Görüntülediğiniz mahkeme kararı henüz kesinleşmemiştir. Yararlı olması amacıyla eklenmiştir.

T.C. ANKARA 8. ASLİYE TİCARET MAHKEMESİ Esas-Karar No: 2020/646 Esas – 2022/347
TÜRK MİLLETİ ADINA YARGILAMA YAPMAYA VE HÜKÜM VERMEYE YETKİLİ
T.C.
ANKARA
ASLİYE SEKİZİNCİ TİCARET MAHKEMESİ
K A R A R
ESAS NO : 2020/646
KARAR NO : 2022/347

BAŞKAN : …
ÜYE : …
ÜYE :…
KATİP : …

DAVACI : …
VEKİLLERİ : Av. ..
Av….
Av……..
VEKİLİ : Av….

DAVA : Alacak
DAVA TARİHİ : 14/12/2020
KARAR TARİHİ : 22/06/2022
GEREKÇELİ KARARIN
YAZILDIĞI TARİH : 28/06/2022
DAVA : Davacı vekili dava dilekçesinde; taraflar arasında 03/11/2011 tarih, 2012/94125 ihale kayıt numarası ile “….ve Ek (Fren sistemi genel arıza senaryoları) Yayımlanması” hakkında açılan ihaleye dayalı olarak 08/04/2013 tarihli …sayılı 20 adet masa tipi simülatör ve 4 adet eğitici kontrol istasyonu alımı işine ait sözleşme düzenlendiğini, sözleşme kapsamında davalı kullanımında bulunan farklı ülkelerdeki farklı şirketler tarafından üretilen 9 farklı marka ve modeldeki lokomotif ve tren setine ilişkin 20 adet masa tipi simülatör ve 4 adet eğitici kontrol istasyonunun eğitim amaçlı kullanılmak üzere aynı anda görüntülenebilir şekilde makinistlere eğitim imkanını sağladığını, sözleşmenin 08/04/2013 tarihinde imzalanmış olup, sözleşme hükümlerine göre 425 günde 09/04/2014 tarihinde geçici kabulü yapılması beklenen işin kesin kabulünün tarihinin 06/04/2014 olduğunu, süreç ve cezalı – cezasız süre uzatımlarının dava dilekçesinde tablo halinde belirtildiği, davalının, sözleşme süresince kusurlu hareket ettiğini ve müteaddit defalar sözleşmeyi esaslı şekilde ihlal ettiğini, sözleşmenin niteliğinin tespitinde hataya düştüğünü, eser sözleşmesi niteliğine haiz bu iş için mal alım sözleşmesi örneğini kullandığını, bu hatanın sözleşme koşulları ile işin gereği yapılması gereken işlemler, gecikme cezasının uygulanmasından, kabul heyetinin oluşturulmasına dair niteliklere kadar işin yapımının olağan akışına aykırı pek çok sonuç doğurduğunu, yer tesliminin hiç ya da gereği gibi yapılmadığını, teknik şartname gerekleri dikkate alınmaksızın sözleşme sürecinin sübjektif karar ve fiillerle yürüttüğünü, davalının teknik şartnamenin konu başlıklı 1.maddesi hükmüne rağmen simüle edilmesi talep edilen kapsama ve teknik gerekliliklere ilişkin bilgi paketini sunmadığını, işin yapılması için tetkik edilmesi gereken hat, trenler, trenlere ve tren hatlarına ilişkin belge-bilgileri ve sahaları gecikmelerle ya da eksikliklerle teslim ettiğini, … tarafından davacıya teslim edilmesi gerekli teknik bilgileri içerir bilgi paketlerinin gecikmelerle veya büyük eksikliklerle temin edildiğini, bazen de hiç temin edilmediğini, işin yapılmasının beklenmeye devam edildiğini, simülatörün geliştirilmesi için sahada tespit edilmesi gereken … uhdesindeki sahaları gereği gibi yüklenicinin incelemesine bırakmadığını, simülatörün geliştirilmesi için proje kapsamındaki tespitlerin davacı yüklenici tarafından yapılamamasına ve pek çok gecikmelerle yapılmasına sebep olduğunu, davalının, cezasız süre verdiği uzatım yazılarında gecikmelerin açıkça …’den kaynaklandığı ve yüklenici müvekkilinin kusurunun bulunmadığını ortaya koyduğunu, taraflar arasında teati edilen kabul ve test muayene prosedürlerinin hiç takip edilmediğini, davacı şirket tarafından sözleşme teknik şartlarına uygun şekilde hazırlanan test prosedürlerinin davalı tarafından bildirilen görüşler doğrultusunda revize edildiği halde ne geçici kabul sürecinde ne de kesin kabul sürecince bu test prosedürlerinin uygulanmadığını, kabul heyetinde yer alan … eğitimcilerinin sübjektif istekleri nezdinde bu kabul testlerinin gerçekleştirildiğini, sürecin …’nin bu fiil ve davranışları, sübjektif istekleri sonucu öngörülmez ve katlanılmaz şekilde geliştiğini, simülasyonun yapımının davalının nezaretinde gerçekleşmesine rağmen, yapım aşamasında ileri sürülmeyen istekler ve uygunsuzluklar ileri sürerek sözleşmesinin imzasından yaklaşık 4 yıl sonra 02/12/2016 tarihinde geçici kabul ve onay verildiğini, bu süreye kadar 2 cezasız, 2 cezalı süre verildiğini ve bu süre için 748.416,32 USD tutarında cezai şart tahakkuk ettirildiğini, geçici kabul