Görüntülediğiniz mahkeme kararı henüz kesinleşmemiştir. Yararlı olması amacıyla eklenmiştir.

T.C. ANKARA 4. ASLİYE TİCARET MAHKEMESİ
TÜRK MİLLETİ ADINA YARGILAMA YAPMAYA VE HÜKÜM VERMEYE YETKİLİ

T.C.
ANKARA
4. ASLİYE TİCARET MAHKEMESİ
GEREKÇELİ KARAR
ESAS NO : 2021/132 Esas
KARAR NO : 2021/151

DAVA : Kıymetli Evrak İptali (Çek İptali )
DAVA TARİHİ : 03/03/2021
KARAR TARİHİ : 05/03/2021
GEREKÇELİ KARARIN
YAZILDIĞI TARİH : 08/03/2021

Mahkememizde görülmekte olan Kıymetli Evrak İptali (Çek İptali (Hasımsız)) davasının yapılan açık yargılaması sonunda,

İDDİA :
Davacı vekili dava dilekçesinde özetle, keşidecisi müvekkili şirket olan … Bankası …. Şubesi’ne ait …. seri nolu çeklerin müvekkili şirketin elinden rızası dışında çıktığını, ileride telafisi imkansız zararların uğranılmasının önlenmesi için öncelikle tedbir kararı verilerek ödemeden men yasağı kararı verilmesini ve çeklerin iptali ile zayi olduğunun tesptini talep ve dava etmiştir.
SAVUNMA :
Dava hasımsız olarak açıldığından tebligat yapılamamıştır.
YARGILAMA GEREKÇE :
Dava, çek keşidecisi olan davacının elinde bulunan imzalanmış ancak diğer unsurları henüz doldurulmamış çek yapraklarının zayi olması nedeniyle açılan çeklerin kaybolduğu iddiasına dayalı çek iptali istemine ilişkindir.
Zayi nedeniyle kıymetli evrak iptali, kıymetli evrakta hak ile çek arasındaki sıkı bağlılığın, çekin zayi edilmesi halinde ortaya çıkaracağı haksızlıkları önleme ihtiyacından doğmuştur. Yetkili hamil veya lehtar tarafından zayi edilen çekin hak sahipliğini teşhis fonksiyonunu ortadan kaldırarak ve dilekçe sahibinin söz konusu hakka sahip olduğu konusunda bir karine yaratarak bu hakkı çekişmesiz olarak talep etmesini sağlamaya yönelik nizasız kaza yani hasımsız dava konusu bir işlemdir. Asliye Ticaret Mahkemesi tarafından verilecek iptal kararı ile birlikte borçlu, bono, poliçe veya çeki ibraz edilmeden ödeme imkanına kavuşmaktadır (Özkan Gültekin, Öğretide ve Uygulamada Kıymetli Evrakın Ziya ve İptali, Ankara-2006, s.51).
Kıymetli evrak iptali veya çek iptali davalarında amaç; kıymetli evrakı ibraz mecburiyetinde olan ve çekin zilyetliğini kaybetmesi nedeniyle bu zorunluluğu yerine getiremeyen lehtar veya hamile, hakkının mevcudiyetini kanıtlamak bakımından bir imkan sunmak ve çeki ibraz edememekten dolayı alacak hakkını kullanmaktan mahrum kalmasını önlemektir.
6102 sayılı TTK 757 madde hükmünde kıymetli evrakın iptali ve önleyici önlemler konusunda düzenleme yapılmıştır. Yapılan düzenlemede iradesi dışında poliçe elinden çıkan kişi ödeme veya hamilin yerleşim yerindeki Asliye Ticaret Mahkemesi’nden muhatabın poliçeyi ödemekten men edilmesini isteyebilir. Mahkeme, ödemeyi men eden kararında ayrıca muhataba vadenin gelmesi üzerine poliçe bedelini tevdii etmeye izin verir ve tevdii yerini gösterir. TTK. 758 madde hükmünde yapılan düzenleme uyarınca poliçeyi eline geçiren kişinin bilinmesi durumunda mahkeme dilekçe sahibine halinde iade davası için uygun bir süre verir. Verilen süre içinde dava açılmazsa mahkeme muhatap hakkındaki ödeme yasağını kaldırır. TTK 759 madde hükmünde yapılan düzenleme uyarınca poliçeyi eline geçiren kişinin bilinmemesi halinde poliçenin iptaline karar verilmesi istenebilir.
