Görüntülediğiniz mahkeme kararı henüz kesinleşmemiştir. Yararlı olması amacıyla eklenmiştir.
T.C. ANKARA 5. FİKRİ VE SINAÎ HAKLAR HUKUK MAHKEMESİ Esas-Karar No: 2021/339 Esas – 2022/189
TÜRK MİLLETİ ADINA
T.C.
ANKARA
5. FİKRİ VE SINAÎ HAKLAR HUKUK MAHKEMESİ
GEREKÇELİ KARAR
ESAS NO : 2021/339 Esas
KARAR NO : 2022/189
DAVA : Endüstriyel Tasarım (Endüstriyel Tasarımın Hükümsüzlüğünden Kaynaklanan)
DAVA TARİHİ : 27/12/2021
KARAR TARİHİ : 29/06/2022
GEREKÇELİ KARARIN
YAZILDIĞI TARİH : 26/07/2022
Mahkememizde görülmekte bulunan Endüstriyel Tasarım (Endüstriyel Tasarımın Hükümsüzlüğünden Kaynaklanan) davasının yapılan açık yargılamasının sonunda,
GEREĞİ DÜŞÜNÜLDÜ:
DAVA:
Davacı vekili 27/12/2021 tarihli dava dilekçesinde özetle; Dava konusu … numaralı tasarımların müvekkili şirkete ait … isimli, … firmasına ait … isimli ve … firmasına ait 2013-06276 numaralı tasarımın taklidi neticesinde tasarlandığını, mezkur tasarımların daha evvel kamuya sunulmuş olduğunu, … markasına ait … ürününün (http://www… davalı … Mobilyaya ait mezkur tasarımın tescil tarihinin çok öncesine, yani 2017 yılına dayandığını, yine … İç ve Dış Ticaret Limited Şirketi’ne ait 12.09.2013 tescil tarihli, …-2 sayılı tasarımın da davalı tescilinden önceye dayandığını, dava konusu tasarımların yeni ve ayırt edici olmadığını, dava dilekçesi ekinde sundukları uzman görüşü ile de bu hususu tespit ettirdiklerini iddia ederek; 2019 00436-21 ve … sayılı tasarımların hükümsüzlüğüne karar verilmesini talep etmiştir.
CEVAP:
Davalı vekili 10/01/2022 havale tarihli cevap dilekçesinde özetle; Davaya ilişkin usuli itirazlarının bulunduğunu, bununla birlikte davacı yan dava dilekçesinde dava dışı … İç ve Dış Tic. Ltd. Şti adına tescilli … sayılı tasarım tescil belgesine ve hiçbir tescili bulunmayan kendilerine ait … ve … firmasına ait … ürünlerine dayanmış ise de müvekkil tasarımları ile dava dışı şirketlere ait tasarımlar arasında benzerlik bulunmadığını, müvekkili tasarımlarına yönelik itirazların kurum tarafından reddolunduğunu, dava dilekçesinde dayanılan … firmasına ait ürünlerin kamuya sunuluş tarihinin kesin ve belirlenebilir olmadığını, 2017 yılına ait olduğu iddia olunan katalogun her zaman düzenlenebilir olduğunu, müvekkili firmaya ait ürünler ile dosyaya sunulan masa ve sehpa ürünleri arasında hiçbir ayniyet yahut benzerlik bulunmadığını, Ankara 3. Fikri ve Sınai Haklar Hukuk Mahkemesi … E. Sayılı dosyasında, dava konusu tasarımlar ile ilgili sunulan bilirkişi raporunun bulunduğunu, anılan raporda tasarımların benzer olmadığına kanaat getirildiğini savunarak; davanın reddine karar verilmesini talep etmiştir.
UYUŞMAZLIK:
Dava, 6769 sayılı Sınai Mülkiyet Kanunu m.77 hükmüne göre açılan Tasarımın Hükümsüzlüğü istemine ilişkindir.
Taraflar arasındaki uyuşmazlığın; Derdestlik dava şartı noksanlığının bulunup bulunmadığı, davalıya ait 2019 00436-21 ve 29 sayılı tasarımların yeni ve ayırt edici olup olmadıkları, hükümsüzlüklerinin gerekip gerekmediği hususlarına ilişkin olduğu tespit edilmiştir.