sonucu davacı şirketin sözleşme bedelinin %90’ına hak kazandığını, bu bedelden tahakkuk ettirilen cezai şart çıkarılarak ödeme yapıldığını, … kesin kabulün gerçekleştiğini ancak 15/11/2018 tarihini kabul ettiğini, bu zamana kadar geçen süre içerisinde 2 cezalı süre daha verildiğini, geçici kabul sırasında malın %90 bedelinin ödenip malın esaslı şekilde teslim edilmiş olmasına rağmen teslim edilmeyen kısma haiz sözleşme bedelinin %10’u üzerinden gecikme cezasının uygulanmayıp sözleşme bedelinin tamamı üzerinden gecikme cezası uygulanarak ek bir ceza daha tahakkuk ettirilerek hakkaniyete aykırı davranıldığını, …’nin sözleşmenin devamına açıkça onay verdiğini, sürenin uzamasının davalının kusuruna dayandığını, aksi taktirde sözleşmenin 34.4 maddesi uyarınca fesih edilmiş olması gerektiğini, sözleşme feshedilmeyip cezai şartlar tahakkuk ettirilerek ifaya devam ettirildiğini, kesin kabul tarihi itibariyle davacının bakiye proje alacaklarından mahsup edilmek suretiyle teminat mektuplarının paraya çevrilmesi baskısıyla cezai şart alacağı olarak 3.555.957,55 TL tutarında hesaplanıp davacının … nezdinde ifa etmekte olduğu Ortaklar – Denizli ve Konya – Karaman projelerindeki başka alacaklarından mahsup edildiğini, davacı tarafından emsalsiz bulunan ve neredeyse gerçek tren kullanımı deneyimi sunan bu sistemin davacı tarafından ortaya konulmasına rağmen davalının sözleşme bedelinin %62,6’sını teşkil eden tutarda gecikme cezası tahakkuk ve tahsil ettiğini, tüm yaşanan haksız ve dayanaksız istek ve iddialara rağmen davacı şirket tarafından proje işine devam edildiğini, tüm isteklerin tam ve eksiksiz bir şekilde tamamlanıp simülatöre işlendiğini, ancak kesin kabul sürecinde dahi kabul heyeti tarafından 328 adet hata daha ortaya çıkarıldığını, 328 adet hata adı altında yapılan tespitlerden 34 tanesinin tamamen yeni özellikler olarak davacı şirketin karşısına çıktığını, davacının davalı karşısında olan güçsüz konumu ve ihalelerden yasaklanma endişesi ve diğer taraftan çok emek verdiği eserin milli ekonomiye kazandırılması arzusu neticesi gereği bu yeni özellikler için dahi ilave bedel talep etmeksizin işlemleri yerine getirdiğini, …’nin malların teslim tarihinde kabule hazır hale getirilmemiş olması durumunda, sözleşmeyi fesih bakımından seçimlik hakkı bulunmadığını, 34.4 madde gereği sözleşmeyi feshetme yükümü altında olup, ilanihaye gecikme cezası tahakkuk ettirilerek sözleşme süresini uzatmasının kabul edilemeyeceğini, davalının uyguladığı gecikme cezasının hukuka uygun olduğunu kabul anlamına gelmemekle birlikte davacının tamamen kendi kusuru dolayısıyla gecikmeye sebebiyet verdiği iddiasının gerçek olmasının düşünülmesi halinde dahi cezasız süre uzatımının bitim tarihi olan 07/08/2015 tarihinden verilecek 30 günlük ihtar sonucu bu sürenin dolması ile sözleşmenin feshedilmesi gerektiğini, bunun cereyan etmediğini, sözleşme kapsamında düzenlenen teslim süresi üzerinden 5 yılı aşkın bir zaman geçmesi üzerine kesin kabul işleminin yapıldığını, davalının kusurlu hareket edip dürüstlük kuralına aykırı davrandığını, çeşitli fiillerle sözleşmeyi esaslı şekilde ihlal ettiğini, sözleşme kapsamında süre uzatımı verilecek haller kapsamında yüklenicinin kusurlu halinin bulunmadığını, gecikme cezasının uygulandığı USD / TL kurunun yanlış hesaplandığını, bu kapsamda da davacıdan fazla tahsilat yapıldığını belirterek fazlaya ilişkin hakları saklı kalmak kaydıyla geçici kabul işlemlerinin tamamlanmasına kadar tahakkuk edilen haksız ve kötü niyetli gecikme cezasının iptali ile şimdilik 100.000,00 TL tutarındaki kısmın zararın doğduğu tarihten itibaren işletilecek avans faizi ile birlikte, geçici kabul ile kesin kabul tarihleri arasında haksız olarak gecikme süresi olarak tespit edilen süreler bakımından tahakkuk ettirilen 851.148,00 USD gecikme cezasının iptali ile şimdilik 6.741.092,16 TL kısmının zararın doğduğu tarihten itibaren işletilecek avans faizi ile birlikte, hukuka aykırı ve dayanaksız bir şekilde uygulanan kur farkı nedeniyle fazladan tahsil edilen 1.895.450,62 TL’nin dava tarihinden itibaren işletilecek avans faizi ile birlikte davalıdan tahsiline karar verilmesi isteğinde bulunmuştur.
