Görüntülediğiniz mahkeme kararı henüz kesinleşmemiştir. Yararlı olması amacıyla eklenmiştir.

T.C. ANKARA …FİKRİ VE SINAÎ HAKLAR HUKUK MAHKEMESİ
TÜRK MİLLETİ ADINA KARAR VERMEYE YETKİLİ
T.C.
ANKARA
…FİKRİ VE SINAÎ HAKLAR HUKUK MAHKEMESİ
GEREKÇELİ KARAR

ESAS NO : 2021/295
KARAR NO : 2022/438

DAVA : Faydalı Model Belgesinin Hükümsüzlüğü, Tasarım Hükümsüzlüğünden Kaynaklanan
DAVA TARİHİ : 12/10/2021
KARAR TARİHİ : 22/12/2022
GEREKÇELİ KARARIN
YAZILDIĞI TARİH : 27/12/2022
ASIL DAVA:
Davacı vekilli 12/10/2021 harç tarihli dava dilekçesi ve beyanlarında özetle: …’in … sıra numaralı tasarım ve … numaralı faydalı model başvurularının yeni olmadığını, buna rağmen TPMK tarafından tescil edildiğini, İlgili tescil işlemlerinin bu sebeple hükümsüz kılınması gerektiğini, ilgili ürünün diş hekimliği öğrencilerinin insan kafasına benzer modeller üzerinde çalışma yapmaları için geliştirildiğini ve ilk kullanımlarının 40 yıl öncesinde Almanya’ya kadar dayandığını, …’in faydalı modelde yeni olduğunu iddia ettiği yönlerin; Takılıp çıkarılabilen ve üzerinde bulunan alt ve üst diş sertliği ayarlanabilen çene, İnsan anatomisindeki gibi yanak ve ağız açıklığını sağlayabilecek silikon malzemeden mamül yüz maskesi, Üzerinde konumlandırılmış pim vasıtasıyla yukarı ve aşağı hareket edecek şekilde dizayn edilmiş kafa olduğunu, Taraflarınca sunulan ve toplanılmasını talep ettikleri deliller incelendiğinde hem faydalı modelin hem de tasarımın yeni olmadığının anlaşılacağını, ilgili özelliklerin ….kullanıldığının görüleceğini, Yukarıda listelenen yenilik iddialarının 1 numaralı istemde yer aldığını ve bunların hiçbirinin yeni olmadığını, tasarım tescilinin de bu istemlerin yer aldığı ürünün görsel hali olduğunu ve onun da yeni olmadığını, Almanya’da yerleşik dava dışı … firmasının ilgili ürünü ilk piyasaya süren firma olduğunu ve fikri sinai haklarına ait koruma süresi bitene kadar dünya gelenilnde satışını yaptığını, ilgili koruma kalkınca da dünya üzerinde farklı ülkelerde üretilmeye başlandığını, dilekçe ekinde ilgili bu üretimi yapan çeşitli firmalara ait broşür ve katalogların sunulduğunu, … addına tescilli ürünün birebir aynısının dava dışı … firması tarafından çok önce piyasaya arz edildiğini, bunun ekte sunulan firmanın resmi distribütörü dava dışı … firması ile aralarında yapılan 2001 yılı anlaşmasından görüleceğini, … firmasına müzekkere yazılarak 2015 öncesine ait kataloglar ve broşürlerin istenmesini talep ettiklerini, dava dışı … firmasının ilgili ürüne ait montajın gösterildiği birtakım videoları Youtube platformunda 2012 yılı Aralık ayında paylaştığını, ilgili videoların CD formatında ekte sunulduğunu, ilgili videolara ait ekran görüntülerinin de ekte sunulduğunu, https://…. linklerden videolara ulaşılacağı, ilgili linklerden faydalı modelde yer alan istemlerin yeni olmadığının anlaşılabileceğini, https://www….linkinden dava dışı … firmasına ait 2014-2015 kataloğunun pdf formatına ulaşılabileceğini, dava konusu endüstriyel tasarımın dava konusu faydalı modelin 4 adet görselinden ibaret olduğunu ve bunun da yeni olmadığının sundukları delillerden anlaşılacağını, … Üniversitesi Diş Hekimliği Fakültesi’nin bu ürün ile ilgili ihalesini müvekkilin aldığını, …’in bu sebeple müvekkile husumet duyduğunu, bu amaçla … …Asliye Hukuk Mahkemesi … D.İş numaralı dosyası ile tespit talep ettiğini, ilgili bilirkişi raporunda müvekkilin üniversiteye teslim etmiş olduğu ürünün bir kısım özelliklerinin … tescili ile benzer bir kısmının farklı bulunduğunu, dava açma noktasında hakları olduğunu belirterek, …- 1,2,3 ve 4 sıra numaralı endüstriyel tasarım belgesinin hükümsüzlüğü ve sicilden terkinini, … numaralı faydalı model belgesinin hükümsüzlüğünü ve sicilden terkinini talep ve dava etmiştir.
