Görüntülediğiniz mahkeme kararı henüz kesinleşmemiştir. Yararlı olması amacıyla eklenmiştir.

T.C. ANKARA 5. ASLİYE TİCARET MAHKEMESİ
Türk Milleti Adına Yargılama Yapmaya ve Hüküm Vermeye Yetkili
ANKARA 5. ASLİYE TİCARET MAHKEMESİ
GEREKÇELİ KARAR
ESAS NO : 2022/498 Esas
KARAR NO : 2023/495

DAVA : Alacak
DAVA TARİHİ : 03/08/2012
KARAR TARİHİ : 05/07/2023
GEREKÇELİ KARARIN
YAZILDIĞI TARİH : 11/07/2023

Mahkememizde görülmekte olan Alacak davasının yapılan açık yargılaması sonunda,

GEREĞİ DÜŞÜNÜLDÜ:
Davacı vekili dava dilekçesinde özetle; Müvekkilinin bir kamu iktisadi kuruluşu olan ve … ait bulunan … sermayesi ile kurulmuş bir akaryakıt dağıtım şirketi olduğunu, … adresindeki akaryakıt istasyonunda müvekkilinin dağıtımını yaptığı akaryakıt ürünlerinin satışını gerçekleştirmek üzere taraflar arasında 26/10/2007 tarihli protokol ve 31/10/2007 tarihli Bayilik Sözleşmesi imzalandığını, ayrıca mülkiyeti davalıya ait akaryakıt istasyonunun bulunduğu taşınmaz üzerine …. ‘nün 26/10/2007 tarih … yevmiye ile müvekkili lehine 15 yıl süreli intifa hakkı tesis edildiğini, davalının 31/10/2007 tarihli satış taahhütnamesi ile beher yılda 1.000 m3 beyaz ürün (benzin ve motorin) almayı, taahhüdünü yerine getirmemesi halinde eksik kalan beher m3 beyaz ürün için 45 USD cezai şart ödemeyi kabul ve taahhüt ettiğini, aradaki anlaşma gereğince müvekkili tarafından davalıya fatura karşılığında 05/11/2007 tarihinde 118.000,00 USD, 04/02/2008 tarihinde 59.000,00 USD, ve bunlara ilaveten 3 ayrı ödeme işlemiyle 59.000,00 USD olmak üzere toplam 236.000,00 USD bayilik hizmet bedeli ödendiğini, 26/10/2007 tarihli protokolün 3.1.1 maddesindeki hükme aykırı olarak davalının bir ay içerisinde akaryakıt satışına başlamadığını, davalının müvekkilinden ilk mal alımının 18/03/2008 tarihinde olduğunu, Bayilik Sözleşmesinin 2.maddesine göre tesisin 24 saat ve aralıksız surette çalıştırılarak müvekkilinden mal alıp tüketiciye satma yükümlülüğünde iken bu yükümlülüğünü de yerine getirmediğini, tesisi atıl bıraktığını, 31/10/2007 tarihli satış taahhüdüne aykırı şekilde yeterince akaryakıt almadığını, müvekkilinden aldığı akaryakıt bedellerini de zamanında ödemediğini, bu nedenle davalı hakkında … sayılı icra takibinin başlatıldığını, davalının sözleşmeler gereği taahhütlerini yerine getirmesi ve borçlarını ödemesi için gönderilen bildirimlerin ve …. Noterliği’nin 27/01/2010 tarih ve …yevmiye numaralı ihtarnamenin sonuçsuz kaldığını, davalının protokol, bayilik sözleşmesi ve satış taahhüdüne açıkça aykırı davranışı nedeniyle …. Noterliği’nin 17/06/2011 tarih ve …yevmiyeli ihtarnamesi ile müvekkili tarafından sözleşmenin haklı nedenle feshedilerek cezai şart, mal bedeli, kar mahrumiyeti, yıllık satış taahhüdünün yerine getirilmemesi nedeniyle cezai şart alacağının ve aradaki sözleşmenin 15 yıl süreceği inancıyla ödenmiş bulunan 236.000,00 USD bayilik hizmet bedelinin talep edildiğini, ihtarnamenin davalıya 05/07/2011 tarihinde tebliğ edildiğini, davalının ihtarname tebliğine rağmen borçlarını ödemediğini, Bayilik Sözleşmesinin 19/a maddesinde fesih halinde bayinin tüm borçlarının muacccel olacağının öngörüldüğünü belirterek bayilik hizmet bedeli olarak davalıya ödenen 