Görüntülediğiniz mahkeme kararı henüz kesinleşmemiştir. Yararlı olması amacıyla eklenmiştir.

T.C. … 8. ASLİYE TİCARET MAHKEMESİ Esas-Karar No: 2021/298 Esas – 2023/67
TÜRK MİLLETİ ADINA YARGILAMA YAPMAYA VE HÜKÜM VERMEYE YETKİLİ
T.C.
…
ASLİYE SEKİZİNCİ TİCARET MAHKEMESİ
K A R A R
ESAS NO : 2021/298
KARAR NO : 2023/67

BAŞKAN :…
ÜYE : …
ÜYE : …
KATİP : …

DAVACI – KARŞI DAVALI : …
VEKİLLERİ : …
…
DAVAYA MUVAFAKAT EDEN : …
DAVALI – KARŞI DAVACI : …
VEKİLİ : …

DAVA : Alacak, manevi tazminat
DAVA TARİHİ : 12/05/2021
KARŞI DAVA : Alacak
KARŞI DAVA TARİHİ : 21/06/2021
KARAR TARİHİ : 08/02/2023
GEREKÇELİ KARARIN
YAZILDIĞI TARİH : 21/02/2023
DAVA : Davacı vekili dava dilekçesinde; … ile …. arasında 15.000 baş sığır alımına ilişkin 02/07/2017 tarihli Yurtdışı Büyükbaş Hayvan Alım Sözleşmesi akdedildiğini, sözleşmenin 9.1.3 ve 9.1.4 maddesi uyarınca hayvanların …’in seçiminin tamamlanması ardından teslim edileceği, sözleşmenin 9.1.1 maddesi uyarınca hayvanların satıcı tarafından … olarak …’in Türkiye’de belirlediği karantina noktalarına teslim edileceği, sözleşmenin 9.1.5, 9.1.6, 9.1.7 maddesi uyarınca tırda ölü gelen, seçim heyet listesinde olmayan, kulak küpesi bulunmayan, çift kulak küpesi olduğu için millileştirilemeyen, karantina sürecinde ölen, kabulü yapılamayan, sevk edilemeyen hayvanların bedellerinden satıcının sorumlu olduğu, kabulü yapılmayan hayvanların … tarafından kesime gönderilmesi halinde kesim masrafları düşüldükten sonra kesimden tahsil edilen bedelin satıcıya ödeneceğini, sözleşmenin 13.1.1 maddesi uyarınca sözleşme bedelinin %90’ı sevk evraklarının bankaya verilmesiyle satıcıya ödeneceğini, %10’luk kısmının Türkiye’deki karantina sürelerinin ardından serbest bırakılacağı, sözleşmenin 12.1 maddesi uyarınca …’e sözleşme bedelinin %6’sı olan 783.000,00 Euro bedelli teminat mektubu verileceği, teminat hükmü uyarınca müvekkili tarafından …’e Türkiye … … Alışveriş Merkezi Şubesi’ne ait 05/07/2017 tarihli, 2872391 numaralı, 28/02/2018 tarihine kadar süreli, 783.000 Euro bedelli teminat mektubu verildiğini, sözleşme konusu sığırların sözleşme hükümlerine uygun olarak Türkiye sınırları içinde belirlenen karantina noktalarında …’e teslim edildiğini, hayvanların teslim edilmesi ve karantina sürelerinin dolmasının ardından hayvanların kabulünün yapıldığını, hayvanların kabulü aşamasında, nakliye ve karantina sırasında ölen, hastalanan veya kesime gönderilen hayvanların tespit edilerek bakiye %10 bedelden ne kadarlık kesinti yapılacağının tespit edildiğini ve net bakiye bedelin müvekkili şirket hesabına yatırıldığını, … tarafından hazırlanan ve müvekkili şirkete 25/06/2018 tarihli elektronik posta yoluyla listesinin gönderildiğini, bu liste uyarınca sevkiyatı yapılan 9.371 adet büyükbaş hayvandan 929 adet hayvana ilişkin kesinti uygulandığını, bu kapsamda bakiye 734.454,00 Euro alacaktan 727.407,00 euro kesinti yapılarak 7.047,00 euro ödeme yapıldığını, sevkiyatı yapılan 5.235 adet büyükbaş hayvandan 327 hayvana ve 2 aylık gecikme cezasına ilişkin kesinti uygulandığını, bu kapsamda bakiye 426.996,00 Euro bedelden 307.886,04 Euro kesinti yapılarak 119.129,96 Euro ödeme yapıldığını, hayvanların sözleşmeye uygun olarak teslim edilip karantina sürelerinin tamamlandığını, teslim edilen hayvanlardan kaçının ayıplı olduğunun bizzat … tarafından tespit edilerek hayvanların bedelinin sözleşme bedelinden