Görüntülediğiniz mahkeme kararı henüz kesinleşmemiştir. Yararlı olması amacıyla eklenmiştir.

T.C. … 4. ASLİYE TİCARET MAHKEMESİ

TÜRK MİLLETİ ADINA YARGILAMA YAPMAYA VE HÜKÜM VERMEYE YETKİLİ

T.C.
…
4. ASLİYE TİCARET MAHKEMESİ
GEREKÇELİ KARAR
ESAS NO : 2017/875 Esas
KARAR NO : 2023/35
BAŞKAN : … …
ÜYE : … …
ÜYE : … …
KATİP : … …
DAVACI : … – (T.C.:…)
VEKİLLERİ …
DAVALI : 1- … – …
VEKİLİ : Av. … -….
DAVALI : 2- … – …
DAVA : Menfi Tespit (Hizmet Sözleşmesinden Kaynaklanan)
DAVA TARİHİ : 28/12/2017
KARAR TARİHİ : 18/01/2023
GEREKÇELİ KARARIN
YAZILDIĞI TARİH : 02/02/2023
Mahkememizde görülmekte olan Menfi Tespit (Hizmet Sözleşmesinden Kaynaklanan) davasının yapılan açık yargılaması sonucunda;
Dosya incelendi.
GEREĞİ DÜŞÜNÜLDÜ :
İDDİA VE İSTEK :
Davacı vekili sunduğu dava dilekçesinde özetle; müvekkili şirket ile davalı … Yapı arasında 13/07/2017 tarihinde yapılan malzeme satış sözleşmesi kapsamında, … Yapı’mn 4.100 m3 C 25 betonu müvekkilinin yapımım üstlendiği inşaata dökmeyi üstlendiğini, taraflarca 95 TL birim fiyat üzerinde anlaşılarak 13/07/2017 tarihli ve 50.000,00-TL bedelli, 10/08/2017 tarihli ve 50.000,00-TL bedelli, 20/01/2018 tarihli ve 360.000,00-TL bedelli olmak üzere toplamda 4.600,00-TL’lik çeklerin davalıya aym tarihte teslim edildiğini, sözleşme tarihi ile aynı olan 50.000,00-TL’lik olan çekin peşinat olarak aym gün ödendiğini, 10/08/2017 tarihli olanın da ibrazında bankadan ödendiğini, çeklerin tesliminden sonra sözleşmeye istinaden teslim edilmesi gereken nitelikte betonun teslim edilmediğini, davalı tarafından sözleşmede belirlenen nitelikte beton teslim edilmemesi üzerine, müvekkilinin İnşaatı İçin gerekli olan betonu, bedelini doğrudan bankadan havale yapmak suretiyle satm almak zorunda kaldığını, davalı tarafından sözleşme kapsamındaki betonun sadece peşinat olarak ödenen 50.000,00- TL’lik kısmının teslim edildiğini, devam eden süreçte müvekkili şirketin davalı … Yapı’ya inşaatı için gerekli betona karşılık 20/02/2018 tarihli ve 70.000,00-TL bedelli HSBC Bank çeki ile 25/02/2018 tarihli ve 70.000,00-TL bedelli HSBC Bank çeki olmak üzere 2 adet daha çek verdiğini, bu çeklere karşılık da beton teslimin olmadığını, davalı … Yapı’mn, kendisine ait olan Akyurt’daki beton santralinden bir kısım teslimatları da … Gıda üzerinden yaptığını ve müşterilerden aldığı çekleri de … Gıda’ya ciro ederek kendisinin teslim etmediği beton karşılığı çeklere ilişkin menfi tespit davası ve tedbirden muvazaalı olarak kurtulmaya çalıştığını, bir diğer anlatımla … Yapı ve … Gıda birlikte kullandıkları beton santralı üzerinden, … Yapı’nın aldığı çekleri kötü niyetli olarak aralarında cirolayarak borçluların çeklere ilişkin tedbir almalarını engelleyerek haksız kazanç sağladıklarımnı davalı … Yapı Şirketinin çekler karşılığı olarak müvekkiline teslim etmesi gereken betonu teslim etmediğinden bu çeklerin müvekkili tarafından ödenmek zorunda kalınması halinde müvekkili açısından telafisi imkansız zararlar doğuracağını beyanla müvekkilinin davaya konu 20/01/2018 tarihli ve 360.000,00-TL, 20/02/2018 tarihli ve 70.000,00-TL, 25/02/2018 tarihli ve 70.000,00-TL bedelli çekler yönünden davalılara borçlu olmadığının tespitine, davalılar aleyhine %20’den aşağı olmamak üzere kötü niyet tazminatına hükmedilmesine karar verilmesini talep etmiştir.