Davanın açılmasını müteakip tarafların dilekçeleri karşılıklı tebliğ olunmuş, sundukları deliller alınmış, tasarım tescili ile alâkalı kayıtlar getirtilmiş, Ankara …Fikri ve Sınai Haklar Hukuk Mahkemesi’nin … Esas sayılı dosyası UYAP ortamında temin edilmiş, dava şartları incelenmiş, ön inceleme duruşması yapılmış, hak düşürücü süre bakımından eksiklik bulunmadığı tespit edilmiş, taraflar sulhe teşvik olunmuş, arabulucuya gitme hakları hatırlatılmış, sonuç alınamaması üzerine uyuşmazlık konuları tespit edilmiş, tahkikat icra olunmasını müteakip, bilirkişi heyetlerinden maddi vakıalara ilişkin rapor alınmış, 06/08/2015 tarih 29437 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren Bölge Adliye ve Adli Yargı İlk Derece Mahkemeleri ile Cumhuriyet Başsavcılıkları İdari ve Yazı İşleri Hizmetlerinin Yürütülmesine Dair Yönetmelik’in 201/2. maddesi hükmü de gözetilerek taraflara tahkikat ve yargılamanın geneliyle ilgili son sözleri de sorulmuş; sözlü iddia ve savunmada bulunma olanağı tanınmıştır.
DELİLLERİN DEĞERLENDİRİLMESİ VE GEREKÇE:
Tasarım; bir ürünün veya onun bir kısmının görmek veya dokunmak gibi insan duygularıyla fark edilen görünümüdür. Görünüm, ürünü veya onun üstündeki süslemeyi oluşturan çizgilerin, özel şekillerin, çevre çizgisinin, renklerin, biçimin ve/veya malzemenin sonucudur.
6769 sayılı SMK’nın 56. maddesinde koruma koşulları düzenlenmiş olup, bir tasarımın tescili için yeni ve ayırt edici nitelikte olması gerektiği vurgulanmıştır. 6769 sayılı SMK’nın 56/4. maddesine göre bir tasarımın “yeni” olması o tasarımın aynısının daha önce dünyanın herhangi bir yerinde kamuya sunulmamış olması anlamına gelir. Eğer herhangi iki tasarım arasında sadece küçük ayrıntıda farklılık varsa o tasarımlar aynı kabul edilir. Yenilik değerlendirmesinde temel alınan kriter mutlak yenilik, yani dünyada yenilik ilkesidir. Yenilik mutlaktır; çünkü, tescili istenen tasarımın aynısının kamuya sunulması halinde, Türkiye’de dünyanın neresinde, ne zaman yapılmış olursa olsun, yenilik ortadan kalkar. Bundan tescil başvurusunda bulunan tasarımcının haberinin bulunup bulunmaması, hiçbir etki yapmaz.
Ayırt edicilik kriterini düzenleyen 56/5. Madde uyarınca, “Bir tasarımın bilgilenmiş kullanıcı üzerinde bıraktığı genel izlenim; a) Tescilli tasarım için başvuru veya rüçhan tarihinden önce, b)Tescilsiz tasarım için tasarımın kamuya ilk sunulduğu tarihten önce, kamuya sunulmuş herhangi bir tasarımın aynı kullanıcı üzerinde yarattığı genel izlenimden farklı ise bu tasarımın ayırt edici niteliğe sahip olduğu kabul edilir.” Bir tasarımın ayırt edici nitelikleri o tasarıma has, yani sadece o tasarıma ait özelliklerdir. Yine 56/5. maddeye göre tasarımlar arasındaki kıyaslama bilgilenmiş kullanıcı tarafından yapılacak olup, 56/6. maddeye göre ayırt edici niteliğin değerlendirilmesinde, tasarımcının tasarımı geliştirmede sahip olduğu seçenek özgürlüğünün derecesi dikkate alınacaktır.
Bilgilenmiş kullanıcı, tasarımı kullanarak bilgi sahibi olmuş, tasarımı tanıyan, deneyim sahibi kullanıcı demektir. Bilgilenmiş kullanıcı, sıradan bir kullanıcının gözden kaçırabileceği tasarımın önemli özelliklerini fark eder. Ama bir tasarım uzmanı kadar da bilgi birikimine sahip olmadığı için ayrıntılarla ilgilenmez.