indirildiğini, …’den teminat mektubunun iadesinin istenildiğini, …’in iş eksilişi olup olmayacağına dair yönetim kurulu kararının eklenmesi gerektiğini ileri sürerek mektubu iade etmekten imtina ettiğini, millileştirilemeyip kesime gönderilen hayvanlar nedeniyle müvekkili şirket lehine 248.111,69 TL alacağın doğduğunu, … tarafından 248.111,69 TL alacağın sahadaki sorunlu hayvanlar için yeterli gelmediğini belirterek 110.000,00 TL ödeme yapılması halinde teminatın iade edileceğinin belirtildiğini, müvekkili şirket tarafından 06/02/2019 tarihinde … hesabına 110.000,00 TL ödeme yapılarak teminatın tekrar iadesinin talep edildiğini, … tarafından talebin kabul edilmeyerek büyükbaş hayvanlar için verilen teminatın iade edilemeyeceğinin bildirildiğini ve 04/03/2021 tarihinde bankaya başvurarak teminat mektubunu paraya çevirttiğini ve nakit teminatları da irat kaydettiğini, teminatların irat kaydedilmesinin sözleşmeye aykırı olduğundan ilgili teminat bedellerinin müvekkiline ödenmesi gerektiğini, hayvanların tesliminin yapılması ve sözleşme gereğince 24 saatlik karantina süresinin tamamlanmasının ardından … tarafından yapılan incelemede satıcının sorumluluğundaki hayvanların tespit edildiğini, ilgili tutarların müvekkili şirketin bakiye alacağından indirildiğini, müvekkili şirketin sözleşme kapsamında herhangi bir borcunun kalmadığının bizzat davalı … tarafından tespit edildiğini, ancak …’in sözleşmenin açık hükmüne ve bizzat kendi tespitlerine rağmen teminatları iade etmediğini, müvekkili şirketin …’in teminat mektubuna ilişkin haksız süre uzatım taleplerini yerine getirebilmek adına teminat mektubu bedelini bankaya depo etmek zorunda kaldığını, …’in süre uzatım taleplerini karşılayabilmek için bankaya 31/12/2019 tarihinde 438.769,87 USD, 30/06/2020 tarihinde ise 533.070,02 USD depo etmek zorunda kaldığını, ayrıca teminat mektubunun iade edilmesi gereken 25/06/2018 tarihinden itibaren de komisyon bedellerini ödemeye devam ettiğini ve müvekkili şirketin bu miktarları kullanmaktan haksız yere mahrum kaldığını, kullanamadığı bu süreçte faiz kaybı ve komisyon bedellerinden kaynaklı maddi zararlarının oluştuğunu, teminat mektubu haksız olarak paraya çevrilen müvekkili şirketin ticari itibarının zedelendiğini, bu nedenle manevi zararı oluştuğunu belirterek Türkiye … … Alışveriş Merkezi Şubesine ait 05/07/2017 tarihli 2872391 numaralı 783.000,00 euro bedelli teminat mektubunun davalı … tarafından şartları gerçekleşmediği halde paraya çevrilmesi nedeniyle 783.000,00 Euro’nun 04/03/2021 paraya çevirme tarihinden itibaren işleyecek devlet bankalarının Euro ile açılmış bir yıl vadeli mevduat hesabına ödediği en yüksek faizi ile tahsiline, 110.000,00 TL nakit teminat ile 248.111,69 TL olmak üzere toplam 358.111,69 TL’nin 04/03/2021 irat kaydetme tarihinden itibaren işleyecek avans faizi ile birlikte tahsiline, teminat mektubunun iade edilmemesi nedeniyle doğan 109.131,23 USD maddi zararın 04/03/2021 tarihinden itibaren işleyecek devlet bankalarının USD ile açılmış bir yıl vadeli mevduat hesabına ödediği en yüksek faizi ile birlikte tahsiline, teminat mektubunun haksız paraya çevrilmesi nedeniyle uğranılan 10.000,00 USD manevi zararın 04/03/2021 tarihinden itibaren işleyecek devlet bankalarında USD ile açılmış bir yıl vadeli mevduat hesabına ödediği en yüksek faiz ile birlikte tahsiline karar verilmesi isteğinde bulunmuştur.