CEVAP : Davalı vekili cevap dilekçesinde; davayı kabul anlamına gelmemekle birlikte davacının işbu dava ve iddialarının zamanaşımına uğradığını, davacının her ne kadar dava konusu sözleşmenin niteliğinin eser sözleşmesi olduğunu iddia etse de sözleşmenin 4734 sayılı yasa uyarınca imzalanan ve 4735 sayılı yasada öngörülen bir mal alım sözleşmesi olduğunu, sözleşmenin türüne ilişkin herhangi bir ihtilaf olmadığı gibi davacının da bugüne kadar bu yönde bir itirazının bulunmadığını, ihale ilan bilgisinde “simülatör ile eğitici kontrol istasyonu satın alınacaktır.” şeklinde ihale konusu malzeme alımı ve süresinin net ve açık olarak belirtildiğini, sözleşmenin süresinin 365 günde geçici kabul, geçici kabulden sonra 60 günde kesin kabul olmak üzere toplam 425 takvim günü olduğunu, sözleşmenin imza tarihinden itibaren 2 ay içerisinde yüklenici firmaya yer tesliminin teşekküllerince yapılması gerektiği halde ihale konusu sistemlerin kurulacağı …. Müdürlüğü denetiminde restore edildiğinden yer teslimi ile ilgili bir gecikme yaşandığını, restorasyon faaliyetinin bitimini müteakip 11/02/2014 tarihinde düzenlenen yer teslim tutanağında belgelenen yer tesliminin yapıldığını, yaşanan net 8 aylık gecikme için 08/12/2014 tarihine kadar 8 aylık cezasız süre uzatımı verildiğini, bununla da kalınmayıp Bozüyük – Osmaneli YHT hattının inşaasından kaynaklı gecikmenin davacıya olumsuz şekilde rücu etmemesi için 07/08/2015 tarihine kadar 2.kez 8 aylık cezasız süre uzatımı verildiğini, çok amaçlı masa tipi lokomotif / tren seti simülatörlerin alımı teknik şartnamesi uyarınca; simülatörlerin imalat sürecinde gerekli olabilecek bilgi paketinin, doğal olarak endüstriyel standartlarda ilgili araçlar ve altyapıyı kullanan işletmeci bir kuruluşun sahip olacağı, işletme ve temel seviye bakım/onarım kapsamını içeren bilgi ve belgelerden oluştuğunu, ilgili araç ve altyapı üreticilerinin ticari gizlilik ya da güvenlik gerekçesi ile … ile paylaşmadığı ya da üçüncü şahıslarla paylaşım konusunda yasal sınırlılıklar getirdiği üretim ve işletim bilgilerinin, davacıya aktarılmasının beklenemeyeceğini, …’nin tüm simülatör projelerinde bu yaklaşımın uygulandığını, bilgi ve belge paylaşımının ses ya da görüntü kayıt izni, araç üstü seyahat, araç ya da altyapı incelemesi, özel test treni tahsisi gibi davacının talep ettiği bütün isteklerin … tarafından karşılandığını, işin kapsamının, dava konusu sözleşmede ve sözleşmenin dokümanları olan idari ve teknik şartnamelerde net bir şekilde çizildiğini, açıklamaya muhtaç teknik konuların, sözleşme kapsamında gerçekleştirilen üç farklı tasarım toplantısı sonrasında onaylanarak karşılıklı imza altına alınan onaylı tasarım dokümanı ile sonuçlandırıldığını, müvekkili idarece sözleşme ve dokümanları haricinde herhangi bir istek ve talepte bulunulmadığını, davacının ilave bir ihtiyaç talebi olarak göstermeye çalıştığı işlerin, dava konusu sözleşmenin gereği olduğunu, sözleşme, teknik şartname, onaylı tasarım dokümanı, muayene ve test prosedürleri çerçevesinde belgelenen hali ile yürütülen çalışmalarda subjektif karar ve fiillerde bulunulmasının söz konusu olmadığını, müvekkili idarenin imal sürecinde davacının gerçekleştirdiği faaliyetlere nezaret, ortak çalışma, ara kontrol vb. şeklinde bir müdahale arzusu ya da girişimi olmadığını, davacının, sözleşmenin 27.4.1 maddesine dayandırdığı 17/06/2014 tarihli yazılı destek talebi üzerine davalının, iş kaybı ve ilave maliyetleri göz ardı ederek teknik destek personeli görevlendirmesi yaptığını, mal alımları denetim, muayene ve kabul işlemlerine dair yönetmeliğin muayene ve kabul komisyonlarının kurulması başlıklı 6.maddesi hükmüne uygun olarak kabul komisyonu oluşturulduğunu, geçici kabul aşamasında tespit edilen 381 maddenin işlevsel madde olduğunu, 1728 maddenin ise yol görsel veri tabanı ile ilgili olup, birçoğu seyrüsefere doğrudan etki yapan sinyal, levha, kataner, makas bileşenleri ile ilgili eksiklikleri kapsadığını, geçici kabul sonrası dönemde yüklenicinin geçici kabul tutanağı eklerinde belirtilen tespitleri giderme adına yaptığı, düzeltici ve iyileştirici faaliyetleri sebebiyle simülatörleri kullanma imkanının olmadığı, kesin kabul tutanağının düzenlendiği 15/11/2018 tarihinden önce teşekküllerince makinistlerin eğitiminde kullanılamadığını, komisyonun belirli sayıda A tipi hata bulma gibi bir önyargı sergilemesi ya da çabasının söz konusu olmadığını, sözleşme imzasından itibaren geçici kabul için 365 gün, kesin kabul için 60 gün süre öngörüldüğü gözetildiğinde, ihale konusu simülatör sisteminin geliştirilmesini ve üretimini az bir oranda etkileyen gerekçelerle ilk etapta 16 ay, daha sonraki aşamalarda 6 ay cezasız süre uzatımı verilmesinin, ihtiyacı olan bu sisteme sahip olabilmek adına teşekküllerinin sergilediği olumlu, yapıcı bakış açısını ve iyi niyetini gösterdiğini, davacıya