236.000,00 USD den şimdilik 64.428,00 USD tutarındaki kısmının ödendiği tarihlerden itibaren, Protokolün 4. Ve Bayilik Sözleşmesinin 14.maddesi gereğince 200.000,00 USD cezai şartın şimdilik 1.000,00 USD tutarındaki kısmının, istasyonun faaliyete geçmesindeki gecikme nedeniyle oluşan kar mahrumiyeti alacağı olan 121.973,00 USD den şimdilik 1.000,00 USD tutarındaki kısmının, asgari mal alımı taahüdünü yerine getirmemesi nedeniyle 32.962,50 USD cezai şartın şimdilik 1.000,00 USD tutarındaki kısmının temerrüt tarihi olan 10/07/2011 tarihinden itibaren 3095 Sayılı Kanunun 4/a maddesi gereğince Devlet Bankalarının … Doları ile açılmış bir yıl vadeli mevduat hesaplarına uyguladığı en yüksek faizi ile birlikte tahsili ile davalının cari hesap borcu olan 23.222,00 TL nin dava tarihinden itibaren değişen oranlarda avans faizi 3095 sayılı kanunun 4/a maddesi gereğince … uyguladığı en yüksek oranda faizi ve KDV si ile birlikte davalıdan tahsiline karar verilmesini talep ve dava etmiştir.
Davalı vekili cevap dilekçesinde özetle; Taraflar arasında imzalanan bayilik sözleşmesi ve ekindeki protokolde bayilik hizmet bedelinin iade edileceğine dair hüküm bulunmadığını, kabul anlamına gelmemek kaydıyla iade için aranacak şartların gerçekleşmediğini, davacının üzerine düşen edimleri yerine getirmemesi nedeniyle sözleşmenin ifa edilemediğini, sözleşmenin ayrılmaz parçası olan protokole göre davacının … marka ve işaretlerini istasyona uygulayarak gerekli olan akaryakıtı temin edeceğini, davacının bu yükümlüğünü uzun süre yerine getirmediğini, pompa ve yazar kasaların montaj ve temini ve işyerinin faal duruma gelmesi için öncelikle ve aciliyetle yapılması lazım gelen işlerin de davacı tarafından uzun süre yerine getirilmediğini, bu işlemlerin sözleşmenin imza tarihinden 10 ay gibi uzun sürede tamamlandığını ve işyerinin ancak 05/06/2008 tarihinde faal hale gelebildiğini, bu tarihe kadar müvekkilinin sürekli yazılı ve sözlü olarak davacıya başvuru yaptığını, teknik servisin gönderilmesini talep ettiğini, ancak terör olayları nedeniyle teknik servisin bölgeye gelmekten imtina ettiğini, davacının kusur ve eylemi nedeniyle geç başlayan ve satış taahhütnamesini yerine getiremeyen müvekkilinden cezai şart talep edilemeyeceğini, 01/04/2009 tarihinde… tarafından yapılan denetim sırasında alınan numunelerden sonra işyerinin mühürlendiğini, alınan rapora göre davacının temin ettiği ürünlerin ulusal marker seviyesinin geçersiz olduğunun tespit edildiğini, yapılan savcılık soruşturması sırasında müvekkile ayıplı mal temin edildiği ispat olunduğundan hakkında kovuşturma yapılmasına yer olmadığına karar verildiğini, bu karara istinaden … tarafından davacıya ve müvekkiline cezai işlem uygulandığını, işyerinin halen mühürlü olduğunu, bu şartlar altında müvekkilinin üzerine düşen edimleri yerine getirmesinin beklenemeyeceğini belirterek davanın reddini istemiştir.
Dava, taraflar arasında akdedilen Bayilik Sözleşmesinin davacı tarafından haklı nedenle feshedildiği iddiasına dayalı bayilik hizmet bedeli, kar mahrumiyeti, sözleşmeyi ihlal nedeniyle cezai şart, asgari alım taahhüdüne aykırılık nedeniyle cezai şart ile cari hesap alacağının tahsili istemlerine ilişkindir.
