Görüntülediğiniz mahkeme kararı henüz kesinleşmemiştir. Yararlı olması amacıyla eklenmiştir.

T.C.
ANTALYA
2. ASLİYE TİCARET MAHKEMESİ
ESAS NO : 2021/486 Esas
KARAR NO : 2022/20
DAVA : Hal Hakem Heyeti Kararının İptali
DAVA TARİHİ : 07/09/2021
KARAR TARİHİ: 11/01/2022
Mahkememizde görülmekte bulunan Hakem Kararının İptali davasının yapılan açık yargılamasının sonunda,
GEREĞİ DÜŞÜNÜLDÜ:Davacı vekili mahkememize verdiği dava dilekçesinde özetle; müvekkili şirket adına … tarih ve … sayılı Manisa Büyükşehir Belediyesi Encümen Kararı ile salınan cezalı hal rüsumunun usul ve yasaya aykırı olması sebebiyle Antalya Merkez İl Hal Hakem Heyetine başvurduklarını, heyet tarafından görevsiz oldukları gerekçesiyle başvurularının reddedildiğini, oysa daha önce aynı konuda başka bir tarım firmasının itirazının kabul edildiğini, hatta …nca Hakem Heyetinin görevli olmadığından bahisle karara karşı yaptığı itirazı inceleyen Antalya 1. Asliye Ticaret Mahkemesinin itirazı kesin olarak reddettiğini, Hal Hakem Heyetinin emsal olayda kendisini görevli görüp şimdi görmemesinin hukuka aykırı olduğunu, cezalı hal rüsumuna dayanak alınan tutanağın müvekkili şirketin nezdinde değil, nakliyeci firmanın sürücüsü nezdinde düzenlendiğini ve müvekkili şirketi temsile yetkisi bulunmayan araç sürücüsü tarafından imzalandığını, dolayısıyla maddi vakıanın tespitinde bu tutanağın esas alınmaması gerektiğini, cezaya konu olan salkım domateslerin Rusya’ya ihraç edilen ürün olduklarını, dolayısıyla 5957 sayılı kanunun 8/1 maddesi uyarınca hal rüsumundan muaf olduklarını, cezanın hatalı olduğunu, ayrıca taşınan ihraca konu ürünlerin hal kayıt sistemine bildirimlerinin bulunduğunu, bildirimin önce sehven malın gideceği yer Türkiye olarak yapılmışsa da, aynı gün saat 19:42’de bu hususun düzeltilerek malların gideceği yerin Rusya olduğu şekilde hal kayıt sistemine bildirim yapıldığını, ayırca cezalı hal rüsumunda esas alınan yüksek birim fiyatların fahiş olduğunu, belirterek Antalya İl Hakem Heyeti Başkanlığının … tarih ve … sayılı kararına itirazlarının kabulü ile bu kararın kaldırılarak müvekkili şirket adına … tarih ve … sayılı Manisa Büyükşehir Belediyesi Encümen Kararı ile salınan cezalı hal rüsmunun iptaline, yargılama giderleri ve vekalet ücretinin davalı tarafa yükletilmesine karar verilmesini talep ve dava etmiş, bu talebini duruşmada tekrarlamıştır.