CEVAP VE KARŞI DAVA : Davalı vekili cevap ve karşı dava dilekçesinde; müvekkili idarenin 233 sayılı KHK hükümlerine tabi, sermayesinin tamamı devlete ait bir İktisadi Devlet Teşekkülü olduğunu, … Bakanlığı’nca yürütülen 2017 yılı … Projesi kapsamında hak sahibi genç çiftçilere dağıtılmak üzere ihtiyaç duyulan büyükbaş ve küçükbaş hayvanların temini için genel müdürlükleri ile davacı/karşı davada davalı arasında 02/07/2017 tarihinde 15.000 baş sığır alım sözleşmesi, sözleşme kapsamında getirilen sığırların Türkiye’deki karantina işlemlerinin davacıya devrine ilişkin 06/02/2018 tarihinde ek sözleşme, 12/05/2017 tarihinde 35.000 baş merinos ırkı koyun alım sözleşmesi, 23/05/2017 tarihinde 25.000 baş turcana ırkı koyun alım sözleşmesi imzalandığını, … Başkanlığı müfettişlerince 2016/2018 yıllarını kapsayan … Projesi kapsamında hayvan temini ve dağıtımı ile hayvanların tanımlanması, sevki ve karantina işlemlerini içeren konularda yürütülen inceleme ve soruşturma kapsamında soruşturma raporunda yer alan tespit ve değerlendirmeler neticesinde, … & SC Ecoline Livestock SRL firmasının sözleşmesi kapsamında yurt dışından getirmiş olduğu hayvanlara ilişkin olarak yurt dışından zatürre olan hayvanların getirilmesine bağlı hayvan ölümleri hususunda …’e zarar olarak kaydedilen sığırlar ile, teknik şartnamedeki kilolardan eksik kiloda küçükbaş hayvan getirilmesi ve sözleşme kapsamında büyükbaş hayvanların zamanında getirilmemesine bağlı olarak zararlardan sorumlu tutulduğunu, idarelerinin teftiş kurulunun yaptığı denetimler sonucunda davacıya sorumlu tutulduğu eksikliklerden kaynaklı olarak yasal faizleri ile birlikte hesaplanan toplam 7.723.084,79 TL tutarındaki meblağın Genel Müdürlükleri hesabına yatırılması gerektiğini, aksi takdirde idareleri nezdinde bulunan teminat mektuplarının nakde çevrilerek alacağın tahsil edileceği ve kalan borç bakiyesinin tahsili için hukuki yollara başvurulacağının 05/02/2021 tarihli yazı ile bildirildiğini fakat verilen süre sonunda davacı tarafından herhangi bir ödeme yapılmadığını, bunun üzerine … … Alışveriş Merkezi Şube Müdürlüğünce tanzim edilmiş olan 05/07/2017 tarihli, 2872391 numaralı ve 783.000,00 Euro tutarlı teminat mektubunun nakde çevrilebilmesi için ise … Bakanlıklar Şubesi’ne 04/03/2021 tarihli yazı yazıldığını ve söz konusu tutarın 10/03/2021 tarihinde idare hesabına ödendiğini, proje kapsamındaki zarar ve ziyanların tespiti ve tazmini hususları değerlendirilirken davacı/karşı davalı firmanın sözleşmeye aykırı davranışları 3 başlık halinde incelendiğini, büyükbaş hayvanların zamanında getirilmemesi hususu, teknik şartnamedeki kilolardan eksik kiloda küçükbaş hayvan getirilmesi, zatürre olan hayvanların getirilmesi ve hayvan ölümleri hususlarındaki değerlendirmelerin soruşturma raporunda belirtildiğini, teminat mektubunun nakde çevrilmesi ve nakit teminatın irat kaydedilmesi işlemlerinin hukuka uygun olduğunu, davacı taraf, … tarafından kesintiler yapıldığını beyan etse de söz konusu kesintilerin gecikme cezasına ilişkin olup, davacının sözleşmeden kaynaklı yükümlülüklerini zamanında yerine getirmemesi sonucu yapılan kesintiler olduğunu, davacının sözleşmeye aykırı davrandığından maddi ve manevi tazminat taleplerinin yerinde olmadığını belirterek davanın reddine, karşı dava olarak; davacının sözleşmeye aykırı davranarak müvekkili idareyi zarara uğrattığını, teminat mektubunun nakde çevrilmesinin hukuka uygun olduğunu, … Başkanlığının 17/04/2020 tarihli soruşturma raporu sonucunda hayvan alım sözleşmesine istinaden yapılan hesaplamalar doğrultusunda firmanın 7.723.084,79 TL borcundan nakit alacakları ve teminatları düşüldüğünde kurum zararı olarak fazlaya ilişkin hakları saklı kalmak kaydıyla 16.884,50 TL’nin zarar tarihlerinden itibaren işleyecek avans faizleriyle birlikte davacı – karşı davalıdan tahsiline karar verilmesi isteğinde bulunmuştur.
KARŞI DAVAYA CEVAP : Davacı – karşı davalı vekili karşı davaya cevap dilekçesinde; …’in sözleşme konusu büyükbaş hayvanların tesliminin ardından – kabul anlamına gelmemek kaydıyla – ayıplı hayvanları tespit ederek bir kısım kesinti uyguladığını, bunların dışındaki hayvanları ise kabul ederek teslim aldığını, herhangi bir ihtirazi kayıt ileri sürmediğini, kabul edilen hayvanların teslim tarihinden 3 yıl sonra ayıplı olmasının ileri sürülmesinin mümkün olmadığını, TBK’nın 224.maddesi hükmünde öngörülen sürede ayıp ihbarında bulunmadığından ayıptan doğan hakların kullanılamayacağını, TBK’nın 231.madde hükmünde satım sözleşmelerinde ayıptan sorumluluk bakımından öngörülen 2 yıllık zamanaşımı süresinin geçtiğinden müvekkili şirketin sorumluluğunun sona erdiğini, bunun yanı sıra …’in gecikme nedeniyle de müvekkili şirket alacağından kesinti uyguladığını, gecikme cezası tutarını bizzat belirleyen …’in bu hususta herhangi bir ihtirazi kayıt sunmadığını, bu kapsamda tekrar gecikme cezası tahsil etmesinin hukuka aykırı olduğunu, dava konusu teminatların büyükbaş hayvan sözleşmesi kapsamında verildiğini, ayıplı küçükbaş hayvanlar – kabul anlamına gelmemek kaydıyla – nedeniyle bu teminatların paraya çevrilmesinin hukuka aykırı olduğunu, kabul edilen hayvanlara ilişkin müvekkili şirkete sorumluluk yüklenmesinin mümkün olmadığını, hasar ve yararın teslimle birlikte davalı …’e geçtiğini, teslimden sonra meydana gelen ayıpların müvekkili şirkete yüklenmesinin mümkün olmadığını, uyuşmazlık konusu hayvanlarda teslim anında ayıp bulunmadığını, müvekkili şirketin dava konusu hayvanlara ilişkin herhangi bir sorumluluğu olmadığını belirterek karşı davanın reddine karar verilmesi isteğinde bulunmuştur.