verilen cezalı sürelerin de davacının iddia ettiği gibi ilanihaye olmadığını, geçici kabulün onaylanmasını müteakip sözleşme bedelinin %90’ı ceza kesintileri yapılarak yüklenici firmaya ödendiğini, sözleşmeye göre davacı yükleniciye verilen en son cezasız süre uzatımının sonunun 07/08/2015 tarihi olup, geçici kabul ödemesinde bu tarihteki TCMB döviz satış kuru esas alınarak ödeme yapıldığını, davacının dava dilekçesinde talep ettiği efektif satış kurunun uygulanmasının sözleşme açık hükmü karşısında uygulanabilirliğinin bulunmadığını, sözleşmeye göre işin geçici kabulünün akabinde 60 gün içinde kesin kabulünün yapılması gerektiğini, kesin kabul testleri öncesi yükleniciye talebine istinaden 27/08/2017 tarihine kadar cezasız 6 aylık ilave süre verildiğini, davacının 24/08/2017 tarihli talebi ile 3 aylık süre verilmesini istediğini, ancak, bilinmeyen ve sonradan ortaya çıkan eğitim programı, faaliyet, tatil vb. şeklinde söz konusu işi aksatacak idare kaynaklı herhangi bir iş ve işlem olmadığı, yüklenicinin belirttiği gerekçelerin haklı ve yeterli bulunmadığı, gecikmenin yüklenici kaynaklı olduğu tespit edilerek 25/11/2017 tarihine kadar cezalı 3 aylık ilave süre verildiğini, sözleşmeye göre 06/06/2014 tarihinde teslimi yapılması gereken mal alımının cezalı ve cezasız ek sürelerle birlikte 02/12/2016 tarihinde geçici kabulünün yapıldığını ve sözleşme bedelinin %90’ının yükleniciye ödendiğini, davacıya en son 27/08/2017 tarihine kadar cezasız ek süre verildiği, davacı tarafça sözleşme kapsamındaki ürünler için 26/07/2018 tarihi itibariyle test ve kabul işlemlerinin talep edildiği dikkate alındığında bu tarihler arasında 333 gün gecikme olduğunun anlaşıldığını, sözleşmenin 34.maddesi uyarınca günlük 2.556 USD olmak üzere 333 gün üzerinden toplam 851.148 USD gecikme cezası hesaplandığını ve sözleşme bedelinin kalan %10 tutarı düşüldüğünde 595.548 USD gecikme cezası olduğunu, davacıdan talep edildiğini, davacı tarafça kesinleşmiş alacaklardan takas yapılması talebinde bulunulduğunu, buna istinaden Denizli ve ayrıca Konya Karaman Sinyalizasyon ve Telekomünikasyon projelerindeki alacaklarından kesilerek tahsil edildiğini, takas tarihinde 595.548 USD borcunu karşılayan 3.555.597,55 TL kesilmiş olup, dava dilekçesinde iddia edildiği gibi 1.895.450,62 TL fazla tahsil edilen tutar bulunmadığını, kur farkı adı altındaki iddiaların asılsız olduğunu, sözleşmeye göre simülatörlerin geçici kabule hazır hale getirilmesi gereken 07/04/2014 tarihinden kesin kabulünün yapıldığı 15/11/2018 tarihine kadar olan süre içinde %90 bedeli ödenerek satın alınan simülatörlerden faydalanma olanağının olmadığını, davacı yüklenici tarafından olası bir fiyat farkı talebinin sözleşmenin fiyat farkı başlıklı 14.maddesi açık hükmü karşısında uygun olmadığını, geçici kabul esnasında davacının işi tam ve eksiksiz teslim edemediğini, geçici kabule ilişkin ceza kesilmesinin kesin kabul sürecine yönelik yükümlülüğü ortadan kaldırmasının kabulünün mümkün olmadığını, teşekküllerinin sözleşmenin gereğini yerine getirdiğini, takdir yetkisi kullanmadığını belirterek haksız ve dayanaksız davanın reddine karar verilmesi isteğinde bulunmuştur.
GEREKÇE : Dava; taraflar arasında imzalanan 20 adet masa tipi simülatör ve 4 adet eğitici kontrol istasyonu alımı işine ait sözleşme uyarınca geçici kabul işlemlerinin tamamlanmasına kadar, geçici kabul ile kesin kabul tarihleri arasındaki haksız gecikme süreleri tespiti ve bu sürelere ilişkin gecikme cezası tahakkukuna konu bedellerin ve ayrıca kur farkı nedeniyle fazladan tahsil edilen bedelin iadesi isteğine ilişkindir.
Davanın niteliği gereği arabuluculuğa başvurulması zorunlu bulunduğu, başvurunun yapıldığı, 22/07/2020 tarihinde tarafların katılımı ile anlaşmaya varılamadığına ilişkin son tutanağın düzenlendiği anlaşılmakla yargılama sürdürülmüştür.
Taraf delilleri sunulmuş, davanın dayanağı sözleşmeye konu yerde keşfen bilirkişi incelemesi yaptırılmış olup, bilirkişi heyeti 22/12/2021 tarihli raporlarında; sonuç itibariyle davacıya uygulanan gecikme cezaları ve bu cezalara uygulanan döviz kuruna ilişkin talebinin yerinde olmadığını, ancak davalı idarenin kusuru nedeniyle, sözleşme süresinin uzadığı nazara alınarak, 05/10/2016 tarihi itibariyle geçici kabul aşamasındaki kur farkı alacağının 2.556.000,00 + KDV miktarın %90’ı 2.714.472,00 USD olup, 05/10/2016 tarihindeki TCMB döviz satış kuru 3,0592, 2,7882 farkı ile çarpımı sonucu 735.621,91 TL, 05/04/2017 tarihi itibariyle kesin kabul aşamasındaki kur farkı alacağının bu tarihte TCMB döviz satış kuru 3,6834 olup, 2.556.000,00 + KDV’nin %10’u 301.608 USD olup, 3,6834, 2,7882 farkı ile çarpımı 269.999,48 TL olup davacıya geçici kabul ve kesin kabul aşamalarında ödenmesi gereken tutardan dolayı kur farkı alacağının toplam 1.005.621,39 TL olarak hesaplandığını bildirmişlerdir.