CEVAP VE SAVUNMA :
Davalı vekili sunduğu cevap dilekçesinde özetle; müvekkili şirketin kuruluşundan bu tarafa inşaat malzemelerinin toptan ticareti alanında faaliyet gösterdiğini, işini iyi yapan köklü bir firma olduğunu, bu alanda farklı müşteri kitlesine sahip olduğunu ve müşteri memnuniyetini sağladığını, davacı tarafın, müvekkili şirket ile diğer davalı … Yapı arasında muvazaalı şekilde çek cirolandığmı ve bu durumun tarafların kötü niyetinin ispatı olduğuna İlişkin iddiasımn mesnetsiz olduğunu, hiçbir şekilde gerçeği yansıtmadığını, müvekkili şirketin çalıştığı diğer pek çok firma gibi, diğer davalı … Yapı’nın da müvekkili şirketin inşaat malzemesi sattığı müşterilerinden birisi olduğunu, davacı tarafın iddialarının aksine, müvekkili şirket tarafından diğer davalı … Yapı’ya inşaat malzemeleri satıldığım, karşılığında da ödemelerin bir kısmının … Yapı adına keşide edilmiş çeklerle müvekkili şirkete yapıldığını, şirketler arasındaki ödemelerin mutlaka nakit olarak yapılması gibi bîr zorunluluk bulunmamakla birlikte yüksek meblağlı alım satım işlerinde kambiyo senetleriyle ödeme yapılmasının ticaret hayatının olağan akışına uygun olduğunu, müvekkili şirketin alacağını nakden ya da kambiyo senedi aracılığı ile elde etmesi arasında herhangi bir fark bulunmamakta olup, kambiyo senetlerinin sebepten mücerret olmaları nedeniyle müvekkili şirketin bahsi geçen çekleri teslim alırken keşideci ile lehtar arasındaki hukuki ilişkinin mahiyetini araştırma gibi bir zorunluluğunun da bulunmadığını, müvekkili şirketin ticari defter ve kayıtları ile cari hesap dökümleri incelendiğinde, müvekkili şirket ile diğer davalı … Yapı arasında uzun zamandır süregelen bir ticari ilişkinin bulunduğunu ve dolayısıyla davacı tarafın iddialarının aksine taraflar arasında pek çok defa alım satım ilişkisi kurulmuş olduğunu, … Yapı ile müvekkili şirket arasında gerçekleştirilen ticari alım satım işlemlerinin açıkça tespit edileceğini, dava konusu çeklerin kambiyo senedi vasfında olduğu dikkate alındığında; kayıtsız şartsız borç ikrarı içeren ödeme araçlarından kambiyo senetlerinin en önemli unsuru olan “sebepten mücerret” olma niteliğinin mevcut yargılamada önemle dikkate alınması gerektiğini, zira müvekkili şirketin, iyi niyetli hamil sıfatı ile dava konusu çekleri elinde bulundurduğunu, dolayısıyla, iyiniyetli üçüncü kişi olan müvekkili şirketin, diğer davalı … Yapı ile davacı şirket arasındaki hukuki ilişki ya da … Yapı Şirketinin davacı taraf ile akdettiği sözleşmeye uygun davranıp davranmadığı hakkında herhangi bir araştırma yapma yükümlülüğünün bulunmadığını, davacı tarafin dosyaya sunduğu irsaliyelerin dava konusu muvazaayı ispatlamadığını beyanla davanın reddi ile yargılama giderlerinin davalıdan tahsiline karar verilmesini talep etmiştir.