Davalıya usulüne uygun tebligat yapılmış olup, davalı vekili ibraz ettiği cevap dilekçesinde özetle; davanın görevli yargı yerinde açılmadığını, Hal Hakem Heyetlerinin görevlerinin üreticiler ile meslek mensupları arasındaki veya meslek mensuplarının kendi aralarındaki uyuşmazlıkların çözümleri ile sınırlı olduğunu, Hal Hakem Heyetinin davacı idare tarafından düzenlenen idari bir işlemin iptalini gerçekleştirebilecek bir makam olmadığını, ekte sunulan uyuşmazlık mahkemesinin … tarih, …esas, … Karar sayılı ilamında bu tür uyuşmazlıklarda idari yargının görevli olduğunun belirtildiğini, mahkemenin bu hususu resen dikkate alması gerektiğini, diğer taraftan davacının yasal süresi içerisinde başvuruda bulunulmadığını, Hal Zabıta denetim ekipleri tarafından yapılan yol denetimi sırasında … plaka sayılı aracın sistem üzerinden sorgulama yapıldığını ve 19420 kg domatese ait bildirimin gerçeğe aykırı olduğunun farkedildiğini, buna ilişkin tutanağın davacı şirkete 25/05/2021 tarihinde tebliğ edildiğini, bu işlemi uygun bulan 26/05/2021 tarihli encümen kararının ise davacıya 22/06/2021 tarihinde tebliğ edildiğini, davacının süre geçtikten sonra bu davayı açtığını, davanın süreden reddedilmesi gerektiğini, cezalı hal rüsum tutanağının kesin ve yürütülebilir nitelikte bir işlem olmadığını, davacının denetimden sonra yaptığı bildirimin cezai işlemin uygulanmasına engel olmayacağı, bunun bir iptal sebebi de olmadığını belirterek, davanın yasal süresinde açılmaması sebebiyle usulden reddine, mahkeme aksi kanaatte ise davanın görevli yargı yerinde açılmaması sebebiyle reddine, mahkeme aksi kanaatte ise davacının Hal Hakem Heyetine yasal süresinde başvurmadığından reddine, mahkeme aksi kanaatte ise davanın esastan reddine, yargılama giderleri ve vekalet ücretinin davacı taraf üzerinde bırakılmasına karar verilmesini talep etmiştir.
DELİLLER VE GEREKÇE :
Davacı vekili tarafından Antalya 1. Asliye Ticaret Mahkemesinin 24/06/2021 tarih, … Esas, … Karar sayılı ilamı, Antalya Hal Hakem Heyetinin … tarih ve … nolu kararı, Hal Hakem Heyetinin 07/07/2021 tarihli başvuruya ilişkin cevabı, Encümen kararı, tebliğ mazbatası, fatura, sevk irsaliyeleri ve gümrük belgeleri, davalı vekili tarafından Cezalı Hal Rüsumu Tutanağı, günlük fiyat listesi, hesap ekstresi, fatura, künye belgesi, mahkeme ilamları delil olarak sunulmuş, mahkememizce Antalya Ticaret İl Müdürlüğünden Hal Hakem Heyeti dosyası ve kararın davacıya tebliğine ilişkin bilgi ve belgeler getirtilmiş, tüm deliller toplanmıştır.
Dava, 5957 Sayılı Kanunun 10. maddesi gereğince hal hakem heyeti kararının ve davalı idare tarafından kesilen cezalı hal rusumunun iptaline ilişkin davadır.
Dava konusu … tarihli hal hakem heyeti kararının ve tarafların sundukları belge ve bilgilerin incelenmesinde, davacı şirketin hal kayıt sistemine bildirimde bulunmadan satılmak üzere mal sevk ettiği gerekçesi ile yönetmeliğin 47. maddesi gereğince Manisa Büyükşehir Belediyesi denetim ekiplerince toplam 24.275,00 TL cezalı hal rüsumu tahakkuk ettirildiği ve bu tutanağın davalı … encümen kararı ile onaylandığı, davalı … başkanlığının cevap dilekçesi ekindeki mazbataya göre encümen kararının 22/06/2021 tarihinde davacıya tebliğ edildiği, davacının Manisa Büyükşehir Belediyesi tarafından cezalı hal rüsum tutanağı ile verilen cezai işlemin iptali istemiyle hal hakem heyetine başvurduğu, hakem heyetinin Ticaret Bakanlığı İç Ticaret Genel Müdürlüğünden alınan 08/07/2021 tarihli görüş yazısı uyarınca belediye encümeninin kararı ile kesinleşen cezalı hal rüsumu tutanaklarının iptali konusunun heyetlerinin görevine ve yetkisine girmediği gerekçesiyle talebin reddine karar verdiği, belirtilen görüş yazısında belediye encümen kararlarının idari işlem olması sebebiyle bu kararların iptali istemiyle açılacak davaların görüm ve çözüm yerinin 2577 sayılı İYUK’un 2/1-a maddesi uyarınca idari yargı olduğunun belirtildiği anlaşılmıştır.
