Görüntülediğiniz mahkeme kararı henüz kesinleşmemiştir. Yararlı olması amacıyla eklenmiştir.

T.C. ANKARA 3. ASLİYE TİCARET MAHKEMESİ
T.C.
ANKARA
3. ASLİYE TİCARET MAHKEMESİ TÜRK MİLLETİ ADINA
GEREKÇELİ KARAR
ESAS NO : 2021/358
KARAR NO : 2023/564

DAVA : Alacak (Hizmet Sözleşmesinden Kaynaklanan)
DAVA TARİHİ : 14/06/2021
KARAR TARİHİ : 12/07/2023
K.YAZIM TARİHİ : 21/07/2023

Mahkememizde görülmekte olan Alacak (Hizmet Sözleşmesinden Kaynaklanan) davasının yapılan açık yargılaması sonunda,
DAVA:Davacı vekili dava dilekçesinde özetle; Müvekkili şirket ile davalı şirket, 10.12.2017 tarihli … ve hizmet alım sözleşmesi ile aynı tarihli ek sözleşmeyi imzaladıklarını, esas sözleşmenin 1. Maddesinde ve ek sözleşmenin 1. Maddesinde işin konusunun dillendirildiğini, buna göre, dava dışı üçüncü kişiler olan …’ne ve … ile …’ a ait, … mahallesinde kain tapunun…. parsel, … …. parsel, … parsel, … parsel, ..parsellerini teşkil eden arsalarla ilgili olarak müvekkili şirketin; arsa sahipleri üçüncü şahıslar ile, … Taah. San. Ve Tic. Ltd. Şti. Arasında, noterden kat karşılığı inşaat sözleşmesi yapılmasına aracılık yapmak edimini, kat karşılığı inşaat sözleşmesi imzalandıktan sonra; arsa sahibi üçüncü şahıslara ait arsaların yoğunluklarının, emsal 1.80-2.50 arası olmasınırı sağlanması için 1/5000′ lik nazım imar planının ve 1/1000 lik uygulama imar planının ilgili belediyelerden ve ilgili bakanlıklardan değişikliklerinin yapılması işini kendisi, ya da üçüncü kişiye yaptırma edimini yüklendiğini, müvekkili şirketin, … İnş. Tic. Ltd. Şti., ile dava konusu arsaların 1/5000 ölçekli nazım imar planı ve 1/1000 ölçekli uygulama imar planı hazırlanması, imar uygulamasının yapılması ve planlarda arsaların yoğunluğunun en az E:1.80 ila 2,5 arasında gerçekleştirilmesi işi için 17.07.2017 tarihli sözleşmeyi imzaladıklarını, sözleşmenin 9. Maddesinde, işe başlama tarihinin, kat karşılığı inşaat sözleşmesinin imzalanmasını müteakiben 5 gün içinde olacağı kararlaştırıldığını, … Taah. San Tic. Ltd. Şti. ile arsa sahipleri arasındaki kat karşılığı inşaat sözleşmesi 16.04.2018 tarihinde imzalarımıştır. Kat karşılığı inşaat sözleşmesi imzalandıktan sonra, bu sözleşmenin 5. maddesine kalemle kat karşılığı inşaat sözleşmesinin tarihi ve yevmiye numarası derç edildiğini, müvekkili şirketin girişimleri sonucu, davalı … Taah. San Tic. Ltd, Şti., … … İrişaat ttd. Şti’ne …. Noterliği’ nin 20.04.2018 tarih ve … yevmiye nolu vekaletnamesini müvekkili şirketle 10.12.2017 tarihli sözleşme şartları doğrultusunda verdiğini, vekaletnamede, … Taah. San Tic. Ltd, Şti., … Ltd, Şti’ne her ölçekte imar planını ve imar planını yapmaya, yaptırmaya, imar plan uygulaması ve tapu tescil işlemlerini başından sonuna kadar yapmaya ve takip etmeye ve sonuçlandırmaya yetki verdiğini, … İnş. Tic. Ltd. Şti. vekaletmame aldıktan sonra, belediyeler ve bakanlıklar nezdinde görüşmeler ve yazışmalar yapmadığını, müvekkili şirket bu nedenle, … Taah. San Tic. Ltd. Şti ne …. Noterliği marifetiyle 20.08.2018 tarih ve … yevmiye nolu İhtarnamesi keşide ederek ve … … Ltd. Şti.” nin resmi müracaatları yapmadığını, bu nedenle kendilerine vekalet verilmesi gerektiğini, vekalet verilmesi halinde, 1/5000′ lik ve 1/1000′ lik imar planlarının değişikliğini bizzat yapacağını bildirdiğini, ihtar tarihinden sonraki aşamada müvekkilinen emsal artırma İşleri ve plan