CEVAP:
Davalı vekili cevap dilekçesinde özetle, …Metal’in bu davayı açmada menfaati olmadığını, kendilerine karşı müvekkil tarafından kendilerine karşı ikame edilen davanın sonuçlarına engel olmak için bu yolu seçtiğini, müvekkile ait faydalı model ve tasarım tescilinin gerekli vasıfları taşıdığını, …Metal’in müvekkile ait tasarımı taklit ederek ticari hayatına devam ettiğini, … …Asliye Hukuk Mahkemesi … D.İş numaralı dosyasında alınan bilirkişi raporunda hem müvekkile ait tasarıma hem de faydalı modele tecavüz fiillerinin gerçekleştiğinin tespit edilmiş olduğunu, İlgili ürünler için tasarımcının seçenek özgürlüğünün oldukça kısıtlı olduğunu, tasarımcının kendisini ifade edebilmesi için çok az bir alanı varsa çok küçük farkların dahi ayırt edicilik noktasında önemli olacağını, Diş hekimliği faaliyetinin insan kafası olduğunu ve bu sebeple tasarımın doğası gereği diş, çene ve insan kafası içerdiğini, tasarıma konu Diş Hekimliği eğitimi olduğundan da insan kafası şeklinde tasarlanacak bir ürünün insan anatomisinden farklı bir noktaya götürülmesinin mümkün olmayacağını, bu bakımdan seçenek özgürlüğünün kısıtlı olduğunu, buna rağmen müvekkil tasarımının fantomun en önemli parçaları olan maske, alt ve üst çene yerleştirme, ağız içi su tahliyesi gibi noktalarda hem teknik özellik hem de tasarım olarak farklı olduğunu, ilgili tasarımda faklı malzeme kullanımı, tasarımın kullanım şeklinin geliştirilmesi ve kolaylaştırılması ile özgünlüğün sağlandığını, tasarımcının seçenek özgürlüğü göz önüne alınarak yapılacak bir değerlendirmede müvekkilin ilgili tasarımı tamamen geliştirip değiştirmiş olduğunun anlaşılacağını, bölümler halinde farkların sıralandığını; Gövde: Mesnet üründen gövde ölçü ve şeklinin farklı olduğunu, gövdenin masaya sabitlenebildiğini, kullanılmadığı zamanlarda masaya entegre saklama haznesine katlanılarak yerleştirilebildiğini, çalışma esnasında kullanıcının modele yaklaşımı ve çalışma açısının arttırımı ile daha elverişli bir çalışma ortamı sağlandığını, Maske: Müvekkil ürünü maskesinin mesnet ürün maskesinden malzeme olarak, maskenin insan anatomisine uygunluğu olarak, bolluk olarak daha ileri seviyede ve farklı olduğunu, Alyt ve Üst Çene: Mesnet üründe alt ve üst çenenin ayrı ayrı plaka olmadığını, bunun kullanıcının çeneyi çıkarmasını zorlaştırdığını, müvekkil ürününde böyle bir problem olmadığını ve ilave parçaya gerek olmadan ilgili kısımların takılabildiğini, Ağız İçi Su Tahliyesi: Mesnet üründe su tahliyesinin gövdenin dışından drenajla sağlandığını bu durumun çalışma esnasında dolaşma ve kopma gibi problemlere sebep olduğunu, müvekkil ürününde ise su tahliyesi için çene altından çıkan bir tahliye hortumu olduğunu ve mesnet tasarımda yaşanan problemlerin yaşanmadığını, Yukarıda anlatıldığı üzere müvekkil ürününün ciddi oranda farklı olduğunu, tasarımcının seçenek özgürlüğü göz önüne alındığında ilgili farkların müvekkil ürününe yenilik kattığının açık olduğunu belirterek, davanın reddini arz ve talep etmişlerdir.
BİRLEŞEN DAVA:
Birleşen dava bakımından davacı vekilinin sair dilekçelerinde özetle; Müvekkil şirket tarafından diş hekimliği eğitiminde kullanılmak üzere; insan kafasının modellendiği ve bir diş hekiminin tüm uygulamaları gerçekleştirmesine olanak sağlayan donanım ve modellemeye sahip simülasyon sistemi oluşturduğunu, “…” tasarımının yer aldığı faydalı model için müvekkil şirket tarafından … numarası ile 21.06.2017 tarihinde tescil ettirildiğini, bu faydalı model içerisinde yer alan “…” tasarımına ilişkin olarak endüstriyel tasarım tescili için de başvuru yapıldığını ve 2016 03569 tescil numarası ile müvekkili adına “…” endüstriyel tasarımı tescil belgesi alındığını, Davalı …Metal Şirketi tarafından müvekkili adına tescilli endüstriyel tasarım olan “…” tasarımını müvekkilin bilgi ve rızası olmaksızın kopyalandığını ve birebir aynı olmak üzere üretiminin yapıldığını, davalının müvekkilin tescilli endüstriyel tasarım ve faydalı modelini taklit ederek … Üniversitesi Döner Sermaye İşletmesi tarafından düzenlenen SAÜ Diş Hekimliği Fakültesi Fantom Öğrenci Çalışma Üniti işine ait ihaleye katıldığını ve ihaleyi aldığını ancak ilgili ihalede en avantajlı ikinci şirketin müvekkili şirket olduğunu halde müvekkilin tescilli endüstriyel tasarım ve faydalı modelini taklit ederek ihaleye katılan davalı şirketin müvekkilinin ihaleyi almasına engel olduğunu, ayrıca Davalı Şirketin bunun dışında birçok ihaleye katılarak müvekkilin tescilli faydalı modeli ile ihaleler almış, müvekkilin ihale almasını engellediğini beyanla müvekkili adına tescil edilmiş 2016 03569 nolu tasarım ile 2017 00672 nolu faydalı modele ilişkin haklarına davalı tarafından gerçekleştirilen tecavüzünün tespiti, İhlal durumunun devam ettirilmesi hususunun ve tekrarının ve sair hak ihlallerinin önlenmesini ihlal sonucu meydana gelen durumun ortadan kaldırılmasını, SMK 150/3 maddesine göre zarar miktarının belirlenmesi için sınai mülkiyet hakkının kullanılması ile ilgili belgelerin, tazminat yükümlüsü davalı tarafından mahkemeye sunulmasına karar verilmesini, Fazlaya ilişkin hakları saklı kalmak kaydıyla; şimdilik 500,00 TL. fiili zarar ile Sınai mülkiyet hakkına tecavüz edenin elde ettiği net kazanç üzerinden hesap edilecek olan şimdilik 1.000,00 TL. Yoksun kalınan kazanç olmak üzere 1.500 TL. Maddi tazminat talebinin kabulüne, Müvekkili lehine 20.000,00 TL manevi tazminat talebinin kabulüne, Davalı aleyhine verilecek olan kararın, masrafları davalı tarafından karşılanmak üzere ilgililere tebliği ve kamuya ilana karar verilmesini talep ve dava etmiştir.
