Görüntülediğiniz mahkeme kararı henüz kesinleşmemiştir. Yararlı olması amacıyla eklenmiştir.

T…. 4. ASLİYE TİCARET MAHKEMESİ
TÜRK MİLLETİ ADINA YARGILAMA YAPMAYA VE HÜKÜM VERMEYE YETKİLİ

T.C.
ANKARA
4. ASLİYE TİCARET MAHKEMESİ
GEREKÇELİ KARAR
ESAS NO : 2018/137 Esas
KARAR NO : 2021/303

DAVA : Alacak (Satış Sözleşmesinden Kaynaklanan)
DAVA TARİHİ : 20/02/2018
KARAR TARİHİ : 14/04/2021
GEREKÇELİ KARARIN
YAZILDIĞI TARİH : 26/04/2021

Mahkememizde görülmekte olan Alacak (Satış Sözleşmesinden Kaynaklanan) davasının yapılan açık yargılaması sonunda,

İDDİA :
Davacı vekili dava dilekçesinde özetle; Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanlığınca izin verilen Avrupa Birliği üye ülke menşeli teknik şartnameye uygun 7000 ton dondurulmuş karkas etin ithali için taraflar arasında 02/10/2017 tarihli sözleşmesinin imzalanması sonrasında yüklenicinin idareye 1.036.000 EURO teminat verdiğini ancak idarenin 21/01/2018 tarihinde sözleşmeyi belirtilen sürede teslim yapılmadığı gerekçesi ile feshederek teminatı gelir kaydettiğini ve cezai şart miktarı olan 1.989.772,98 EURO miktarı ise başka bir sözleşme olan 05/10/2017 tarihli 34 bin ton karkas et sözleşmesinden kaynaklanan hakedişlerden tahsil ettiğini, iddiaya göre gecikme olmadığı halde sözleşmenin haksız feshi sonucunda tahsil edilen toplam 3.025.772,98 EURO’nun işleyecek faizi ile birlikte davalıdan tahsiline karar verilmesini dava ve talep etmiştir.
SAVUNMA :
Davalı vekili cevap dilekçesi ile özetle; Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanlığınca izin verilen Avrupa Birliği üye ülke menşeli teknik şartnameye uygun 7.000 ton dondurulmuş karkas etin ithali için taraflar arasında 02/10/2017 tarihli sözleşmenin imzalanması sonrasında idareye 1.036.000 EURO teminat verildiği ancak idarenin 21/01/2018 tarihinde sözleşmeyi belirtilen sürede teslim yapılmadığı gerekçesi ile feshederek teminatı gelir kaydettiğini ve cezai şart miktarı olan 1.989.772,98 EURO miktarı ise M.K.950.maddesi gereği başka sözleşmeden kaynaklı olarak hapis hakkını kullanarak tahsil edildiği, gecikme olduğundan sözleşmenin haklı feshedildiğinden haksız ve dayanaksız davanın reddine karar verilmesini talep etmiştir.
YARGILAMA VE GEREKÇE :
Dava, taraflar arasında tanzim edilen sözleşme uyarınca davacının ithal ederek davalıya teslim etmesi gereken etlerin süresinde ve sözleşme koşullarına uygun teslim edilmediği iddiasıyla sözleşmenin feshedilerek teminat mektubunun irat kaydedilmesi ve cezai şartın tahsilinin haksız olduğu iddiasıyla tazmini konularına ilişkindir.
Adalet Bakanlığına yazılan müzekkereye verilen cevapta davacının teminattan muaf olduğunun bildirilmiştir.