Taraflar arasında imzalanan 26/10/2007 tarihli protokolün imzalandığı, protokolün 2.maddesinde konusunun, … ile bayi arasında imza edilen akaryakıt bayilik sözlemesi ile ilgili olarak tamamlayıcı nitelikte bir takım ek yükümlülük ve hakların tesisine yönelik hüküm ve koşulların belirlenmesi olduğu, bayilik sözlemesinin feshi halinde bu protokolün (doğmuş ve doğacak haklar saklı kalmak kaydıyla) kendiliğinden hükümsüz hale geleceğinin belirtildiği, protokolün 3.maddesinde bir ay içinde istasyonda akaryakıt satışına başlanamaması halinde gecikilen her gün için mahrum kalınan karın bayiden talep edilebileceği, protokolün 4.maddesinde taraflarca imzalanmış bulunan bayilik sözleşmesinin ve bayilik sözleşmesine ilave olarak imza edilen diğer tüm sözleşmelerin herhangi bir ya da birden fazla maddesinin davalı bayi tarafından ihlal edilmesi durumunda bayinin davacı … ye 200.000,00 USD cezai şart ödeyeceği, protokolün 8.maddesinde davalı bayi satış yerini … standartlarına uygun hale getirerek yapı ve tesislerin kullanılması ile akaryakıt satışı için zorunlu izin, ruhsat ve lisansların temin edilerek fiilen akaryakıt satışına başlama tarihini …/../2007 tarihi (tarih kısmının boş bırakıldığı) olarak beyan ve kabul ettiği, protokolün 10.maddesinde davalı bayinin protokol ve/veya buna uygun olarak akdedilecek sözleşmenin herhangi bir hükmünü kısmen veya tamamen ihlal ettiği veya borç ve taahhütlerini yerine getirmediği takdirde davacının sözleşmeyi derhal fesih hakkına sahip olduğu belirtilmiştir.
…. 26/10/2007 tarih … yevmiye nolu resmi senede göre davalı adına kayıtlı akaryakıt istasyonu yapılacak 162 ada, 88 parsel sayılı taşınmazın tamamı üzerine davacı lehine 15 yıl süre ile intifa hakkı tesisi yapıldığı ve aynı tarihte 500.000,00 TL tutarında ipotek tesis edildiği anlaşılmaktadır.
Taraflar arasında imzalanan 5 yıl süreli 31/10/2007 tarihli Akaryakıt Bayilik Sözleşmesinin yapılan incelemesinde, sözleşmenin 14.maddesinde, davalı bayinin bu sözleşmenin herhangi bir hükmünü kısmen veya tamamen ihlal etmesi durumunda hiçbir ihbar ve ihtara gerek kalmadan davacı …’Ye 200.000,00 USD veya ödeme tarihindeki … döviz satış kuru üzerinden YTL karşılığını cezai şart olarak ödemeyi kabul ettiği, davacı … nin diğer zarar ve ziyanı talep etme hakkının saklı olduğu, 19.maddesinde davalı bayinin sözleşmede yer alan hususlara aykırı davranması halinde davacının davalıya sözleşme şartlarına uymasını yazılı olarak ihtar ederek, akaryakıt teslimatını geçici bir süre durdurabileceği, bayilik teminatını cezai şart olarak irat kaydebileceği, mahrum kalınan kar dahil doğmuş ve doğacak zararı talep edebileceği, sözleşmeyi derhal feshebileceği hususlarının düzenlenerek davacının bu yaptırımlardan herhangi birini yada tamamını davalı hakkında uygulama hakkına sahip olduğu belirtilmiştir.
Aynı tarihli Satış Taahütnamesinin yapılan incelemesinde, davalının bayilik sözleşmesi hükümleri gereğince ve süresince beher yılda asgari 1.000 m3 beyaz ürün satın almayı, satış taahüdünü yerine getirmediği takdirde beher m3 beyaz ürün için 45 USD cezai şart ödemeyi taahhüt ettiği anlaşılmıştır.
Davacı tarafından davalıya asgari alım taahüdüne uyulmadığı belirtilerek cezai şart talep hakkının saklı tutulduğu yönünde 27/06/2008, 14/01/2009 ve 13/10/2010 tarihli yazılar gönderildiği, bu yazılara ait tebliğ belgesinin olmadığı, ancak davalının bu yazıların gönderilmediği yönünden itirazının bulunmadığı anlaşılmıştır.