değişikliğini yapması için yeterli sürenin bulunmasına rağmen, … Taah, San Tic. Ltd. Şti.nin imar değişikliği için vekaletname vermediğini ve sözleşmeyi tek taraflı feshettiğini, müvekkili şirketin davalı şirket ile arsa sahipleri arasında …. Noterliği’ ne ait 16,04.2018 tarih ve … yevmiye nolu taşınmaz satış vaadi ve arsa payı karşılığı inşaat sözleşmesini imzalattırdığını, ayrıca, davalıya arsa sahipleri tarafından aynı noterliğe ait 16.04.2018 tarih ve … ve … sayılı “Düzenleme Şeklindeki Vekaletname” leri de verdirdiğini, vekaletname içeriğinde, tadat olunan taşınmazların planlarını yaptırmaya, ifraz ve tefrik ettirmeye, parselasyon yaptırmaya, röperli kroki, çap iİmar durumu, istikamet rövleyi almaya, sınır ve yüz ölçümünün düzeltilmesini istemeye, her ölçekte imar planı yaptırmaya, yapmaya vs. bir İnşaat için yapılması gereken tüm yetkilerin verildiğini, arz ve izah edilen nedenlerle, davalı şirketin akdi haksız olarak feshettiğinin tespitiyle … ve hizmet alım sözleşmesinden kaynaklanan; … olan müvekkili şirketin yaptığı faaliyet sonunda sözleşmenin kurulması nedeniyle müvekkili şirket sözleşmede belirlenen dairelere ve ticaret alanlarına hak kazandığından, davalı inşaata başlayıp eserleri vücuda getirmediğinden, müvekkili şirkete isabet edecek daireler ve ticaret alanlarının rayiç bedellerinin saptanarak bu bedelden fazlaya ait hakları mahfuz şimdilik 200.000,00-TL’ nin fesih tarihi olan 05.09.2018 tarihinden itibaren en yüksek banka avans faiziyle birlikte davalı şirketten tahsiline, hizmet vermekle yükümlü olan müvekkil şirketin, bu yükümlülüğünü büyük oranda ifa etmesine karşın, 1/5000′ lik ve 1/1000′ lik planların gerçekleştirilmesi haksız fesih nedeniyle mümkün olamadığını, haksız fesih olmasaydı, taraflar arasında akdedilen sözleşmede planların değişikliği için verilen süre dolmadığından, müvekkili şirket, yeterli olan kalan sürede plan değişikliklerini yerine getilrmek imkanına haizken, davalının haksız feshi nedeniyle bu edimini yerine getiremediğini, davalı şirket, haksız fesih nedeniyle plan değişikliklerinin gerçekleştirilmesini engellediğinden, müvekkili şirket dairelere ve ticaret alanlarına hak kazandığını, davalı şirket müvekkilinin hakkettiği- edeceği taşınmazları vermemek amacıyla akdi haksız olarak feshetmesi nedenine binaen sözleşmede belirlenen dairelere ve ticaret alanlarına hak kazandığını, davalı inşaata başlayıp eserleri vücuda getirmediğinden, müvekkili şirkete isabet edecek daireler ve ticaret alarılarının rayiç bedellerinin saptanarak bu bedelden fazlaya ait hakları mahfuz şimdilik 50.000,00-TL tazminat alacağın fesih tarihi olan 05.09.2018 tarihinden itibaren en yüksek banka avans faiziyle birlikte davalıdan tahsiline, davalı … şirket, müvekkili şirketin … olarak arsa sahipleri ite kat karşılığı inşaat sözleşmesi yaptırmasına rağmen davalı şirket zamanında işe başlayarak eserleri vücuda getirmesi gerekirken bu lazımeyi yerine getirmediğinden, müvekkili … ve hizmet alım sözleşmelerinde müvekkiline ait olacağı kararlaştırılan daireler ve ticari alanlarının teslim edilmemesinden mütevellit fazlaya alt hakları mahfuz 10.000,00-TL kira kaybı alacağın fesih tarihi olan 05.09.2018 tarihinden itibaren en yüksek banka avans faiziyle birlikte davalıdan tahsiline, yargı giderleri ile ücret-i vekaletin davalıya tahmiline karar verilmesini talep ve dava etmiştir.
