Görüntülediğiniz mahkeme kararı henüz kesinleşmemiştir. Yararlı olması amacıyla eklenmiştir.

T.C. … 4. ASLİYE TİCARET MAHKEMESİ
TÜRK MİLLETİ ADINA YARGILAMA YAPMAYA VE HÜKÜM VERMEYE YETKİLİ

T.C.
…
4. ASLİYE TİCARET MAHKEMESİ
GEREKÇELİ KARAR
ESAS NO : 2020/653 Esas
KARAR NO : 2021/185

DAVA : Hal Hakem Kararının İptali
DAVA TARİHİ : 16/12/2020
KARAR TARİHİ : 17/03/2021
GEREKÇELİ KARARIN
YAZILDIĞI TARİH : 22/03/2021

Mahkememizde görülmekte olan Hal Hakem Kararının İptali davasının yapılan açık yargılaması sonunda,
İDDİA :
Davacı vekili dava dilekçesinde özetle; … Büyükşehir Belediyesi Zabıta Daire Başkanlığı tarafından davalı aleyhinde 15/07/2020 tarih 22454 sıra nolu cezalı hal rüsum tutanağı düzenlendiğini, davalının itirazı üzerine … Valiliği Hal Hakem Heyeti Başkanlığı’nın 01/12/2020 tarih 2020-6-00850 karar sayılı ilamı ile bahsi geçen cezalı hal rüsumlarının iptaline karar verildiğini, bunun açıkca usul ve yasaya aykırı olduğunu, öncelikle … Hal Hakem Heyeti Başkanlığı’nın müvekkili … Büyükşehir Belediye Başkanlığı kararını iptal etme yetkisi bulunmadığını, … Hal Hakem Heyeti Başkanlığı’nın yetki alanının … ili ile sınırlı olduğunu, cezalı hal rüsümlarına ilişkin uyuşmazlığa bakma görevinin idari yargıya ait olduğunu, … Hal Hakem Heyetinin görevsiz olduğu konuda karar aldığını belirterek … Valiliği Hal Hakem Heyeti kararının iptaline karar verilmesini talep ve dava etmiştir.
SAVUNMA :
Davalı vekili cevap dilekçesinde özetle; ürünlerin sevkinden önce bildirimde bulunma yükümlülüğünün mal sahibine ait olup komisyoncunun bu aşamada çoğu zaman gönderilen mallardan haberi dahi olmadığını, bu nedenle komisyoncu hakkında hal rüsum cezası kesilmesinin hakkaniyetle bağdaşmadığını, müracaat sahibinin bulunduğu ikamet yeri hal hakem heyetinin kanuna göre yetkili olduğunu, müvekkilinin ikametgahının … olması nedeniyle … Hal Hakem heyetinin yetkili olduğunu, 5957 sayılı kanunun 10.maddesine göre hal hakem heyetinin görevi kapsamında bulunduğunu, hal hakem kararının mevzuatına uygun olduğunu bu nedenle davanın reddine karar verilmesini talep etmiştir.
YARGILAMA GEREKÇE :
Dava, … Valiliği Hal Hakem Heyeti Başkanlığının 01/12/2020 tarihli … karar sayılı hal hakem kararının iptali talebinden ibarettir.
İtiraza konu … Hal Hakem Heyeti karar örneği ve dayanak belge örnekleri, … Büyükşehir Belediyesi Encümen karar örneği, tebligat örnekleri, tutanak tanzimine ilişkin yapılan tespitler ve diğer belge örnekleri dosyada mevcuttur.
… Valiliği İl Hakem Heyetinin karar ve eki belgeler celp edilmiş belgelerin incelenmesinde, … Valiliği Hal Hakem Heyeti Başkanlığının 01/12/2020 tarih … karar sayılı kararında davalı hakkında … Büyükşehir Belediye Encümeninin 08/09/2020 tarih ve 2020/6000 sayılı kararıyla kesinleşen 15/07/2020 tarihli 022454 nolu 918,75 TL, 08/09/2020 tarihli ve 2020/6350 sayılı encümen kararıyla kesinleşen 23/07/2020 tarih ve 022483 nolu 1.485,00 TL, ilgili belediye encümenin 08/09/2020 tarih 2020/6381 sayılı kararı ile kesinleşen 27/07/2020 tarih ve 023068 nolu 1.582,50 TL cezalı hal rüsumu tutanağının oy birliği ile iptaline karar verildiği, kararın 11/12/2020 tarihinde davacıya tebliğ edildiği, davanın 16/12/2020 tarihinde 15 günlük yasal sürede açılmış olduğu anlaşılmıştır.
Hal Hakem Heyeti 5957 sayılı yasanın 10 maddesinde düzenlenmiş olup buna göre “(1) Üreticiler ile meslek mensupları arasında veya meslek mensuplarının kendi aralarında bu Kanunun uygulanmasıyla ilgili olarak ortaya çıkan uyuşmazlıklara çözüm bulmak amacıyla il merkezlerinde bir hal hakem heyeti oluşturulur. Bakanlıkça gerekli görülen ilçe merkezlerinde de hal hakem heyeti oluşturulabilir.
Değeri elli bin Türk Lirasının altında bulunan uyuşmazlıklarda, hal hakem heyetlerine başvuru zorunludur. Bu uyuşmazlıklarda heyetin vereceği kararlar ilam hükmündedir. Bu kararlar 9/6/1932 tarihli ve 2004 sayılı İcra ve İflas Kanununun ilamların yerine getirilmesi hakkındaki hükümlerine göre yerine getirilir. Taraflar, bu kararlara karşı on beş gün içinde hal hakem heyetinin bulunduğu yerde ticarî davalara bakmakla görevli asliye ticaret mahkemesine itiraz edebilir. İtiraz, hal hakem heyeti kararının icrasını durdurmaz. Ancak, talep edilmesi şartıyla hâkim, hal hakem heyeti kararının icrasını tedbir yoluyla durdurabilir. Hal hakem heyeti kararlarına yapılan itiraz üzerine asliye ticaret mahkemesinin vereceği karar kesindir.” şeklinde düzenlenmiş olup, yasada da belirtildiği üzere Hal Hakem Heyetlerinin görevleri üreticiler ile meslek mensupları arasında veya meslek mensuplarının kendi aralarında bu kanunun uygulanması ile ilgili olarak ortaya çıkan uyuşmazlıkları çözmekle sınırlıdır.
5957 sayılı Sebze ve Meyve ile Yeterli Arz ve Talep Derinliği Bulunan Malların Ticaretinin Düzenlenmesi Hakkındaki Kanun’un 1. maddesinde (1)”Bu Kanunun amacı, sebze ve meyveler ile arz ve talep derinliğine göre belirlenecek diğer malların ticaretinin kaliteli, standartlara ve gıda güvenilirliğine uygun olarak serbest rekabet şartları içinde yapılmasını, malların etkin şekilde tedarikini, dağıtımını ve satışını, üretici ve tüketicilerin hak ve menfaatlerinin korunmasını, meslek mensuplarının faaliyetlerinin düzenlenmesini, toptancı halleri ile pazar yerlerinin çağdaş bir sisteme kavuşturulmasını ve işletilmesini sağlamaktır.