Taraflar arasında tanzim edilen sözleşme ve ekleri tarafların delilleri celp edilerek oluşturulan bilirkişi heyetinden rapor aldırılmış bilirkişi heyeti 10/06/2019 tarihli raporunda özetle; 24/10/2010 tarihli resmi gazetede yayınlanan Avrupa menşeli bazı tarım ürünlerinin ithalatında tarife kontenjanı uygulanmasına ilişkin tebliğ ile Türkiye’ye taahhüt edilen tarife kontenjanı kapsamında Ekonomi Bakanlığınca EBK adına 14.100 ve 5.000 tonluk tarife kontenjanı tahsis edildiğini, söz konusu kontenjan kapsamında davacı … firması ile 7.000 ton ABD menşeli dondurulmuş sığır karkas ithalatı için 02/10/2017 tarihinde sözleşme yapıldığını, sözleşmenin 6.4 maddesinde; ” yüklenici, sözleşmeye konu etleri idareye ait Sakarya Et Kombinası Müdürlüğü, Denizli Et Kombinası Müdürlüğü, Sincan Et Kombinası Müdürlüğü, Adana Et Kombinası Müdürlüğü, Sivas Et Kombinası Müdürlüğü, Yozgat Et Kombinası Müdürlüğü, Diyarbakır Et Kombinası Müdürlüğü depoları ile bu illerde ve İstanbul’da idarenin göstereceği yerlere DAP teslim edilecektir.” hükmünün yer aldığını, teslim edilecek yer, miktarlar ve tarihleri belirtildiğini, 7.maddeye göre 7.000 ton kemikli sığır etinin birim fiyatının 3,70 EURO/kg ile çarpımı sonucu oluşacak toplam bedelin 25.900.000 EURO olduğunu, dosyada ihale işlem dosyası, fatura komisyon raporları, kombinaya teslimat belgeleri, kesimhane bilgileri celp edildikten sonra asıl raporu tanzim edileceğini belirtmişlerdir.
İlgili bilgi ve belgeler sunulduktan sonra bilirkişi heyetinden rapor aldırılmış bilirkişi heyeti 05/06/2020 tarihli ek raporunda özetle; taraflar arasında 02/10/2017 tarihli sözleşme imzalanmış olup AB menşeli 7000 ton dondurulmuş sığır karkas et ithalatının yurt dışından ithal edilerek EBK’ya teslim edileceğinin kararlaştırıldığını, işin bedelinin toplam 25.900.000 EURO olduğunu, teslim yer ve şeklinin 6.maddede düzenlenmiş olup davalı kuruma ait çeşitli illerdeki et kombinası müdürlüğüne tesliminin ön görüldüğünü, 13.maddeye göre ilk mal teslimatının sözleşmenin imzalandığı tarihten en geç 20 gün sonra yapılacağını, teslimatın sözleşme tarihinden itibaren 80 gün sonra tamamlanacağının belirtildiğini, dosya kapsamındaki belge ve bilgiler ile davalı idarenin 23/01/2018 tarihli fesih yazılarına göre davacı yüklenicinin sözleşme kapsamında yükümlülüklerini yerine getirdiğini, bu konuda geç teslim hariç olmak üzere taraflar arasında bir ihtilafın bulunmadığını, 20.maddede idarenin cezasız süre uzatımı yapabileceği hallerin düzenlendiğini, buna göre “idarenin sözleşmenin ifasına ilişkin yükümlülüklerini yüklenicinin olmaksızın ön görülen süre içinde yerine getirmemesi ve bu sebeple sorumluluğun yükleniciye ait olmayan gecikmelerin meydana gelmesi, bu durumun taahhüdün yerine getirilmesine engel olacak nitelikte olması ve yüklenicinin bu engeli ortadan kaldırmaya gücünün yetmemiş olması halinde işi engelleyici sebeplere ve yapılacak işin niteliğine göre işin bir kısımın veya tamamına ait süre en az gecikilen süre kadar uzatılır.” denildiğini, 22.maddeye göre teslimatın