ile feshedildiği, bu gerekçeler yönünden feshin haklı olduğu, davalının süresinden önce bu sözleşmeyi fesih hakkının doğduğunun kabulü gerekmiştir.
Sözleşmenin haklı sebeple feshi halinde davacının cezai şart alacağının mümkün olmadığı kanaati ile, davacı tarafça talep edilen … USD cezai şart talebinin reddi gerekmiştir.
Ayrıca Franchisıng sözleşmesinin IV-A-8. maddesinde ;davalı ve 3. Dereceye kadar yakın akrabaları için davalının sözleşmenin geçerli olduğu süre ile, sözleşmenin sona erdirilmesinden itibaren 1 yıl içerisinde sözleşme çerçevesinde yürüttüğü işe benzer ya da rekabet halinde alanının işi ile bir başka şekilde bağlı işi sözleşmenin geçerli olduğu adreste ve Türkiye genelinde yapmayacağını taahhüt ettiği düzenlenmiştir. Davacı tarafından dava dilekçesinde davalının anılan maddede yasaklanan işi yaptığı ileri sürülerek cezai şart talebinde bulunulmuş olup, maddede rekabet etmeme yasağı düzenlenmiştir. Rekabet etmemekle yükümlü kişilerin sınırı geniş bir şekilde kararlaştırılmıştır. Sözleşmeden sonra bir süre yürürlükte kalacak olan bir rekabet sözleşmesi, TBK’nun 26. ve 27.maddesindeki sınırlamalara uygun olmalıdır.
Yargıtay 11. HD’nin 2018/5108 E- 2020/2422 K sayılı, 05.03.2020 tarihli verdiği karar içeriğinde işaret edildiği üzere;
Türkiye Cumhuriyeti Anayasası’nın Çalışma ve Sözleşme Hürriyeti başlıklı 48 ve devamı maddelerinde, herkesin dilediği alanda çalışma ve sözleşme hürriyetine sahip olduğu bildirilmiş, sözleşme tarihinde yürürlükte olan 6098 sayılı BK’nın 26. maddesinde,Tarafların, bir sözleşmenin içeriğini kanunda öngörülen sınırlar içinde özgürce belirleyebilecekleri belirtildikten sonra, 27. Maddesinde bu serbestinin sınırları gösterilmiş, Kanunun emredici hükümlerine, ahlaka, kamu düzenine, kişilik haklarına aykırı veya konusu imkânsız olan sözleşmeler kesin olarak hükümsüzlüğü düzenlenmiştir. Dolayısıyla sözleşmenin tarafları, sözleşme özgürlüğü ilkesi çerçevesinde sözleşmenin konusunu belirlemekte özgür iseler de bu özgürlüğün sınırsız ve sonsuz olduğu söylenemez. Diğer bir ifade ile Anayasa’nın ve BK’nın anılan hükümleri sözleşme özgürlüğünün sınırlarını çizmiştir.
Bu açıklamalardan sonra somut olaya dönüldüğünde; taraflar arasındaki sözleşmede rekabet yasağının geçerli olacağı sınırlarının belirtilmediği gibi, Türkiye genelinde bu işin yapılamayacağı ayrıca maddede belirlenen bir yılın da Türkiye Cumhuriyeti Anayasası ile güvence altına alınan çalışma hürriyeti ilkesine aykırı olduğu kanaatine varılmıştır. Tarafların aralarında imzalayacakları bir sözleşme hükmü ile bu çalışma özgürlüğünü ihlal anlamına gelecek herhangi bir düzenleme yapmaları mümkün olmayıp, buna göre davadaki …-USD cezai şart taleplerinin de reddine karar vermek gerekmiştir.
Yukarıda açıklanan gerekçelerle tüm dosya kapsamı ve bilirkişi raporlarının incelenmesinde, davalının davacı taraf ile … tarihinde imzalanan Franchisıng (Ticari İmtiyaz) Sözleşmesini haklı sebeple feshettiği, erken fesih nedeniyle ve rekabet yasağına aykırılıktan kaynaklı cezai şart alacağının bulunmadığı ve yine akdedilen sözleşmede haksız fesih halinde tarafların kar mahrumiyeti talep edebileceğine ilişkin bir maddede bulunmadığı da anlaşılmakla davacının davasının reddine karara verilerek aşağıdaki şekilde hüküm kurulmuştur.
HÜKÜM: Ayrıntıları yukarıda açıklandığı üzere;
1-Davanın REDDİNE,
2-Alınması gerekli 269,85 TL harçtan, peşin alınan 5.041,28 TL harcın mahsubu ile fazla alınan 4.771,43-TL harcın karar kesinleştikten sonra istek halinde davacıya İADESİNE,
3-Davalı kendisini vekille temsil ettirdiğinden karar tarihindeki Avukatlık Asgari Ücret Tarifesi Gereğince 46.280,00 TL vekalet ücretinin davacıdan alınarak davalıya VERİLMESİNE,
4-6325 sayılı Hukuk Uyuşmazlıklarında Arabuluculuk Kanunu 18/13 ve Hukuk Uyuşmazlıklarında Arabuluculuk Kanunu Yönetmeliği 26/2. Maddeleri, 6100 sayılı HMK 297/1-ç, 326.maddeleri uyarınca, arabuluculuk faaliyeti sonunda tarafların anlaşamamaları halinde iki saatlik ücret tutarı tarifenin birinci kısmına göre ileride haksız çıkan taraftan tahsil olunmak üzere Adalet Bakanlığı bütçesinden ödeneceği öngörüldüğünden 1.320,00.-TL’nin davacıdan tahsili ile HAZİNEYE GELİR KAYDINA,
6-Davalı tarafından yapılan 3.221,20 TL yargıla giderinin davacıdan tahsili ile davalıya VERİLMESİNE,
7-Davacı tarafından yapılan giderlerin kendi üzerinde BIRAKILMASINA,
8-Artan ve kullanılmayan gider avansının karar kesinleştikten sonra davacıya İADESİNE,
Dair tarafların yokluğunda verilen kararın tebliğinden itibaren 6100 Sayılı Kanunun 345.maddesi gereğince 2 hafta içerisinde ilgili İstinaf Dairesi Başkanlığına sunulmak üzere Mahkememize verilecek dilekçe ile İstinaf yasa yolu açık olmak üzere verilen karar açıkça okunup usulen anlatıldı. 07/11/2023

Katip …
e-imza

Hakim …
e-imza