DELİLLER :
– Ticari defter kayıt ve belgeleri
– Davacı ile davalı … Yapı Şirketi arasında imzalanan “Malzeme Satış Sözleşmesi”
-Bilirkişi heyeti asıl ve ek raporları

DELİLLERİN DEĞERLENDİRİLMESİ VE GEREKÇE :
Dava, taraflar arasında imzalanan Malzeme Satış Sözleşmesine istinaden davacı tarafından keşide edilen çeklerin karşılıksız kaldığı iddiasına dayalı olarak borçlu olunmadığının tespiti istemine ilişkindir.
Davacı vekili duruşmada dava dilekçesini aynen tekrar ile istemi gibi karar verilmesini talep etmiştir.
Dosyaya sunulan ve davacı ile davalı … Yapı Hazır Beton ve Tic. A.Ş. arasında imzalanan 11/07/2017 tarihli “Malzeme Satış Sözleşmesi” incelendiğinde;davacı alıcıya davacı satıcı tarafından KDV dahil 460.000,00-TL satış bedeli ile C-25 beton satış ve tesliminin kararlaştırıldığı sözleşmede ödemenin 20/01/2018 keşide tarihli ve 360.000,00-TL, 13/07/2017 ve 10/08/2017 keşide tarihli ayrı ayrı 50.000,00-TL bedelli çekler ile yapılacağının kararlaştırıldığı anlaşılmıştır.
Dosyamızda davalı … Gıda Şirketinin savunmaları gözetilerek istinabe yazısı ile ticari defterleri inceletilerek SMMM bilirkişisinden rapor temin edilmiş, dosyamıza sunulan 11/09/2019 tarihli raporunda özetle; davalı tarafın dava konusu döneme ait ticari defterlerinin açılış ve kapanış tasdiklerinin yasal süresi içerisinde usulüne uygun olarak yapılmış olduğu, faturalarla kayıtları uyumlu olan davalı tarafın ticari defterlerinin sahipleri lehine delil olma özelliğini haiz olduğu, dava konusu 3 adet çekin davalı Şirketin ticari defterlerinde kayıtlı olup tahsilat kayıtlarının mevcut olduğu anlaşılmıştır.
Dosyamızda SMMM Soner Mutlu ve nitelikli hesap uzmanı bilirkişi Dr. Cemal Dursun’dqan oluşturulan bilirkişi heyetinden bilirkişi asıl ve ek raporları temin edilmiş, sunulan bilirkişi raporlarında özetle; dava konusu çeklerin bedelinin davacı tarafından ödenmesi nedeni ile dava konusu çeklerden 20/02/2018 keşide tarihli ve 70.000,00-TL ve 25/02/2018 keşide tarihli ve 20/02/2018 keşide tarihli ve 70.000,00-TL ve 25/02/2018 keşide tarihli ve 70.000,00-TL bedelli çekler yönünden davanın tarafları arasında kambiyo ilişkisi dışında bedelsizlik iddiasının dayandırılabileceği bir temel ilişkinin mevcut olmaması sebebiyle yasal karine niteliğinde olan çekin ödeme aracı olduğu karinesinin aksini ispat yükünün davacı tarafta olduğu, dava konusu diğer çek olan 20/01/2018 keşide tarihli ve 360.000,00-TL bedelli çek bakımından sözleşme konusu beton teslimi edimini ifa yönünden ispat yükünün davacı tarafta olduğunu, diğer davalı … Gıda Şirketi yönünden ise; bedelsizlik defi’sinin çeklerin anılan şirket tarafından davacı borçlu zararına iktisap edildiği kanıtlandığı takdirde karşı ileri sürülebileceği mütalaa edilmiştir.
Bilirkişi heyeti raporu taraf vekillerine tebliğ edilmiş, taraf vekillerinin itirazları üzerine SMMM Celal Koca ve ticaret mevzuatında nitelikli hesaplama konusunda uzman bilirkişi Burçak Yıldız’dan oluşturulan bilirkişi heyetinden rapor temin edilmiştir.