GEREKÇE : Asıl davada uyuşmazlık; taraflar arasında düzenlenen hayvan alım sözleşmeleri kapsamında verilen teminat mektubunun davalı tarafça haksız olarak paraya çevrildiği iddiası ile oluşan zarar, haksız olarak irat kaydedildiği iddiasına konu nakit teminat ve teminat mektubu komisyonları ve zamanında teminatın iade edilmemesi nedeniyle uğranıldığı iddia edilen maddi zarar ile teminat mektubunun haksız nakde çevrildiği iddiası ile ticari itibar kaybından kaynaklı manevi zararın tahsili, karşı davada istek; taraflar arasında düzenlenen hayvan alım sözleşmeleri uyarınca davalı – karşı davacının zarara uğradığı iddiasına konu alacağın tahsili isteğine ilişkindir.
Asıl davada, davanın niteliği gereği arabuluculuğa başvurulması zorunlu bulunduğu, başvurunun yapıldığı, 09/04/2021 tarihinde tarafların katılımı ile anlaşmaya varılamadığına ilişkin son tutanağın düzenlendiği anlaşılmıştır.
Karşı davada, davanın niteliği gereği arabuluculuğa başvurulması zorunlu bulunduğu, başvurunun yapıldığı, 04/06/2021 tarihinde tarafların katılımı ile anlaşmaya varılamadığına ilişkin son tutanağın düzenlendiği anlaşılmıştır.
Adalet Bakanlığı Dış İlişkiler ve Avrupa Birliği Genel Müdürlüğüne yazılarak Dubai / Birleşik Arap Emirlikleri, Romanya ile ülkemiz arasında karşılıklılık esası bulunup bulunmadığı sorulmuş, 16/06/2021 tarihli yazı cevabında Birleşik Arap Emirlikleri yönünden Türkiye ile BAE arasında teminattan muafiyete ilişkin hukuki veya fiili mütekabiliyet bulunmadığı, Romanya yönünden, Romanya’nın ülkemizin de katıldığı 1954 tarihli hukuk usulüne dair LAHEY sözleşmesine taraf olduğu, yine Türkiye Cumhuriyeti ile Romanya arasında hukuki konularda adli yardımlaşma antlaşması bulunduğu bildirilmiştir.
Davacı şirketin adresi de nazara alınarak Birleşik Arap Emirlikleri ile Türkiye arasında karşılıklılık esası bulunmadığından MÖHUK madde 48/1 uyarınca, davacı vekiline takdiren 100.000,00 TL teminatı yatırmak üzere 06/10/2021 tarihli oturum 2 nolu ara kararı ile 1 ay süre verilmiş, verilen süre içerisinde teminatın yatırıldığı anlaşılmakla yargılama sürdürülmüştür.
Dava konusu, yurt dışı büyükbaş hayvan alım sözleşmesinin taraflarının; Tarım İşletmeleri Genel Müdürlüğü (alıcı) ile … (satıcı) olduğu, davanın ise satıcı taraflardan … tarafından açıldığı, adi ortaklığın diğer ortağının muvafakatinin alınması hususunda davacı vekiline 21/09/2022 tarihli oturumda süre verilmiş, davacı vekilince 04/10/2022 tarihli dilekçe ekinde muvafakate ilişkin belge örneği sunulmuş, taraf sıfatının tamamlandığı anlaşılmıştır.
Türkiye … … Alışveriş Merkezi Şubesine yazılarak 783.000,00 Euro bedelli, 05/07/2017 tarihli teminat mektubu örneği ve nakde çevrilmiş ise nakde çevrilmeye ilişkin belge örnekleri celp edilmiş, taraf delilleri toplanmış, dosya üzerinde bilirkişi incelemesi yaptırılmış olup, bilirkişi heyeti 31/01/2021 tarihli ön rapor sunmuş, ön raporda belirtilen hususta belge örnekleri taraf vekillerince sunulmuş, heyete bir mali müşavir bilirkişi de katılarak rapor alınmış olup, bilirkişi heyeti 01/08/2022 tarihli raporlarında, yapılan inceleme ve değerlendirmeler sonucunda; asıl davada, davacının taahhüdünün sözleşme ve teknik şartnamelere uygun olarak yerine getirilmediği değerlendirilmekle teminatların iadesine ilişkin şartların oluştuğundan bahsedilemeyeceği, bu kapsamda alacak ve uğranılan zarar tazmin talebinin yerinde olmadığını, karşı davada alacağın 16.844,50 TL olarak hesaplandığını bildirmişlerdir.