Taraf vekillerinin rapora itirazlarının değerlendirilmesi için bilirkişi heyetinden ek rapor alınmış olup, bilirkişi heyeti 18/05/2022 tarihli ek raporlarında tarafların itirazlarının değerlendirilerek, davacı itirazlarının değerlendirilmesi sonucunda kök raporda belirtilen görüş ve tespitlerde bir değişiklik olmadığını, davalının sözleşmenin süresine ilişkin itirazlarının yerinde olduğunu, yeniden yapılan hesaplamalar sonucu davacının hakediş faturası olarak 07/04/2017 tarihli faturasında döviz kuru 3,7081 olarak belirtilmiş olup, sözleşmeye göre teslim tarihi olarak kabul edilmesi gereken 06/08/2016 tarihindeki TCMB döviz satış kuru 3,0095 olup, buna göre yapılan hesaplamada geçici kabul aşamasındaki kur farkı alacağının 600.712,65 TL, davacının 05/02/2017 tarihi itibariyle kesin kabul aşamasındaki kur farkı alacağının bu tarihteki USD satış kuru 3,7545 olup, buna göre yapılan hesaplamada kesin kabul aşamasındaki kur farkı alacağının 291.443,81 TL, toplam kur farkından kaynaklı alacağın 892.156,46 TL olarak hesaplandığını bildirmişlerdir.
Dosya kapsamından; davalı … tarafından 03/11/2011 tarihinde 2012/94125 ihale kayıt numarası ile “çok amaçlı, masa tipi lokomotif/tren seti simülatörlerin alımı teknik şartnamesi ve ek yayınlanması” hakkında açılan ihaleye dayalı olarak taraflar arasında 08/04/2013 tarihli 20 adet masa tipi simülatör ile 4 adet eğitici kontrol istasyonu mal alımına ait sözleşme düzenlendiği, sözleşmenin konusunun sözleşmenin 5.maddesinde; “idarenin ihtiyacı olan ve aşağıda miktarı belirtilen ve teknik özellikleri teknik şartnamede düzenlenen 20 adet masa tipi simülatör ile 4 adet eğitici kontrol istasyonu, ihale dokümanı ile bu sözleşmede belirlenen şartlar dahilinde yüklenici tarafından temini ve idareye teslimi işi” olarak belirtildiği,
Sözleşmenin türü ve bedelinin 6.maddede; birim fiyat sözleşme olup, idarece hazırlanmış cetvelde yer alan her bir iş kaleminin miktarı ile bu iş kalemleri için yüklenici tarafından teklif edilen birim fiyatların çarpımı sonucu bulunan tutarların toplamı olan 2.556.000,00 USD bedel üzerinden akdedildiğinin belirtildiği,
Sözleşmenin eklerinin 8.maddede düzenlendiği, ihale dokümanının sözleşmenin eki ve ayrılmaz parçası olup, idareyi ve yükleniciyi bağlayacağı, 8.2.maddesinde ihale dokümanını oluşturan belgeler arasındaki öncelik sıralamasının idari şartname, teknik şartname, sözleşme tasarısı, yazılı açıklamalar olduğunun belirtildiği,
Sözleşmenin süresinin 9.maddede; işe başlama tarihinden itibaren 425 takvim günü olduğunun belirtildiği,
Malın / işin teslim alma şekil ve şartları ile teslim programının 10.maddede düzenlendiği, 10.3.1 maddesinde; işe başlama tarihinden itibaren toplam 425 takvim günü içinde teslim edileceği, (geçici kabul 365 takvim günü + kesin kabul 60 takvim günü toplam 425 takvim günü) olarak belirtildiği,
Teminata ilişkin hükümlerin 11.maddede düzenlendiği,
Sözleşmenin 12. maddesi ödeme yeri ve şartları başlıklı olup, 12.2.1 maddesinde ödemeye esas para biriminin TL, USD, Euro olduğu, 12.2.2 maddesinde geçici kabulü müteakip %90’ı, kesin kabulü müteakip %10’u olmak üzere muayene ve kabul raporunun düzenlenmesini müteakip faturanın ilgili muhasebeye intikalinden itibaren en geç 30 gün içinde mal bedelinin ödeneceğini, sözleşmenin döviz bazında imzalanmış olması durumunda bu sözleşme ile tespit edilen teslim tarihindeki TCMB satış kuru esas alınmak suretiyle malzeme bedelinin TL olarak ödeneceği, döviz bazında yapılan siparişlerde malzeme tesliminde gecikme meydana geldiği taktirde faturanın malzemenin sözleşmeye göre normal teslim edilmesi gereken tarihteki kur üzerinden tanzim edileceği ve ödemenin de bu kur üzerinden yapılacağı,… hususunun belirtildiği,
Fiyat farkının 14.maddede düzenlenmiş olup buna göre bu ihalede fiyat farkı hesaplanmayacağının 14.1 maddede belirtildiği,
İdarenin yükümlülüklerinin 27.maddede belirtildiği, 27.4.1 maddede; “sözleşme konusu ile sınırlı olmak ve ihale dokümanında belirtilmiş olması kaydıyla; malların teslimi, montajı, işletmeye alınması ve bu mallarla ilgili eğitim verilmesi için yüklenicinin, idarenin personelinden yardım alması veya birlikte çalışması gerekirse idare; yüklenicinin personeline gerekli yardımda bulunur ve/veya birlikte çalışacak personelinin adını, soyadını, çalıştıkları birimleri, yardım veya işin kapsamı ile süresini yükleniciye yazılı olarak bildirir” hususunun belirtildiği,