CEVAP: Davalı vekili cevap dilekçesinde özetle; Davacı, müvekkili ile arasında akdedilen 10.12.2017 tarihli “Müşavirlik, …” uyarınca; “…. , …, …, …, … ve … adalar üzerinde olup da mülkiyeti … mirasçıları … ve … ile …. … ait bulunan taşınmaz üzerindeki villa inşaatları ile ilgili olarak adı geçen arsa sahipleri (şahıslar ve kooperatif) arasında Noter’de kat karşılığı inşaat ve satış vaadi sözleşmesi akdedilmesini temin etmek, bu kurucu şart yerine getirildikten sonra da imar planlarının ilgili belediye ve bakanlıktan değişiklikleri ile tevhit ve ifraz gibi diğer iş ve işlemlerini yükümlendiğini, ancak, yükümlendiği iş ve işlemleri belirlenen sürede ve sözleşmeye göre ifa etmediği gibi ifanın temini bakımından yapılan şifahi davet ve çağırılara icabet etmemiş, bu sebeple de arsa sahibi olan … mirasçıları … ve … ile …. Kooperatifi bir araya gelerek …. Noterliğinin 16.04.2018 tarih ve … yevmiye sayısı ile Düzenleme Şeklinde Taşınmaz Vaadi ve Arsa Payı Karşılığı İnşaat Sözleşmesini tanzim ettiklerini, arsa sahipleri arasında tâanzim ve imza edilen işbu sözleşmesinin kurulması ve imzalanması dahil hiçbir aşamada davacının dahli bulunmadığı gibi bir katkısı da olmadığını, davacı ile müvekkili arasında tanzim edilen sözleşmenin davacının edimini ifade temet sebeplerle konusuz ve karşılıksız kalması üzerine müvekkili, ….Noterliğinin 26.11.2018 tarih ve …yevmiye sayılı ihtarını keşide ederek davacı ile arasında akdedilen 10.12.2017 tarihli Müşavirlik, Danışmanlık ve Hizmet Sözleşmesini haklı sebeplerle tek taraflı olarak feshettiğini, akabinden de 28.12.2018 tarihli “…” ile işi, ehil ve yetkin bir firma olan …. Ltd.Şti. ne verdiğini, davacı taraf iddialarının aksine olarak, davacı yüklenicinin sözleşme hükümlerine aykırı olarak işi geciktirmesi ve iş sahibine yüklenemeyecek bir sebeple ortaya çıkan gecikme yüzünden işi kararlaştırılan zamanda bitiremeyeceğinin anlaşılması üzerine müvekkilinin kendi irade ve çabası ile arsa sahipleri ile sözleşme yapması akabinden de davacı ile yaptığı sözleşmeden dönmesinin, usul ve yasaya uygun olduğunu, zira yapılan harici araştırmada, davacının alanında uzmanlaşmış bir firma olmadığını, işin ifası için gerekli bilgi, tecrübe ve teknik kapasitede bulunmadığını, hizmet vermesi için gerekli kayıtları …’na yaptırmadığı gibi ilgili kurumlardan da resmi izinleri almadığını, bu suretle danışmanlık hizmeti için kurum ve kuruluşlarda işlem yapamayacağının belirlendiğini, oysa ki, 2003 yılında çıkarılan Mecburi Standartlar Tebliğinde 2004 yılında yapılan değişiklik uyarınca taşınmaz simsarına … kayıt zorunluluğu getirilmiş, işyerine ilişkin standartlar ile yapması gerekenler ve yapabileceklerinin belirlendiğini, kaldı ki, davacı ile yapılan sözleşme yazılı bulunan ve “imar palanlarının ilgili belediye ve bakanlıktan değişikliklerini ile tevhit ve ifraz gibi diğer işlemlerinin yapılması” yönündeki ikincil işler, öncelikle mal sahipleri arasında inşaat sözleşme yaptırma gibi kurucu bir olguya bağlanmış olduğundan, belirlenen sözleşme yapılmadan ve kurucu şart yerine getirilmeden devamında yapıldığı iddia edilen iş ve işlemlerin müvekkili bakımından bir geçerliliğinin de olmadığını, davacı, sözleşme ile yükümlendiği iş ve işlemleri yapmadığı ve aradaki sözleşme temerrüt sebebiyle feshedildiğinden, davacının her ne ad altında olursa olsun tazminat talebinde hukuki isabet olmadığını, zira eser sözleşmeleri ani edimli oldukları için fesih, geriye etkili sonuç doğuracağını, geriye etkili feshe, sözleşmeden “dönme” denir. Dönme halinde, sözleşme, geçmişe etkili olarak son bulacağını, başka bir anlatımla, sözleşmenin yapıldığı andaki duruma dönüleceğini, dava tarihinde yürürlükte bulunan 6098 Sayılı BK’nın 125. maddesine göre; sözleşmeden dönme halinde taraflar, karşılıklı olarak ifa yükümlülüğünden kurtulacaklarını, somut olayda, taraflar arasındaki sözleşme müvekkili tarafından haklı sebeplerle feshedildiği ve davacı davalıya hiçbir menfaat sağlamadığından, davacının; vücuda getirmediği dairelere ve ticaret alanları için rayiç bedelden 250.000.TL. tazminat ve 10.000.TL. kira kaybı olmak üzere 260.000.TL. alacak isteminin usul ve yasaya aykırı olduğunu, zira, yüklenicinin edimini yerine getirememesi nedeni ile sözleşmenin feshinin geriye doğru sonuç doğurması sebebiyle müteahhidin sözleşmeye dayanarak taşınmazdan bağımsız bölüm veya somut olayda olduğu gibi daireler veya ticaret alanlarından rayiç bedel talep edemeyeceği gibi sözleşmeye dayalı olarak yaptığı iş olmadığından, menfi zarar da isteyemeyeceğini, açıklanan ve resen gözetilecek sebeplerle; göreve ilişkin itirazlarının kabulü ile dava dilekçesinin mahkemenizin görevsizliği sebebiyle reddine, aksi halde davanın esastan reddine, yargılama giderleri ile vekalet ücretinin de karşı tarafa yükletilmesine karar verilmesini talep etmiştir.