Taraf vekillerine karantina süreci, buna ilişkin şartların neler olduğu, karantina süresi sonrasında hayvanların hastalık, ölüm durumları, bunların belirlenme aşaması ve buna yönelik varsa tüm belge örneklerini sunmak üzere süre verilmiş, belge örnekleri sunulduktan sonra dosya mevcut bilirkişi heyetine tevdi edilerek taraf vekillerinin rapora itirazları, itiraz dilekçesi ekinde sunulan belgeler, ölüm tutanakları, kabul belgeleri incelenerek hangi hayvanların hangi tarihte ve hangi hastalıktan öldüğü, hastalığın türü gözetilerek teslimden önce hastalığın mevcut olup olmadığı, muayene ile tespit edilip edilemeyeceği hususlarında ek rapor alınmış olup, bilirkişi heyeti 17/01/2023 tarihli ek raporlarında, yapılan inceleme ve değerlendirmeler sonucunda hayvanların bir kısmının mahrecinde hastalandığı veya yolculukları sırasında gizli seyreden hastalıklarının ortaya çıktığı sonucunun bilimsel gerçeklikle örtüştüğünü, 01/08/2022 tarihli raporda kapsamlı bir inceleme yapılarak hazırlanan ölüm tutanakları tablosunda 30/07/2017 tarihinden 01/03/2018 tarihine kadar hangi tarihte kaç hayvan öldüğünün tablo halinde ortaya konulduğunu, hangi hayvanın hangi hastalıktan öldüğünü ortaya koyacak denetime elverişli ayrıntılı bilgi bulunmadığını, rapor ve tutanaklara göre hayvanların bulaşıcı özellikte, solunum sistemini etkileyen, viral ve bakteriyel kökenli gizli seyretme özelliği olan BVD ve zatürre hastalığı nedeniyle öldüğü, söz konusu hastalıkların teslimden önce mevcut olup olmadığının hayvan sahibi veya satıcı tarafından görülemeyeceği, veteriner hekimler tarafından yapılacak muayenelerde klinik olarak hastalık şüphesi olduğunun söylenebileceği, kesin teşhisin ileri laboratuvar tetkikleri ile ortaya çıkabileceği, Türkiye’deki karantina merkezine hayvanlar indirilirken hayvanlarda zatürre hastalığı tespitinin yapıldığını, 01/08/2022 tarihli raporlarında değişiklik yapacak bir hususun olmadığını bildirmişlerdir.
Dosya kapsamından; davacı ile davaya muvafakat veren şirketlerin oluşturduğu adi ortaklık ile davalı arasında 02/07/2017 tarihli yurt dışı büyükbaş hayvan alım sözleşmesi düzenlendiği, sözleşmenin eklerinin 4.maddede, teknik şartname olarak belirtildiği, sözleşmenin konusunun 5.maddede düzenlendiği, buna göre alıcı (…) ve satıcı (…) arasındaki ekli teknik şartnamedeki belirtilen esaslarda taahhüt edilen hayvanların alım ve satım işini kapsadığı, alımı yapılacak hayvanların damızlık kombine ve etçil ırk sığır miktarının 15.000 baş olup, teslim edilen baş üzerinden +/- %25 toleransın alıcı ve satıcı tarafından kabul edildiğini, 6.madde sözleşmenin türü ve bedeli başlıklı olup, buna göre; sözleşmenin birim fiyat sözleşmesi olup, alıcı tarafından hazırlanmış seçim listesinde yer alan canlı hayvanlardan Türkiye sınırları içerisinde … tarafından belirlenecek karantina noktasında teslim edilecek canlı hayvan sayısının satıcı tarafından teklif edilen 800,00 Euro/baş çarpımı sonucu oluşan toplam 13.050.000,00 Euro üzerinden akdedildiği, sözleşmenin 7.maddesi uyarınca oluşacak masrafların teklif fiyatına dahil olduğu, hayvanların sözleşme imza tarihinden, mutabık kalınan teslim noktasına kadar olan tüm masraflarının satıcıya ait olduğu, sözleşmenin süresinin 8.maddede düzenlendiği, buna göre 31/12/2017 tarihine kadar geçerli olacağı, sözleşmenin 9.maddesi malın teslim alma şekil ve şartları ile teslim programı olup, 9.1.1 maddesi uyarınca satıcının malların teslimini … olarak alıcı tarafından Türkiye sınırları içerisinde belirtilen karantina noktasında gerçekleştireceği ve malların 4.000 baş, 4.000 baş, 5.000 baş, 2.000 baş olarak ve sırası ile 30/09/2017, 31/10/2017, 30/11/2017, 31/12/2017 tarihinde teslim edileceğinin belirtildiği, 9.1.3 maddesi uyarınca satıcının, hayvanları sözleşme imzalanmasını müteakip en fazla 20 gün içerisinde seçime hazır hale getirip …’e bildireceği, 9.1.5 madde uyarınca; hayvanların teslim yerine ulaşıncaya kadarki nakliye esnasında ölen ve sakatlananların bedellerinin satıcıya ait olduğu, 9.1.7.maddesi uyarınca; karantinaya alınan hayvanların analiz sonuçlarına göre sağlık sertifikasında yer alan hastalıklardan