Görüntülediğiniz mahkeme kararı henüz kesinleşmemiştir. Yararlı olması amacıyla eklenmiştir.

T.C. ANKARA 5. FİKRİ VE SINAÎ HAKLAR HUKUK MAHKEMESİ Esas-Karar No: 2019/204 Esas – 2021/87
TÜRK MİLLETİ ADINA

T.C.
ANKARA
5. FİKRİ VE SINAÎ HAKLAR HUKUK MAHKEMESİ
GEREKÇELİ KARAR

ESAS NO : 2019/204 Esas
KARAR NO : 2021/87

DAVA : Endüstriyel Tasarım (Endüstriyel Tasarımla İlgili Kurum Kararlarının İptali – Tasarımın Hükümsüzlüğü)
DAVA TARİHİ : 18/10/2019
KARAR TARİHİ : 17/02/2021
GEREKÇELİ KARARIN
YAZILDIĞI TARİH : 29/03/2021
Mahkememizde görülmekte bulunan Endüstriyel Tasarım (Endüstriyel Tasarımla İlgili Kurum Kararlarının İptali – Tasarımın Hükümsüzlüğü) davasının yapılan açık yargılamasının sonunda,
GEREĞİ DÜŞÜNÜLDÜ:
DAVA:
Davacı vekili 18/10/2019 harçlandırma tarihli dava dilekçesinde özetle; Müvekkilinin ilk 500 sanayi kuruluşu arasında yer aldığını, sınai mülkiyet hakları konusunda büyük bir özen gösterdiği, davalının tescil talebinde bulunduğu endüstriyel tasarımlara yeni ve ayırt edici olmamaları münasebeti ile itirazda bulunduklarını, itirazın reddini takiben … sayılı karar ile … numaralı çoklu endüstriyel tasarımın tamamının tesciline karar verildiğini, dikey soğutucularda olmazsa olmaz unsurların tekmelik, kapak ve kanopi olduğunu, davalının sektörde üretilen ve kamuya sunulmuş tasarımlardan yeni ve ayırt edici bir tasarım meydana getirmediğini, davalının daha evvel reddedilen 2018 07454 sayılı tasarım başvurusu ile dava konusu tasarımların birebir aynı olduğunu, tek farkın kanopi kısmında davalının adının yazması olduğunu, tasarımların renklerinin değiştirildiğini, davalının reddedilen 2018 07454 sayılı tasarım başvurusu ile davaya konu tasarımlar arasında küçük ayrıntı farklarının olduğunu, davalının farklı başvurular ile tescil talebinin reddedilme olasılığını azaltma yoluna gittiğini belirterek; TPMK YİDK … sayılı kararının iptali ve 2018 07461 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9, 10, 11, 12 sıra numaralı tasarımların hükümsüzlüğüne karar verilmesini talep etmiştir.
CEVAP:
Davalı TÜRKPATENT vekili 14/11/2019 tarihli cevap dilekçesinde özetle; Dava konusu tasarımların itiraza mesnet gösterilen tasarımlardan genel izlenim açısından bilgilenmiş kullanıcı gözünden farklı olduğunu, soğutucu/dondurucu emtiasındaki seçenek özgürlüğü hususu da dikkate alındığında, davacının itirazına mesnet gösterdiği tasarımlar ile davalının tasarımları arasında sadece ayrıntılarda farklılıklar değil genel görünümde farklılık bulunduğunu beyan ederek davanın reddini talep etmiştir.
Davalı … Soğutma Makinaları San. ve Tic. A.Ş. vekili 28/11/2019 tarihli cevap dilekçesinde özetle; Müvekkili firmanın dünyanın sayılı firmaları arasında yer aldığını, davaya konu tasarımların daha evvel aynı kategoride kamuya sunulmuş tasarımlara karşı ve yine müvekkili tarafından başvurusu yapılan 2018/07454 sayılı çoklu tasarım karşısında yenilik ve ayırt edicilik kriterlerini taşıdığını, 2018/07454 sayılı tasarımda kapının yekpare olduğu ve kapının panjuru da kapattığını, panjur şekli ve boyutlarının farklı olduğunu, iç kısımlarda değişiklikler bulunduğunu, müvekkil şirkete ait dava konusu tasarımın form açısından değişen trend ve değişen kullanıcı deneyimleri düşünülerek ve üretim yöntemlerindeki ilerlemeler göz önde bulundurularak geliştirildiğini beyan ederek; davanın reddini talep etmiştir.
UYUŞMAZLIK:
Dava, 5000 sayılı Patent ve Marka Vekilliği ile Bazı Düzenlemeler Hakkında Kanun m.15/C hükmüne göre açılan YİDK Kararının İptali ve 6769 sayılı Sınai Mülkiyet Kanunu m.77 hükmüne göre açılan Tasarımın Hükümsüzlüğü istemine ilişkindir.
Taraflar arasındaki uyuşmazlığın; Davalı kurumun tesis ettiği …. sayılı YİDK kararının hukuka uygun olup olmadığı, davalı şirkete ait … nolu çoklu tasarım başvurusunun başvuru tarihi itibari ile mutlak anlamda yeni ve ayırt edici olup olmadığı, tasarım koruması kapsamında kalıp kalmadığı hususlarına ilişkin olduğu tespit edilmiştir.