5957 Sayılı Kanunun 10/5. fıkrasına göre değeri 50.000,00 TL altında bulunan uyuşmazlıklarda hal hakem heyetine başvuru zorunludur. Taraflar, kararlara karşı 15 gün içinde hal hakem heyetinin bulunduğu yerde ticari davalara bakmakla görevli asliye ticaret mahkemesine itiraz edebilir. Hal hakem heyeti kararlarına karşı yapılan itiraz üzerine asliye ticaret mahkemesinin vereceği karar kesindir. Somut olayda hal hakem heyeti kararının davacıya 23/08/2021 tarihinde tebliğ edildiği, eldeki davanın süresi içerisinde açıldığı görülmüştür.
Hal Hakem Heyetinin görevi açısından yapılan incelemede, 5957 sayılı yasanın 10/1. maddesi uyarınca Hal Hakem Heyeti üreticiler ile meslek mensupları arasındaki veya meslek mensuplarının kendi aralarındaki uyuşmazlıkları gidermekle görevli olup, yine kanunun 10/7 maddesi uyarınca kanunun 14. maddesinde ön görülen idari para cezası dışındaki tüm uyuşmazlıkların Hakem Heyetinin görevinde olduğu, toptancı hali yönetimi veya personelinin uygulamalarından veyahut toptancı hallerinin ve pazar yerlerinin yönetim ve işleyişinden kaynaklanan uyuşmazlıkların da bu kapsama olduğu anlaşılmıştır.
Hal rüsumuna ilişkin olarak 5927 sayılı Kanunun 8/8-son fıkrasında hal rüsumunun cezalı olarak alınmasına belediye encümenince karar verileceği yazılıdır. Buna ilişkin olarak 07/07/2012 tarih … sayılı RG’de yayınlanarak yürürlüğe giren Sebze ve Meyve Ticareti ve Toptancı Halleri Hakkında Yönetmeliğin 27, 47 ve 48 maddelerinde idari para cezası ve cezalı hal rüsum tutanağının 3 nüsha olarak düzenlenip bir nüshasının belediye encümenine sunulup, belediye encümenince ceza tutanağına ilişkin karar verileceği de belirtilmiştir. Belediye idari bir makam olup verdiği kararlar idari işlem niteliğindedir. Belediye encümen kararlarının idari işlem olması sebebiyle bu kararların iptali istemiyle açılacak davaların görüm ve çözüm yeri 2577 sayılı İdari Yargılama Usul Kanunu’nun 2/1-a maddesi uyarınca idari yargıdır. Bu anlamda Hal Hakem Heyetinin cezalı hal rüsum tutanağı ve buna dayalı idare para cezasının iptaline yönelik uyuşmazlıklarda görevli olmadığı ve uyuşmazlığa bakıp esası ile ilgili karar veremeyeceği anlaşılmakla Hal hakem heyetinin aynı gerekçelerle başvurunun reddine dair verdiği karar doğru bulunmuş ve davacının buna yönelik davasının reddine karar verilmiştir.
Davacı şirket dava dilekçesinin sonuç ve istem kısmında Hal Hakem Heyeti kararının iptalinin yanında davalı … tarafından kesilmiş olan cezanın da kaldırılmasını talep etmektedir.
5957 Sayılı Kanunun 1 tanımlar başlıklı 2. maddesinde hal rusumunun malları satın alanlarca toplam satış bedeli üzerinden ödenen meblağı ifade ettiği belirtilmiştir. Hal rusumu başlıklı 8. maddesinde ne şekilde alınacağı gösterilmiştir. Aynı maddenin 8. fıkrasında cezalı hal rusumunun kesilmesi gereken haller açıklandıktan sonra hal rusumunun ceza olarak alınmasına belediye encümenince karar verileceği gösterilmiştir.