Sözleşmenin 30.maddesi denetim, muayene ve kabul işlemleri başlıklı olup, 30.1 maddesi teknik şartnamesine ve 4734 sayılı Kamu İhale Kanununa göre yapılan ihalelere ilişkin denetim, muayene ve kabul işlemlerine dair yönetmelik hükümlerine uygun olarak yapılacağı, 30.2.maddesinde bu sözleşme ve eklerinde, muayene ve kabul işlemlerine ilişkin düzenlenmeyen hususlarda kamu ihale kurumu tarafından yayımlanan mal alımları denetim muayene ve kabul işlemlerine dair yönetmelikte hüküm bulunması halinde bu düzenlemelerin esas alınacağı hususunun belirtildiği,
Sözleşmenin 34.maddesi gecikme halinde uygulanacak cezalar ve kesintiler ile sözleşmenin feshi başlıklı olup 34.1 maddesinde; idare tarafından, bu sözleşmede belirtilen süre uzatımı halleri hariç yüklenicinin, sözleşmeye uygun olarak malı veya malları süresinde teslim etmemesi halinde 30 gün süreli yazılı ihtar yapılarak gecikme cezası uygulanacağının, 34.2 maddesinde gecikilen her takvim günü için sözleşme bedelinin %01 oranında gecikme cezası uygulanacağının kararlaştırıldığı, sözleşmenin feshi ve işin tasfiyesinin 35.maddede düzenlendiği ve toplam 36 maddeden ibaret olduğu anlaşılmıştır.
Davada uyuşmazlık; taraflar arasındaki sözleşmenin niteliği (mal alım mı, eser sözleşmesi mi olduğu) davacı tarafça edimlerin süresinde ve tam olarak yerine getirilip getirilmediği, tarafların kusur durumları, davalının davacı hakkında gecikme cezası tahakkuklarının yerinde olup olmadığı, kur farkına yönelik işlemin yerinde olup olmadığı, iadesi gereken gecikme cezası bedeli ve kur farkına konu alacağın olup olmadığı, varsa ne miktarlarda olduğu hususlarında toplanmaktadır.
Taraflar arasında düzenlenen 08/04/2013 tarihli sözleşme, birim fiyat esaslı, bedeli USD üzerinden düzenlenmiş olup, sözleşme süresinin 425 takvim günü olarak kararlaştırıldığı, 365 günde geçici kabul, geçici kabulden sonra 60 gün kesin kabul olmak üzere düzenlendiği, sözleşmenin 25.2.maddesi uyarınca 09/04/2014 tarihi ile 08/12/2014 tarihi arasında 8 aylık davalı tarafça cezasız süre uzatımı verildiği ayrıca 08/12/2014 tarihinden 07/08/2015 tarihine kadar ikinci kez 8 aylık cezasız süre uzatımı verildiği, cezasız 2. süre uzatımı sonrasında 07/08/2015 tarihli davacı yüklenici yazısı ile geçici kabule hazır olduğu bildirildiği, 08/10/2015 tarihli tutanak ile davalı tarafça geçici kabul yapılması uygun görülmeyerek davacı yükleniciye bildirildiği, 07/10/2015 ile 31/05/2016 tarihleri arasında ve yine 01/06/2016 ile 31/08/2016 tarihleri arasında cezalı süre uzatımları verildiği, 02/12/2016 tarihli geçici kabul tutanağının tutulduğu, 29/12/2016 tarihli genel müdürlük oluru ile geçici kabulün onaylandığı, sözleşmeye göre işin geçici kabulü sonrası 60 gün içerisinde kesin kabulün yapılması gerektiği, 24/02/2017 ile 24/08/2017 tarihleri arasında cezasız 6 aylık ek süre verildiği, 27/08/2017 tarihinden 27/11/2017 tarihine kadar 3 aylık cezalı ek süre verildiği, yüklenici davacının kesin kabul işlemlerine hazır olduklarına ilişkin 27/11/2017 tarihli yazı ile davalıya başvurduğu, kabul heyeti kurulmasının 16/01/2018 tarihi sonrasında oluştuğu, 26/02/2018 tarihi ile 31/05/2018 tarihleri arası muayene ve kontrol çalışmalarının yapıldığı, hatalar tespiti ile kesin kabulün yapılmasının 31/05/2018 tarihli tutanakla uygun bulunmadığı, bu durumun davacıya 26/06/2018 tarihli yazı ile bildirildiği, 30 gün içerisinde giderilmesinin istenildiği, 26/06/2018 ile 26/07/2018 tarihleri arası cezalı süre uygulandığı, 26/07/2018 tarihi itibariyle test ve kabul işlemlerine hazır olunduğunun bildirilmesi üzerine 08/08/2018 – 15/11/2018 tarihleri arasında muayene kontrol ve kesin kabul çalışmalarının yapıldığı ve 15/11/2018 tarihli tutanak ile işin kesin kabulünün yapılmasının uygun bulunduğu, projenin tamamlandığı, …’nin kullanımına sunulduğu, çalışır bir vaziyette teslim edildiği, hususu dosya kapsamı ile sabittir.
Davacı taraf, cezalı süre verilme uygulamalarının yerinde olmadığını, hataların davalıdan kaynaklandığını bildirmekte, davalı taraf, cezasız süre uzatımlarının verildiğini, cezalı süre uzatımlarının ise davacıdan kaynaklı hususlar sebebiyle gerçekleştiğini bildirmektedir.