Seçenek özgürlüğü kavramı ile ilgili olarak, koruma dışı hallerin değerlendirildiği 58/2. Maddede “Koruma kapsamının değerlendirilmesinde, tasarımcının tasarımı geliştirmede sahip olduğu seçenek özgürlüğünün derecesi dikkate alınır.” ifadesi yer almaktadır. Bir ürün, tasarımcısına ne kadar seçenek özgürlüğü bırakıyorsa koruma kapsamı da o denli genişler; seçenek özgürlüğü ne denli darsa koruma kapsamı da o denli daralır. Bir ürün işlevini yerine getirebilmesi için ancak belirli bir şekilde tasarlanması zorunluysa, bu ürünün tasarımı hiç koruma görmez.
Belirtilen açıklamalar ışığında tarafların iddia ve savunmaları, ibraz ettikleri deliller, mahkememizce celp edilen tasarım tescil belgeleri, mahkememizce aldırılan bilirkişi raporu ve tüm dosya kapsamına göre;
Davalı yan her ne kadar derdestlik dava şartı noksanlığı itirazında bulunmuşsa da, söz konusu itiraza itibar edilmemiştir. Zira; Ankara …Fikri ve Sınai Haklar Hukuk Mahkemesi’nin … Esas sayılı dava dosyası incelendiğinde; davacının iş bu davanın davacısı olduğu, davalıların iş bu davanın davalısı ve iş bu davada taraf sıfatı bulunmayan … isimli kişi olduğu, davanın konusunun 2019 00436 sayılı çoklu tasarımların hükümsüzlüğüne ilişkin olduğu, hükümsüzlük iddiasına mesnet olarak; … ve … sayılı tasarımların gösterildiği, mahkemece yapılan yargılama sonucunda davanın reddine karar verildiği, ancak dosyanın kesinleşmediği, istinaf aşamasında olduğu tespit edilmiştir.
Ankara …Fikri ve Sınai Haklar Hukuk Mahkemesi’nin yukarıda sözü edilen dava dosyasında … sayılı tasarım bakımından hükümsüzlük iddiasına mesnet olarak … sayılı tasarım gösterilmiş olup, bu tasarım eldeki dava bakımından da hükümsüzlük iddiasına mesnet gösterilmişse de, eldeki dava malzemesi, Ankara …Fikri ve Sınai Haklar Hukuk Mahkemesi’nin … Esas sayılı dava dosyası ile birebir aynı değildir. Eldeki davada hükümsüzlük iddiasına mesnet gösterilen tasarım olarak dava dışı … firmasına ait olduğu iddia edilen … isimli ürünler de dava malzemesine dahildir. Dava sebebi olarak ilave edilen ek tasarımlar nedeniyle eldeki davada derdestlik dava şartı bakımından noksanlık bulunmadığı kanaatine varılmıştır.
Yargıtay Hukuk Genel Kurulu’nun ….Karar sayılı kararına göre; Bir tasarımın, kıyaslanan sair tasarım bakımından bilgilenmiş kullanıcı nezdinde genel izlenim itibariyle benzer olup olmadığı hususu, hakimin hukuki bilgisi veya genel hayat tecrübesiyle çözümlenemeyen, teknik bilgi gerektiren, üniversitelerde dahi ayrı bir bölüm olan endüstriyel tasarıma ilişkin bir konu içermesi nedeniyle içinde tasarımcı kimselerin bulunduğu bilirkişi incelemesi ile çözümlenebilecek bir husus olduğu belirtilmiştir. Yargıtay 11.Hukuk Dairesi’nin; 16/03/2016 tarih …. K sayılı kararları da aynı yöndedir.
Yukarıda yer verilen yüksek yargı içtihatları da nazara alınarak; dava konusu tasarımların başvuru tarihi itibariyle yeni veya ayırt edici olup olmadıkları hususu özel veya teknik bilgi gerektirdiğinden, bu hususta mahkememizce bilirkişi incelemesi yaptırılmıştır.