Davacı tarafından davalıya hitaben düzenlenen 09/04/2009 tarihli yazıda, davalı tarafından süresinde bayilik lisansının çıkarılmadığı, akaryakıt alımına 107 gün gecikme ile 17/03/2008 tarihinde başlandığı, mahrum kalınan karın talep hakkının saklı tutulduğu belirtilmiştir.
Tarafların avukatları arasında imzalanan 10/02/2010 tarihli Uzlaşma Tutanağında, bayinin … nin her ne ad altında olursa olsun ödemiş olduğu KDV dahil 236.00,00 USD bedeli (taahhüt/intifa veya kredi bedeli) tahsil ettiğini kabul ettiği, bayinin bu bedeli 15 yıl süre ile bayilik yapmak ve perakende satış fiyatından olmak üzere toplam 14.650 m3 beyan ürünü … den satın alma karşılığında tahsil ettiğini kabul ettiği, bayinin sözleşme süresi sonunda intifa ilişkisini sona erdirmek istenmesi halinde intifa hakkının kullanılmayan süresinin toplam intifa süresine oranı, ödenmiş taahhüt/intifa veya kredi bedeli ile çarpılarak iade bedeli hesaplanacağı, bayinin hesaplanan iade bedeli … nin kamu bankaları için açıklamış olduğu azami ve asgari USD faiz oranlarının ortalaması üzerinden hesaplanacak faizi ile birlikte ödemeyi kabul ettiği, bayinin … nin sözleme ve eklerinin yürürlükte kaldığı süre içinde doğmuş ve doğacak tüm haklarını (özellikle satış tahhüdünden kaynaklanan cezai şartı) saklı tutttuğunu kabul ve taahhüt ettiği belirtilmiştir.
Davalı tarafından davacıya keşide edilen verdiği 24/11/2009 tarihli 102.800,00 TL bedelli çekin karşılıksız kaldığı, bu nedenle davacı tarafından davalı aleyhine alacağın tahsili için …. esas sayılı icra takibi başlatıldığı anlaşılmıştır.
Davacının davalıya gönderdiği …. Noterliği’nin 27/01/2010 tarihli …yevmine numaları ihtarında, 107.208,85 TL borcun 15 gün içinde ödenmesinin ihtar edildiği anlaşılmıştır.
Davacının davalıya gönderdiği …. Noterliği’nin 17/06/2011 tarihli …yevmiye nolu fesih ihtarında, ihtarda rağmen satış taahüdünün yerine getirilmesi, mevcut borcun ödenmediği, 24 saat kesintisiz mal satışını sürdürecek düzeyde mal ve stok bulundurulmadığı, en son ürün alımının 26/08/2009 tarihinde yapıldığı, sözleşmenin ihlal edildiği belirtilerek sözleşme ve protokolün feshedildiği belirtilmiş olup bayilik hizmet bedeli, kar mahrumiyeti, cezai şart ve bayilik hizmet bedelinin 5 gün içinde ödenmesinin ihtar edildiği, fesih ihtarı davalıya 05/07/2011 tarihinde tebliğ edilmiştir.
Davalının davacıya yönelik herhangi yazısı veya ihtarı bulunmamaktadır.
Deliller toplanmış, dosya bilirkişi kuruluna tevdii olunmuş, tarafların ticari defterleri incelenmek suretiyle düzenlenen 18/06/2014 tarihli bilirkişi heyeti raporunda özetle; Davalının eylemleri ile sözleşme ve protokoldeki edim yükümlülüklerini ifa etmediği bu nedenle davacı tarafından bayilik sözleşmesi ve protokolün haklı nedenle feshedildiği, davalı şirket tarafından davalıya 235.870,42 USD tutarında ödenen bayilik hizmet bedelinin protokole göre 5 yıllık sözleşme süresi karşılığında ödendiği, ifa edilmeyen kısım olan 64.180,34 USD bayilik hizmet bedelinin ödendiği tarihten itibaren ticari faiziyle iadesinin talep edilebileceği, davacının davalıdan cari hesap alacağının 23.222,00 TL olduğu, davalı defterlerinde davacının alacağının 83.966,92 TL göründüğü, defterlerdeki kayıtların davacı defterleri ile uyuşmadığı, davalının istasyonunun faaliyete başlamasının 107 gün gecikmesinden ötürü davacının mahrum kaldığı kar tutarının 35.666,40 USD olduğu(davacının talebinin 1.000,00 USD olduğu), davalı şirketin davacı … den asgari mal alımı ile satmayı taahhüt edip satamadığı miktarın yapılan hesaplamalarda 144.686,48 USD olduğu (davacının talebinin 1.000 USD ile sınırlı olduğu),davacı şirketin protokolün 4.maddesi gereğince 200.000,00 USD cezai şart talep edebileceği (davacının talebinin 1.000,00 USD ile sınırlı olduğu)hesaplanan 200.000,00 USD cezai şartın davalının mahvına sebep olacak düzeyde olup olmadığının mahkemenin takdirinde olduğu belirtilmiştir.