gecikmesi halinde yükleniciye yazılı bildirimde bulunacak ve 5 gün süre verilerek geciken her takvim günü için zamanında teslim edilmeyen mal bedelinin %0,5 oranında gecikme cezası uygulanacağının düzenlendiğini, davacı yüklenicinin sözleşmede belirtilen şartlara uygun sığır eti imalatına izin verilen ülkelerde faaliyet gösteren ve bakanlıkça onay verilen kesimhanelerde üretim yaptığını, Tarım Bakanlığının sığır eti ithalatına izin verilen AB üye menşeli veteriner sağlık sertifikalı evcil büyük baş hayvanların taze soğutulmuş dondurulmuş etlerinin davalıya teslim edildiğini, bu hususta taraflar arasında anlaşmazlık bulunmadığını, ihtilafın geç teslim edilmesinden kaynaklandığını, teknik şartnamenin ikinci maddesinde yazılı hayvan ırkları ile ilgili idare tarafından ihtilafa düşüldüğünü, bu sebeple kesimlere ara verilmiş ve teslimatta idareden kaynaklanan gecikmeler oluştuğunu, bu kapsamda 20/11/2017 tarih ve E.27356 sayılı Et Süt Kurumu işlem yazısıyla görevli heyetler tarafından kesime alınacak hayvanların ırkları konusunda tereddüte düşüldüğünden kesimin aksaması sebebiyle yalnızca üçüncü kısma uygulanmak üzere 6 gün cezasız ek süre verildiğinin belirtildiğini, sözleşmenin imzalanmasından itibaren 20 gün içinde yüklenici tarafından karkas et teslimi yapılacakken davalı idarenin hayvan ırkları hususunda 17/10/2017 tarihi itibariyle ve devam eden süreçte tereddüte düşmüş olması ve yükleniciye bu husus giderilinceye kadar et teslimini durdurmasına rağmen aradan 1 ay geçtikten sonra 20/11/2017 tarihinde yalnız üçüncü kısım teslimat için 6 gün gibi kısa bir süre verildiğini, oysa bu husus uzun bir süre devam etmiş ve sevkiyatın davalı idare tarafından durdurulması önceki kısım teslimatların süre bakımından uzamasına sebebiyet vermiş olması hasebiyle verilen 6 günlük cezasız sürenin kısa olduğunu, sözleşmenin yapıldığı tarihten 4 gün sonra 6/10/2017 tarihinde görevlendirilen veteriner hekimler göreve başlamış olmalarına rağmen 17/10/2017 tarihine kadar kesimin yapılamadığını, davacı şirketin davalı kuruma verdiği 27/11/2017 tarihli işlem yazısında “Kurumunuza bağlı Sivas et kombinanıza ulaşmış olan 5 tır donuk karkas etimiz depolarında yeterli düzeyde yer olmaması nedeniyle 13 gündür teslim alınmamaktadır. Bu nedenle donuk karkas eti için kesimlerimizi durdurmuş bulunmaktayız. Yeni sevkiyat ve depolama adresleri bildirildikten 7 gün sonra kesimlere başlanacaktır. Bu sebeple malların en kısa sürede teslim alınarak mağduriyetin giderilmesini talep ederiz.” denildiğini, aynı şekilde 30/11/2017 tarihli yazıda da Sivas kombinasına intikal eden 7 tırdan geriye kalan 3 adedinin boşlatmada kısıntı bulunduğunu belirttiğini, yine davacı tarafından kuruma yazılan 30/11/2017 tarihli yazıda mezbaha onaylarının iptal edilmesi, hayvan ırkları ile ilgili kesim programının aksaması, diğer ilçelerdeki mezbahaların onay süreçleri gümrük kapısında analiz sonuçlarının çıkış süresi nedeniyle teslimatta zaman kaybının yaşandığı gerekli sürenin verilmesinin istendiğini belirtmişlerdir.