Kıymetli evrakın iptali isteminde bulunan kişi poliçe elindeyken ziyaa uğradığını inandırıcı delillerle ispatlamak ve senedin bir suretini ibraz etmek veya senedin esas içeriği hakkında bilgi vermekle yükümlüdür. Poliçe ile ilgili yapılan bu düzenlemeler TTK 818/1.fıkra (s) bendinde yapılan düzenleme uyarınca çek hakkında ve TTK m 778/1 fıkra (ı) bendi uyarınca bono hakkında da uygulanır.
Kıymetli evrak iptali veya çekin zayii edilmesi nedeniyle iptalini talep etme hakkı TTK 757 madde hükmünde yapılan açık düzenleme uyarınca kıymetli evrak (bono, poliçe, çek) elinden çıkan kişi yani yetkili hamil bu davayı açma hakkına sahiptir. Ödemeyi yapması nedeniyle çek eline geçen keşideci yetkili hamil olarak kabul edilemez. Bu nedenle haricen yaptığı ödeme nedeniyle verdiği çeki geri alan ve bu sırada çeki zayii eden keşideci kaybettiği çekin iptali için zayii nedeniyle iptal davası açamaz. Keşidecinin ödeme nedeniyle çeki geri alması durumunda alacaklı ve borçlu sıfatı birleşir ve çekten kaynaklanan hak sona erer. Bu nedenle çeki zayii eden keşideci hamil sıfatıyla değil, keşideci yani çek hesabı sahibi olarak bu davayı açmış olduğundan açılan davanın dava şartı olan aktif dava ehliyeti bulunmamaktadır. Yüksek Yargıtay yerleşik uygulaması da bu yöndedir (11 H.D.23/06/2014, 2014/6252 E, 2014/11909 K; 11 H.D.14/01/2015, 2014/14490 E, 2015/283 K.)
Kıymetli evrakın (bono, poliçe, çek) iradesi dışında elinden çıkan kişi ödeme yerindeki Asliye Ticaret Mahkemesi’ne veya hamilin yerleşim yerindeki Asliye Ticaret Mahkemesi’nden muhatabın kıymetli evrakı ödemekten men edilmesini isteme hakkı verilmiştir.
Dosya içerisinde toplanan tüm deliller neticesinde; zayii nedeniyle çeklerin iptalini talep eden davacının keşideci, yani çeklerin hesabının sahibi olduğu, yasa uyarınca çekin zayii nedeniyle iptalini talep etme hakkı sadece yetkili hamil veya lehtara tanınmış bir hak olduğundan keşidecinin çekle ilgili iptal talep etme hakkı bulunmadığı, davacının keşideci sıfatıyla aktif dava ehliyeti bulunmadığından açılan davanın dava şartı (aktif dava ehliyeti HMK 114/1-d, 115) yokluğu nedeniyle usulden reddine karar vermek gerekmiştir.

HÜKÜM :Gerekçesi yukarıda açıklandığı üzere;
1-Davacı keşideci olup hasımsız çek iptali davası açma hakkı bulunmadığından HMK 114/d ve 115/2 maddesi uyarınca davanın dava şartı yokluğu sebebiyle usulden reddine,
2-Alınması gerekli 59,30 TL harç peşin alındığından ayrıca harç alınmasına yer olmadığına,
3-Masrafların davacı üzerinde bırakılmasına,
4-Davacı tarafından yatırılan gider avansından arta kalan gider avansının karar kesinleştiğinde talep halinde yatırana iadesine,
Dair dosya üzerinde yapılan inceleme sonucu gerekçeli kararın tebliğ tarihinden itibaren 2 hafta içinde istinaf yasa yolu açık olmak üzere tensiben karar verildi. 05/03/2021

Başkan …
e-imza

Üye …
e-imza

Üye …
e-imza

Katip …
e-imza