Tarafların itirazı üzerine alınan 13/04/2015 tarihli ek raporda kök raporda değişiklik yapılmasını gerektiren bir husus olmadığı belirtilmiştir.
Bilirkişi heyeti tarafından hesaplanan cezai şartın davalıya ait ticari kayıtlar incelenmek suretiyle davalının ekonomik yönden mahvına neden olabilecek miktarda olup olmadığı hususunda alınan 06/10/2015 tarihli ek raporda, hesaplanan 200.000,00 USD cezai şartın ekonomik yönden bayinin mahvına sebep olacak düzeyde olduğu dikkate alınarak 2009 yılı verilerine göre sermayesinin %26 sını kaybettiği, 2010 yılı işletme esasına göre defter tuttuğu ve bu yılın verilerine göre cezanın azami 1 yıllık satış tutarı olan 155.000,00 TL nin üzerinde uygulanması durumunda davalı bayinin mahvına sebep vereceği görüş ve kanaati belirtilmiştir.
Bilirkişi kök ve ek rapordaki hususların alacak talebi ile ilgili olarak hüküm kurmaya elverişli görülmemesi, tarafların hesaplamalara ilişkin itirazlarını karşılar nitelikte olmadığı anlaşılmakla yeni bilirkişi heyetinden alınan 23/05/2016 tarihli raporda; Davalı bayinin vadesinde ödemeye yapmayarak ve asgari alım tahhüdüne uymayarak sözleşmeyi ihlal ettiği, davacı tarafından sözleşmenin feshinin haklı olduğu, davacı tarafından ödenen 236.000,00 USD hizmet bedelinin sözlemenin kullanılmayan %75,39 una isabet eden 177.920,04 USD sinin davalı bayiden talep edebileceği, davacının talebinin 64.428,00 USD olduğu, bayinin sözleşmeyi ihlal ettiği tespit edildiğinden 200.000 USD cezai şart talep etmesinin protokol ve sözleşmeye uygun olduğu, ancak davacı … nin bayilik hizmet bedelinden kalan alacak talebinin ve asgari alım taahhüdüne aykırılıktan doğan cezai şart alacağının uygun bulunması karşısında ayrıca ikinci bir cezai şart talebinin hakkaniyete uygun olup olmadığının takdirinin mahkemeye ait olduğu, talebin uygun bulunması halinde davacı talebi ile bağlı kalınarak 1.000,00 USD cezai şart alacağının talep edilebileceği, istasyonunun faaliyete geçmesindeki gecikme nedeniyle oluşan kar mahrumiyeti alacağının yerinde görülmediği, 31/10/2007-30/10/2008 tarihleri arası 1.dönem ile 31/10/2008-30/10/2009 tarihleri arası 2. Dönem asgari alım taahhüdü yerine getirilmediği, davacı tarafından gönderilen yazıların tebliğ şerhinin bulunmadığı ve itirazı kayıt koymadan mal vermeye devam edildiğinden bu dönem için cezai şart talep edilemeyeceği, tarafların avukatları arasında imzalanan 10/02/2010 tarihli uzlaşma tutanağı kapsamına göre 31/10/2009-30/10/2010 tarihleri arasında 3. Dönem ile 31/10/2010-05/07/2011 tarihleri arasında 4.dönem için ceza şart talep edebileceği, asgari alım taahüdünde alınan ürün miktarının … kayıtlarına göre tespit edileceği düzenlendiğinden davacı defterlerine defterleri incelenerek hazırlanan 1.rapordaki tespitlere göre davacının talep edebileceği miktarın 75.451,95 USD olduğu, davacının talebinin 1.000,00 USD olduğu, mahkemece sözleşmenin başlangıcından itibaren cezai şart talep edilebileceği kanaatine varılması halinde talep edilebilecek miktarın 162.039,15 USD olduğu, davalı bayinin kendi defter kayıtlarına göre … ye 83.966,92 TL borçlu olduğu, davacının 23.222,00 TL talebi ile bağlı olduğu yönünden görüş belirtilmiştir.