DELİLLER:
Davacı şirket ile davalı şirket arasında imzatanan 10.12.2017 tarihli … ve hizmet alım sözleşme örneği Davacı şirket, … … İnş. Tic. Ltd. Şti. Arasında imzalanan 17.07.2017 tarihli sözleşme örneği Arsa sahiplerinin … … İnşaat Ltd. Şti.” ne verdikleri …. Noterliği’nin 20.04.2018 tarih ve … yevmiye nolu vekaletnamesi Davalı şirkete arsa sahipleri tarafından verilen …, Noterliği’nee ait 16.04.2018 tarih ve … ve … sayılı “Düzenleme Şeklindeki Vekaletname” leri
Arsa sahipleri ile … Taah. San. Ve Tic, Ltd. Şti. arasında imzalanan …. Noterliği’ ne ait 16.04.2018 tarih ve … yevmiye nolu taşınmaz satış vaadi ve arsa payı karşılığı inşaat sözleşmesi örneği.
Davacı tarafından, davalıya keşide edilen …. Noterliğinin 20.08.2018 Tarih ve
… yevmiye nolu ihtarnamesinde; Müvekkil şirketin, davalı şirket ile arsa sahipleri arasında …. Noterliğine ait 16.04.2018 tarih ve … yevmiye nolu taşınmaz satış vaadi ve arsa payı karşılığı inşaat sözleşmesini imzalattırarak danışmanlık ve müşavirlik sözleşmesinin hükümlerini yerine getirdiğini, plan değişikliği ve emsalin 1.80-2.50 arasında arttırılması için ortak karar ile … … … Mühendislik Şirketi ile anlaşma sağlandığını, ancak şirketin bazı şahsi mazeretler ileri sürmesi ve talep edilen bazı evrakların davalı tarafından istenmemesi üzerine plan tadilat ve değişikliği ile ilgili olarak … şirketi ile çalışılmasından vazgeçildiği, an itibarıyla plan tadilat müracatı için ilgili resmi evrakın hazırlandığı, 17.08.2018 tarihinde kuruma verilecek dilekçenin davacı tarafından imzalanmadığı, danışmanlık sözleşmesinin 2. Şartı için henüz sürenin olduğu, daha kısa sürede sonuçlanması için firmalarına ve …’a 7 gün içinde vekalet verilmesi gerektiği Davalı … … Şirketine ihtaren bildirilmiştir.
Davalı danışman tarafından, davacıya keşide edilen …. Noterliğinin
04.09.2018 Tarih ve …yevmiye nolu ihtarnamesinde; …. Noterliğinin 20.08.2018 Tarih ve … yevmiye nolu ihtarnamesindeki ithamların gerçek dışı olduğu, aralarındaki sözleşmeye binaen bugüne kadar davacı tarafından yapılmış bir işlemin olmadığı, kendilerini oyalayarak zaman kaybına neden olunduğu, herhangi bir iş ve emek harcamadığı belirtilerek; aralarındaki bilumum sözlemlerin hükümsüz olduğu huzurdaki davanın davacısına ihtar edilmiştir.
16.04.2018 T. … yev numaralı Düzenleme şeklinde Vekaletname: …. Noterliği tarafından düzenlenen, 16.04.2018 tarih, … yev numaralı vekâletnamede, dava dışı arsa sahibi … Koop. tarafından davaya konu … nolu adalardaki parselde plan değişikliği, imar planı hazırlama, ifraz, tevhid, ruhsat, imar durumu, proje vs. hususlarında ilişkin davalı … Taah. San. ve Tic. Ltd. Şti‟ne vekalet yetkisi verilmiştir.
16.04.2018 T. … yev numaralı Düzenleme şeklinde Vekaletname: …. Noterliği tarafından düzenlenen, 16.04.2018 tarih, … yev numaralı vekâletnamede, dava dışı arsa sahipleri … ile … tarafından davaya konu 201, …, …, … ve … nolu adalardaki … adet parselde plan değişikliği, imar planı hazırlama, ifraz, tevhid, ruhsat, imar durumu, proje vs. hususlarında ilişkin davalı … Taah. San. ve Tic. Ltd. Şti‟ne vekalet yetkisi verilmiştir.
20.04.2018 T. … yev numaralı Düzenleme şeklinde Vekaletname: …. Noterliği tarafından düzenlenen, 20.04.2018 tarih, … yev numaralı vekâletnamede, dava dışı arsa sahibi olan … Koop. ve yine dava dışı arsa sahipleri … ile … tarafından davaya konu … ve … nolu adlardaki … adet parselde plan değişikliği, imar planı hazırlamaya ilişkin … Tic. Ltd. Şti‟ne vekaletler verilmiştir.