herhangi birinin tespiti halinde bu hayvanların bedelinin satıcıdan tahsil edileceği veya alacaklarından mahsup edileceği, 12.maddesi teminata ilişkin hükümler başlıklı olup, 12.1 maddesinde; üretici firma, alım konusu işe ait sözleşme bedelinin %6 tutarı olan 783.000,00 Euro’luk teminat mektubu verdiği, 12.2. maddesi uyarınca; taahhüdün sözleşme ve teknik şartname hükümlerine uygun olarak yerine getirildiği ve satıcının bu işten dolayı alıcıya herhangi bir borcunun olmadığı tespit edildikten sonra teminatın iade edileceği, taahhüdün yerine getirilmesi, sözleşme konusu hayvanların tamamının karantina işlemlerinin sonuçlanmasını müteakip tamamlanacağı, 12.3 maddesi uyarınca; satıcının sözleşmeye konu iş nedeniyle alıcıya olan borçlarının ödenmemesi halinde …kesin teminatların paraya çevrilerek borçlarına mahsup edilip varsa kalanının yükleniciye iade edileceği, sözleşmenin 14.maddesi satıcının diğer yükümlülükleri başlıklı olup, 14.2. maddesinde; satıcının, sözleşme konusu hayvanların mahrec ülke teslim noktasına ve alıcıya teslimine kadar korunmasından sorumlu olduğu, gecikme halinde uygulanacak cezalar ve kesintilerin 17.maddede, sözleşmenin feshi ve işin tasfiyesinin 18.maddede düzenlendiği ve toplam 21 maddeden ibaret olduğu, taraflar arasında düzenlenen 06/02/2018 tarihli yurt dışı hayvan alımı ek sözleşmesinin 2.maddesinde …Türkiye’deki karantina ile ilgili aşağıdaki iş ve işlemlerin satıcının sorumluluğuna devredildiği, ilave ödenen hayvan başı birim fiyata dahil olan giderlerin aşağıda sıralandığının belirtildiği, 3.maddesinde …tırda ölü gelen seçim heyet listesinde olmayan kulak küpesi bulunmayan, çift kulak küpesi olduğu için millileştirilemeyen, karantina sürecinde ölen ve kabulü yapılmayan/genç çiftçiye sevk edilemeyen hayvanların bedelinin satıcıdan tahsil edileceği veya alacaklarından mahsup edileceği hükmünün yer aldığı, sözleşmenin 9 maddeden ibaret olduğu anlaşılmıştır.
… Başkanlığının 17/04/2020 tarihli raporunda, Teftiş Başkanlığı müfettişlerince 2016-2018 yıllarını kapsayan … projesi kapsamında hayvan teslimi ve dağıtımı ile hayvanların tanımlanması, sevki ve karantina işlemlerini içeren konularda yürütülen inceleme ve soruşturma kapsamında hazırlanan soruşturma raporunda yer alan tespit ve değerlendirmeler sonucunda büyükbaş hayvanların zamanında getirilmemesi hususunda, teknik şartnamedeki kilolardan eksik kiloda küçükbaş hayvan getirilmesi hususunda, zatürre olan hayvanların getirilmesi ve hayvan ölümleri hususunda değerlendirme sonuçlarına yer verildiği ve soruşturma raporunda belirtilen konularda çalışma yapmak üzere … tarafından alt komisyon oluşturulduğu, 30/11/2020 tarihli alt komisyon çalışma raporunun düzenlendiği anlaşılmıştır.
Karantina, hastalık ve ölüm hususuna ilişkin olarak … tarafından 2017 ve 2018 yılları muhtelif tarihlerde davacı firmaya yazılar gönderildiği, bilirkişi raporunda ölüm tutanaklarının tablo olarak gösterildiği ve 2017 ve 2018 yılları içerisinde muhtelif tarihlerde ölen sığır sayısı ve adetlerinin belirtildiği, …’in 15/12/2017 tarihli yazısında Türkgeldi Tarım İşletmesi Müdürlüğüne getirilen ithal sığırlarla ilgili yaşanan problemleri incelemek üzere görevlendirme yapıldığı ve 08/12/2017 tarihli raporda gelen 8.819 sığırdan ilk 24 saatte 36 ölüm, 24 saatten sonra 1073 ölüm olduğunun belirtildiği anlaşılmıştır.
Asıl davada uyuşmazlık; taraflar arasında düzenlenen hayvan alım sözleşmesi kapsamında davacı tarafça verilen 783.000,00 Euro bedelli teminat mektubunun davalı tarafça nakde çevrilmesinin haksız olup olmadığı, 110.000,00 TL nakit teminatın irat kaydının yerinde olup olmadığı, millileştirilemeyip kesime gönderilen hayvanlar nedeniyle alacağın olup olmadığı, teminat mektubunun süresinde iade edilmemesi nedeniyle maddi zararın olup olmadığı, varsa ne miktarda olduğu, ayrıca ticari itibar kaybı kapsamında manevi zarar talebinin yerinde olup olmadığı hususlarında, karşı davada uyuşmazlık; sözleşme uyarınca davacı – karşı davalının edimlerini tam olarak, ayıpsız olarak yerine getirip getirmediği, kurum zararının olup olmadığı, varsa ne miktarda olduğu hususlarında toplanmaktadır.
