Görüntülediğiniz mahkeme kararı henüz kesinleşmemiştir. Yararlı olması amacıyla eklenmiştir.
T.C. ANKARA 5. FİKRİ VE SINAÎ HAKLAR HUKUK MAHKEMESİ Esas-Karar No: 2020/34 Esas – 2021/171
TÜRK MİLLETİ ADINA
T.C.
ANKARA
5. FİKRİ VE SINAÎ HAKLAR HUKUK MAHKEMESİ
GEREKÇELİ KARAR
ESAS NO : 2020/34 Esas
KARAR NO : 2021/171
DAVA : Endüstriyel Tasarım (Endüstriyel Tasarımla İlgili Kurum Kararlarının İptali)
DAVA TARİHİ : 11/02/2020
KARAR TARİHİ : 14/04/2021
GEREKÇELİ KARARIN
YAZILDIĞI TARİH : 04/05/2021
Mahkememizde görülmekte bulunan Endüstriyel Tasarım (Endüstriyel Tasarımla İlgili Kurum Kararlarının İptali) davasının yapılan açık yargılamasının sonunda,
GEREĞİ DÜŞÜNÜLDÜ:
Davacı vekili 11/02/2020 tarihli dava dilekçesinde özetle; Müvekkilinin … sayılı tasarım başvurusuna yönelik davalı taraf itirazı sonucunda başvurunun 1 sıra numaralı tasarım bakımından iptal edildiğini, verilen kararın hatalı olduğunu, gerekçe gösterilen … ve … sayılı tasarımların, her açıdan müvekkili tasarımlarından farklı olduğunu, müvekkili tasarımında backlight’lı LCD ekran bulunduğunu, kapak tasarımının yine kullanılacak LCD ekrana göre dikdörtgen girintili bir kademe olacak şekilde tasarlandığını, itiraza dayanak tasarımlarda ise LCD ekran bulunmadığını, her iki tasarımın da düz bir zemin ile tasarlandığını, müvekkili tasarımında toplam 7 adet bildirim ışığı yer aldığını, mesnet tasarımlarda ise 4 adet yer aldığını, bunların konumlandırmalarının da farklı olduğunu, müvekkili tasarımının üst yüzeyinde iki adet kare buton bulunduğunu, mesnet tasarımlarda ise bir adet yuvarlak yapıştırma buton olduğunu, müvekkili tasarımında plastik çakma kilitli mühür kullanıldığını, plastik çakma kilitli mührün üst kapak yüzeyinin sağ alt kısmına yerleştirildiğini, mesnet tasarımlarda ise mühür olarak vidalı telli mühür kullanıldığını ve üst kapak yüzeyinin tam ortasına yerleştirildiğini, müvekkili tasarımının yan duvar köşelerinin radyuslu yapıda olduğunu, mesnet tasarımlarda böyle bir uygulama olmadığını ve keskin köşeli olduklarını, müvekkili tasarımında üst kapak çevresinin pah kırılmış yapılı olduğunu, mesnet tasarımlarda ise hiçbir köşede pah uygulaması yapılmadığını, yine müvekkili tasarımında klemens kapağının üst kısmında pah uygulaması yapıldığını, mesnet tasarımlarda ise sadece radyus uygulaması yapıldığını, müvekkili tasarımında klemens kapağının kablo giriş yuvalarının üst kısmının düz ve geniş olarak tasarlandığını ve köşelerinde radyus uygulaması yapıldığını, mesnet tasarımlarda ise klemens kapağında radyo giriş yuvalarının dairesel tasarlandığını, müvekkili tasarımında bara yuvaları ve haberleşme klemenslerininin 45 derecelik pah kırılmış biçimde tasarlandığını, mesnet tasarımlarda ise daha büyük ve geniş bir yapılanma olduğunu, müvekkili tasarımında alt kapağın yan duvarlarının kesiştiği köşelerin radyuslu olacak şekilde tasarlandığını, mesnet tarımlarda ise keskin köşeli olacak şekilde tasarlandığını, müvekkili tasarımının üst kapak yüzeyinde yuvarlak görünüme sahip, optik okumanın sağlandığı optik port yuvası bulunduğunu ve LCD ekranın alt kısmında kullanıldığını, mesnet tasarımlarda böyle bir optik port yuvası bulunmadığını, konum olarak da üst yüzeyin sağ kısmına yerleştirildiklerini iddia ederek; … sayılı YİDK kararının müvekkiline ait …-1 nolu tasarımın tescilinin iptaline dair hüküm tesis edilen kısmının iptaline karar verilmesini talep etmiştir.