Mail Yazışmaları Davacı … firması tarafından … mail adresinden … …‟a gönderilen 09.12.2017 tarihli mailin konusu müşavirlik, Danışmanlık ve Hizmet sözleşmesidir. Mailde metin bulunmamaktadır ancak ek bulunmaktadır. Kağıt çıktı olarak sunulan mail eki sözleşmede ise davaya konu iş ile ilgili 72 maddeden oluş na bir taslak sözleşme mevcuttur. Ancak iş bu taslak sözleşmenin muhataba mail ile iletilip iletilmediği dosya kapsamından anlaşılamamıştır.
11.01.2018 tarihli … … tarafından çakır mühendislik, … ve …‟ya, … adresinden gönderilen mail arayüzü çıktısı dosyaya sunulmuştur.
19.03.2018 tarihli, … adresinden konu sözleşmenin bazı maddelerine ilişkin yapılan düzeltme görüşleri davacıya iletilmiştir.
21.03.2018 tarihli … adresinden alıcısı “…” olan kişiye konu sözleşme metni gönderildiği anlaşılmaktadır.
22.03.2018 tarihli, … adresinden konu sözleşme metni gönderildiği anlaşılmaktadır.
24.03.2018 tarihli … adresinden konu sözleşme metni gönderildiği anlaşılmaktadır.
…. 13.10.2022 T. … sayılı yazısında dava konusu parsellerin bulunduğu alanın … 04.09.2020 tarih ve 186919 sayılı … Oluru ile Rezerv Yapı Alanı ilan edildiğini, 1/25.000, 1/5000 nazım imar planı ve 1/1000 ölçekli uygulama imar planı değişikliklerinin 12.11.2020 T. E… sayılı yazı ile kesinleştiğini belirtmektedir. … aynı yazıda; planlar aleyhine açılan davalarda rezerv yapı alanı kararının … Mahkemesinin 08.06.2022 tarih ve …. sayılı kararı ile iptal edildiğini, imar plan değişikliklerinin ise … Mahkemesinin 8.6.2022 T. …. Sayılı ve … Mahkemesinin 8.8.2022 T. …. Sayılı kararları ile dava konusu işlemin iptali kararı verildiği belirtilmektedir.
Davacı tanığı … yeminli anlatımında “Ben …’da 1987 yılından beri çalışmaktayım, idari işler ve muhasebe bölümünde çalışırım, dava konusu olayla ilgili olarak … konutlarıyla ilgili … Bey oradaki inşaatın Kentsel Dönüşümleriyle ilgili görüşmelerde bulunmuştur, daha sonra arsa sahipleri bizdan bu işleri başka bir müteahhit ile yapılmasını talep etti, … beyde … sahibiyle başka projelerle ilgili görüştüğü için bu … konutları yapmasıyla ilgili …’ın sahipleriyle görüştüler, … Bey arsa sahipleriyle … konut kooperatif yetkilileriyle görüşmelerde bulundu, bu işi … ile yapılabileceğini … söyledi, … ve … ile birlikte bir danışmanlık sözleşmesi imzaladılar, bu sözleşmede … kooperatifin arsa sahipleriyle … arasında aracılık yaparak hem …’ın sunduğu teklifler ve hem de arsa sahiplerinin sunmuş olduğu teklifler karşılıklı yazışmalarla noter huzurunda danışmanlık sözleşmesine istinaden … İnşaatla arsa sahipleri arasında Kat Karşılığı Satış Vadi Sözleşmesi yapıldı, ilk aşaması bitti, bizim … ile yapmış olduğumuz sözleşmesindeki edimlerden biri ile arsa sahipleri arasında yapılan taahhüt yerine getirilmiş oldu, biz hizmeti yerine getirmiş olduk, ikinci aşamada planlama ile ilgili … ile … … Ltd. Şti. Arasında bir sözleşme olup olmadığını bilmiyorum, ancak … …Ltd. Şti.’ne bir vekalet verdi, planlama ve diğer işleri takip için vekalet verdi, daha sonra benim duyduğum kadarıyla vekaleti … sonlandırmış, bizde bunun üzerine … olarak bu planlama vekaletin tarafımıza verilmesi istendi, ancak bu esnada karşı taraf … bize sözleşmenin tek taraflı olarak feshedildiğine dair bir ihtarname gönderdi, bundan sonraki olaylarla ilgili bilgim yok dedi. Davacı vekilinin talebi üzerine … yetkilisi ile … yetkilisi arasında kat karşılığı inşaat sözleşmesinin düzenlenmesi amacıyla danışmanlık hizmeti yerine getirilirken karşılıklı yazışma yapılıp yapılmadığı soruldu: Karşılıklı olarak mail ve whatsapp üzerinden yazışmalar yapıldı, sözleşmelerin yerine getirilmesi için bir çok yazışma yapıldı, telefonlarla görüşüldü, … Bey …’ın bizzat yanına gitti, arsa sahipleriyle görüştü, davalı vekilinin talebi üzerine dinlenen tanığın çalışmış olduğu … ile ilgili dava konusu taşınmazla emsal artışı tevhit ve ifraz ve imar değişikliğine yönelik herhangi bir resmi işlemi bulunup bulunmadığı soruldu: …’ın vekalet vermiş olduğu …Ltd. Şti. …’ın önerdiği ve çalışmış olduğu firmadır, …firmasının yapmış olduğu çalışmaları bilemediğim için bir şey diyemiyorum, ancak … bey resmi kurumlarda görüşmeler yaptığı biliyorum.” şeklinde beyanda bulunmuştur.