Davanın açılmasını müteakip tarafların dilekçeleri karşılıklı tebliğ olunmuş, sundukları deliller alınmış, tasarım tescil ve başvuru dosyaları ile alâkalı kayıtları getirtilmiş, dava şartları incelenmiş, ön inceleme duruşması yapılmış, hak düşürücü süre bakımından eksiklik bulunmadığı tespit edilmiş, taraflar sulhe teşvik olunmuş, arabulucuya gitme hakları hatırlatılmış, sonuç alınamaması üzerine uyuşmazlık konuları tespit edilmiş, tahkikat icra olunmasını müteakip, bilirkişi heyetlerinden maddi vakıalara ilişkin raporlar alınmış, 06/08/2015 tarih 29437 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren Bölge Adliye ve Adli Yargı İlk Derece Mahkemeleri ile Cumhuriyet Başsavcılıkları İdari ve Yazı İşleri Hizmetlerinin Yürütülmesine Dair Yönetmelik’in 201/2. maddesi hükmü de gözetilerek taraflara tahkikat ve yargılamanın geneliyle ilgili son sözleri de sorulmuş; sözlü iddia ve savunmada bulunma olanağı tanınmıştır.
DELİLLERİN DEĞERLENDİRİLMESİ VE GEREKÇE:
İşlem dosyasının tetkikinde; Davalı şirketin 11.12.2018 tarihinde … sayılı çoklu tasarım başvurusunda bulunduğu, Tasarımlar Dairesi Başkanlığı’nın 09.01.2019 tarihli 308 sayılı Resmi Tasarım Bülteni’nde başvurunun yayımlandığı, davacının 01.04.2019 tarihli dilekçesi ile yayına itiraz ettiği, itirazına mesnet olarak; 2015/05815 3-5, 2015/05912 1-1, 2016/03346 1-1, 2017/02182 1-1, 2016/04131 1-1, 2016/04131 4-1 sayılı tasarımları gösterdiği, davalı şirket tarafından 22.05.2019 tarihli karşı görüş dilekçesi ibraz edildiği, davacının 03.07.2019 tarihinde eksik belge tamamlama formu sunduğu, Yeniden İnceleme ve Değerlendirme Kurulunun … sayılı kararı ile; “İtirazın reddine ve 2018 07461/ 1,2,3,4,5,6,7,8,9,10,11 ve 12 sıra numaralı tasarımların tescilinin devamına” şeklinde oybirliği ile karar verdiği, verilen kararın davacı marka vekiline 02.09.2019 tarihinde tebliğ edildiği, yasal iki aylık hak düşürücü süre içinde eldeki davanın açıldığı anlaşılmıştır.
Tasarım, bir ürünün veya onun bir kısmının görmek veya dokunmak gibi insan duygularıyla fark edilen görünümüdür. Görünüm, ürünü veya onun üstündeki süslemeyi oluşturan çizgilerin, özel şekillerin, çevre çizgisinin, renklerin, biçimin ve/veya malzemenin sonucudur .
6769 sayılı SMK’nın 56. maddesinde koruma koşulları düzenlenmiş olup, bir tasarımın tescili için yeni ve ayırt edici nitelikte olması gerektiği vurgulanmıştır. 6769 sayılı SMK’nın 56/4. maddesine göre bir tasarımın “yeni” olması o tasarımın aynısının daha önce dünyanın herhangi bir yerinde kamuya sunulmamış olması anlamına gelir. Eğer herhangi iki tasarım arasında sadece küçük ayrıntıda farklılık varsa o tasarımlar aynı kabul edilir. Yenilik değerlendirmesinde temel alınan kriter mutlak yenilik, yani dünyada yenilik ilkesidir. Yenilik mutlaktır; çünkü, tescili istenen tasarımın aynısının kamuya sunulması halinde, Türkiye’de dünyanın neresinde, ne zaman yapılmış olursa olsun, yenilik ortadan kalkar. Bundan tescil başvurusunda bulunan tasarımcının haberinin bulunup bulunmaması, hiçbir etki yapmaz.
Ayırt edicilik kriterini düzenleyen 56/5. Madde uyarınca, “Bir tasarımın bilgilenmiş kullanıcı üzerinde bıraktığı genel izlenim; a) Tescilli tasarım için başvuru veya rüçhan tarihinden önce, b)Tescilsiz tasarım için tasarımın kamuya ilk sunulduğu tarihten önce, kamuya sunulmuş herhangi bir tasarımın aynı kullanıcı üzerinde yarattığı genel izlenimden farklı ise bu tasarımın ayırt edici niteliğe sahip olduğu kabul edilir.” Bir tasarımın ayırt edici nitelikleri o tasarıma has, yani sadece o tasarıma ait özelliklerdir. Yine 56/5. maddeye göre tasarımlar arasındaki kıyaslama bilgilenmiş kullanıcı tarafından yapılacak olup, 56/6. maddeye göre ayırt edici niteliğin değerlendirilmesinde, tasarımcının tasarımı geliştirmede sahip olduğu seçenek özgürlüğünün derecesi dikkate alınacaktır.