CEVAP:
Davalı TÜRKPATENT vekili 04/03/2020 tarihli cevap dilekçesinde özetle; Davacıya ait 2019 04616/1 sıra numaralı tasarımın, daha önce kamuya sunulan 2019 02594/4 sıra numaralı tasarımın görünümlerinden hareketle yapılmış olduğunu veya ona eklenen küçük değişiklerle veya ondan meydana getirilmiş bir tasarım olduğu kanaatine varıldığını, anılan tasarımın genel izlenimden de öte benzer olduklarını ve başvuru konusu davacı tasarımının ayırt edici nitelikten yoksun bulunduğunu beyan ederek; davanın reddini talep etmiştir.
Davalı … ELEKTRİK ELEKTRONİK SANAYİ VE TİCARET A.Ş. vekili 05/03/2020 havale tarihli cevap dilekçesinde özetle; Verilen kararın yerinde olduğunu ve davanın reddini gerektiğini, tasarımların genel izlenim itibariyle benzer olduklarını, …-4 numaralı tasarım ile dava konusu tasarımın karşılaştırılan özelliklerinin benzerlik gösterdiğini, ürün ölçülerinin karşılaştırmada dikkate alınamayacağını, tali nitelikteki farklılıkların da yine genel izlenimleri farklı kılmayacağınıı, tasarımlar karşılaştırılırken ana unsurların dikkate alınması gerektiğini beyan ederek; davanın reddini talep etmiştir.
UYUŞMAZLIK:
Dava, 5000 sayılı Patent ve Marka Vekilliği ile Bazı Düzenlemeler Hakkında Kanun m.15/C hükmüne göre açılan YİDK Kararının İptali istemine ilişkindir.
Taraflar arasındaki uyuşmazlığın; Davalı kurumun tesis ettiği … sayılı YİDK kararının davalı şirketin itirazının kabulü yönünden hukuka uygun olup olmadığı, davacıya ait 2019 04616/1 sıra nolu tasarımın başvuru tarihi itibari ile mutlak anlamda yeni ve ayırt edici olup olmadığı, tasarım koruması kapsamında kalıp kalmadığı hususlarına ilişkin olduğu tespit edilmiştir.
Davanın açılmasını müteakip tarafların dilekçeleri karşılıklı tebliğ olunmuş, sundukları deliller alınmış, tasarım tescil ve başvuru dosyaları ile alâkalı kayıtları getirtilmiş, itiraza mesnet dokümanlar celp edilmiş, dava şartları incelenmiş, ön inceleme duruşması yapılmış, hak düşürücü süre bakımından eksiklik bulunmadığı tespit edilmiş, taraflar sulhe teşvik olunmuş, arabulucuya gitme hakları hatırlatılmış, sonuç alınamaması üzerine uyuşmazlık konuları tespit edilmiş, tahkikat icra olunmasını müteakip, bilirkişi heyetinden maddi vakıalara ilişkin kök ve ek rapor alınmış, 06/08/2015 tarih 29437 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren Bölge Adliye ve Adli Yargı İlk Derece Mahkemeleri ile Cumhuriyet Başsavcılıkları İdari ve Yazı İşleri Hizmetlerinin Yürütülmesine Dair Yönetmelik’in 201/2. maddesi hükmü de gözetilerek taraflara tahkikat ve yargılamanın geneliyle ilgili son sözleri de sorulmuş; sözlü iddia ve savunmada bulunma olanağı tanınmıştır.