Davacı tanığı … yeminli anlatımında “Dava konusu ile ilgili iki tane sözleşme vardır, …. ki … parsellerle ilgili … ve …’a ait olan arsa ile ilgili … buraların binasını yapacaktı, onunla ilgili … İnşaatla bir anlaşma yapmıştı, bir de emsal arttırma ve proje ile ilgili ikinci bir anlaşma vardı, onu da biliyorum, … İnşaatla …’ın imzaları vardır, ancak sözleşmelerle ilgili bilgim yoktur, inşaatlarla ilgili bildiğim kadarıyla emsaller normalde düşüktü, emsallerin arttırılması ile ilgili projeler hazırlanacaktı, onu da … yapacaktı, ben anlaşmaları yapılırken gördüm, ancak anlaşma içeriğini bilmiyorum, şeklinde beyanda bulunmuştur. Davacı vekilinin talebi üzerine anlaşma yapıldıktan sonra … ve … arasında yapılan sözleşmeden sonra … veya Arsa sahiplerinin kat karşılığı inşaat sözleşmenin yapılabilmesi için ofise gelip gittiklerini görmüş mü sorusu üzerine tanıktan soruldu: Emekli olduğum için bende … ofisine sürekli gelip giderdim, onların görüşmelerine konuşmalarına şahidim, hatta emsal artışı için …’a bir yıl süre vermişti, soyadını hatırlayamadığım … bu süreyi vermişti, bir yıl süre vermesine rağmen dört ay sonra işi iptal etti, davalı vekilinin talebi üzerine tanığın davacı şirketle olan bağlantısının resmi bir görevi olup olmadığı, şirket yetkilisinin gelen kişilerle görüşmelerine nasıl şahit olduğunun açıklamasını talep ederiz üzerine tanıkdan soruldu: Ben emekliyim, …’ın ofisinde günümün yarısı geçmektedir, gelen misafirlere de çay ikram ediyorum, ücret almıyorum, haftanın üç günü ofise uğrarım, sohbet muhabbet ederiz” şeklinde beyanda bulunmuştur.
Davacı tanığı … yeminli anlatımında “Ben 2005 yılında Önderçevik Kooperatifi ile uğraşırdım ve yönetim başkanıydım, … İnşaatla benim ilgim 2015 yılında …’la tanışmamla birlikte oldu, … bana … müteahhitiyim, ben … olarak …’da çok büyük inşaatlar yaptım, … genelinde de desmi işlerini yaptım, ben … ve …’ın sahibi olduğu ve … kat karşılığı arsa verdiklerini, onların inşaatını yapacağım, sözleşmelerinde bana yardımcı ol dedi, o vesileyle … beyle tanışmış oldum, sözleşmelerinde yardımcı oldum, yazı yazdım, … adına sözleşmeyi yazdım, taşınmazı bizzat gördüm, … civarında toplamda yapılmış villa vardı, bodrumunu saymazsak her biri ikişer kat gibi görülüyordu, ancak tek tek gezmedim, ana caddeden baktım, üç dört defa gittim, …. adaya kadar hatta … adaya kadar her bir adanın on on beş adet parselide olmak üzere bir taşınmaz vardı, bu villalar yıkılacaktı, yerine çok katlı bina yapılacaktı, arsa sahipleriyle … bey anlaşmıştı, o sözleşmeleri dahi ben yazdım, karşılıklı anlaştılar, noter aşamasına geldiğinde arsa sahiplerine yanlarına ortak alıp alamayacaklarını sorduk, alın ve sözleşmeye yazın dediler, Oranlar o dönemde %33.90 arsa sahiplerinin olacaktı, … ve …’da arsa sahibiydi, kooperatif de arsa sahibiydi, toplam da kooperatifin ve … ve … İvazın oran olarak hakkı %33.90 idi, bunun içerisinde kooperatifin ve … ile …’ın payları sözleşmede yazıldığı gibidir, ayrıca ayrıca %33.90’ın üzerine %12.10 toplamda %46’sı …’ın ve arsa sahiplerinin kalan kısmı da … bey ortak alırsa … inşaatla gelen şahıs ortak girecektir, benim %12,10 oranı genel tapulu alanın %12,10’unu neye isabet ederse sırf emsal için …’a verilmişti, arsa 36 dönüm civarındaydı, bunun %12,10’una tekabül eden dönümlük kısım sadece emsalinin artırılması haritaların ve projelerin yapılmasıyla ilgiliydi, %54’lük kısmı müteahhite kalacaktı, yani … bey yapmış olsaydı …’a kalacaktı, bu şekilde anlaşma bittiğinde …’ın sahibi … … … beyin ofisine geldi, … bey beni davalı …’ın sahibiyle tanıştırdı, onlar aslında başka bir iş için gelmişler, daha sonra görüşmeler ileriye gidince davalı …’ın başka bir işi olmadı, davalı …’ın sahibi … … bana başka bir iş vardı onu alamadım, … ve … la …’ın Ankuva işini … İnşaatla birlikte yapalım, sen sözleşmelerin içerisinde ol bize faydalı ol, dedi, benle davacı şirketin sahibi … Bey’i tanığım için sözleşmelerin hazırlanması ve yapılması aşamasında oldum, ben hiçbir ücret almadım, ben sürekli olarak davacı ile davalının ortasını buluyordum, herhangi bir taraf yanında hareket etmedim, sözleşme yapılırken tarafların itirazında