Bilgilenmiş kullanıcı, tasarımı kullanarak bilgi sahibi olmuş, tasarımı tanıyan, deneyim sahibi kullanıcı demektir. Bilgilenmiş kullanıcı, sıradan bir kullanıcının gözden kaçırabileceği tasarımın önemli özelliklerini fark eder. Ama bir tasarım uzmanı kadar da bilgi birikimine sahip olmadığı için ayrıntılarla ilgilenmez.
Seçenek özgürlüğü kavramı ile ilgili olarak, koruma dışı hallerin değerlendirildiği 58/2. Maddede “Koruma kapsamının değerlendirilmesinde, tasarımcının tasarımı geliştirmede sahip olduğu seçenek özgürlüğünün derecesi dikkate alınır.” ifadesi yer almaktadır. Bir ürün, tasarımcısına ne kadar seçenek özgürlüğü bırakıyorsa koruma kapsamı da o denli genişler; seçenek özgürlüğü ne denli darsa koruma kapsamı da o denli daralır. Bir ürün işlevini yerine getirebilmesi için ancak belirli bir şekilde tasarlanması zorunluysa, bu ürünün tasarımı hiç koruma görmez. Yine 58/4-c. bendine göre, “Tasarımın kullanıldığı veya uygulandığı ürünün, başka bir ürüne mekanik olarak monte edilmesi veya bağlanması için belirli biçim ve boyutlarda üretilmesi zorunlu ürünlerin görünüm özellikleri koruma kapsamı dışında kalmaktadır.”
Belirtilen açıklamalar ışığında tarafların iddia ve savunmaları, tasarım işlem dosyası, itiraza mesnet gösterilen tasarımlar, hukuki nitelendirme hariç maddi tespitler barındıran bilirkişi raporları ve tüm dosya kapsamına göre;
Mahkememizce aldırılan 06/04/2020 tarihli bilirkişi raporuna göre;
Uyuşmazlık konusu tasarımlar ticari soğutucular olup raporda belirtilen görsellerden de görüldüğü üzere tasarımcının ürünü tasarlarken seçenek özgürlüğü bulunmaktadır.
Soğutucular genel olarak yatay ve dikey formda tasarlanmakta, tasarımcı kanopi, kapak, taban ön yüzeyinde, raflarında hayal gücünü kullanabilmektedir. Ürünün formunda teknik zorunluluktan kaynaklanan görsellik bulunmamaktadır.
Soğutucu tasarımlarında bilgilenmiş kullanıcı tüketici olabileceği gibi ürün satışında yer alan kişiler de olabilir.
Bilirkişi heyetinin seçenek özgürlüğü ve bilgilenmiş kullanıcıya ilişkin yapmış olduğu yukarıdaki tespitlerden sonra dava konusu 2018 07461/1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9, 10, 11, 12 sayılı dava konusu tasarımların itiraza mesnet gösterilen 2015/05815 3-5, 2015/05912 1-1, 2016/03346 1-1, 2017/02182 1-1, 2016/04131 1-1, 2016/04131 4-1 sayılı tasarımlar ile bilgilenmiş kullanıcı nezdinde görünümleri karşılaştırılmış; karşılaştırılan tasarımların ortak görünüm özelliğinin anonim dikdörtgen yapı olduğu, kanopi, taban, kapak formu, kapak üzerindeki tutma bölümü, mavi ve kırmızı renk kullanımlarından kaynaklı olarak, var olan farklılıkların bilgilenmiş kullanıcı nezdinde dava konusu çoklu tasarımın yeni ve ayırt edici olduğunu sağladığı kanaat olarak bildirilmiştir.
Dava konusu çoklu tasarımların mutlak yenilik araştırmasının yapılması için dosya ek rapor alınmak üzere tekrar bilirkişi heyetine tevdii edilmiş olup, bilirkişi heyetinin mahkememize ibraz ettiği 19/08/2020 havale tarihle ek raporda; Google, Yandex mecralarında resim/görüntü ve anahtar kelimeler kullanılarak araştırma yapıldığı, dava konusu çoklu tasarımın başvuru tarihinden önce kamuya sunulduğunun tespit edilemediği, davacı vekilinin bilirkişi raporuna karşı itiraz dilekçesinde belirttiği, ancak dava ya da replik dilekçesinde ifade etmediği davalı tarafa ait 2018 07455, 2018 07456, 2018 07457, 2018 07459, 2018 07460, 2018 07695 sayılı tasarımların tescil edilerek yayınlandığı, başka bir deyişle kamuya sunulduğu tarihlerin 09.01.2019 olup bu tarihin davaya konu çoklu tasarımın başvuru tarihi olan 11.12.2018 tarihinden sonraya ilişkin olduğu, Dubai’de düzenlenen 2018 Gulfood, Almanya’da düzenlenen 2018 Braubeviale, Almanya’da düzenlenen 2017 ….. A.Ş tarafından sergilenmek suretiyle kamuya sunulan zaman göstergeli belge ya da belgelerin itiraz dilekçesi ekinde bulunmadığı, dolayısıyla davalı şirkete ait çoklu tasarımın yeni ve ayırt edici niteliği haiz olduğu belirtilmiştir.