Hemen belirtmek gerekir ki; eldeki dava tescilli tasarımların hükümsüzlüğü istemine ilişkin olup, tasarım hakkı ihlalinden kaynaklı herhangi bir istemi içinde barındırmamaktadır. Bu nedenle, uyuşmazlığın çözümü bakımından, tescilli tasarımların tescil belgelerinde yer verilen görünümleri baz alınarak yargılama yürütülmüş olup, tasarım ürünlerinin fiili görünümleri uyuşmazlık dışı olduğundan değerlendirme dışında tutulmuşlardır.
Buna göre; dava konusu tasarımlar; birebir mobilya tasarımları olup mobilya tasarımları günümüz koşullarında tasarımsal faaliyetlerin giderek yoğunlaştığı, geleneksel yapıdaki tasarımlardan fütüristik ve modern yapılanmaya doğru bir gelişim sürecine girdiği, bu bağlamda standart ve evvelden beri süregelen bazı kalıp modeller mevcut olmakla birlikte, dava konusu ofis mobilyasına uygun masa ve sehpa tasarımları açısından model, form, renk vb. özellikler açısından birbirinden farklı tasarımların yaratımının mümkün olduğu, dolayısıyla tasarımsal anlamda geniş bir seçenek özgürlüğünün varlığından bahsedilmesinin mümkün olduğu değerlendirilmektedir.
Somut uyuşmazlıkta bilgilenmiş kullanıcının; bu tasarımların satışlarının gerçekleştirildiği showroomlarda satılan bir satış danışmanı olabileceği gibi mobilya ürünü satın almak için asgari düzeyde araştırma yapmış herhangi bir kimsenin de bilgilenmiş kullanıcı olarak dikkate alınabileceği kanaatine varılmıştır.
Dava konusu … sıra numaralı tasarım, redde mesnet gösterilen …-2 sayılı tasarım ile karşılaştırıldığında;
Dava konusu tasarım görseli renklendirilmiş ürün görseli şeklinde sunulmuş bir masa tasarımı olup tasarım sol kısmında, üst tablanın bir ayağını da oluşturacak nitelikte bir etajere yer verildiği, sağ kısmında ise … sanatından özgülenerek oluşturulmuş bir ayak görselinin yer aldığı, dava konusu tasarımın ön kısmında dikdörtgen yapıda ve fakat bir kenarının alt köşesi hafif eğimli ve kavisletilmiş yapıda panonun yer aldığı, mesnet tasarımda ise yine dikdörtgen forma yakın olmakla birlikte esasen beşgen bir panonun kullanıldığı, dava konusu tasarımda etajer yapısı standart dolap biçiminde iken mesnet tasarımda etajerin ön kısmının asimetrik yapıda raflı bir yapıya sahip olduğu, dava konusu tasarımda sağ ayak yapısının kesitleri ile redde mesnet tasarımın sağ ayak yapısının kesitlerinin belirgin olarak farklılaştığı, dava konusu tasarımın masa tabloda kenarlara doğru açılan, bir kısmı siyah bir kısmı ahşap kaplama yapıdayken, mesnet tasarımda tablanın tamamen köşeli ve standart dikdörtgen forma sahip olduğu görülmektedir. Her iki tasarım açısından yapılan bu karşılaştırmada tasarımların birden fazla noktada birbirlerinden somut ve ciddi bir şekilde farklılaşmış oldukları, tasarımların ana form yapılarında etajer ve masa ikilisi kullanımının, ofis masaları için mutat bir uygulama olduğu, dolayısıyla tasarımlar arasındaki esasa etki eder farklılıkların, bilgilenmiş kullanıcı nezdinde dava konusu tasarımın yeni ve ayırt edici görülmesi için yeterli olduğu değerlendirilmektedir.