Mahkemece yapılan inceleme, alınan bilirkişi raporu, ek raporu içeriği ve tüm dosya kapsamına göre, denetime ve hüküm kurmaya elverişli bilirkişi heyeti asıl ve ek raporlarında da açıklandığı üzere;
İthalat öncesi tarafların mutabık kaldığı sözleşme hükümlerine uygun şekilde hayvanların seçime hazır edilmesi, hayvanların ihracatçı ülkeden yüklenmesi, alıcı ülkeye girişe kadar nakilleri sırasında hayvan sağlığı ve refahı yönüyle uygun şartlar taşınmasının satıcının sorumluluğundadır. Ülke içerisinde karantina süresinde ortaya çıkacak ve … birimlerince menşei ülkeden kaynaklandığı tespit edilen bulaşıcı hastalıklarla ilgili uygulanan tüm test ve ücretleri ile bulaşıcı hastalıklar sebebiyle ortaya çıkacak hayvan ölümleri ile mecburi kesime ilişkin doğan zararın satıcının sorumluluğundadır. 5996 sayılı Veteriner Hizmetleri, Bitki Sağlığı, Gıda ve Yem Kanununun tanımlar başlıklı 3/1 madde 41.bendinde karantinanın tanımlanmış, hayvanlara en az 21 gün süre ile karantina uygulanmasının esas olup, karantina; bir işletmeye yeni hayvan getirilmesi veya işletmedeki hayvanlarda gizli seyreden salgın ve bulaşıcı hastalıkların belirlenmesi amacıyla ayrı bir bölümde izole edilerek gözlem altında tutulmasıdır. Mevzuatta öngörülen 21 gün süreli karantina süresi dolduğunda salgın ve bulaşıcı hastalığın görülmemesi halinde işletmedeki karantinanın resmi veteriner hekimlerce sona erdirilmekte, hastalığın görülmesi veya devam etmesi halinde hastalık sonuçlanıncaya kadar uzatılmaktadır. Hayvanlardaki salgın ve bulaşıcı bazı hastalıkların genellikle yapılan klinik muayenede anlaşılabildiği, bazı viral ve bakteriyel hastalıkların gizli seyredebilmekte, klinik muayenede fark edilmeyebilmekte ve karantina süresinde makul bir sürede ortaya çıkabilmekte olduğu, bazı hastalıkların ileri tetkik ve analizler yapılmadıkça fark edilemeyecek nitelikte olduğu bilimsel bir gerçekliktir.
Dava konusu olayda ithalatın menşei/mahreç ülkede sözleşme gereği seçime hazır hale getirilen hayvanlarda, hayvan seçimi yapmak üzere seçim heyeti görevlendirmesinin ve ithalatı yapılan hayvanların gümrükten geçtikten sonra muayene ve kabulünün … tarafından yapıldığı anlaşılmaktadır.
Uygun olmayan şartlarda yapılan hayvan nakillerinde başta solunum sistemi hastalıkları olmak üzere hayvanlarda gizli seyreden hastalıkların ortaya çıkması, hastalığın diğer sağlam hayvanlara bulaşması ve kuluçka süresinin sonunda hastalık belirtilerinin görülmesi bilimsel bir gerçeklik olarak değerlendirilmektedir.
Karantinaya alınan hayvanların analiz sonuçlarına göre sağlık sertifikasında yer alan hastalıklardan herhangi birinin tespiti halinde bu hayvanların bedelinin satıcıdan tahsil edilmesi veya alacaklarından mahsup edilmesi sözleşme hükümleri uyarınca yerindedir.
Bilirkişi heyeti raporunda ölüm tutanakları tablosunda 30/09/2017 tarihinden 01/03/2018 tarihine kadar hangi tarihte kaç hayvan öldüğü tablo halinde belirtildiği, hayvan alım sözleşmeleri 9.1.4, 9.1.5, 9.1.7, 10.1 maddelerinde hayvanların mahreç ülkede iken nakliyesi sırasında ve hayvanların Türkiye içerisinde karantina sürecindeki tüm aşamalarda satıcının sorumluluklarının belirtildiği, hayvanlarda gizli seyreden veya belirli bir süre bekledikten sonra ortaya çıkabilen ya da laboratuvar testleri ile tespit edilebilen hastalıkların teşhis edilmesi amacıyla karantina uygulandığı, hayvanların karantina sürecindeki sağlık durumları, ölüm ve hastalık durumlarının satıcının sorumluluğunda olduğu,
Hayvanların bir kısmının mahrecinde hastalandığı veya yolculukları sırasında gizli seyreden hastalıklarının ortaya çıktığı, hangi hayvanın hangi hastalıktan öldüğünü ortaya koyacak denetime elverişli ayrıntılı bilgi bulunmadığı, rapor ve tutanaklara göre hayvanların bulaşıcı özellikte solunum sistemini etkileyen viral ve bakteriyel kökenli, gizli seyretme özelliği olan BVD ve zatürre hastalığı sebebiyle öldüğü, bu hastalıkların teslimden önce mevcut olup olmadığının hayvan sahibi veya satıcı tarafından bilenemeyeceği, veteriner hekimler tarafından yapılacak muayenelerde klinik olarak hastalık şüphesi olabileceğinin söyleneceği, kesin teşhisin ileri laboratuvar tetkikleri ile ortaya çıkabileceği, Türkiye’deki karantina merkezinde hayvanlar indirilirken zatürre hastalığı tespitinin yapıldığı, ithalat, karantina, hayvan ölümleri, pnömoni ve BVD hastalığı görülmesi, seçim listesinde olmayan hayvanların bulunması, küpesiz, çift küpeli, küpe manipülasyonu yapılan hayvanların varlığı, farklı ırklarda zayıf, kaşektik hayvanların getirilmesi, bunlara bağlı olarak hayvan ölümlerinin artması, ayrıca hayvanların yurt içine sevklerinin gecikmesi gibi süreçte davacı şirket ve davaya muvafakat veren şirketin oluşturduğu adi ortaklığın sorumluluklarını gereği gibi yerine getirmediği, ihmal ve kusurlarının bulunduğu, davacı tarafça taahhüdün sözleşme ve teknik şartnamelere uygun olarak yerine getirilmediği anlaşılmakla, teminat mektuplarının nakde çevrilmesi nedeniyle alacak talebi ve buna dayalı zamanında mektupların teslim edilmemesi nedeniyle uğranılan zarar tazmini talebinin ve manevi tazminat talebinin yerinde olmadığı kanaatine varılmakla asıl davanın reddine karar vermek gerekmiştir.