Mahkememizce yapılan yargılama sonucunda 2014/738 Esas sayılı dosyasında “Davanın kabulüne, 64.428,00 USD bayilik hizmet bedeli, 1.000,00 USD kar mahrumiyeti, 1.000,00 USD sözleşmeyi ihlal nedeniyle cezai şart, 1.000,00 USD asgari alım taahhüdüne aykırılık nedeniyle cezai şart olmak üzere toplam 67.428,00 USD nin temerrüt tarihi olan 11/07/2011 tarihinden itibaren Devlet Bankalarının … doları üzerinden açılan 1 yıl vadeli mevduat hesabına uyguladığı azami faiz oranı uygulanmak suretiyle davalıdan tahsili ile davacıya verilmesine, 23.222,00 TL cari hesap alacağının dava tarihinden itibaren avans faizi uygulanmak suretiyle davalıdan tahsili ile davacıya verilmesine,” dair karar verilmiş, kararın davalı tarafça istinaf edilmesi üzerine … Karar sayılı ilamı ile davalı vekilinin istinaf başvurusunun esastan reddine karar verildiği, kararın temyiz incelemesinde … Karar sayılı ilam ile; “.. Davacı, sözleşmenin haklı feshi halinde yukarıda belirtilen iki adet cezai şarttan ancak birini isteyebilecektir. Zira, asgari alım taahhüdüne uymama hali sözleşme hükmünün ihlali niteliğindedir. Mahkemece davacıya sözleşme ve ekleri protokol ve taahhütname uyarınca istenebilecek cezai şartlardan hangisini talep ettiği hususu açıklattırılarak, bu maddelerdeki cezai şartlardan birine ilişkin talebin kabulü gerekirken yazılı şekilde karar verilmesi doğru görülmemiştir. ” kararı bozularak dosya mahkememize gönderilmiştir.
Usul ve yasaya uygun … bozma ilamına uyulmuş, davacı vekiline HMK 119/1-ğ ve 119/2 maddeleri uyarınca … bozma ilamında belirtilen sözleşme ve ekleri protokol ve taahhütname uyarınca istenebilecek cezai şartlardan hangisini talep ettiği hususunu açıklamak üzere 1 haftalık kesin süre verilmesine, bu süre zarfında cezai şartlardan hangisini talep ettiği bildirmediği takdirde davanın cezai şart yönünden açılmamış sayılacağının ihtarı yapılmıştır. Davacı vekilinin 12.05.2023 tarihli sunmuş olduğu dilekçe ile “Bu kapsamda, talebimiz; Protokol’ün 4. ve Bayilik Sözleşmesinin 14. maddeleri doğrultusunda, davalının sözleşme hükümlerini ihlalinden kaynaklanan 200.000 USD cezai şart alacağımızın, şimdilik 1.000 USD tutarındaki kısmının 17.06.2011 tarihli ihtarımızın davalıya tebliğ edildiği 05.07.2011 tarihini takiben ihtarda verilen 5 günlük mehil sonu 10.07.2011 tarihinden itibaren 3095 Sayılı Kanunun 4/a maddesi gereğince Devlet Bankalarının … Doları ile açılmış bir yıl vadeli mevduat hesaplarına uyguladığı en yüksek oranda faizi ile birlikte davalıdan tahsilidir.” talep edildiği görülmüştür.
Toplanan delillere, bilirkişi raporlarına ve tüm dosya kapsamına göre, öncelikle davacı tarafından sözleşmenin feshinin haklı nedene dayanıp dayanmadığının tespiti gerekir. Her nekadar davalı davacının üzerine düşen edimleri yerine getirmemesinden dolayı sözleşmenin ifa edilemediğini iddia etmiş ise de davalı bu iddiasını ispat edememiştir. Davalının vadesinde borcunu ödemediği, bu nedenle davacı tarafından icra takibi başlatıldığı, davalının asgari alım taahhüdüne uymadığı, böylelikle davalının sözlemeyi ihlal ettiği anlaşıldığından davacının bayilik sözleşmesini haklı nedenle feshettiği sonuç ve kanaatine varılmıştır.