Dava konusu …. sıra numaralı tasarım, redde mesnet dava dışı … firmasına ait 2017 katalogunda yer alan ürün görseli ile karşılaştırıldığında;
Dava konusu tasarımın … sanatından esinlenilerek oluşturulmuş ayak yapısının, taban kısımda dikdörtgen bir yüzey üzerine konumlandırıldığı ve ayak yapısının üst kısmının ise kare formlu bir tablanın piramit şeklinde yana genişleyen yüzeyli bir prizmatik yapıya sahip olduğu, mesnet tasarımın ise tabla kısmının tamamen yuvarlak tek bir yüzeyden oluştuğu, ayak yapısının yine … sanatından etkilenilerek yaratıldığı, ayakların yere temas yüzeyinde, dava konusu tasarımdakinden farklı olarak çok ince yapılı bir plakanın yer aldığı, halbuki dava konusu tasarımda belirgin bir alt yüzey plakasının bulunduğu görülmektedir. … sanatından esinlenilerek oluşturulan mobilya ürünleri yaygın olarak tasarlanmaktadır. Dolayısıyla tek başına bu stilden esinlenilerek oluşturulan her bir mobilyanın birbirine benzer olduğu yönünde kanaate varılması mümkün değildir. Zira tasarımsal faaliyetler, fikrin kendisini değil ortaya çıkan nihai ürünün görünümüne ilişkin bir koruma sağlamakta olup esinlenme serbestisi da bu anlamda kabul görmüş bir ilkedir. Aksi bir yorum, … sanatından esinlenilerek üretilen tüm tasarımların tek bir taraf tekeline bırakılması sonucunu doğurabilecektir. Kaldı ki tasarımlarda kullanılan renk unsurlarının da mutat nitelikteki kombinasyonların ötesinde olmadığı düşünülmektedir. Böyle bir durumda tasarımların … sanatından esinlenilerek oluşturulan ayak yapılarının belirgin farklılaştığı, tasarımlardaki ayakların katlama açı ve biçimlerinin farklı olduğu, bu durumun bütünsel algıyı da etkilediği, keza yine taban ve üst tabla yapılarının da belirgin olarak farklılaştığı bir durumda, her iki tasarımın, bilgilenmiş kullanıcılar nezdinde birbirlerinden somut bir içimde farklı algılar yaratacakları kanaatine varılmıştır.
Bir tasarımın yeni olup olmadığı kamu düzenine ilişkin bir husus olduğundan, bilirkişi heyeti marifetiyle dava konusu tasarımların mutlak anlamda yeni olup olmadıkları hususu da bilirkişi heyeti marifetiyle re’sen incelenmiştir.
Bilirkişi heyetince internet veri tabanında dava konusu tasarımların yenilik kriteri bakımından karşılaştırmaya benzer nitelikte önceki tarihlerde kamuya sunulmuş dokümanlar incelenmiştir. Yapılan incelemelerde, 21.01.2019 başvuru tarihli dava konusu tasarımların, başvuru tarihinden daha evvelki bir tarihte kamuya sunuldukları veyahut bu tasarımlar ile ayırt edilemeyecek düzeyde benzer olan herhangi bir tasarımın varlığı tespit olunamamıştır.
Yukarıda izah edilen gerekçelerle; davanın reddine karar verilerek aşağıdaki şekilde hüküm tesis edilmiştir.
HÜKÜM:
1-Davanın REDDİNE,
2-Harçlar Kanunu uyarınca alınması gereken 80,70 TL maktu karar ve ilam harcından peşin alınan 59,30 TL’nin düşümü ile bakiye kalan 21,40 TL’nin davacıdan tahsili ile hazineye gelir kaydına,
3-Davalı kendisini vekil ile temsil ettirdiğinden karar verildiği tarihte yürürlükte bulunan AAÜT m.3 hükmü gereği hesaplanan 7.375,00 TL vekalet ücretinin davacıdan alınarak davalıya verilmesine,
4-Davacı tarafından yapılan 59,30 TL peşin harç, 59,30 TL başvurma harcı, 8,50 TL vekalet harcı, 51,50 TL posta, 2.550,00 TL bilirkişi ücreti olmak üzere toplam 2.728,60 TL yargılama giderinin davacı üzerinde bırakılmasına,
5-Davalı tarafından yapılan 31,50 TL vekalet harç sarfiyatına ilişkin yargılama giderinin davacıdan alınarak davalıya verilmesine,
6-HMK m.333 hükmü gereği karar kesinleştiğinde artan avansın yatıran tarafa re’sen iadesine,
Dair, Davacı vekilinin ve Davalı vekilinin yüzüne karşı, HMK m.341 ve m.345 hükümleri gereği kararın taraflara tebliğinden itibaren iki hafta içerisinde Ankara Bölge Adliye Mahkemesi ilgili hukuk dairesi nezdinde İSTİNAF yasa yolu açık olmak üzere verilen karar açıkça okunup usulen anlatıldı.29/06/2022