Davacı vekili bilirkişi ek raporuna 27/08/2020 havale tarihli dilekçesi ile itiraz etmiş, 2018 07455, 2018 07456, 2018 07457, 2018 07459, 2018 07460, 2018 07695 sayılı tasarımların kamuya sunulma tarihleri olarak başvuru tarihlerinin dikkate alınması gerektiğini, Almanya ve Dubai’de düzenlenen fuarlara internette yapılacak araştırmayla ulaşılmasının mümkün olduğunu belirterek yeni bir bilirkişi incelemesi isteminde bulunmuştur.
Gerek davacı vekilinin yukarıda belirtilen bilirkişi kök ve ek raporlarına karşı ileri sürdükleri itirazın değerlendirilmesi, gerekse dava konusu çoklu tasarımların mutlak yenilik araştırmasının yapılması için dosya içinde 2 akademisyen endüstriyel tasarımcının bulunduğu 3 kişilik başka bir bilirkişi heyetine tevdii edilerek rapor tanzim edilmesi istenmiştir.
Mahkememize ibraz edilen 11/12/2020 havale tarihli bilirkişi raporuna göre;
Somut olayda dava konusu çoklu tasarımlar soğutucu/dondurucudur. Piyasada bu tür farklı soğutucular olmasına karşın somut olaya konu tasarımların daha ziyade satış noktasında ürün teşhiri için kullanılan soğutucular olduğu gözlemlenmiştir. Bu meyanda bu soğutucuların farklı hacimlere sahip şekilde ve neredeyse standartlaşmış ölçülerde olduğu söylenebilir. Dikey soğutucular ekseriyetle dikdörtgen prizma şeklinde, mümkün mertebe ürün teşhiri için büyük ve cam bir kapaklı üretilir. Bu tür ürünler satış noktası ürünleri olması münasebeti ile üstte teşhir edilen ürünün markası için genelde ışıklı alınlık (kanopi), zeminde kullanıcının dolaba yanaşmasında zararı engelleyen ve teşhir alanını yukarıda tutan tekmelik bulunur. Ürünün odak notası soğutmalı teşhir bilmesi olup farklı emtialar için ayarlanabilir raf alanına sahiptir. Her hangi bir market veya benzin istasyonunda karşılaşılabilecek bu ürünlerde temel tasarım vurgusu ürün teşhiri olduğundan büyük bir termal cam kapak, camın yerleşeceği kapak çerçevesi elzemdir. Bu açıdan bakıldığında bu tür ürünler açısından dikdörtgen prizma şeklinde olması, azami teşhir için büyük cam bir kapağa sahip olması ve üstte ve altta bant şekilde alınlık ve altta hava girişine de müsaade edecek korunaklı tekmelik (baza) olması harcı âlemdir. Bu tür koşullar seçenek özgürlüğü açısından kısıtlayıcı hususlar olmasına karşın çok farklı üreticilerin fonksiyonel, teknik ve ticari nedenlerle veya tüketicilerin beğeni ve tercihler veya trendlerle uygun şekilde farklı tasarımları meydana getirmesi mümkündür.
Bilirkişi raporunda belirtilen örnekler incelendiğinde bu tür ürün tasarımlarında iki farklı yaklaşım olduğu görülmektedir. İlk yaklaşımda azami teşhir amacı ile üst tarafta alınlık kullanımı yoktur. Alınlık kullanımındaki öncelikli gereklilik teşhir edilecek ürünün markasının sunulması ve görünürlüğü arttırmaktır. Diğer yaklaşımda bu yoktur ama bu sayede azami hacim kazanılmaktadır. Kapılar açısından bakıldığında kapı sayısı doğrudan ürün hacmi ile alakalı gözükmektedir. Yani hacim arttıkça kapak sayısı geniş açıyı engellemek için arttırılmaktadır. Diğer tarafta kapakların menteşeli veya kaydırmalı şekilde kurgulanan örnekler halinde olduğu görülmektedir. Ürünlerde ekseriyetle teşhir alanını yukarı kaldırmak, soğurtma ekipmanlarının yerleşimi ve hava girişi için altta baza (tekmelik) kullanımı olduğu görülmüştür. Kapılar açısından her kapının bir çerçeve ile korunaklı hale getirildiği görülmüştür.
Somut olayda dava konusu tasarımlar yönünden bilgilenmiş kullanıcının dava konusu ürünleri geçmişte almış veya almaya niyetli olarak araştırma yapan kişilerden oluştuğu tespit edilmiştir.
Davacı yanca davalı tarafından 11.12.2018 tarihinde 2018 07454, 2018 07455, 07456, 07457, 07459, 07460 sayılı tasarımlar için tescil başvurusu yapıldığını ve başvuruların kamuya sunulma tarihinin dava konusu tasarımdan önce olduğu belirtildiğinden söz konusu tasarımlar dava konusu çoklu tasarım ile karşılaştırılmıştır.
Davalı tescil başvuruları arasında birebir benzerlik bulunması münasebeti ile dava konusu tasarıma ait değerlendirmenin salt 2018 07454 nolu yine davalı tescili ile yapılmasına karar verilmiştir.