Raporda devamla; tüm bu yazışmalar ve yazışmaların kronolojik sırası dikkate alındığında hayvan ırkları ile ilgili idare tarafından ihtilafa düşmesi sebebiyle Polonya’da bulunan ….isimli kesimhane onaylarının Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanlığınca iptal edilmesi sonucu kesimlerin ve sevkiyatın durdurulması, yeni kesimhanelere onay verilmesi süreci, davalı idarenin depolarında yeterli düzeyde yer olmaması/kapasitesi sebebiyle gelen tırların boşaltılmamasındaki geçen süreler, tırların boşaltılmaması sebebiyle ardışık sevkıyatın zaman açışından aksaması, idarenin belirlediği veteriner hekimlerin görevlendirilmesi ve mezbahaneye geç intikal etmeleri, idarenin muayene ve kabul komisyon işlemlerinin geç yapılmış olması nedenleriyle edimin ifası sürecinde davacı yükleniciden kaynaklanmayan geç teslimlerin gerçekleştiğini ve bu geç teslimin de idareden kaynaklandığının tespit edildiğini, ancak teslimat miktarları dikkate alındığında 2017 Kasım ayında toplam 995 ton teslimat yapıldığı, yaşanan gecikmelerin sözleşmede belirtilen teslimat miktarının çok uzağında kaldığının tespit edildiğini, davacı tarafından teslim edilen toplam miktarın 1.532.877,10 kg teslim edilmeyen miktarın ise 5.467.122,90 kg olduğunu, davalı kurumun davacı şirkete yazdığı yazıda taleplerinin incelenmesi sonucu birinci kısma uygulanmak üzere 12/11/2017 – 31/11/2017 tarihlerinde 50 gün, ikinci kısma uygulanmak üzere 12/12/2017 – 31/12/2017 tarihinde 20 gün cezalı ek süre verildiğinin belirtildiğini, 22/01/2018 tarihli işlem yazısında ise sözleşmenin feshedilmesi tahakkuk ettirilen 1.989.772,98 EURO gecikme cezasının teminat mektubunun irat kaydedilmesi suretiyle tahsili için makam oluruna sunulduğu ve neticede gecikme cezası kaydedilmesine karar verildiğini, davacıya hitaben yazılan yazıda teminatın irat kaydedildiğinin bildirildiğini yine 26/01/2018 tarihli yazı ile birinci ve ikinci kısım teslimatların eksik üçüncü kısım teslimatın hiç gerçekleştirilmemiş olduğunu, bunun için 1.989.772,98 EURO gecikme cezası tahakkuk ettirildiğini, sözleşmenin 23.maddesine göre yüklenici tarafından taahhüt edilen miktar tamamlanmadığından sözleşmenin feshedilmiş olup 1.036.000 EURO tutarındaki teminat mektubunun irat kaydedildiğinin davacı şirkete bildirildiğini belirtmişlerdir.
Sözleşmenin 13.1 maddesine göre edimin ifa süresi 80 gün olup bu sürenin uzatım ile birlikte (80 + 70=) 150 gün olduğunu, ayrıca 20/11/2017 tarihli yazıda 6 gün cezasız süre verildiğini, bu durumda idarenin yükleniciye 156 gün süre verdiğini, sözleşmenin imzalandığı 02/10/2017 tarihinden itibaren 156 gün eklendiğinde süre sonunun 06/03/2018 olduğunu, yani bu tarihe kadar uzadığını, buna rağmen 23/01/2018 tarihli yazıdan anlaşılacağı üzere süre tamamlanmadan 1 ay 12 gün önce sözleşmenin haksız olarak süresinden önce feshedildiğini, buna bağlı cezai şart tahsilinin de başka sözleşmeden kaynaklanan kesinti yoluyla tahsilinin haksız olduğunun tespit edildiğini, diğer yandan davalı sözleşmeyi feshetmesi halinde uygulanacak usul ve esasların sözleşmenin 22.1 maddesinde yer aldığını, bu maddeye göre idare sözleşmeyi feshetmeden önce yükleniciye yazılı bildirimde bulunmasının gerektiğini, ihale işlem dosyasında böyle bir bildirim yaptığına dair belgeye rastlanmadığını, davacının davalıdan talep edebileceği alacağın davalı tarafından irat kaydedilen teminat miktarı olan 1.036.000 EURO ile davalı tarafından tahakkuk ettirilerek işbu davanın konusunu oluşturmayan 05/10/2017 tarihli sözleşmeden kaynaklanan hak edişlerden tahsil edilen 1.989.772,98 EURO cezası şart istirdat miktarı olmak üzere toplam 3.025.772,98 EURO olduğunu belirtmişlerdir.