DELİLLERİN DEĞERLENDİRİLMESİ VE GEREKÇE:
İşlem dosyasının tetkikinde; Davacı şirketin 26.07.2019 tarihinde … sayılı çoklu tasarım başvurusunda bulunduğu, başvurunun 09.09.2019 tarihli 324 sayılı Resmi Tasarım Bülteni’nde yayımlandığı, davalı şirketin 14.10.2019 tarihli dilekçesi ile yayına itiraz ettiği, davacı şirket tarafından 19.11.2019 tarihli karşı görüş dilekçesi ibraz edildiği, Yeniden İnceleme ve Değerlendirme Kurulunun … sayılı kararı ile; “itirazın kısmen kabulüne ve 2019 04616/1 sıra numaralı tasarımın tescilinin iptaline ve 2019 04616/2 ve 3 sıra numaralı tasarımların tescilinin devamına” şeklinde oybirliği ile karar verdiği, verilen kararın davacı marka vekiline 02.01.2020 tarihinde tebliğ edildiği, yasal iki aylık hak düşürücü süre içinde eldeki davanın açıldığı anlaşılmıştır.
Tasarım, bir ürünün veya onun bir kısmının görmek veya dokunmak gibi insan duygularıyla fark edilen görünümüdür. Görünüm, ürünü veya onun üstündeki süslemeyi oluşturan çizgilerin, özel şekillerin, çevre çizgisinin, renklerin, biçimin ve/veya malzemenin sonucudur.
6769 sayılı SMK’nın 56. maddesinde koruma koşulları düzenlenmiş olup, bir tasarımın tescili için yeni ve ayırt edici nitelikte olması gerektiği vurgulanmıştır. 6769 sayılı SMK’nın 56/4. maddesine göre bir tasarımın “yeni” olması o tasarımın aynısının daha önce dünyanın herhangi bir yerinde kamuya sunulmamış olması anlamına gelir. Eğer herhangi iki tasarım arasında sadece küçük ayrıntıda farklılık varsa o tasarımlar aynı kabul edilir. Yenilik değerlendirmesinde temel alınan kriter mutlak yenilik, yani dünyada yenilik ilkesidir. Yenilik mutlaktır; çünkü, tescili istenen tasarımın aynısının kamuya sunulması halinde, Türkiye’de dünyanın neresinde, ne zaman yapılmış olursa olsun, yenilik ortadan kalkar. Bundan tescil başvurusunda bulunan tasarımcının haberinin bulunup bulunmaması, hiçbir etki yapmaz.
Ayırt edicilik kriterini düzenleyen 56/5. Madde uyarınca, “Bir tasarımın bilgilenmiş kullanıcı üzerinde bıraktığı genel izlenim; a) Tescilli tasarım için başvuru veya rüçhan tarihinden önce, b)Tescilsiz tasarım için tasarımın kamuya ilk sunulduğu tarihten önce, kamuya sunulmuş herhangi bir tasarımın aynı kullanıcı üzerinde yarattığı genel izlenimden farklı ise bu tasarımın ayırt edici niteliğe sahip olduğu kabul edilir.” Bir tasarımın ayırt edici nitelikleri o tasarıma has, yani sadece o tasarıma ait özelliklerdir. Yine 56/5. maddeye göre tasarımlar arasındaki kıyaslama bilgilenmiş kullanıcı tarafından yapılacak olup, 56/6. maddeye göre ayırt edici niteliğin değerlendirilmesinde, tasarımcının tasarımı geliştirmede sahip olduğu seçenek özgürlüğünün derecesi dikkate alınacaktır.
Bilgilenmiş kullanıcı, tasarımı kullanarak bilgi sahibi olmuş, tasarımı tanıyan, deneyim sahibi kullanıcı demektir. Bilgilenmiş kullanıcı, sıradan bir kullanıcının gözden kaçırabileceği tasarımın önemli özelliklerini fark eder. Ama bir tasarım uzmanı kadar da bilgi birikimine sahip olmadığı için ayrıntılarla ilgilenmez.
Seçenek özgürlüğü kavramı ile ilgili olarak, koruma dışı hallerin değerlendirildiği 58/2. Maddede “Koruma kapsamının değerlendirilmesinde, tasarımcının tasarımı geliştirmede sahip olduğu seçenek özgürlüğünün derecesi dikkate alınır.” ifadesi yer almaktadır. Bir ürün, tasarımcısına ne kadar seçenek özgürlüğü bırakıyorsa koruma kapsamı da o denli genişler; seçenek özgürlüğü ne denli darsa koruma kapsamı da o denli daralır. Bir ürün işlevini yerine getirebilmesi için ancak belirli bir şekilde tasarlanması zorunluysa, bu ürünün tasarımı hiç koruma görmez.