Mahkemece yapılan inceleme ve tüm dosya kapsamına göre;
Davacı taraf, cezalı süre verilme uygulamalarına konu, davalı taraf hatalarının ve davalının kusurlu hareketleri ile sözleşmeyi ihlallerinden birinin sözleşme tipine ilişkin olduğunu, eser sözleşmesi olduğu halde mal alım sözleşme örneğinin kullanıldığını belirtmiş olup;
4734 sayılı Kamu İhale Kanunun 24 ve 27.maddesinde ihale ilanı ve ihale dokümanında bulunması gereken evrak ve sair hususlar düzenlenmiş olup, 55.maddesinde şikayet başvurusunun, ihale sürecindeki işlem veya eylemlerin hukuka aykırılığı iddiası ile bu işlem veya eylemlerin farkına varıldığı veya farkına varılmış olması gereken tarihi izleyen günden itibaren 21.maddenin b ve c bentlerine göre yapılan ihalelerde 5 gün, diğer ihalelerde ise 10 gün içinde ve sözleşmenin imzalanmasından önce ihaleyi yapan idareye yapılacağı, ilanda yer alan hususlara yönelik başvuruların ise ilk ilan tarihinden, ön yeterlilik veya ihale dokümanının ilana yansımayan diğer hükümlerine yönelik başvuruların ise dokümanın satın alındığı tarihten başlayacağı hükmüne yer verildiği, taraflar arasındaki sözleşmenin dayanağı ihale dokümanında… ihale kayıt numaralı olup mal alımına ilişkin sözleşme tasarısı ve ekinde idari şartname ve teknik şartnamenin bulunduğu, davacı tarafça 4734 sayılı yasanın 55.maddesi uyarınca bir şikayet başvurusunda bulunulmadığı, imzalanan sözleşmenin mal alımına ilişkin sözleşme olduğu anlaşılmıştır.
Davacı tarafın dava konusu alacak talepleri üç kalemden oluşmakta olup, birinci kalem talebi; geçici kabul işlemlerinin tamamlanmasına kadar tahakkuk edilen haksız ve kötüniyetli gecikme cezasının iptali ile bu tahakkuklara ilişkin bedellerin iadesi isteğine ilişkin olup; geçici kabul işlemlerinin tamamlanmasına kadar davalı tarafça davacıya 07/10/2015 ile 31/05/2016 tarihleri arası 8 ay ve yine 01/06/2016 ile 31/08/2016 tarihleri arası 3 ay olmak üzere cezalı süreler verildiği, mahkemece yapılan inceleme, yerinde yapılan keşifte toplanan kanıtlar, alınan bilirkişi raporu içeriği ve tüm dosya kapsamına sunulan belgeler içeriği itibariyle; sözleşmenin imza tarihinden itibaren 2 ay içerisinde yüklenici firmaya yer tesliminin davalı tarafça yapılması gerektiği halde gecikmeli olarak yapılması sebepli 2 kez cezasız süre uzatımı verildiği, ancak sonrasında davacı tarafça geçici kabul aşamasına 24/08/2015 tarihinde geçilmiş olup, bu tarihten sonraki süreçte eksikler ve eksiklerin tamamlanma yükümlülüğünün davacıda olduğu, süreç itibariyle davalı tarafça cezalı süre verilmesinin yapılan yazışmalar ve tüm dosya kapsamı itibariyle yerinde olduğu anlaşılmakla davacı tarafın bu kalem talebinin reddine karar vermek gerekmiştir.
Davacı tarafın ikinci kalem talebi; geçici kabul ile kesin kabul tarihleri arasındaki haksız ve kötüniyetli olarak tahakkuk ettirilen gecikme cezasının iptali ile bu tahakkuklara ilişkin bedellerin iadesi isteğine ilişkin olup, geçici kabulün 29/12/2016 tarihinde tamamlandığı, kesin kabul aşamasına geçildiği, kesin kabulün tamamlanma süresi geçici kabul sonrasında 60 gün olup, davacı yüklenicinin 24/02/2017 tarihli geçici kabul testleri sırasında tespit edilen eksikliklerin tamamlanamadığı belirtilerek sözleşmeye uygun olarak teslim yapılabilmesi için cezasız ek süre verilmesi talebinde bulunulduğu, bu talebin, talep içeriği de nazara alınarak kabul edildiği, 24/08/2017 tarihinde tekrar ek süre talebinde bulunulduğu, 3 ay cezalı süre verildiği, 24/08/2017 tarihli yazı içeriği ve tüm dosya kapsamı itibariyle idare kaynaklı işi aksatacak bir husus olduğunun belgelendirilmediği, süreç itibariyle davalı tarafça cezalı süre verilmesinin yapılan yazışmalar ve tüm dosya kapsamı itibariyle yerinde olduğu anlaşılmakla davacı tarafın bu kalem talebinin reddine karar vermek gerekmiştir.