ortada yöntem buluyordum, arsa sahiplerinin yanlarında da arsa sahipleriyle birlikte ikna ettik, avukatlarla gittik, sözleşmeleri hazırladık, noter aşamasında iken 2017-2018 yılları idi, notere gideceğimiz zaman davalı … sahibi … … … beye dedi ki ortaklık belki yürümez, ilerde kötü olmayalım, sen arsa sahipleriyle beni anlaştır, ben geri çekiliyorum diye arsa sahiplerini ikna et, örneğin 400 daire çıkacaksa bunun %2sine isabet eden yani 20 daireyi sana vereyim dedi, ama dairenin sayısı konusunda emsaller belirlenmediği için genele vuruldu, yani daire sayısı henüz belli değildi, iş yeri o dönemde beşbin metre olarak hesaplanıyordu, şimdi yükseldiyse daha fazla olur, daha fazlasını verecekti, iş yeri olarak da %5’inin verilmesi konusunda söyledi, bunları arsa sahipleriyle anlaştırdığı için verecekti, … beyde davalı … sahibi … …’a emsalleri ben artıracağım için haritaları ben yapacağım, riskli işleri ben yapacağım için %12,10’luk arsa payınıda ben alırım, işlemleri de ben yaparım, sen para ödemezsin, emsaller bitince herşey bitince sen sadece projeleri yaptırırsın, ruhsatını alırsın, ben para ödemem, dedi, bundan sonra arsa sahipleriyle …’ı anlaştırdı, noterden anlaştılar, … arsa sahiplerine %33,90’ı verecek, arta kalan %66,10’u tamamen … alacak, %12,10’u … İnşaata emsale karşılık verdiğinden düşülecekti, %12,10’u … inşaate ait olacak, sözleşmede ayrıntılar yazılıdır, sözleşmedeki imzalar adıma olanlar bana aittir, %2 Daire %5 İş yeri bunlarda genele göre %66,10’dan düşerek …’a verilecekti, kalan %50 civarında olan kısım ise davalı …’da müteahhitlik hizmet karşılığında kalacaktı, bunların sözleşmede ayrıntıları vardır, resmi projeden önce … bey …’de çalışıyordu, … isminde mimar biri idi, …’ın işlerini … bey yapardı, bu taşınmazlarla ilgili … deki … ismindeki mimar ile … protokol yapmıştı, bir bölümünü … kalan kısmını ise … yapacaktı, … ve mimarlık dışındaki diğer mühendislik işlerini … bey yapacaktı, mimarlık kısmını ise … yapacaktı, …’a yani bize bu projenin yapılması için … … sözleşmeden aldığı yetkiye dayanarak vekaletname verecekti, vekaletname vermedi, …’da ihtar çekti, aradan bir zaman geçti, 2020 yılında olabilir, … …’de ihbara cevap verdi, … …’nin ihtarının içeriğini bilmiyorum, ancak ben hatırladığım kadarıyla siz hiçbir işlem yapmadınız, ben o yüzden herşeyi iptal ediyorum içerikli idi, sonrada mahkeme aşaması ortaya çıktı, ancak sözleşme aşamasında mailleşmeler oldu, her iki taraf bana mail attı, sözleşmenin son halini getirdikten sonra notere gidildi, imzalar atıldı, … taşınmazı kat karşılığında davacıdan almış oldu, ancak … … ihbar çekmekten işlerini iptal etmiş oldu, ancak sözleşmelerde de yanımızda kendisi imza atmıştı, hatta onun ortağı Turgut beyde yanındaydı, … edimlerini yerine getirmişti, davalı taraf iptal etmeseydi davacı taraf haritasını ve emsal artırımlarını yapacaktı, şu anda da zaten orada yapılmış, ancak ben görmedim, binalarda şu anda yıkılıyor, davalı vekilinin (tanıkla … arasında imzalanan bir sözleşme vardır, bu sözleşmenin içeriğini ne olduğunu) sorulsun dedi: … bey bana bir ücret vermedi, ancak sana iki daire vereceğim diye bir belgeye imza attı, ancak herhangi birşey vermedi, davalı vekili (neye karşılık daire vereceği) sorusuna karşılık: … yukarıda beyan ettiğim gibi … … beni anlaştır, ben ortak olarak ona gireyim, ben onunla ortak yapayım, ben …’la konuştum, ben her ikisini anlaştırdığım için bu iki daireyi verecekti, davalı vekili (verilen cevaptakinin aksine yapılan sözleşmede … veya …’ın adının geçmemesi bunun yerine arsa sahipleriyle … arasındaki anlaşmaya atıf yapılması sebebi nedir) sorusu üzerine: Ben olayların içinde olduğum için … … kendisi ile ilgili sözleşme kısımlarını da ben yazdım, kendisi bana mailde attı, bu doğru mudur yanlışmıdır diye, arsa sahiplerinin de mailleri vardır, …’ın söz konusu iki daire verileceğine ilişkin sözleşmede adımın geçmemesinin nedeni … arsa sahipleriyle kat karşılığı inşaat sözleşmesi yapmadığı için taraflar arsa karşılığı kat sözleşmesi … yaptığı için taraf oydu, …’da ben vereceğim diye kendi imzaladı, ama hiçbir şey vermedi.” şeklinde beyanda bulunmuştur.