CEVAP:
Davalı vekili cevap dilekçesinde özetle, Dava konusu tasarım ve faydalı model ile ilgili olarak Ankara …FSHHM nezdinde hükümsüzlük davası açıldığını, iki davanın birleştirilmesi gerektiğini, Hükümsüzlük dosyasında sundukları tasarım ve faydaı modelin yeni olmadığına dair argüman ve delilleri yinelediklerini, Hükümsüzlük koşullarının oluştuğuna dair delilleri göz önüne alındığında ve dava konusu tasarım ve faydalı model hükümsüz kılındığında, itirazda … …Asliye hukuk Mahkemesi … D.İş sayılı dosyasının bir hükmünün kalamayacağını çünkü tescil hakkının kimsede olmadığı bir ürünün hakkına tecavüzden bahsedilemeyeceğini, Ayrıca tespit dosyasında yer alan bilirkişi raporunda ürünler arasında kısmi benzerlik tespit edildiğini, bu benzerliğinden dünya çapındaki tüm fantom kafa ürünlerinde olduğu gibi sadece insan kafasını taklit etmekten kaynaklandığını, Dava dosyasına … vekili tarafından sunulan fotoğraflarda yer alan ve …’e ait olduğu iddia edilen ürünün, firma adına tasarım tescili ve faydalı model tescili yapılan üründen farklı olduğunu, En bariz farkın tescilli ürün üst kafa bölümü tek parça iken ekte sunulan fotoğraflarda yer alan ürünün üst kafa bölümünün yarı açılır olduğunu, Tazminat taleplerinin yersiz olduğunu beyan ederek davanın reddini istemiştir.
YARGILAMA VE DELİLLER :
Mahkememizce deliller toplanmış, bu kapsamda davaya konu 2016/00672 sıra numaralı endüstriyel tasarım belgesi ile … sayılı faydalı model işlem dosyası, taraflarca sunulan belgeler ile toplanan deliller incelenmiş, çözümü teknik ve özel bilgiyi gerektirdiği düşünülen konularda bilirkişi incelemesi yaptırılmış, alınan ek rapor dosyadaki kanıtlarla tutarlı, delillerin değerlendirilmesi aracı olarak denetim ve hüküm kurmaya elverişli kabul edilmiştir.
GEREKÇE:
Dava, asıl davanın davalı adına tescilli … sayılı tasarım ve 2017/00672 sayılı faydalı modelin hükümsüzlüğü ve sicilden terkini; birleşen davanın faydalı model ve endüstriyel tasarıma tecavüzün tespiti, men’i ve ref’i ile maddi (fiili zarar ve 151/2-b maddesi uyarınca yoksun kalınan kar) ve manevi tazminat istemlerine ilişkindir.
… …Asliye hukuk Mahkemesi … D.İş sayılı dosyası bilirkişi raporu sonuç bölümünde özetle;
“Tespit isteyene ait …-1 sıra numaralı tasarım ile tespit istenen tasarımının genel izlenim itibari ile karşılaştırmaya neden olacak şekilde benzer olduğu, bu sebeple bu tasarım açısından tecavüz fiilinden bahsedilebileceği, tespit isteyene ait …-2,3,4 sıra numaralı tasarımlar ile tespit istenen tasarımının genel izlenim itibari ile karşılaştırmaya neden olacak şekilde benzer olmadığı, bu sebeple bu tasarımlar açısından tecavüz fiilinden bahsedilemeyeceği, tespit isteyene ait 2017 00672 nolu Faydalı Model Belgesi 4,5,6,7 nolu istemlerin resimlerde işaret ettiği kısımlar net olarak anlaşılamadığı için değerlendirilemediği, 11 nolu istemin tespit istenen ürününde bulunmadığı, 1 nolu istemin kısmen tespit istenen ürününde bulunduğu, 2,3,8,9,10 nolu ise ayniyet derecesinde benzerlerinin tespit istenen ürününde olduğunu, bu sebeple ilgili faydalı model haklarına tecavüz fiilinden bahsedilebileceği” belirtilmiştir.
Tasarım Karşılaştırmasında Esas Alınacak Yasal Düzenlemeler
Bir tasarımın aynısı, başvuru veya rüçhan tarihinden önce dünyanın herhangi bir yerinde kamuya sunulmamış ise o tasarım yeni kabul edilir. Tasarımlar sadece küçük ayrıntılarda farklılık gösteriyorlarsa aynı kabul edilir. Ayırt edicilik ise, bir tasarımın ayırt edici niteliğe sahip olması, bu tasarımın bilgilenmiş kullanıcı üzerinde yarattığı genel izlenim ile ikinci fıkrada belirtilen herhangi bir tasarımın böyle bir kullanıcıda yarattığı genel izlenim arasında belirgin bir farklılık olması anlamındadır.
Ayırt edici niteliğin değerlendirilmesinde, birbirleri ile kıyaslanan tasarımların ilke olarak farklılıklarından çok ortak özelliklerinin değerlendirilmesine ağırlık verilir ve tasarımcının tasarımı geliştirme açısından ne kadar seçenek özgürlüğüne sahip olduğu göz önüne alınır.