Davacı tarafından talep edilen 64.428,00 USD bayilik hizmet bedeli yönünden yapılan değerlendirmede, davacının davalıya 236.000,00 USD bayilik hizmet bedeli ödediği ihtilafsız olup her nekadar 26/10/2007 tarihli protokolün 3.maddesinde davacı tarafından bayiye 5 yıllık bayilik hizmet sözlemesi akdetmesi nedeniyle bayilik hizmet bedeli olarak karşılığında 200.000,00 USD+KDV ödeneceği düzenlenmiş ise de, daha sonra 10/02/2010 tarihinde taraf vekilleri arasında imzalanan uzlaşma tutanağı kapsamına göre davacı tarafından davalıya ödenen KDV dahil 236.000,00 USD bayilik bedelinin 15 yıl süre ile bayilik yapmak karşılığında tahsil edildiğinin kabul edildiği, bu durumda sonradan imzalanan uzlaşma tutanağının dikkate alınması gerektiği, bayilik sözleşmenin fesih tarihine göre kullanılmayan bayilik hizmet süresinin son alınan bilirkişi heyeti tarafından %75,39 olup bu orana isabet eden bayilik hizmet bedelinin 177.920,04 USD olarak hesaplanmakla taleple bağlı kalınarak 64.428,00 USD bayilik hizmet bedelinin yerinde olduğu anlaşılmıştır.
Bayilik sözleşmesinin 14.maddesi ile protokolün 4.maddesine dayanılarak talep edilen 1.000,00 USD cezai şart talebi yönünden yapılan değerlendirmede, protokolün 4.maddesi ile sözleşmenin 14.maddesinde, sözleşmenin bir hükmünün kısmen veya tamamen ihlal edilmesi durumunda 200.000,00 USD cezai şartın talep edilebileceği düzenlenmiş olup davalının sözleşmeyi ihlal ettiği anlaşıldığından ayrıca ilgili sözleşme hükmünde davacının diğer zarar ve ziyanı talep hakkı saklı tutulduğu belirtildiğinden davacının talebinin yerinde olduğu anlaşılmıştır.
Akaryakıt istasyonunun geç faaliyete geçmesi nedeniyle talep edilen 1.000,00 USD kar mahrumiyeti talebi yönünden yapılan değerlendirmede, 26/10/2007 tarihli protokolün 3.maddesinde 1 ay içersinde istasyonda akaryakıt satışına başlanılmaması halinde gecikilen her gün için mahrum kalınan kar talep edileceği belirtilmiş, protokolün 8.maddesinde, davalı bayinin satış yerini davacının standartlarına uygun hale getirerek yapı ve tesislerin kullanılması ile akaryakıt satışı için alınması zorunlu izin, ruhsat ve lisansların temin edilerek fiilen akaryakıt satışına başlama tarihi ../../2007 tarihi olarak yazılmış olup, tarih kısmının boş olduğu anlaşılmaktadır. Dosya kapsamına göre davalının 17/08/2007 tarihinde bayilik lisansı aldığı, ticari defter kayıtlarına göre satışa başlama tarihinin 18/03/2008 olduğu, davacı tarafından davalıya gönderilen ve itiraza uğramayan 04/09/2009 tarihli yazıda da satışa başlama tarihinin 31/11/2007 tarihi olduğu belirtilerek gecikilen sürenin 107 gün olduğunun bildirildiği, davalının bu yazıya itiraz etmediği, böylelikle davalının 1 aylık sürede satışa başlamadığı, davacı tarafından bu durumda talep edilebilecek kar mahrumiyetinin 35.66,40 USD olarak hesaplanmakla davacının 1.000,00 USD talebinin yerinde olduğu anlaşılmıştır.
Asgari alım taahüdüne aykırılık nedeniyle talep edilen 1.000,00 USD cezai şart yönünden yapılan değerlendirmede, davacı tarafça her ne kadar bu kalem nedeniyle cezai şart da talep edilmiş ise de; … bozma ilamı doğrultusunda davacı vekiline sözleşme ve ekleri protokol ve taahhütname uyarınca istenebilecek cezai şartlardan hangisini talep ettiği hususu açıklattırılmış davacı vekilince bu cezai şart talebinden vazgeçildiği için talep reddedilmiştir.