İtiraz üzerine bilirkişi heyetinden ek rapor aldırılmış bilirkişi heyeti 27/10/2020 tarihli ek raporunda özetle; 02/10/2017 tarihli sözleşmenin 13.1 maddesine göre edimin ifa süresinin 80 gün olduğunu, davalı kurumun 20/11/2017 tarihli ve 11/12/2017 tarihli yazılarıyla sözleşme süresine ek olarak 70 günlük süre tanındığını, ayrıca 20/11/2017 tarih ve E.27356 sayılı işlem yazısıyla cezasız 6 gün süre verildiğini, bu durumda davalı idare tarafından yükleniciye 156 gün ek süre tanınmış olduğunu, buna göre süre sonunun 06/03/2018 olduğunu, buna rağmen davalı kurumun bu süre dolmadan 1 ay 12 gün önce 23/01/2018 tarihinde sözleşmeyi haksız olarak süresinden önce feshettiğini, buna bağlı cezai şart tahsilinin de başka sözleşmeden kaynaklanan hak edişlerden kesinti yoluyla tahsilinin haksız olduğunu, mahkeme tarafından sözleşmenin feshedilmesinde “müterafik kusur” ön görmesi halinde Yargıtay içtihatlarına göre teminat mektubunun nakde çevrilmesinin mümkün olmadığını, aynı şekilde ceza koşulu olarak gelir kaydedilemeyeceğini belirtmişlerdir.
İtiraz üzerine bilirkişi heyetinden sözleşmenin 22.1 maddesi uyarınca cezai şart uygulanmasına ilişkin koşullar yönünden ek rapor aldırılmış bilirkişi heyeti son ek raporunda; 02/10/2017 tarihli sözleşmenin teslimatın gecikmesi başlıklı 22.1 maddesinin “mücbir sebepler dışında yüklenicinin malları 6.4 maddesinde verilen sürede teslim etmemesi halinde idare tarafından yükleniciye yazılı bildirim yapılır ve 5 gün süre verilerek gecikilen her takvim günü için zamanında teslim edilmeyen mal bedelinin %0,5 oranında gecikme cezası uygulanır.” şeklinde olduğunu, önceki raporda belirtildiği üzere davalı idarenin sözleşmenin 22.1 maddesine göre cezai şart tayin ettiği ancak bu madde de yazılı usul olan “yükleniciye yazılı bildirim yapılarak 5 gün süre verilir.” şeklindeki evraklara dosya kapsamında rastlanmadığının tespit edildiğini, dosyaya sunulan evraklarda sözleşmenin 22.1 maddesine göre usule uygun 5 günlük süre verildiğine ilişkin ihtarname tebliğine ilişkin evrak bulunmadığını, ihtarname tebliğ edilmediğinden davacının kusurundan kaynaklanan teslim edilmeyen mallar olup olmadığı ve miktarı ile gecikilen süreye ve uygulanacak ceza miktarı hesabının yapılmasının mümkün olmadığını belirtmişlerdir.
Toplanan deliller ve tüm dosya kapsamından; taraflar arasında tanzim edilen sözleşme uyarınca davacı yüklenici tarafından sözleşme ve eklerinde belirtilen şartlara uygun şekilde 7000 ton AB menşeli dondurulmuş sığır karkas etinin ithal edilerek belirlenen sürede davalıya ait kombinalara tesliminin ön görüldüğü, gerek kesimhane kontrol ve onaylarının uzun sürmesi gerek bazı kombinaların teslimi geciktirmesi nedeniyle süresinde teslimatların yapılamadığı ve idare tarafından ek süreler verilmesine rağmen süre dolmadan sözleşmenin feshedilerek teminat mektubunun nakde çevrildiği, ayrıca başka ihaleden olan hak edişlerindeki alacakların idare tarafından tahsil edildiği iddiasıyla haksız olarak tahsil edilen bu bedellerin faizi ile birlikte iadesi talebiyle derdest davanın açıldığı anlaşılmıştır.