Seçenek Özgürlüğü İncelemesi
Dava konusu tasarım fantom kafa modeli olup hekimlik alanında eğitim için kullanılacağından tasarımcı açısından kısıtlayıcı çeşitli unsurlar bulunmaktadır. Öncelikle ilgili kafa modelinin daha sonra insanlara yapılacak müdahalelerin simülasyonu için kullanılmasından kaynaklı gerçek insan anatomisine birebir uygun olması bir gerekliliktir. Bunun yanında öğrenciler tarafından eğitim esnasında model üzerinde yerleşik olan dişlere müdahale edileceği ve bu müdahale sonucunda dişler deforme olacağı için ilgili dişlerin değiştirilebilir olması da bir gerekliliktir. Son olarak da diş üzerinde işlem yaparken modelin ağız içerisine giren sıvıların tahliyesi için tahliye kısmının olması da bir gerekliliktir. Bu gerekliliklerin yerine getirilmesi esnasında farklı teknikler kullanılabileceğinden ve insanlar anatomik açıdan büyük oranda benzerlik gösterse de tip olarak farklılaşabileceğinden tasarımcı için bu gereklilikler yanında seçenek özgürlüğünün varlığından bahsetmek mümkündür. Örneğin modellerin kaşı, gözü, burnu, elmacık kemiği gibi unsurlarında, montaj ve sıvı tahliyesi detaylarında farklılık yaratmak tasarımcının elindedir.
Geçmişten günümüze uzanan çok farklı montaj ve tahliye detayı içeren, çok sayıda farklı tasarıma ulaşılabilecektir. Bu durum bize insan anatomisinin diş, çene, kafa yapısı açısından tasarımcı için bir kısıt oluştururken, ürünün bu ölçülere riayet edilerek çok çeşitli şekilde tasarlanabileceğini göstermektedir. Bu açıdan bakıldığında tasarımcının seçenek özgürlüğünün geniş olduğu kanaati oluşmuştur.
Mesnet Videolardan ve Katalogdan alınan görseller ile dava konusu hükümsüzlüğü istenen Davalı/Karşı Davacı … – 1 sıra numaralı tasarımı karşılaştırılması
Dava konusu … – 1 numaralı tasarım ve mesnet tasarım incelendiğinde, her ikisinin de burun kısmının ortasından bölündüğü, üst taraflarının beyaz alt taraflarının ise farklı renkte olduğu, göz, burun, ağız açıklığı biçimlendirmelerinin benzer olduğu görülmektedir. Her iki tasarımda da gövde kısmı bulunmaktadır.
Farklar incelendiğinde dava konusu davalı/karşı davacı tasarımının üst ve alt parçalarının arasında metal bir şerit olduğu, dava konusu tasarımda gövde kısmının boyun ve alt kısmının iki farklı renkten oluştuğu ve boyun kısmında aşağıya doğru bir delik olduğu, dava konusu tasarımda mesnet tasarımın kafa üst bölümünde yer alan metal düğmenin olmadığı, kafa alt bölüm renklerinin farklı olduğu görülmektedir.
Seçenek özgürlüğü kısmında detayları ile gösterildiği üzere tasarımcının tip biçimlendirmesi açısından seçenek özgürlüğü son derece geniştir. Seçenek özgürlüğünün bu denli geniş olduğu bir alanda tasarımların ana karakteristik yapısını oluşturan tip ve iki renk kullanımı gibi alanlardaki benzerliklerinin karşısında tespit edilmiş olan farklılıkların davalı/karşı davacı tasarımına ayırt edicilik katma noktasında yeterli olmadığı kanaati oluşmuştur. Bu açıdan bakıldığında tespit edilen farklar üzerinden davalı/karşı davacı tasarımının yeni olduğundan bahsedilebilecek olsa bile, tespit edilen farklılıkların tespit edilen benzerlikler karşısında bilgilenmiş kullanıcı gözünde dava konusu tasarıma ayırt edici nitelik katmayacağı, ilgili tasarımın mesnet tasarımın bir versiyonu gibi algılanabileceği kanaatine ulaşılmıştır.
Sonuç olarak davalı tasarımının mesnet tasarım karşısında yeni olduğu, fakat bilgilenmiş kullanıcı gözünde ayırt edicilik niteliklerini taşımadığı, bu açıdan davalının …–1 sıra numaralı tasarımının hükümsüzlük koşullarının oluştuğundan bahsedilebileceği kanaatine ulaşılmıştır.
Mesnet Videolardan ve Katalogdan alınan görseller ile dava konusu hükümsüzlüğü istenen Davalı/Karşı Davacı … – 2 sıra numaralı tasarımı karşılaştırması
Dava konusu … – 2 numaralı tasarım ve mesnet tasarım incelendiğinde, her ikisinin de burun kısmının ortasından bölündüğü, üst taraflarının beyaz alt taraflarının ise farklı renkte olduğu, göz, burun, ağız açıklığı biçimlendirmelerinin benzer olduğu görülmektedir. Ayrıca her iki tasarımda kafa üst bölümü alt bölümden raylar üzerinden ikiye ayrılmaktadır. Her iki tasarımda da gövde kısmı bulunmaktadır. Üst ve alt bölüm arasında aşağıya doğru dönük 3er adet cıvata sıkma başı bulunmaktadır.
Farklar incelendiğinde dava konusu davalı/karşı davacı tasarımının üst ve alt parçalarının arasında metal bir şerit olduğu, dava konusu tasarımda gövde kısmının boyun ve alt kısmının iki farklı renkten oluştuğu ve boyun kısmında aşağıya doğru bir delik olduğu, dava konusu tasarımda mesnet tasarımın kafa üst bölümünde yer alan metal düğmenin olmadığı, kafa alt bölüm renklerinin farklı olduğu, dava konusu tasarımda üst parçanın 2 ray mesnet tasarımın 3 rayda kaydığı, her iki tasarımda yer alan 3er adet cıvata sıkma başlarının farklı boyut ve renkte olduğu görülmektedir.