Cari hesap borcunun ödenmemesi nedeniyle talep edilen 23.222,00 TL yönünden yapılan değerlendirmede, davacının ticari defterlerindeki kayıtlara göre 23.22,40 TL alacaklı olduğu, davalının ticari defterlerine göre davacıya 83.966,92 TL borçlu olduğunun tespit edildiği, davalının defterlerindeki borç kaydı dikkate alınarak davacının talebinde haklı olduğu anlaşılmıştır.
Davacı tarafından davalıya gönderilen ihtarnamenin 05/07/2011 tarihinde davalıya tebliği edildiği, ödeme için verilen 5 günün sonunda davalının 11/07/2011 tarihinde temerrüde düştüğü tespit edilmiş, cari hesap alacağı yönünden taleple bağlı kalınarak dava tarihinden itibaren avans faizi uygulanmak suretiyle diğer kabul edilen alacaklar bakımından temerrüt tarihi olan 11/07/2011 tarihinden itibaren Devlet Bankalarının … doları üzerinden açılan 1 yıl vadeli mevduat hesabına uyguladığı azami faiz oranı üzerinden faiz uygulanmak suretiyle davacının talepte bulunabileceği anlaşılmıştır.
Yukarıda açıklanan nedenlerle davanın kısmen kabulüne karar verilerek aşağıdaki şekilde hüküm kurulmuştur.
H Ü K Ü M : Gerekçesi yukarıda açıklandığı üzere;
1-Davanın kısmen kabulüne,
64.428,00 USD bayilik hizmet bedeli, 1.000,00 USD kar mahrumiyeti, 1.000,00 USD sözleşmeyi ihlal nedeniyle cezai şart, olmak üzere toplam 66.428,00 USD nin temerrüt tarihi olan 11/07/2011 tarihinden itibaren Devlet Bankalarının … doları üzerinden açılan 1 yıl vadeli mevduat hesabına uyguladığı azami faiz oranı uygulanmak suretiyle davalıdan tahsili ile davacıya verilmesine,
-23.222,00 TL cari hesap alacağının dava tarihinden itibaren avans faiz uygulanmak suretiyle davalıdan tahsili ile davacıya verilmesine,
-Fazlaya ilişkin talebin reddine,
2- 492 Sayılı Harçlar Kanunu gereğince hesaplanan 8.126,107 TL harçtan peşin alınan 2.148,10 TL harcın mahsubu ile bakiye 5.978,00 TL karar harcının davalıdan tahsili ile Hazineye irat kaydına,
3-Davacı vekille temsil olunduğundan karar tarihinde yürürlükte bulunan Avukatlık Asgari Ücret Tarifesi uyarınca takdir olunan 18.843,89 TL vekalet ücretinin davalıdan tahsili ile davacıya verilmesine,
4-Davalı vekille temsil olunduğundan karar tarihinde yürürlükte bulunan Avukatlık Asgari Ücret Tarifesi uyarınca takdir olunan 9.200,00 TL vekalet ücretinin davacıdan tahsili ile davalıya verilmesine,
5-Davacı tarafından yatırılan 21,15 TL başvurma harcı, 2.148,10 TL peşin harç olmak üzere toplam 2.169,25‬ TL harcın davalıdan tahsili ile davacıya verilmesine
6-Davacı tarafından bozma öncesinde sarf edilen 204,90 tebligat-müzekkere masrafı, 3.300,00 bilirkişi ücreti ile bozma sonrasında yapılan 152,10 TL yargılama masrafı olmak üzere toplam 3.657‬,00 TL yargılama giderinin kabul ve red oranına göre hesaplanan 3.0007,43 TL’nin davalıdan tahsili ile davacıya verilmesine, bakiyesinin davacı üzerinde bırakılmasına,
7-HMK’nın 333.maddesi gereğince kararın kesinleşmesinden sonra yatırılan gider avansının ve delil avansının kullanılmayan kısmının yatırana iadesine,
Dair, davacı vekilinin yüzüne karşı, davalı tarafın yokluğunda kararın tebliğden itibaren 15 gün içerisinde …’da Temyiz Yasa yolu açık olmak üzere verilen karar açıkça okunup usulen anlatıldı. 05/07/2023

Katip …
e-imzalıdır

Hakim …
e-imzalıdır