Taraflar arasında tanzim edilen sözleşme ve ekleri, ihtarnameler, yazışmalar, bilirkişi raporları ve tüm dosya kapsamına göre, davacı şirket ile davalı kurum arasında 02/10/2017 tarihinde tanzim edilen sözleşme uyarınca davacı şirketin 7000 ton AB menşeli dondurulmuş sığır karkas etini ithal edip davalı kurumun belirlenen kombinalarına 80 gün içerisinde tesliminin ön görüldüğü, davacı tarafından bir kısım malların teslimatının yapıldığı, bir kısım malların davalı kurumun sözleşme uyarınca belirlenen kombinalarına teslimat için götürülmesine rağmen kapasite ve diğer bazı sebeplerden dolayı teslim alma işinin kurum tarafından geç yapıldığı, sözleşmeye göre sözleşmenin imzalanmasından sonra oluşturulacak veteriner hekim heyeti tarafından teknik şartnameye göre hayvan ırklarının belirlenmesi gerektiği ancak kurumun oluşturduğu bu heyet tarafından hayvan ırkı belirlemede ihtilafa düşülmesi nedeniyle sürecin uzadığı ve bunun için 6 günlük ek süre tanındığı, idareden kaynaklanan geç teslimlerden dolayı çeşitli tarihlerde toplam 76 günlük ek süre verildiği, bu durumda sözleşmenin süresi 06/03/2018 tarihine kadar uzamış olduğu halde davalı kurum tarafından 23/01/2018 tarihinde sözleşmenin tamamlanmasına 43 gün kala sözleşmeyi feshettiği, yapılan fesih işleminin haksız olduğu anlaşıldığından sözleşmenin feshi nedeniyle nakde çevrilen teminat mektubu bedelinin davacı tarafa iadesine karar vermek gerekmiştir.
Ayrıca her ne kadar davalı idare tarafından sözleşmenin 22.maddesi uyarınca gecikme cezası uygulanmış ise de bu maddeye göre verilen sürede malın teslim edilmemesi halinde idare tarafından yükleniciye yazılı bildirim yapılarak 5 gün süre verilmesi ve bu şartlar oluştuktan sonra gecikilen her gün için teslim edilmeyen mal bedelinin %0,5 oranında gecikme cezası uygulaması gerekirken davalı kurumun bu bildirimi (ihtarname) tebliğ etmeden gecikme cezası uyguladığı, bu nedenle yapılan ceza uygulaması sözleşmeye aykırı olduğundan davacıya iadesine karar vermek gerekmiştir.

HÜKÜM :Açıklanan gerekçeye ve dosya kapsamına göre;
1-Davanın kabulüne 1.036.000 EURO kesin teminat mektubu bedeli ile başka sözleşmeden dolayı davalının davacıdan tahsil ettiği 1.989.772,58 EURO olmak üzere toplam 3.025.772,98 EURO’nun dava tarihi olan 20/02/2018 tarihinden itibaren devlet bankalarının EURO cinsinden açılmış bir yıl vadeli mevduat hesabına ödediği en yüksek faizi ile birlikte davalıdan tahsili ile davacıya verilmesine,
2-Alınması gerekli 965.844,28 TL harçtan peşin alınan 240.277,77 TL harcın tahsili ile eksik kalan 725.566,51 TL harcın davalıdan tahsili ile hazineye gelir kaydına,
4-Davacı tarafından peşin yatırılan 35,90 TL başvurma harcı ile 240.277,77 TL peşin/nispi harcı olmak üzere toplam 240.313,67 TL’nin davalıdan tahsili ile davacıya ödenmesine,
5-Davacı tarafından karşılanan 147,30 TL tebligat ve posta gideri ile 9.000,00 TL bilirkişi ücreti olmak üzere toplam 9.147,30 TL yargılama giderinin davalıdan alınarak davacı tarafa ödenmesine,
6-Davalı tarafından yapılan yargılama giderlerinin davalı üzerinde bırakılmasına,
7-Taraflarca yatırılan gider avansından arta kalan gider avansının karar kesinleştiğinde yatırana iadesine,
8- Davacı taraf kendini vekille temsil ettirdiğinden A.A.Ü.T.uyarınca hesaplanan 230.016,35 TL vekalet ücretinin davalıdan alınarak davacı tarafa ödenmesine,
Dair taraf vekillerinin yüzüne karşı gerekçeli kararın tebliğinden itibaren 2 haftalık süre içerisinde mahkememize verilecek dilekçe ile istinaf yolu açık olmak üzere oy birliğiyle karar verildi. 14/04/2021

Başkan …
e-imza

Üye …
e-imza

Üye …
e-imza

Katip …
e-imza