Seçenek özgürlüğü kısmında detayları ile gösterildiği üzere tasarımcının tip biçimlendirmesi açısından seçenek özgürlüğü son derece geniştir. Seçenek özgürlüğünün bu denli geniş olduğu bir alanda tasarımların ana karakteristik yapısını oluşturan tip ve iki renk kullanımı gibi alanlardaki benzerliklerinin karşısında tespit edilmiş olan farklılıkların davalı/karşı davacı tasarımına ayırt edicilik katma noktasında yeterli olmadığı kanaati oluşmuştur. Bu açıdan bakıldığında tespit edilen farklar üzerinden davalı/karşı davacı tasarımının yeni olduğundan bahsedilebilecek olsa bile, tespit edilen farklılıkların tespit edilen benzerlikler karşısında bilgilenmiş kullanıcı gözünde dava konusu tasarıma ayırt edici nitelik katmayacağı, ilgili tasarımın mesnet tasarımın bir versiyonu gibi algılanabileceği kanaatine ulaşılmıştır.
Netice itibariyle davalı tasarımının mesnet tasarım karşısında yeni olduğu, fakat bilgilenmiş kullanıcı gözünde ayırt edicilik niteliklerini taşımadığı, bu açıdan davalının …–2 sıra numaralı tasarımının hükümsüzlük koşullarının oluştuğundan bahsedilebileceği kanaatine ulaşılmıştır.
Mesnet Videolardan ve Katalogdan alınan görseller ile dava konusu hükümsüzlüğü istenen Davalı/Karşı Davacı … – 3 sıra numaralı tasarımı karşılaştırması
Dava konusu … – 3 numaralı tasarım ve mesnet tasarım incelendiğinde, her ikisinin de burun kısmının ortasından bölündüğü, üst tarafları kafa biçiminde şekillendirilmiş iken, alt taraflarının diş ve damakları açıkta bırakacak şekilde olduğu, alt damağın bağlandığı alt çene parçasının üst damağa bağlandığı kol biçim yapısının da benzer olduğu görülmektedir. Göz, burun biçimlendirmeleri, üst damak ve alt damakların bağlandığı kısımların biçimlendirmeleri benzerdir. Her iki tasarımda da alt damağı taşıyıcısına bağladığı düşünülen cıvata sıkma başı bulunmaktadır. Ayrıca her iki tasarımda kafa üst bölümü alt bölümden raylar üzerinden ikiye ayrılmaktadır. Her iki tasarımda da gövde kısmı bulunmaktadır.
Farklar incelendiğinde dava konusu davalı/karşı davacı tasarımının üst ve alt parçalarının arasında metal bir şerit olduğu, dava konusu tasarımda gövde kısmının boyun ve alt kısmının iki farklı renkten oluştuğu ve boyun kısmında aşağıya doğru bir delik olduğu, dava konusu tasarımda mesnet tasarımın kafa üst bölümünde yer alan metal düğmenin olmadığı, dava konusu tasarımda üst parçanın 2 ray mesnet tasarımın 3 rayda kaydığı, her iki tasarımda yer alan cıvata sıkma başlarının farklı boyut ve renkte olduğu görülmektedir.
Seçenek özgürlüğü kısmında detayları ile gösterildiği üzere tasarımcının tip biçimlendirmesi açısından seçenek özgürlüğü son derece geniştir. Seçenek özgürlüğünün bu denli geniş olduğu bir alanda tasarımların ana karakteristik yapısını oluşturan tip ve iki renk kullanımı gibi alanlardaki benzerliklerinin karşısında tespit edilmiş olan farklılıkların davalı/karşı davacı tasarımına ayırt edicilik katma noktasında yeterli olmadığı kanaati oluşmuştur. Bu açıdan bakıldığında tespit edilen farklar üzerinden davalı/karşı davacı tasarımının yeni olduğundan bahsedilebilecek olsa bile, tespit edilen farklılıkların tespit edilen benzerlikler karşısında bilgilenmiş kullanıcı gözünde dava konusu tasarıma ayırt edici nitelik katmayacağı, ilgili tasarımın mesnet tasarımın bir versiyonu gibi algılanabileceği kanaatine ulaşılmıştır.
Sonuç olarak davalı tasarımının mesnet tasarım karşısında yeni olduğu, fakat bilgilenmiş kullanıcı gözünde ayırt edicilik niteliklerini taşımadığı, bu açıdan davalının …–3 sıra numaralı tasarımının hükümsüzlük koşullarının oluştuğundan bahsedilebileceği kanaatine ulaşılmıştır.
Mesnet Videolardan ve Katalogdan alınan görseller ile dava konusu hükümsüzlüğü istenen Davalı/Karşı Davacı … – 4 sıra numaralı tasarımı
Dava konusu … – 4 sıra numaralı tasarım 3 sıra numaralı tasarımın ağız kısmının açık olduğu versiyonudur. Mesnet tasarımda aynı şekilde ağız kısmında ayrılmıştır. Yukarıda bulunan benzerlikler ve farklılıklar bu tasarımlar arasında da aynı şekilde yer almaktadır. Bu açıdan bakıldığında tespit edilen farklar üzerinden davalı/karşı davacı tasarımının yeni olduğundan bahsedilebilecek olsa bile, tespit edilen farklılıkların tespit edilen benzerlikler karşısında bilgilenmiş kullanıcı gözünde dava konusu tasarıma ayırt edici nitelik katmayacağı, ilgili tasarımın mesnet tasarımın bir versiyonu gibi algılanabileceği kanaatine ulaşılmıştır.
Sonuç olarak asıl davada davalıya ait tasarımının mesnet tasarım karşısında yeni olduğu, fakat bilgilenmiş kullanıcı gözünde ayırt edicilik niteliklerini taşımadığı, bu açıdan davalının …–4 sıra numaralı tasarımının hükümsüzlük koşullarının oluştuğundan bahsedilebileceği kanaatine ulaşılmıştır.