Her iki tasarım karşılıklı şekilde incelendiğinde harcı alem dikdörtgen formda ve kapalı soğutucu dolapları olduğu görülmektedir. Buna karşın 2018 07454-1 nolu tasarımın kapak yapısı farklıdır. Zira bu tasarımda kapak dolabın tüm cephesini kaplamakta ve köşeli bir yapıya sahiptir. Buna karşın …-1 nolu tasarımda kapak tüm cepheyi kaplamamakta altta hava girişine geldiğinde sonlanmaktadır. Yani …-1 nolu tasarım ön cephede belirgin şekilde iki parçalı durumdadır. Bununla beraber …-1 nolu tasarımın kapak çerçeve kenarları yuvarlatılmış halde olup sap kısmı farklıdır. Diğer taraftan altta bulunan havalandırma alanları açısından …-1 tasarımında hava kanalı dışarıda belirgin aydınlatmalı çerçeveli iken 2018 07454-1 nolu tasarımda kapak içinde ve çerçevesizdir. Bununla beraber …-1 nolu tasarımda hava dışardan alınmakta 2018 07454-1 nolu tasarımda içeriden alınmaktadır. Bu açıdan bakıldığında davalıya ait 2018 07454-1 nolu tasarım yine davalıya ait …-1 nolu tasarımdan bilgilenmiş kullanıcı gözünden farklı görülmüştür. 2018 07454 tescil başvurusunun diğer tasarımları kendi içinde aynı tasarım yaklaşımının farklı hacimlerdeki ve hacme dayalı kapak sayılı versiyonlarıdır. Bu durum davaya konu çoklu tasarım için de geçerlidir. Dolayısı yukarıdaki arz olunan değerlendirmeler çoklu tasarımın diğer tasarımları için geçerli olup 2018 07454, 2018 07455, 07456, 07457, 07459, 07460 sayılı tasarımlar yine davalıya ait … tasarımlardan bilgilenmiş kullanıcı açısından sahip oldukları belirgin farklar nedeniyle farklı görüleceği kanaati oluşmuştur.
2015 05815/3-5 sayılı itiraza mesnet tasarım ile dava konusu …-1 sayılı tasarım karşılaştırıldığında;
Karşılaştırmaya esas tasarımlar harcı âlem dikdörtgen formda ve ön cephede iki parçalı yapıdadır. 2015 05815/3-5 nolu tasarım incelendiğinde kenarları belirgin şekilde yuvarlatılmış bir çerçeveye sahip olduğu bu çerçevenin hava alma difüzörlerine doğru bölümlenerek görsel bütünlüğünü tamamladığı görülmektedir. 2015 05815/3-5 nolu tasarım incelendiğinde belirgin bir alınlık bulunmamakla beraber sadece çerçevede üstte genişleme bulunmaktadır. Buna karşın davaya konu tasarımda ön cephe kenarları kısmen yuvarlatılmış iki çerçeveye sahip olup hava difüzörü kendine has çerçeveye sahiptir. Tasarımda alınlık (kanopi) çerçeve içinde ve belirgindir. Difüzörler açısından hava kanal desenleri farklı ve dikdörtgen oranları ile dikdörtgen kenar yapıları farklıdır. Tasarımlar arasında yer alan bu belirgin farkların bilgilenmiş kullanıcı tarafından kolaylıkla tespit edileceği düşünülmekte olup tasarımların bilgilenmiş kullanıcı gözünden farklı olduğu kanaati oluşmuştur. Davaya konu çoklu tasarım kendi içinde aynı tasarım diline sahip olduğundan ve tasarım faktörlerinin çoklu tasarımın her ürününde tekrardan yinelendiğinden çoklu tasarımın 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9, 10, 11, 12 sıra numaralı tasarımları da itiraza mesnet tasarımlardan farklı görülmüştür.
2015 05912-1 sayılı itiraza mesnet tasarım ile dava konusu …-1 sayılı tasarım karşılaştırıldığında;
Karşılaştırmaya esas tasarımlar harcı âlem dikdörtgen formda ve ön cephede iki parçalı yapıdadır. 2015 05912-1 nolu tasarımda kanopi üstte kapak üzerinde dar bir şekilde fanı gizlemez halde iken davaya konu tasarımda kanopi çerçeve arkasında geniş haldedir. Davaya konu tasarımda sap bulunmakta iken mesnet tasarımda yoktur. Alt difüzörler açısından mesnet tasarımda çerçevesiz halde ve kolon bazlı delikler bulunurken davaya konu tasarımda belirgin çerçeveli noktasal deliklidir. Davaya konu tasarım tabanında ayaklar gizli halde iken mesnet tasarımda belirgin şekilde ve ürünü havada tutacak şekildedir. Tasarımlar arasında yer alan bu belirgin farkların bilgilenmiş kullanıcı tarafından kolaylıkla tespit edileceği düşünülmekte olup tasarımların bilgilenmiş kullanıcı gözünden farklı olduğu kanaati oluşmuştur. Davaya konu çoklu tasarım kendi içinde aynı tasarım diline sahip olduğundan ve tasarım faktörlerinin çoklu tasarımın her ürününde tekrardan yinelendiğinden çoklu tasarımın 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9, 10, 11, 12 sıra numaralı tasarımları da itiraza mesnet tasarımlardan farklı görülmüştür.