Davacı tarafın üçüncü kalem talebi; gecikme cezasının uygulandığı USD/TL kurunun yanlış hesaplandığı, yanlış hesap ve kur farkı nedeniyle haksız tahsil edilen bedellerin iadesi isteğine ilişkin olup, mahkemece yapılan inceleme ve tüm dosya kapsamına göre; taraflar arasındaki sözleşmenin 12.2 maddesi uyarınca bu sözleşme ile tespit edilen teslim tarihindeki … satış kuru esas alınmak suretiyle malzeme bedelinin TL olarak ödeneceğinin ve döviz bazında yapılan siparişlerde malzeme tesliminde gecikme meydana geldiği taktirde faturanın, malzemenin normal teslim edilmesi gereken kur üzerinden tanzim edileceği ve ödemenin de bu kur üzerinden yapılacağı, davalı tarafça hesaplanan toplam 333 gün üzerinden günlük 2.556,00 USD olmak üzere 851.148,00 USD gecikme cezası olduğu, sözleşme bedelinin %10’u tutarında olan 255.600,00 USD düşüldüğünde 595.548,00 USD gecikme cezası ödenmesinin istenildiği ve bu tutarın davacının başka projelerinden olan alacaklarından mahsup edildiği, davalı tarafın tahsile esas tutar bakımından kuru 5,9709 olarak belirleyip uyguladığı, sözleşme gereği teslim tarihi olarak belirlenen 07/08/2015 (uzatılmış süre esasına dayanılarak) tarihli kurun 2,7882 olduğu, sözleşmenin 10.3.1. maddesi uyarınca işe başlama tarihinden itibaren 425 takvim günü olan sözleşme süresinin 365 takvim günü geçici kabul, 60 takvim günü kesin kabul olarak belirtilmiş olup, 07/08/2015 tarihine 365 gün eklenmesi ile geçici kabul süresinin 06/08/2016 tarihine kadar uzadığı, bu tarihteki TCMB döviz satış kuru 3,0095 olup, sözleşmenin 34.2. maddesinde gecikilen her takvim günü için sözleşme bedelinin %01’i oranında gecikme cezası uygulanacağı kararlaştırılmış olup, buna göre yapılan hesaplamada 600.712,65 TL kur farkı kapsamında iadeye konu davacı alacağının olduğu, idareden kaynaklı gecikme nedeniyle 07/08/2015 tarihine 365 günün eklenmesiyle 06/08/2016 tarihine kadar uzamış olup, 27/02/2017 kesin kabulün yapılması gereken tarihi sonrasında kesin kabulün süresinde yapılamaması nedeniyle 6 aylık cezasız süre verildiği, bu sürenin 06/08/2016 tarihine eklenmesi ile 05/02/2017 tarihine kadar uzamış olmakla 05/02/2017 tarihli satış kuru 3,7545 olup, kesin kabul (%10) aşamasındaki kur farkı nazara alınarak kur farkından kaynaklı alacak 291.443,81 TL olup, toplamı 892.156,46 TL üzerinden bu kalem talebe konu davanın kısmen kabulüne, alacağa dava tarihi öncesi itibariyle temerrüt oluşmadığı gibi talep de nazara alınarak dava tarihinden itibaren avans faizi işletilmesine karar vermek gerekmiştir.
HÜKÜM : Yukarıda açıklanan nedenlerle;
1-Davacının kur farkı alacağına yönelik davasının kısmen kabulü ile, 892.156,46 TL’nin 14/12/2020 dava tarihinden itibaren işleyecek avans faizi ile birlikte davalıdan alınarak davacıya verilmesine, bu kalemden fazlaya ilişkin istemin reddine,
2-Davacının diğer alacak taleplerinin reddine,
Alınması gerekli 60.943,21 TL harcın peşin alınan 149.198,31 TL’den mahsubu ile artan 88.255,10 TL harç bedelinin karar kesinleştiğinde ve istek halinde davacı tarafa iadesine,
Arabuluculuk Kanununun 18/A(13). maddesi uyarınca karar tarihinde yürürlükte bulunan Arabuluculuk Ücret Tarifesi uyarınca … bütçesinden karşılanan 1.320,00 TL arabuluculuk giderinin kabul ve ret oranları da nazara alınarak 134,77 TL’sinin davalıdan, geri kalan 1.185,23 TL’sinin davacıdan alınarak hazineye gelir kaydına,
Davacı tarafından yapılan aşağıda dökümü yazılı 9.616,40 TL yargılama giderinin kabul ve ret oranlarına göre takdiren %10,21’i olan 981,83 TL ile 54,40 TL başvurma ve 60.943,21 TL peşin harç toplamının davalıdan alınarak davacıya verilmesine,
Davalı tarafından yapılan 7,80 TL vekalet tasdik harcından ibaret yargılama giderinin kabul ve ret oranlarına göre takdiren %89,79’u olan 7,00 TL’nin davacıdan alınarak davalıya verilmesine,
Davacı davada kendisini vekille temsil ettirmiş olup kabul edilen miktar üzerinden hesaplanan 61.657,82 TL vekalet ücretinin davalıdan alınarak davacıya verilmesine,
Davalı davada kendisini vekille temsil ettirmiş olup, reddedilen miktar üzerinden hesaplanan 168.068,86 TL vekalet ücretinin davacıdan alınarak davalıya verilmesine
Kullanılmayan gider avansının karar kesinleştiğinde ve talep halinde davacıya iadesine,
Tarafların işbu karara karşı tebliğ tarihinden itibaren 2 hafta içinde….Mahkemesi nezdinde İstinaf kanun yoluna başvurabileceklerinin belirtilmesine,
Dair oybirliği ile verilen karar taraf vekillerinin yüzüne karşı açıkça okunup usulen anlatıldı.
22/06/2022

Başkan …
¸e-imzalıdır.
Üye ..
¸e-imzalıdır.
Üye ..
¸e-imzalıdır.
Katip …
¸e-imzalıdır.

Yargılama Gideri Dökümü
Davacı
Posta Gideri : 276,20 TL
Vekalet Tasdik Harcı : 16,30 TL
Dosya Masrafı : 4,00 TL
Keşif Harcı : 419,90 TL
Keşif Araç Ücreti : 150,00 TL
Bilirkişi Ücreti : 8.750,00 TL
+
TOPLAM 9.616,40 TL
¸e-imzalıdır. ¸e-imzalıdır. ¸e-imzalıdır. ¸e-imzalıdır.