Faydalı Model Karşılaştırmasında Esas Alınacak Yasal Düzenlemeler
Dava Konusu Faydalı Model belgesi 17.01.2017 başvuru tarihine sahip olduğundan 6769 sayılı Sınai Mülikyet Kanunu kapsamında alınmış bir belgedir. 6769 sayılı SMK nın 142. Maddesi 1. Paragrafı hükmüne göre yeni ve sanayiye uygulanabilir buluşların Faydalı Model belgesi alabileceğini hükme bağlar. Yenilik tanımı 6769 sayılı SMK’nın 83.maddesi 1 ve 2. Paragraflarına göre tekniğin bilinen durumuna dâhil olmayan buluşun yeni olduğu kabul edilir. Tekniğin bilinen durumu da başvuru tarihinden önce dünyanın herhangi bir yerinde, yazılı veya sözlü tanıtım yoluyla ortaya konulmuş veya kullanım ya da başka herhangi bir biçimde açıklanmış olan toplumca erişilebilir her şeyi kapsar.
Dava Konusu Faydalı Model Belgesi 11 adet isteme sahiptir. Bu istemlerden 1 numaralı istem bağımsız istem, 2-11 numaralı istemler ise 1 numaralı isteme bağımlı istemlerdir.
1 numaralı istem aşağıdaki gibidir.
Buluş, diş hekimliği eğitiminde kullanılmak üzere geliştirilmiş, insan kafasının modellendiği ve bir diş hekiminin tüm uygulamaları gerçekleştirmesine olanak sağlayan donanım ve modellemeye sahip simülasyon sistemi olup,
• üzerinde konumlandırılmış pim vasıtasıyla yukarı ve aşağı hareket edecek şekilde dizayn edilmiş kafa,
• takıp çıkarılabilen ve üzerinde bulunan alt ve üst diş sertliği ayarlanabilen çene,
• çenenin üzeri, insan anatomisindeki gibi yanak, ve ağız açıklığını sağlayabilecek silikon malzemeden mamul yüz maskesi , içermesi ile karakterize edilmektedir
1 numaralı istem kapsamını oluşturan unsurlar;
1. yukarıya/aşağıya hareket eden kafa
2. kafanın yukarıya/aşağıya hareketini sağlayan ve kafa üzerine konumlanmış pim
…takılıp çıkarılabilen çene iv. çene üzerinde bulunan sertliği ayarlanabilen alt diş ve üst diş
4. çene üzerinde yer alan silikon malzemeden mamul yüz maskesi
İstem lafsından karışıklık yaratabilecek bir unsurun açıklığa kavulturulması gerekmektedir. Şöyle ki; istemde “takıp çıkarılabilen ve üzerinde bulunan alt ve üst diş sertliği ayarlanabilen çene ” ifadesi yer almaktadır. Bu ifadeden sertiği ayarlanabilen unsurun çene olduğu düşünülebilir ancak tarifnamenin 5. Sayfasında …Paragrafındaki “buluşun diğer bir amacı, geliştirilen simülasyon sisteminde kullanılan çıkarılabilir çene ve değiştirilebilir dişler sayesinde farklı sertlik derecelerinde modelleme yapılarak, kullanıcıya farklı uygulama seçeneklerinin sunulmasının sağlanmasıdır” ifadesinde görüldüğü üzere sertlik derecesi ayarlanan unsurun dişler olduğu anlaşılmaktadır.
Sonuç olarak ….
videolarda dişlerin sertliğinin değişebileceğini gösteren bir bilgi açıklanmadığından, dolayısı ile 1 numaralı istemin tüm unsurlarını açıklamadıklarından, videolar yenilik zedeleyici olarak değerlendirilemeyecektir.
Katalog ise Türkçe olarak sunulmadığından değerlendirme tam olarak yapılamamış olsa da katalogdaki görsellerde kafanın yukarı/aşağı hareketinin sağlanabileceği bir pim yapılanmasının mevcut olmadığı tespit edilmiştir. Dolayısı ile Katalog yenilik zedeleyici olarak değerlendirilemeyecektir.
2-11 Numaralı İstemler ve Yenilik Değerlendirmesi:
1 numaralı istem, sunulan önceki teknik dokümanları karşısında yenilik sağlamaktadır. Dolayısı ile yukarıda da değinildiği üzere 1 numaralı isteme bağlı olan istemler de yenilik sağlayacaktır. Patent veya Faydalı Model başvuruları buluşun yeni olduğu iddia edilen ve korunması arzulanan esas teknik özelliklerine yönelik bir veya daha fazla sayıda bağımsız istem içerebilir. Buluşun diğer alt teknik özellikleri ise bu bağımsız ana isteme bağlı olarak bağımlı istemlerde tanımlanır. Bu nedenle, bağımlı istem ana istemde tanımlanan asıl teknik özelliklerin tamamını içerir, bununla birlikte diğer alt teknik özellikleri de içerir. Diğer bir ifadeyle ana istemdeki tüm teknik unsurları içeren isteme “bağımlı istem’’ denir. Bu nedenle ana istem yeni ise bu İsteme bağımlı olarak usulüne uygun olarak kaleme alınmış olan istem veya istemler de yeni olacaktır.
Netice itibariyle dava konusu asıl davada davalıya ait … sayılı Faydalı modelin mesnet gösterilen önceki teknik dokümanları karşısında yenilik kriterini sağladığı, hükümsüzlük koşularının oluşmadığı kanaatine varılmıştır.
Birleşen Dava Açısından Yapılan Değerlendirme
Çekişmeli ürünün Faydalı Model Kapsamı içinde kalıp kalmadığı diğer bir değişle ihlal koşullarının oluşup oluşmadığı değerlendirmesi aşağıda sunulmaktadır.