Belirtilen açıklamalar ışığında tarafların iddia ve savunmaları, tasarım işlem dosyası, itiraza mesnet gösterilen dokümanlar, hukuki nitelendirme hariç maddi tespitler barındıran bilirkişi kök ve ek raporu ve tüm dosya kapsamına göre;
Somut olayda dava konusu tasarımlar birer elektronik sayaç tasarımlarıdır. Bu tasarımlar elektronik bir sisteme sahip olup genellikle fonksiyonel işlevini yerine getirecek teknik aksamlar ve sayacın günlük hayatta kullanıma uygun şekilde tasarlanması gerekliliği kapsamında mutat ve teknik bazı unsurlar taşımakla birlikte tasarımsal anlamda ihtiyaç duyulan farklılaşmaların temel anlamda fonksiyonel özelliklerden kaynaklı olduğu görülmektedir. Mahkememizce aldırılan bilirkişi kök raporunda seçenek özgürlüğünün tespiti bakımından örneklendirilmiş muhtelif tasarımlara yer verilmiştir.
Somut uyuşmazlığa konu elektronik sayaçların, alelade bir kullanıcı tarafından, satın alınmasının veya kullanılmasının mümkün olmadığı, bu bakımdan söz konusu ürünler yönünden bilgilenmiş kullanıcı kitlesine emsal olarak gösterilebilecek grubun, bu ürünlerin bir şekilde satış aşamasında, ihalelerinde, pazarlanması işlemlerinde fiilen yer almış belediyeler gibi kuruluşlarda çalışan kişiler olabileceği sonucuna varılmaktadır. Ancak mevzuatta da belirtildiği üzere bu kişiler kesinlikle uzman olmayıp yalnızca satım işlemlerinin bir kısmında yer alan kimseler olabilecektir. Bu nedenle tespit edilen bilgilenmiş kullanıcının bu ürünleri üreten bir üretici veya ürünlerin tüm teknik özellikleri konusunda bilgi sahibi bir satın alma departmanı sorumlusu olarak algılanmaması gerekmekte olup, yalnızca daha önce söz konusu ürünleri incelemiş, ürünlerle ilgili teknik ve görsel bilgi birikimine sahip kişiler olarak kabul edilmeleri ve bu doğrultuda bir değerlendirme yapılmasının yerinde olacağı düşünülmektedir.
Davaya konu YİDK kararında, dava konusu tasarım başvurusunun reddine mesnet olarak 2019 02594/4 sayılı tasarım gösterildiğinden, bu iki tasarım görselinin karşılaştırılması gerekmektedir.
Bilirkişi kök raporunda tablolaştırıldığı ve görselleştirildiği üzere; her iki tasarımın da dikdörtgen yapılı bir gövde ve bu gövde üzerine konumlandırılmış, gövdeden daha öne çıkıntılı bir kapak yapısının bulunduğu, dava konusu tasarımda bu kapak yapının bütün olarak ek bir elektronik parça şeklinde olduğu ve üzerinde bir led yatay dikdörtgen yapılı LED ekranın bulunduğu, bu led ekranın sol alt kısmında iki adet (kırmızı – mavi ) düğme bulunduğu, yine led ekranın tam alt kısmında bir adet yuvarlak bir düğmenin yer aldığı, led ekranın sağ alt kısmında “çakma kilitli mühür” kullanıldığı, “çakma kilit mühür”ün üstünde 3 adet ve solunda iki adet daha olmak üzere beş adet led ışık kullanıldığı görülmektedir. Ekranlı kapak yapısının üst kısmında, dört adet yüzey montaj parçasının farklı boyutlarda ve asimetrik olarak konumlandırıldığı görülmüştür. Yine gövdenin alt kısmında (mavi bölümde) üç adet “bara” ve “klemens” yuvası olarak ifade edilen yuvanın yer aldığı, ilk yuvanın eni dar ve uzun, ikinci yuvanın daha kısa ve eni geniş, üçüncü yuvanın ise yine eni dar ve uzunluğu da daha kısa olacak şekilde tasarlandığı, kök raporda yer verilen görselden de görülebileceği üzere bu yuvaların yalnızca ön görünümlerinin, nihai kullanım esnasında bilgilenmiş kullanıcı tarafından gözlemleneceği, dolayısıyla yuvaların uzunluklarından ziyade perspektif görünümdeki genişlik algılarının bilgilenmiş kullanıcı tarafından algılanacağı, yine dava konusu tasarımda gövdenin alt kısmının eğik pah yapılı bir