2015 03346-1 sayılı itiraza mesnet tasarım ile dava konusu …-1 sayılı tasarım karşılaştırıldığında;
Her iki tasarımda mutat dikdörtgen formda olup parçalı yapıya sahiptir. Mesnet tasarım incelendiğinde cephede 3 parçadan oluştuğu görülmektedir. Mesnet tasarımda alınlık kısmı müstakil şekilde yer almakta kapak altında başlamaktadır. Buna karşın davaya konu tasarımda alınlık kısmı cam kapak içinde yer almakta oransal anlamda daha büyük bir alan kaplamaktadır. Mesnet tasarımca cam kapak baza kısmında sonlanmaktadır. Davaya konu tasarımda da bu durum vardır ancak baza kısımları farklılaşmaktadır. Mesnet tasarımda baza düz ve delikli olmayıp daha ince yapıdadır. Buna karşın dava konusu tasarımda alt baza üzerinde difüzör delikleri bulunmakta olup belirgin bir çerçeve ile çerçevelenmiştir. Tasarımlar arasında yer alan bu belirgin farkların bilgilenmiş kullanıcı tarafından kolaylıkla tespit edileceği düşünülmekte olup tasarımların bilgilenmiş kullanıcı gözünden farklı olduğu kanaati oluşmuştur. Davaya konu çoklu tasarım kendi içinde aynı tasarım diline sahip olduğundan ve tasarım faktörlerinin çoklu tasarımın her ürününde tekrardan yinelendiğinden çoklu tasarımın 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9, 10, 11, 12 sıra numaralı tasarımları da itiraza mesnet tasarımlardan farklı görülmüştür.
2017 02182-1 sayılı itiraza mesnet tasarım ile dava konusu …-1 sayılı tasarım karşılaştırıldığında;
Her iki tasarımda mutat dikdörtgen formdan teşkildir. Her iki tasarımda cephede 2 parçalı bir yapı bulunmaktadır. Mesnet tasarımda herhangi bir alınlık bulunmayıp üfleme kanalları görünür haldedir. Buna karşın dava konusu tasarımda cam kapak içinde belirgin bir alınlık bulunmaktadır. Mesnet tasarımın köşeleri belirgin şekilde yuvarlaklığa sahip olup bu durum uçlardadır ve parçalardan bağımsız bir bütün haldedir. Buna karşın dava konusu tasarımda her bir parça kendi içinde köşe yuvarlaklığına sahiptir. Bazalar açısından değerlendirme yapıldığında mesnet tasarımda düz ve deliksiz oransal olarak ince bir baza bulunurken dava konusu tasarımda alt baza üzerinde difüzör delikleri bulunmakta olup belirgin bir çerçeve ile çerçevelenmiştir. Görünür iç yüzey açısından mesnet tasarımda raf kanalları belirgin olup dava konusu tasarımda böyle bir yapı okunmamaktadır. Tasarımlar arasında yer alan bu belirgin farkların bilgilenmiş kullanıcı tarafından kolaylıkla tespit edileceği düşünülmekte olup tasarımların bilgilenmiş kullanıcı gözünden farklı olduğu kanaati oluşmuştur. Davaya konu çoklu tasarım kendi içinde aynı tasarım diline sahip olduğundan ve tasarım faktörlerinin çoklu tasarımın her ürününde tekrardan yinelendiğinden çoklu tasarımın 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9, 10, 11, 12 sıra numaralı tasarımları da itiraza mesnet tasarımlardan farklı görülmüştür.
2017 04131/1 sayılı itiraza mesnet tasarım ile dava konusu …-1 sayılı tasarım karşılaştırıldığında;
Her iki tasarım mutat dikdörtgen formdadır. Mesnet tasarımda belirgin mavi renkte ve iç bükeyliğe sahip bir çerçeve kontürü bulunmakta olup bu çerçeve tüm dolap çerçevesini kesintisiz dolaşmaktadır. Mesnet tasarımda kapak içi alınlık ince olup fakı kapatmamaktadır. Altta bulunan bazasa ızgaralar kolon düzeyinde ve lineer deliklidir. Buna karşın dava konusu tasarımda her ikisi müstakil düz iki çerçeve ile bölünmüş iki parça bulunmaktadır. Tasarımın sahip olduğu alınlık belirgin ve oransal derece büyük olup fan kısmını kapamaktadır. Dava konusu tasarımda alt baza üzerinde difüzör delikleri bulunmakta olup belirgin bir çerçeve ile çerçevelenmiştir. Tasarımlar arasında yer alan bu belirgin farkların bilgilenmiş kullanıcı tarafından kolaylıkla tespit edileceği düşünülmekte olup tasarımların bilgilenmiş kullanıcı gözünden farklı olduğu kanaati oluşmuştur. Davaya konu çoklu tasarım kendi içinde aynı tasarım diline sahip olduğundan ve tasarım faktörlerinin çoklu tasarımın her ürününde tekrardan yinelendiğinden çoklu tasarımın 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9, 10, 11, 12 sıra numaralı tasarımları da itiraza mesnet tasarımlardan farklı görülmüştür.