Bu Kanun, sebze ve meyveler ile arz ve talep derinliğine göre belirlenecek diğer malların her ne şekilde olursa olsun alımı, satımı ve devri ile toptancı halleri ve pazar yerlerinin kuruluş, işleyiş, yönetim ve denetimine ilişkin usul ve esasları, uygulanacak yaptırımları ve bakanlıklar, belediyeler ile diğer idarelerin görev, yetki ve sorumluluklarını kapsar.” denildiği,
“Hal Rüsumu” başlıklı 8. Maddesinde “(1) Toptancı halinde satılan mallardan yüzde bir, toptancı hali dışında satılan mallardan yüzde iki oranında hal rüsumu tahsil edilir. Ancak Bakanlar Kurulunca aksi kararlaştırılmadıkça, üretici örgütlerince toptancı halinde satılan mallar ile toptancı haline bildirimde bulunmak şartıyla 4 üncü maddenin birinci fıkrasının (a), (b), (ç), (d), (e) ve (f) bentlerinde belirtilen mallardan hal rüsumu alınmaz. Bakanlar Kurulu, Bakanlığın teklifi üzerine hal rüsumu oranlarını, değişen piyasa şartlarına göre, genel olarak veya mal bazında uygulanmak üzere yüzde doksanına kadar azaltmaya veya artırmaya yetkilidir.
(8) Bu Kanun hükümlerine aykırı olarak;
a) Toptancı haline bildirilmeden toptancı hali dışında toptan alınıp satılan, (Ek ibare: 28/03/2013-6455 S.K./71. md) ya da toptancı halinde satılmak üzere bildirimde bulunulup toptancı hali dışında toptan satılan
b) Sınaî üretimde kullanılmak veya ihraç edilmek üzere satın alınıp bu maddenin ikinci fıkrasına aykırı olarak iç piyasada satışa sunulan,
c) Toptancı halinden satın alınmadan veya toptancı haline bildirilmeden perakende satılan,
ç) Miktarına, değerine, üretim şekline veya künyesinde belirtilen diğer hususlara ilişkin gerçeğe aykırı beyanda bulunulan, mallar için hal rüsumu, tespitin yapıldığı yerdeki toptancı halinde bir önceki gün o mallar için oluşan birim fiyatların en yükseği esas alınarak belirlenen toptan satış bedelinin yüzde yirmi beşi oranında cezalı olarak alınır. Hal rüsumunun cezalı olarak alınmasına belediye encümenince karar verilir. Cezalı hal rüsumu tahsil edilen mallar için önceden ödenen hal rüsumu varsa cezalı tahsil edilecek hal rüsumundan mahsup edilir.
(9) Cezalı hal rüsumundan, malları taşıyan nakliyeciler ya da depolayanlar mal sahibiyle birlikte müteselsilen sorumludur.” denilmiştir.
Aynı kanunun “Cezalar” başlıklı 14. maddesinde diğer kanunlara göre daha ağır bir ceza gerektirmediği taktirde, bu kanunun 13, 5, 6, 15 ve 17. Madde hükümlerine aykırı hareket edenlere idari para cezası uygulanacağı ve idari para cezasının uygulanmasının bu kanunda öngörülen diğer müeyyidelerin uygulanmasına engel teşkil etmeyeceği hüküm altına alınmıştır.
Sebze ve meyve ticareti ile toptancı halleri hakkındaki yönetmeliğini 23/2 maddesinde “Belediyeler, ilgili yönetmelik hükümleri saklı kalmak ve yetki alanları içinde olmak kaydıyla, toptancı hali dışında bu Yönetmelik hükümleri çerçevesinde hal zabıtaları aracılığıyla denetim yapma yetkisini haizdir. Sınırı ve mücavir alanları içinde toptancı hali bulunmayan belediyeler, bu denetimi belediye zabıtaları aracılığıyla yerine getirir.” denilmiş, aynı yönetmeliğin 47/1-a maddesinde “1-Kanun, bu Yönetmelik ve ilgili mevzuat hükümlerine aykırı olarak a) Sisteme bildirilmeden toptan alınıp satılan ya da toptancı halinde satılmak üzere bildirimde bulunup toptancı hali dışında toptan satılan mallar için hal rüsumu, tespitin yapıldığı yerdeki toptancı halinde o mallar için oluşan bir önceki gün birim fiyatlarının en yükseği, bir önceki gün fiyat oluşmamışsa o mallar için oluşan en son birim fiyatlarının en yükseği esas alınarak belirlenen toptan satış bedelinin yüzde yirmi beşi oranında cezalı olarak alınır.” denilmiştir.
Dava konusu işlem ile ilgili mevzuat hükümleri birlikte değerlendirildiğinde; davalı şahsa verilen cezanın bir idari para cezası olmadığı, idari para cezalarının gerek yukarıda sözü edilen kanunda ve gerekse ilgili yönetmelikte farklı maddelerde düzenlendiği, bu durumda yukarıda anılan yasa ve yönetmelik hükümleri uyarınca malların toptan satış bedeli üzerinden hesaplanan hal rüsumunun cezalı olarak istenilmesi ve söz konusu tutarın belediyeye ait bir gelir niteliğinde olması nedeni ile davaya konu edilen belediye encümen kararının iptali istemi ile açılan davanın 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanununun 2. Maddesinin 1. Fıkrasının a bendi hükmü uyarınca idari yargı yerinin görevi alanına girdiği (Uyuşmazlık Mahkemesinin Hukuk Bölümü 2016/307 Esas, 2016/608 Karar sayılı İlamında belirtildiği gibi), dolayısı ile kanunda görev ve yetkisi belirlenen Hal Hakem Heyetinin görev alanına girmediği, bu nedenle Hal Hakem Heyetinin görev alanına girmeyen uyuşmazlıkta talebin görev yönünden reddine karar verilmesi gerekirken işin esasına girerek karar vermesi kanuna aykırı olduğundan davacı belediyenin itirazının kabulüne, Hal Hakem Heyeti kararının iptaline karar vermek gerekmiştir.