şekilde yuvalar ile birleştiği görülmüştür. Bu durum özellikle tasarımın yan görünümünde rahatlıkla görülebilecektir. Redde gerekçe tasarım incelendiğinde; öncelikle bu tasarımda gövdenin üst kısmında yer alan kapak bölümünde herhangi bir ekranın mevcut olmadığı ve kapak yapısının saydam olduğunun doğrudan anlaşılabilir olduğu görülmektedir. Halbuki dava konusu tasarım görselinden kapak yapısının saydam mı yoksa beyaz renkli mi olduğu anlaşılabilir değildir. Bununla birlikte davalı tasarımındaki bu kapakta bir ekran yer almadığından, kapak içerisindeki devre topografyası rahatlıkla görülebilmektedir. Keza yine davalı tasarımında, dava konusu tasarımdan farklı olarak bu kapak üzerine yer alan buton yapılanması da tamamen farklıdır. Kapağın yalnızca orta bölümünde mavi renkli yuvarlak bir düğme bulunmakta olup bu düğmenin sağ kısmında ise daha büyük başka bir yuvarlak şekil yer almakta, iki yuvarlağın birleşimi noktasında ise vidalı telli mühür kullanıldığı görülmektedir. Yine anılan tasarımda, dava konusu tasarımda olduğu gibi gövde bölümünün alt kısmında yuvalar yer almakta olup bu yuvaların ön perspektif görünümlerinin dava konusu tasarım ile benzer şekilde bir konumlandırmaya sahip olduğu yorumlanabilir. Ancak bu noktada da mesnet tasarımda kullanılan yuvaların en baş ve en sondaki yuvalar tamamen kavisli yapılı olarak dava konusu tasarımdan farklılaşmıştır. Ayrıca yine bu tasarımın gövde alt bitiş noktası da dava konusu tasarımdaki eğik pah yapıdan farklı olarak doğrudan kavislidir. Ayrıca yine dava konusu tasarımda, üst kapak arkasına yerleştirilen yüzey asma aparatlarının da mesnet tasarımda yer almadığı görülmektedir. Son olarak mesnet tasarımın yan profil görünümü yekpare yapılıyken, dava konusu tasarımda yan profil görünümde gövde ve yuvalar arası geçiş parçalı bir görünümdedir.
Taraf tasarımları bütüne hakim unsurları bakımından karşılaştırıldıklarında; dava konusu tasarımın özellikle LED ekranlı üst kapak yapısı ve yine yukarıda yer verilen farklı unsurları nedeniyle, mesnet tasarımdan, bilgilenmiş kullanıcı algısında derhal farklılaştığı, tasarımların ortak özelliklerinden çok farklı özelliklerinin bulunduğu ve bu farklı özelliklerin de yine ayırt edicilik kriterini sağlamaya yeter düzeyde olduğu kanaatlerine varılmıştır. Başka bir deyişle; taraf tasarımları kıyaslandıklarında, tasarımların özellikle ön profil ve normal kullanıma uygun görünümlerinde birbirlerinden ciddi şekilde uzaklaştıkları, kasa alt bölümünde yer alan yuva yapılanmalarındaki benzerliğin tek başına bütünsel algıda bir etkisinin olmadığı, her iki tasarımın bilgilenmiş kullanıcı algısını öncül olarak tetikleyecek ve ayırt edicilik kriterini karşılayan kısmının üst gösterge panellerinin yer aldığı kısımlar olduğu ve bu kısımların da birbirlerinden tamamen bağımsız algılar yarattığı, seçenek özgürlüğü kapsamında emsal olarak yer verilen sayaç tasarımlarından, tasarım gövdeleri bakımından genel bir form benzerliğinin var olduğu ve yine led ekran kullanımının da yaygın bir kullanım biçimi olduğu görülmekte ise de karşılaştırılan tasarımlar bakımından bu unsurların etkili olacağı, bilgilenmiş kullanıcı algısını etkileyecek ve olağan kullanım esnasında da görünen yüzeyler üzerinden yapılan değerlendirme neticesinde dava konusu tasarımın, mesnet tasarımdan, bilgilenmiş kullanıcı algısında derhal farklılaştığı, tasarımların ortak özelliklerinden çok farklı özelliklerinin bulunduğu ve bu farklı özelliklerin de yine ayırt edicilik kriterini sağlamaya yeter düzeyde olduğu kanaatlerine varılmıştır.