Dosyamıza sunulan 2. bilirkişi heyeti raporunda ise özetle; davacı yan tarafından davalılardan MAKYAPI. A.Ş.’ye keşide edilen toplam 600.000,00-TL bedelli çek ve yapılan 71.614,00-TL nakit ödeme olmak üzere toplam 671.614,00-TL ödeme yapıldığını, satıma konu malların faturaların toplam bedelinin 196.482,98-TL olduğu dikkate alındığında; MAKYAPI Şirketi tarafından davacı yana 196.482,98-TL’lik mal teslim edilmiş olması nedeniyle davacının dava konusu çeklere temel teşkil eden satım sözleşmesi nedeni ile davalıdan dava konusu çekler nedeni ile 475.185,02-TL alacaklı olduğu mütalaa edilmiştir.
2.Bilirkişi heyeti raporu taraf vekillerine tebliğ edilmiş, rapor içeriğindeki tespit ve değerlendirmeler dosya kapsamına ve denetime uygun görülmekle yeniden rapor alınmasına Mahkememiz’ce gerek görülmemiştir.
Dosyamızda yapılan yargılama ve tüm dosya kapsamı birlikte değerlendirildiğinde; davacı alıcı ile davalı … Yapı Şirketi arasında yukarıda değinilen hazır beton malzemesi satış ve teslimine ilişk,n akdi ilişkinin mevcut olduğu, açılan davanın anılan sözleşme kapsamında davacı tarafından satım bedeline karşılık olarak keşide ve davalı … Yapı A.Ş.’ye ciro ve teslim edilen çekler nedeni ile menfi tespit istemine ilişkin olup dava tarihinden sonra çek bedellerinin ödendiği sabit olmakla; davanın istirdat davasına dönüştüğü, davacının keşide ettiği toplam 600.000,00-TL bedelli çeklerden işbu dava konusu olan toplam 500.000,00-TL bedelli olan 3 adedinin çek lehdarı konumundaki davalı satıcı … Yapı Şirketi tarafından diğer davalı … Gıda Şirketine ciro edildiği, davalı … Gıda Şirketinin … Yapı Şirketinin kendisine olan borcuna karşılık cari hesabında mahsup ettiği, mahsup işleminin istinabe ile SMMM bilirkişi raporunda tespit edildiği üzere dava tarihinden sonra 2018 yılı içerisinde farklı tarihlerde gerçekleştiği dosya kapsamında sabit maddi ve hukuki olgulardır.
Yargılama konusu somut uyuşmazlık, davalı satıcının davacıya karşı sözleşme konusu edmini ifa edip etmediği, dava konusu çeklerin karşılıksız kalıp kalmadığı ve davacıya eksik teslim edilen beton malzemesi mevcut ise; teslim miktarı ve davacının ödemeleri dikkate alındığında; dava konusu çeklerden bedelsiz kalan miktarın tespiti noktalarında toplanmaktadır.
Bilindiği üzere; bedelsizliğe dayalı menfi tespit davasının yasal dayanağı 6098 sayılı Türk Borçlar Kanunu’nun 77 vd. maddelerinde düzenlenen sebepsiz zenginleşmedir. Uyuşmazlık konusu kambiyo senetlerinde geçerli olan mücerretlik (soyutluk) ilkesi gereğince, temel alacağın mevcut olmaması veya geçersiz olması, kambiyo senedinin hükümsüzlüğü sonucunu doğurmamakta; buna karşılık temel ilişkideki sakatlık, kambiyo borçlusuna, borçlu olmadığının tespitiyle birlikte, alacaklıya karşı sebepsiz zenginleşme def’ini dermeyan etme hakkını vermektedir.
Kambiyo senedinin düzenlenmesinde en önemli unsurun ise; temel alacağın varlığı olduğu tartışmasızdır. Ancak temel alacağın senedin tanzimi anında mutlak surette varlığı gerekli değildir. Başka bir deyişle kambiyo senedinin metninde muayyen bir meblağın yazılması gerekli ise de bu husus temel alacağın da muayyen olmasını gerektirmez; temel alacak doğduğu anda, senette yazılı olan miktardan az ise, senet kısmi bedelsizliğe uğrar (İnan, s. 45). Bu itibarla, taraflar arasında temel ilişkinin varlığına rağmen, temel alacağı doğmamış ancak doğması mümkün ya da şarta bağlanmış bir alacak için veyahut da cezai şarta ilişkin olarak kambiyo senedi düzenlenebilir. Bu şekildeki bir alacağa bağlı olarak düzenlenen senet, vadesi gelmesine rağmen alacak doğmamışsa, o an için bedelsizdir. Davacı keşideci, davalı … Yapı Şirketi ise; TTK 790.madde gereği yetkili hamil olup, kambiyo hukukuna ilişkin bu genel ilkelerin 6102 sayılı TTK’nun 778.maddesinin atfıyla bonolarda da uygulanması gereken TTK 687.maddesi uyarınca, poliçeden dolayı kendisine başvurulan kişi, düzenleyen veya önceki hamillerden biriyle kendi arasında doğrudan doğruya var olan ilişkilere dayanan def’ileri başvuran hamile karşı ileri süremez; meğer ki, hamil, poliçeyi iktisap ederken bile bile borçlunun zararına hareket etmiş olsun.