Bir faydalı model belgesinde buluş konusunun en geniş kapsamıyla tanımlandığı bir ya da daha fazla sayıda bağımsız (ana) istem ve bu bağımsız isteme bağlı olarak tanımlanmış bağımlı istem/istemler bulunabilir. Faydalı model belgesi ile korunan bir hakka tecavüz eyleminin gerçekleşmesi için, bağımsız istemde (veya birden fazla bağımsız istem varsa bu istemlerin herhangi birinde) bahsedilen unsurların tamamının veya eşdeğerinin, tecavüz ettiği iddiasında bulunulan üründe bulunması gerekmektedir.
Dava konusu Faydalı Model belgesinin tek bağımsız istemi 1 numaralı istemdir. Buna göre aşağıdaki unsurları aynen veya eşdeğer olarak içeren bir ürün bir numaralı istemin kapsamında kalacaktır.
1. yukarıya/aşağıya hareket eden kafa
2. kafanın yukarıya/aşağıya hareketini sağlayan ve kafa üzerine konumlanmış pim
…takılıp çıkarılabilen çene
4. çene üzerinde bulunan sertliği ayarlanabilen alt diş ve üst diş
5. çene üzerinde yer alan silikon malzemeden mamul yüz maskesi
Dava konusu patentin 1 numaralı isteminin ilk unsuru yukarıya ve aşağıya hareket eden bir kafadır. Tarifname ve şekillerden bu unsurun yüksekliği ayarlanabilir bir kafa unsuru olduğu anlaşılmaktadır. Tarifnamenin 7. Sayfasındaki ifade aşağıdaki gibidir.
Şekil-1 ‘de gösterilen simülasyon modeli, insan anatomisinden yola çıkılarak hazırlanmış bir modeldir. Bahsedilen simülasyon modeli üzerinde 2 adet pim vasıtasıyla yukarı ve aşağı hareket edecek şekilde dizayn edilmiş kafa konumlandırılmıştır. Bahsdilen kafa kullanıcının çalışması esnasında aşağı konumda tutulurken, çenenin ayarlanmak istenmesi halinde üst konuma getirilmektedir.
Dava konusu Faydalı Modelin 2 numaralı şekli aşağıdaki gibidir. Hem yukarıdaki açıklamadan hem de şekilden, 6 numaralı pim sayesinde yüksekliği ayarlanabilir ve çeneden ayrılabilir bir kafa unsurunun varlığının koruma kapsamına dahil olduğu görülmektedir.
Çekişimeli ürün dikkate alındığında ise ne yukarı aşağı hareketli bir kafa ne de kafayı yukarı aşağı hareket ettirin hani yüksekliğini ayarlayan bir pim görülmektedir. Diğer bir değişle çekişmeli ürün 1 numaralı istemde açıklanan aşağıdaki unsurları aynen veya eşdeğer olarak içermemektedir.
i. yukarıya/aşağıya hareket eden kafa
ii. kafanın yukarıya/aşağıya hareketini sağlayan ve kafa üzerine konumlanmış pim
Çekişmeli ürün görselinde kafanın aşağı veya yukarı hareketini sağlayan ve yüksekliğini ayarlayan bir pim mevcut değildir, yukarı ve aşağı hareket eden bir kafa da mevcut değildir. Dolayısıyla davalı ürünü davacı adına tescilli 2017/00672 sayılı faydalı model kapsamında olmadığından faydalı modele tecavüz iddiasına dayalı birleşen davanında reddine karar verilmiştir.
Numune Fotoğrafı ve … …Asliye hukuk Mahkemesi … D.İş sayılı dosyası bilirkişi raporundan alınan görseli ile karşı dava konusu tecavüz edildiği iddiasında bulunulan birleşen dava davacısının 2016 03569 – 1, 2,3 ve 4 sıra numaralı tasarımının karşılaştırılması
Birleşen dava konusu tecavüz edildiği iddia edilen 2016 03569 – 1 numaralı tasarım ve tecavüz ettiği iddia edilen ürün tasarım incelendiğinde, her ikisinin de burun kısmının ortasından bölündüğü, üst taraflarının beyaz alt taraflarının ise farklı renkte olduğu, tasarımların üst ve alt parçalarının arasında metal bir şerit olduğu, göz, burun, ağız açıklığı biçimlendirmelerinin benzer olduğu görülmektedir. Her iki tasarımda da gövde kısmı bulunmaktadır.
2016 03569-2 sıra numaralı tasarım 2016 03569-1 sıra numaralı tasarımın üst tarafı açılmış halidir. Tespit için getirilmiş olan numunede üst taraf açılmıştır. Yukarıda yapılmış olan ilk değerlendirmedeki benzerlikler ve farklılıklar bu değerlendirmede de aynen tekrarlanmaktadır. Bunun yanında benzer olarak her iki tasarımda da 3er adet açma kolu üst ve alt kısmı ayıran metal şeridin üstünde yer almaktadır.
2016 03569-3 sıra numaralı tasarım 2016 03569-1 sıra numaralı tasarımın üst tarafı açılmış ve alt kapatma plastiği çıkarılmış halidir. Tespit için getirilmiş olan numunede üst taraf açılmış, alt kapama plastiği çıkarılmıştır. Yukarıda yapılmış olan ilk değerlendirmedeki benzerlikler ve farklılıklar bu değerlendirmede de aynen tekrarlanmaktadır. Bunun yanında benzer olarak her iki tasarımda da 3er adet açma kolu üst ve alt kısmı ayıran metal şeridin üstünde yer almaktadır.
2016 03569-4 sıra numaralı tasarım 2016 03569-1 sıra numaralı tasarımın üst tarafı açılmış, alt kapatma plastiği çıkarılmış ve çene açık halidir. Tespit için getirilmiş olan numunede üst taraf açılmış, alt kapama plastiği çıkarılmıştır. Yukarıda yapılmış olan ilk değerlendirmedeki benzerlikler ve farklılıklar bu değerlendirmede de aynen tekrarlanmaktadır. Bunun yanında benzer olarak her iki tasarımda da 3er adet açma kolu üst ve alt kısmı ayıran metal şeridin üstünde yer almaktadır.