Dava konusu tasarımın mutlak anlamda yeni olup olmadığı hususu ek bilirkişi incelemesi ile araştırılmış olup, mahkememize ibraz edilen 02/04/2021 havale tarihli ek bilirkişi raporuna göre; dava konusu elektrik sayaç tasarımı ile ilgili kamuya açık kaynaklar üzerinden mutlak yenilik araştırması yapılmış olup, bu kapsamda yapılan araştırmalarda, kamuya açık kaynaklar ve özellikle firmaların önceki tarihli katalogları üzerinden elde edilmiş bazı görsellere ek bilirkişi raporunda yer verilmiş olup dava konusu tasarımın yeniliğini veya ayırt ediciliğini ortadan kaldırır nitelikte başkaca bir tasarımın varlığı tespit olunamamıştır.
Yukarıda izah edilen gerekçelerle; …-1 nolu tasarımın redde mesnet marka karşısında yeni ve bilgilenmiş kullanıcı nezdinde genel izlenim itibariyle ayırt edici olduğu, bu tasarımın mutlak anlamda yeniliğini öldüren önceki tarihli kamuya sunulmuş tasarım görseli bulunmadığı tespit edildiğinden, davanın kabulü ile; … sayılı YİDK kararının davacıya ait …-1 nolu tasarımın tescilinin iptaline dair hüküm tesis edilen kısmının iptaline karar verilerek aşağıdaki şekilde hüküm tesis edilmiştir.
HÜKÜM:
1-Davanın KABULÜ ile; … sayılı YİDK kararının davacıya ait …-1 nolu tasarımın tescilinin iptaline dair hüküm tesis edilen kısmının İPTALİNE,
2-Harçlar Kanunu uyarınca alınması gereken 59,30 TL maktu karar ve ilam harcından peşin alınan 54,40 TL’nin düşümü ile bakiye kalan 4,90 TL’nin müteselsilen davalılardan tahsili ile hazineye gelir kaydına,
3-Davacı kendisini vekil ile temsil ettirdiğinden karar verildiği tarihte yürürlükte bulunan AAÜT m.3 hükmü gereği hesaplanan 5.900,00 TL vekalet ücretinin davalılardan alınarak davacıya verilmesine,
4-Davacı tarafından yapılan 140,70 TL harç, 1.987,00 TL bilirkişi ücreti, posta, tebligat masrafına esas olmak üzere toplam 2.127,70 TL yargılama giderinin davalılardan alınarak davacıya verilmesine,
5-Davalı … ELEKTRİK ELEKTRONİK SANAYİ VE TİCARET A.Ş. tarafından yapılan 7,80 TL vekalet harç sarfiyatına ilişkin yargılama giderinin kendi üzerinde bırakılmasına,
6-HMK m.333 hükmü gereği karar kesinleştiğinde artan avansın yatıran tarafa resen iadesine,
Dair, davacı vekili, davalı şirket vekili ve davalı kurum vekilinin yüzüne karşı, HMK m.341 ve m.345 hükümleri gereği kararın taraflara tebliğinden itibaren iki hafta içerisinde Ankara Bölge Adliye Mahkemesi ilgili hukuk dairesi nezdinde İSTİNAF yasa yolu açık olmak üzere verilen karar açıkça okunup usulen anlatıldı.14/04/2021