Bilindiği üzere; senedin bedelsiz olduğu, temel bir borç ilişkisine dayanmadığı hususu kişisel defilerden olup, kural olarak senet hamiline karşı keşideci tarafından ileri sürülemeyecektir. Ancak maddede belirtildiği üzere hamil, senedi iktisap ederken senedin bedelsiz olduğunu biliyor veya bilmesi gerekiyor ve buna rağmen borçlunun zararına hareket etmiş ise senedin mücerretliği ve iyiniyetli hamil olduğu ilkesine dayanamayacaktır. (… Bölge Adliye Mahkemesi Başkanlığı’nın 25/11/2022 tarih, 2020/90E. ve 2022/1627K. ve 07/07/2022 tarih, 2019/1865 E., 2022/1029K. Sayılı ilamları)

Bu bağlamda, toplanan deliller ve bilirkişi heyeti raporları birlikte değerlendirildiğinde; davacının dava konusu çekleri davalı satıcı … Yapı Şirketinden satın aldığı beton malzemeleri nedeni ile keşide ederek Şirkete teslim ettiği, sözkonusu satım ilişkisi kapsamında bilirkişi raporlarında tespit edilen 13/07/2017 ve 10/08/2017 keşide tarihli ve ayrı ayrı 50.000,00-TL bedelli çeklerin de keşide edilerek davacı tarafından keşide edilerek davalı satıcı Şirkete teslim edildiği, dosyaya sunulan faturalar ve davacı Şirket ile davalı Şirketin ticari defterleri yönünden alınan bilirkişi raporları birlikte değerlendirildiğinde; davalı satıcının kanıt yükü kendisine düşmesine rağmen davacı Şirkete kendisine keşide ettiği dava konusu toplam 600.000,00-TL bedelli 5 adet çek ile nakden ve EFT ile yaptığı 71.614,00-TL ödemenin karşılığı olarak toplam 671.000,00-TL mal teslimi yaptığını usulüne uygun deliller ile kanıtlayamadığı, denetime elverişli görülmekle benimsenen 2. Bilirkişi heyeti raporunda da saptandığı üzere; dosyaya sunulan mal satım faturalarına konu ve davacıya teslim edildiği sabit olan toplam 196.482,98-TL bedelli malların haricinde davacıya mal teslim edildiğine ilişkin olarak dosyamıza delil sunulmadığı, bu durumda ise; davacının kendisine teslim edilen malların toplam bedelinin davacının satım bedeline karşılık olarak çek keşidesi ve nakden yaptığı ödeme toplamından mahsubu sonrasında davalı satıcı … Yapı Şirketinin davacı alıcı aleyhine sebepsiz zenginleştiğinin tartışmasız olduğu, davalı satıcı Şirketin bu nedenle aradaki fark miktar olan 475.131,02-TL’yi (671.612,00-TL-196.482,98-TL) miktar yönünden dava konusu bedelsiz kaldığı anlaşılan çekler ile ilgili olarak davacıya istirdaden iade ile yükümlü olduğu kanaatine varılmakla; davalı … Yapı Şirketi yönünden davanın kısmen kabulü ile; dava konusu 475.131,02-TL alacağın anılan davalıdan tahsiline, fazlaya ilişkin istemin ise; reddine karar vermek gerekmiştir.