Davacı vekili tarafından 27.08.2020 tarihli sunulan dilekçe ile beraber 11.06.2020 tarihinde sunulan dilekçe eklerinde; 21.11.2018 yılında düzenlenen Gulfood fuarında, 19.11.2018 tarihinde düzenlenen Braubeviale ve 11.09.2017 tarihinde düzenlenen Drinktec fuarlarında kamuya sunulduğu beyan edilen ürün görselleri sunulmuştur. Bilirkişi heyetince eksiklik kalmaması niyeti ile bu fuarlar konusunda internette araştırma yürütülmüştür. Konu hakkında https://www.gulfood.com/ adresine ulaşılmış, site içerisinde 2018 yılı fuarına ait katalog araması yapılmıştır. Katalog aramasının olumsuz neticelenmesini takiben yine internet ortamında Gulfood 2018 anahtar kelimeleri ile arama yapılmış, ulaşılan görsel ve video sitelerinde davalının sunduğu görsellere denk gelinmemiştir. Bununla beraber Braubeviale fuarına ait internet ortamında tarama yürütülmüştür. Braubeviale web sitesinde 2018 yılı fuar katalog taraması yapılmış, kataloglara ulaşılamamıştır. Katalog aramasının olumsuz neticelenmesini takiben yine internet ortamında Braubeviale 2018 anahtar kelimeleri ile arama yapılmış, ulaşılan görsel ve video sitelerinde davalının sunduğu görsellere denk gelinmemiştir. Daha sonra …..adreslerinin sıralandığı tespit edilmiştir. Değerlendirmede eksiklik olmaması amacı ile davacı tarafından 11.06.2020 tarihinde sunulan dilekçe eklerinde sunulan kaynağı belirsiz ve tarihsiz görseller değerlendirilmiştir. Heyetin yaptığı karşılaştırmalı değerlendirmede davacı tarafından sunulan görsellerden bilirkişi raporunda ayrı olarak görseli belirtilen soğutucu dolabının davalıya ait … sayılı tasarımlardan 3, 4, 5, 6, 9, 10, 11 ve 12 nolu tasarımlar ile benzer olduğu kanaatine varılmıştır. Zira davacı tarafından sunulan kaynağı belirsiz ve tarihsiz bu görselde yer alan dikey soğutucu, gerek ön cephedeki oransal bölümlenmesi, gerekse benzer kapak için alınlık ve oranları ve alt difüzör detayları (çerçevesiz ve benzer perfore yapısı ile) açısından davalıya ait … sayılı tasarımlardan 3, 4, 5, 6, 9, 10, 11 ve 12 nolu tasarımlar ile bilgilenmiş kullanıcı gözünden benzer olduğu kanaatine varılmıştır. Mesnet kaynağı belirsiz ve tarihsiz bu görselde yer alan üründe davalı tasarımlarından farklı olan tek detay tutma kolunun bulunmaması ve alt difüzör sol üzerindeki kuvvetle muhtemel açma/kapama/ayar veya indikatör boşluğudur. Ancak resen yürütülen araştırmada bu görselin kaynağı veya benzerine ve hatta hangi fuara ait olduğu bilgisine bilirkişi incelemesi ile ulaşılamamıştır.
Davalıya ait çoklu tasarımın mutlak anlamda yeni ve ayırt edici olup olmadıkları, tasarım koruması kapsamında kalıp kalmadıkları konusunda re’sen araştırma yürütmüştür. İnternet üzerinden yapılan re’sen araştırmada, tarih ayarlaması tescil başvuru tarihinden önceye ayarlanmak sureti ile arama motoruna “dikey soğutucu” “şişe soğutucusu” “vertical chiller” “Single Door Beverage Vertical Chiller” gibi birçok arama ifadesi girilerek arama yapılmıştır. Ayrıca Google arama motoru üzerinden davaya konu tescil görselleri yüklemek suretiyle de aramalar yapılmıştır. Yapılan araştırmalarda, davaya konu tasarımların, yenilik kırıcı nitelikte benzerlerine rastlanmamıştır. Bu bakımdan, davalı tasarımının hükümsüzlüğünü etkileyecek bir sonuca ulaşılmamıştır.