Sebze ve Meyve Ticareti ve Toptancı Halleri Hakkında Yönetmeliğin 23/2. fıkrasına göre belediyelerin ilgili yönetmelik hükümleri saklı kalmak ve yetki alanları içinde olmak kaydıyla, toptancı hali dışında bu yönetmelik hükümleri çerçevesinde arasında hal zabıtası olacak şekilde denetim yapma yetkisine haizdir. Aynı yönetmeliğin 47/1. fıkra (a) bendinde ise sisteme bildirilmeden toptan alınıp satılan ya da toptancı halinde satılmak üzere bildirimde bulunup toptancı hali dışında toptan satılan mallar için mal rusumu tespitin yapıldığı yerdeki toptancı halinde o mallar için oluşan bir önceki gün birim fiyatının en yükseği, bir önceki gün fiyat oluşmamışsa o mallar için oluşan en son birim fiyatının en yükseği alınarak belirlenen toptan satış bedelinin %25’i oranında cezalı alınacağı hüküm altına alınmıştır.
Dava konusu işlemle ilgili mevzuat hükümleri birlikte değerlendirildiğinde hal rüsumunun cezalı olarak istenmesi ve söz konusu cezanın belediyeye ait bir gelir niteliğinde olması nedeniyle davaya konu Manisa Büyükşehir Belediyesi Encümeninin 26/05/2021 tarih, … sayılı cezali hal rüsumu kararının iptaline ilişkin açılan davanın 2577 Sayılı İYUK’un 2/1-a bendi uyarınca idari yargının (vergi mahkemesinin) görev alanına girdiği açıktır. (Uyuşmazlık Mahkemesinin 2016/307 E – 2016/608 K sayılı 26/12/2016 tarihli kararı, İzmir BAM 4. HD 15.04.2021 tarih 2021/22 E. 853 K. İlamı)
Neticeten davacının davalı tarafça verilen cezalı hal rüsumu kararının iptaline yönelik talebinin HMK’nın 114/b ve 115/2 maddeleri gereğince yargı yolunun caiz olmaması sebebiyle dava şartı yokluğundan usulden reddine karar vermek gerekmiş, aşağıdaki şekilde hüküm kurulmuştur.
HÜKÜM: Neden ve kanıtları yukarıda açıklandığı üzere,
A-1-Davacının Antalya Hal Hakem Heyeti Başkanlığının … tarih, … sayılı kararının iptaline yönelik davasının reddine,
2-Alınması gerekli 80,70.-TL harçtan peşin alınan 59,30,-TL harcın mahsubu ile bakiye 21,40.-TL harcın davacıdan alınmasına,
3-Davalı kendisini vekille temsil ettirdiğinden karar tarihinde yürürlükte bulunan Avukatlık Asgari Ücret Tarifesi uyarınca hesaplanan 5.100,00.-TL maktu vekalet ücretinin davacıdan alınarak davalıya verilmesine,

B-1-Davacının davalı tarafça kesilen … tarih, … sayılı cezali hal rüsumuna ilişkin işleminin iptaline yönelik talebinin yargı yolunun caiz olmaması sebebiyle HMK’nun 114/1-b ve 115/2 maddeleri uyarınca dava şartı yokluğundan usulden reddine,
2-Alınması gerekli 80,70.-TL harcın davacıdan alınmasına,
3-Davacı tarafından yapılan yargılama giderlerinin kendisi üzerinde bırakılmasına, arta kalanın karar kesinleştiğinde ve talep halinde iadesine,
4-Davalı kendisini vekille temsil ettirdiğinden karar tarihinde yürürlükte bulunan Avukatlık Asgari Ücret Tarifesi uyarınca hesaplanan 5.100,00.-TL maktu vekalet ücretinin davacıdan alınarak davalıya verilmesine,
5-Davacı tarafından yatırılan gider avansı bakiyesinin karar kesinleştiğinde talep halinde davacıya iadesine,
Dair, davacı vekilinin yüzüne karşı, davalının yokluğunda 1 nolu hüküm yönünden 5957 sayılı kanunun 10/5. Maddesi uyarınca kesin olmak üzere, 2 nolu hüküm yönünden gerekçeli kararın tebliğinden itibaren 2 hafta içerisinde Bölge Adliye Mahkemesi’nde ilgili Hukuk Dairesi’nde istinaf yolu açık olmak üzere verilen karar açıkça okundu, usulen anlatıldı.11/01/2022

Katip …
(E-imzalıdır)

Hakim …
(E-imzalıdır)