Tasarımcının tip biçimlendirmesi açısından seçenek özgürlüğü son derece geniştir. Seçenek özgürlüğünün bu denli geniş olduğu bir alanda tasarımların ana karakteristik yapısını oluşturan tip ve iki renk kullanımı gibi alanlardaki benzerliklerinin karşısında tespit edilmiş olan farklılıkların tecavüz ettiği iddia edilen birleşen dava davalısı ürününe yenilik ve ayırt edicilik katma noktasında yeterli olmadığı kanaati oluşmuştur. Bu açıdan bakıldığında tespit edilen farklılıkların tespit edilen benzerlikler karşısında bilgilenmiş kullanıcı gözünde birleşe dava davalı ürününe yenilik ve ayırt edici nitelik katmayacağı kanaatine ulaşılmıştır.
Birleşen dava açısından yapılan incelemelerde tespite konu davalı ürünü açısından birleşen dava davacısının 2016 03569 – 1,2,3 ve 4 sıra numaralı tasarımına tecavüzden bahsedilebileceği kanaatine ulaşılmış ise de; bu tasarımın asıl davada hükümsüzlük konusu yapıldığı ve hükümsüz kılınması gerektiği kanaatine varıldığından, SMK 79/1 maddesi uyarınca tasarımın hükümsüzlüğüne ilişkin karar geçmişe etkili olup, tasarıma kanunla tanınan koruma hiç doğmamış sayılacağından tasarıma tecavüz iddiasına dayalı davanında reddine karar verilmiştir.
Tüm bu tespit ve değerlendirmeler neticesinde; asıl davanın kısmen kabulüne, davalı adına tescilli …-1,2,3 ve 4 sıra nolu tasarımların hükümsüzlüğüne ve sicilden terkinine, fazlaya ilişkin talebin reddine, birleşen davanın reddine karar vermek gerekmiş aşağıdaki şekilde hüküm kurulmuştur.
HÜKÜM:
A-)1-Asıl davanın KISMEN KABULÜNE,
2-Davalı adına tescilli …-1,2,3 ve 4 sıra nolu tasarımların hükümsüzlüğüne ve sicilden terkinine,
3-Fazlaya ilişkin talebin reddine,
5-Alınması gereken 80,70 TL harçtan peşin alınan 59,30 TL harcın düşümü ile 21,40 TL bakiye harcın davalı- karşı davacıdan tahsili ile Hazine’ye gelir kaydına,
6-Asıl dava davacı kendisini vekil ile temsil ettirdiği için AAÜT uyarınca 15.000,00-TL vekalet ücretinin asıl dava davalısından alınarak davacıya verilmesine,
7-Reddedilen kısım itibariyle asıl davada davalı kendisini vekil ile temsil ettirdiği için AAÜT uyarınca 15.000,00 TL vekalet ücretinin asıl davada davacıdan alınarak asıl davadaki davalıya verilmesine,
8-Kabul ret oranının takdiren 1/2 olarak belirlenmesine, davacı tarafından yapılan ve aşağıda dökümü gösterilen 1.905,33 TL yargılama giderinden payına düşen 952,67 TL’nin davalıdan alınarak davacıya verilmesine, kalanının davacı üzerinde bırakılmasına,
9-Tarafların yatırdıkları gider avanslarından kalan tutarın HMK 333/1 uyarınca karar kesinleştiğinde iade işlemi yapılmak üzere tebliğden itibaren 15 gün içinde, banka hesap numarası bildirildiğinde hesaba aktarılmasına, aksi halde PTT aracılığı ile adreste ödemeli olarak gönderilmesine,
B)1-Birleşen davanın REDDİNE,
2-Alınması gereken 80,70 TL harçtan peşin alınan 59,30 TL harcın düşümü ile 21,40 TL bakiye karar harcın birleşen davadaki davacıdan tahsili ile Hazine’ye gelir kaydına,
3-Birleşen davadaki davalı kendisini vekil ile temsil ettirdiği için AAÜT uyarınca Faydalı Model Belgesi ve Endüstriyel Tasarım tescil belgesine tecavüzün tespiti, men’i, ref’inin reddi yönünden 15.000,00 TL, manevi tazminatın reddi yönünden 15.000,00 TL, maddi tazminat reddi yönünden 1.500,00 TL olmak üzere toplam 31.500,00 TL vekalet ücretinin birleşen davadaki davacıdan alınarak birleşen davadaki davalıya verilmesine,
4-Birleşen davadaki davacının yapmış olduğu yargılama giderlerinin üzerlerinde bırakılmasına,
5-Tarafların yatırdıkları gider avanslarından kalan tutarın HMK 333/1 uyarınca karar kesinleştiğinde iade işlemi yapılmak üzere tebliğden itibaren 15 gün içinde, banka hesap numarası bildirildiğinde hesaba aktarılmasına, aksi halde PTT aracılığı ile adreste ödemeli olarak gönderilmesine,
Dair verilen karar, taraf vekillerinin yüzüne karşı 6100 sayılı HMK’nun 341. ile 345. Maddelerine göre tebliğinden itibaren iki haftalık süre içinde Ankara Bölge Adliye Mahkemesine İstinaf Kanun Yoluna dilekçe ile başvurulabileceğine yönelik karar açıkça okunup, usulen anlatıldı.22/12/2022

Katip …
¸

Hakim …
¸

¸Bu belge 5070 sayılı Elektronik İmza Kanunu gereğince
DYS üzerinden E-İmza ile imzalanmış olup,
Ayrıca fiziki olarak imzalanmayacaktır.

Asıl Davada Davacı Masraf Dökümü:
İlk Masraf 127,10.-TL
Posta Masrafı 178,23 .-TL
Bilirkişi Masrafı 1.600,00.-TL
Toplam 1.905,33.-TL