Yukarıda izah edilen tespitlere göre; Davacının tasarım işlem dosyasında itirazına mesnet olarak 2015/05815 3-5, 2015/05912 1-1, 2016/03346 1-1, 2017/02182 1-1, 2016/04131 1-1, 2016/04131 4-1 sayılı tasarımları gösterdiği, dava aşamasında da dava ve replik dilekçesi ile birlikte değerlendirildiğinde bu tasarımların yanı sıra yine davalıya ait 2018/07454 sayılı tasarım görselini itirazına mesnet gösterdiği tespit edilmiştir. Mahkememizce iki ayrı heyetten aldırılan bilirkişi raporlarına göre; davacının itiraza mesnet gösterdiği bu tasarımlar, dava konusu çoklu tasarımlar ile aynı olmadığı gibi, bilgilenmiş kullanıcı nezdinde genel izlenim itibariyle benzer de değildir. Yine gerek 19/08/2020 tarihli ek bilirkişi raporunda, gerekse başka bir heyet tarafından tanzim edilen 11/12/2020 tarihli bilirkişi raporunda dava konusu çoklu tasarımların mutlak yeniliğini öldürücü önceki tarihli kamuya sunulmuş bir dokümana rastlanmadığı tespit edilmiştir. Her ne kadar 11/12/2020 tarihli bilirkişi raporunda davacı tarafından sunulan görsellerden bilirkişi raporunda ayrı olarak görseli belirtilen soğutucu dolabının davalıya ait … sayılı tasarımlardan 3, 4, 5, 6, 9, 10, 11 ve 12 nolu tasarımlar ile benzer olduğu kanaatine varılmışsa da, davacı vekilinin bu görseli dava ya da replik dilekçesinde itirazına mesnet olarak göstermediği, iddia ve savunmanın genişletilmesi ya da değiştirilmesi yasağı başladıktan sonra ilk olarak bu dokümanı 11/06/2020 tarihli ilk bilirkişi kök raporuna karşı itiraz dilekçesi ekinde ibraz ettiği, davalıların davacı tarafın 11/06/2020 tarihli dilekçesi ekinde ibraz ettiği, ancak dava ya da replik dilekçesinde belirtilmeyen bu dokümana açıkça muvafakat etmedikleri, dolayısıyla söz konusu dokümanın iddianın genişletilmesi yasağı kapsamında kaldığı, bu doküman her ne kadar mutlak yenilik incelemesi bakımından nazara alınsa da, karşılaştırılan tasarımların bilgilenmiş kullanıcı nezdinde genel izlenim itibariyle benzer olup olmadığı olgusu bakımından hükme esas alınamayacağı, zira mutlak yenilik araştırmasının kamu düzenine ilişkin olduğu ve taraflarca ileri sürülmese bile re’sen nazara alınması gerektiği, ancak karşılaştırılan tasarımların bilgilenmiş kullanıcı nezdinde aynı olmadığı ancak genel izlenim itibariyle benzer oldukları durumun kamu düzenine ilişkin olmadığı, bu hukuki olgunun mevcut olup olmadığı hususunun taraflarca getirilme ilkesine göre çözümlenmesi gerektiği, bunun sonucu olarak dilekçe teati aşamasından sonra karşı tarafın açıkça muvafakati, ıslah ya da HMK m.145 hükmü uyarınca sonradan delil gösterme istisnaları bulunmadıkça sonradan ibraz edilen delillerin hükme esas alınamayacağı, somut olayda da yukarıda mesnet kaynağı belirsiz ve tarihsiz olduğu belirtilen görselde yer alan üründe davalı tasarımlarından farklı olan detayın tutma kolunun bulunmaması ve alt difüzör sol üzerindeki kuvvetle muhtemel açma/kapama/ayar veya indikatör boşluğu olduğu, bu farklılığın karşılaştırılan tasarımların aynı olmasını engellediği, dolayısıyla bu farklılıkların dava konusu çoklu tasarımın yeniliğini öldürücü mahiyette olmadığı, bilgilenmiş kullanıcı nezdindeki genel izlenim bakımından ise iddianın genişletilmesi yasağı nedeniyle bu dokümanın hükme esas alınamayacağı kanaatine varılmıştır. Belirtilen açıklamalara ek olarak; bu dokümanın mesnet kaynağı belirsiz ve tarihsiz olup, mahkememizce görevlendirilen bilirkişi heyetince yapılan araştırmalarda bu görselin kaynağına, yerine ve tarihine ulaşılamamış olup, bu nedenle de gerek re’sen yenilik araştırmasında gerekse genel izlenim itibariyle benzerlik incelemesinde hükme esas alınması da mümkün değildir.
Yukarıda izah edilen gerekçelerle davanın reddine karar verilerek aşağıdaki şekilde hüküm tesis edilmiştir.
HÜKÜM:
1-Davanın REDDİNE,
2-Harçlar Kanunu uyarınca alınması gereken 59,30 TL maktu karar ve ilam harcından peşin alınan 44,40 TL’nin düşümü ile bakiye kalan 14,90 TL’nin davacıdan tahsili ile hazineye gelir kaydına,
3-Davalılar kendilerini vekil ile temsil ettirdiklerinden karar verildiği tarihte yürürlükte bulunan AAÜT m.3 hükmü gereği hesaplanan 5.900,00 TL vekalet ücretinin davacıdan alınarak davalılara verilmesine,
4-Davacı tarafından yapılan 111,50 TL harç, 303,00 TL posta, tebligat, dosya kapağı masrafı, 4.500,00 TL bilirkişi ücreti olmak üzere toplam 4.914,50 TL yargılama giderinin kendi üzerinde bırakılmasına,
5-Davalı … Soğutma Makinaları San. ve Tic. A.Ş. tarafından yapılan 20,31 TL delil avansı, 6,40 TL vekalet harç sarfiyatına ilişkin toplam 26,71 TL yargılama giderinin davacıdan alınarak davalı … Soğutma Makinaları San. ve Tic. A.Ş.’ye verilmesine,
6-HMK m.333 hükmü gereği karar kesinleştiğinde artan avansın yatıran tarafa re’sen iadesine,
Dair, davacı vekili, davalı şirket vekili ve davalı kurum vekilinin yüzüne karşı, HMK m.341 ve m.345 hükümleri gereği kararın taraflara tebliğinden itibaren iki hafta içerisinde Ankara Bölge Adliye Mahkemesi ilgili hukuk dairesi nezdinde İSTİNAF yasa yolu açık olmak üzere verilen karar açıkça okunup usulen anlatıldı. 17/02/2021