Diğer taraftan, davalılardan … Gıda Pazarlama Şirketi yönünden ise; davacının somut uyuşmazlıkta davacının dava konusu çekler yönünden davalı … Yapı Şirketine karşı ileri sürdüğü bedelsiz def’ini diğer davalı … Gıda Şirketine karşı da ileri sürebilmesi için TTK 687. Maddesindeki yasal koşulun gerçekleşmesi zorunludur. Ne var ki, davacı tarafından dosya kapsamına davalı … Gıda Şirketinin dava konusu çekleri diğer davalı … Yapı Şirketinden davacı borçlu ile davalı … Yapı Şirketi arasındaki akdi ilişkide davalı … Yapı Şirketinin davacıya karşı edimini tam ve gereği gibi ifa etmediğini ve çeklerin kısmen bedelsiz kaldığını bilmesine rağmen kötüniyetli olarak ciro yoluyla ve davacının zararına devraldığına ilişkin bir delil sunulmamıştır.
Bu nedenlerle, davacının istirdat davasına dönüşen menfi tespit iddiasının hukuki dayanağını oluşturan bedelsizlik def’ini, davalı … Gıda Şirketine karşı ileri süremeyeceği kanatine varılmakla; davalı … Gıda Şirketi aleyhine açılan davanın ise pasif husumet ehliyeti yokluğu nedeniyle usulden reddi gerektiğinden; açıklanan gerekçelerle aşağıdaki şekilde karar vermek ve hüküm oluşturmak gerekmiştir.
HÜKÜM : Gerekçesi yukarıda açıklanan nedenlerle;
1-Davalılardan … Gıda Paz. Dış Tic. Ltd. Şirketi aleyhine açılan davanın pasif husumet ehliyeti yokluğu nedeni ile USULDEN REDDİNE,
2-Diğer davalı … aleyhine açılan davanın KISMEN KABULÜ İLE; dava konusu 475.131,02-TL alacağın davalıdan tahsili ile davacıya verilmesine, fazlaya ilişkin istemin REDDİNE,
3-Alınması gerekli karar ve ilam harcı nispi 32.456,19-TL olup davacı tarafından peşin yatırılan 8.538,75-TL harcın mahsubu ile bakiye 23.917,44-TL harcın davalı …’dan alınarak hazineye gelir kaydına,
4-Davacı tarafından peşin yatırılan 8.538,75-TL ile 31,40-TL başvurma harcı olmak üzere toplam 8.570,15-TL harcın davalı …’dan alınarak davacıya verilmesine,
5-Davacı kendisini vekil ile temsil ettirdiğinden karar tarihinde yürürlükteki AAÜT gereğince nispi 69.518,34-TL vekalet ücretinin davalı …’dan alınarak davacıya verilmesine,
6-Davalı … Gıda Sanayi Pazarlama Dış Tic. Ltd. Şirketi kendisini vekil ile temsil ettirdiğinden karar tarihinde yürürlükteki AAÜT gereğince maktu 9.200,00-TL vekalet ücretinin davacıdan alınarak anılan davalıya verilmesine,
7-Dava kapsamında davacı tarafından yatırılan gider avansından karşılanan ve aşağıda dökümü gösterilen toplam 7.613,90-TL yargılama giderinin HMK 326/2.m. gereğince kabul ve red oranı (0,95) dikkate alınarak 7.233,20-TL’lik kısmının davalı …’den alınarak davacıya verilmesine, bakiye giderler ile diğer davalı yönünden yapılan yargılama giderlerinin davacı üzerinde bırakılmasına,
8-HMK 333.m. gereğince artan gider avansının karar kesinleştiğinde İADESİNE,
Dair; taraf vekillerinin yüzüne karşı, diğer davalı …’nin yokluğunda gerekçeli kararın tebliğinden itibaren 2 hafta içerisinde verilecek dilekçe ile … Bölge Adliye Mahkemesine istinaf yolu açık olmak üzere oybirliği ile verilen karar açıkça okunup usulen anlatıldı. 18/01/2023
Başkan …
e-imza

Üye …
e-imza

Üye …
e-imza

Katip …
e-imza

YARGILAMA GİDERİ DÖKÜMÜ:
1-Posta ve davetiye gideri : 613,90-TL
2-Bilirkişi ücreti :+7.000,00-TL
TOPLAM : 7.613,90-TL