Karşı dava ile ilgili olarak mahkememizce yapılan inceleme ve tüm dosya kapsamına göre; karşı davada talebin aynı sözleşmeler kapsamında, davacı – karşı davalının taahhüdünü sözleşme ve teknik şartnamelere uygun olarak yerine getirmediği, davalı – karşı davacının sözleşme uyarınca uğradığı zarar miktarının 16.844,50 TL olduğu anlaşılmakla karşı davanın bu miktar üzerinden kabulüne, karşı dava tarihi öncesi itibariyle temerrüt oluşmadığından alacağa karşı dava tarihinden itibaren avans faizi işletilmesine karar vermek gerekmiştir.
HÜKÜM : Yukarıda açıklanan nedenlerle;
1-Asıl davada;
Davanın reddine,
Alınması gerekli 179,90 TL harcın peşin alınan 158.164,60 TL’den mahsubu ile artan 157.984,70 TL harç bedelinin karar kesinleştiğinde ve istek halinde davacı – karşı davalıya iadesine,
Arabuluculuk Kanununun 18/A(13). maddesi uyarınca karar tarihinde yürürlükte bulunan Arabuluculuk Ücret Tarifesi uyarınca Adalet Bakanlığı bütçesinden karşılanan 1.320,00 TL arabuluculuk giderinin davacı – karşı davalıdan alınarak hazineye gelir kaydına,
Davacı – karşı davalı tarafından yapılan yargılama giderlerinin kendi üzerinde bırakılmasına,
Davalı – karşı davacı tarafından asıl davaya yönelik yapılan yargılama gideri bulunmadığından bu konuda karar verilmesine yer olmadığına,
Davalı – karşı davacı davada kendisini vekille temsil ettirmiş olup reddedilen manevi tazminat davası talebi dışındaki talepler yönünden hesaplanan 329.784,38 TL vekalet ücretinin davacı – karşı davalıdan alınarak davalı – karşı davacıya verilmesine,
Davalı – karşı davacı davada kendisini vekille temsil ettirmiş olup reddedilen manevi tazminat davası için A.A.Ü.T. 10/3 maddesi uyarınca 9.200,00 TL vekalet ücretinin davacı – karşı davalıdan alınarak davalı – karşı davacıya verilmesine,
Kullanılmayan gider avansının karar kesinleştiğinde ve talep halinde davacı – karşı davalıya iadesine,
2-Karşı davada;
Davanın alacak miktarı için kabulü ile 16.844,50 TL’nin 21/06/2021 karşı dava tarihinden itibaren işleyecek avans faizi ile birlikte davacı – karşı davalıdan alınarak davalı – karşı davacıya verilmesine,
Alınması gerekli 1.150,65 TL harçtan peşin alınan 287,67 TL’nin mahsubu ile kalan 862,98 TL harcın davacı – karşı davalıdan alınarak Hazine’ye gelir yazılmasına,
Arabuluculuk Kanununun 18/A(13). maddesi uyarınca karar tarihinde yürürlükte bulunan Arabuluculuk Ücret Tarifesi uyarınca Adalet Bakanlığı bütçesinden karşılanan 1.320,00 TL arabuluculuk giderinin davacı – karşı davalıdan alınarak hazineye gelir kaydına,
Davalı – karşı davacı tarafından yapılan 8,50 TL vekalet tasdik harcından ibaret yargılama giderinin davacı – karşı davalıdan alınarak davalı – karşı davacıya verilmesine,
Davacı – karşı davalıdan tarafından yapılan yargılama giderlerinin kendi üzerinde bırakılmasına,
Davalı – karşı davacı davada kendisini vekille temsil ettirmiş olup A.A.Ü.T. Madde 13/1 uyarınca 9.200,00 TL vekalet ücretinin davacı – karşı davalıdan alınarak davalı – karşı davacıya verilmesine,
Kullanılmayan gider avansının karar kesinleştiğinde ve talep halinde davalı – karşı davacıya iadesine,
Tarafların işbu karara karşı tebliğ tarihinden itibaren 2 hafta içinde … Bölge Adliye Mahkemesi nezdinde İstinaf kanun yoluna başvurabileceklerinin belirtilmesine,
Dair oybirliği ile verilen karar taraf vekillerinin yüzüne karşı açıkça okunup usulen anlatıldı.
08/02/2023

Başkan …

Üye …

Üye …

Katip …