HÜKÜM :Gerekçesi yukarıda açıklandığı üzere;
1-Davanın Kabulü ile,
… Valiliği Hal hakem Heyeti Başkanlığının 01/12/2020 tarihli … Karar sayılı kararının İPTALİNE,
2-Alınması gerekli 59,30 TL harçtan peşin yatırılan 54,40 TL harcın mahsubu ile eksik kalan 4,90 TL harcın davalıdan tahsili ile hazineye irat kaydına,
3-Davacı tarafından yatırılan 54,40 TL başvurma harcı, 54,40 TL peşin harcı olmak üzere toplam 108,80 TL harcın davalıdan alınarak davacıya verilmesine,
4-Davacının yargılama gideri olarak 94,00 TL tebligat posta gideri olarak sarf ettiği yargılama giderinin davalıdan alınarak davacıya verilmesine,
5-Davacı tarafından yatırılan gider avansından bakiye kalan miktarın karar kesinleştiğinde davacıya iadesine,
6-Davacı kendini vekille temsil ettirdiğinden A.A.Ü.T.’nin 13/2 maddesi uyarınca hesaplanan 3.986,25 TL vekalet ücretinin davalıdan tahsili ile davacıya verilmesine,
Dair, davalı vekilinin yüzüne davacı vekilinin yokluğunda yapılan açık yargılama sonunda kesin olmak üzere oy birliği ile verilen karar açıkça okunup usulen anlatıldı. 17/03/2021

Başkan …
e-imza

Üye …
e-imza

Üye …
e-imza

Katip …
e-imza