Davalı tanığı … yeminli anlatımında “… İnşaatin sahibi … … beyle biz bir kooperatifde yönetici konumundaydık, kooperatif üyelerimiz … beyin müteahhitliğini de üye olarak kendilerine yani kooperatif üyeleri adına konut yapmasını talep ettiler, bende … yönetim kurulu başkanıyım, o dönemde de kooperatif başkan vekiliydim, kooperatif üyeleri benden … beyin müteahhitliğinde kat karşılığı uygun bir arsa bularak kat karşılığı sözleşme yapılması ve bu çerçevede de kooperatif üyelerinin bu projeden daire satın alınması konusu kararlaştırıldı, … bey kendi bildiği emlakçılarla arsa araştırdı, biz … … sahibi … beyi ve tanık … beyi tanımıyorduk, … bey … Beyin arsa aramasıyla ilgili talebini bir şekilde duymuş, … Beyle görüşme talebinde bulundu, bu talep üzerine … beyin ofisine gelerek ellerinde uygun arsalar olduğunu, bu arsalar üzerinde tam yetkili olduklarını, uygun görülen arsa üzerinden kat karşılığı sözleşme yaparak bu arsalar üzerinden tam yetkili olduğunu, uygun görülen arsa üzerinde yapılacak sözleşme konusunda yetkili olduğunu ve yapabileceğini … bey beyan etti, …’ın gösterdiği arsalar üzerinde arsaları gördükten sonra kooperatif üyeleri ile de … beyinde uygun gördü, hatta …’ın … bir kısım imar işlemlerini başlatıp bitirmek üzerinde olduğunu söylediği, dava konusu arsa üzerinde karar verildi, … bunları kendisi söyledi, arsa sahiplerinden yetkili olduğunu söyledi, bende bunu kooperatif adına takip ediyorum, ben her görüşmede … beyin yanındaydım, … beye … bey bizi arsa sahipleriyle görüştürün, biz çalışmalara başlayalım dedi, ancak … beyin bu talebi … bey tarafından kabul görmedi, ben bu işin tam yetkilisiyim, önce benimle konuşacaksınız, sözleşme taslağı üzerinde çalışmaları tamamlayacağım, sonra mutabakat sağlarsak arsa sahiplerine konuyu arz edip sizi kat karşığlı sözleşme yapmak üzere notere davet edeceğim dedi, … beyin getirdiği taslak sözleşme üzerinden … beyin ofisinde, zaman zaman tanık … beyin de arasında olduğu sözleşme üzerinde çalışmalara başladık, madde madde … beyin sunduğu sözleşme üzerinde çalışmaları iki aylık süre içerisinde tamamlamış olduk, sonra … beyi arsa sahipleriyle bizleri tanıştırmasını beklerken … bey her hafta arsa sahipleri şu madde üzerinde görüşülmesini istedi diyerek son bir buçuk ay bu şekilde sürüncemede bıraktı, … bey en son … bey lütfen beni arsa sahipleriyle görüştür, çünkü bu teknik konuları siz anlamıyorsunuz, arsa sahiplerine bizatihi izah etmem gerekiyor diyerek, onlarla görüşme talebinin altını çizdi, bunu yineledi, aksi takdirde bizi görüştürmezseniz, ben bu işin içinde olmayacağım dedi, bu işi yürütemeyeceğiz dedi, …bana biraz daha müsaade edin, arsa sahipleri …. dışında onlarla temas edeyim, sizi bir araya getireyim, getirdiğim gün de notere gidip sözleşmeyi imzalanacağını ifade etti, ancak bu arada bunları yaparken … kendisiyle de mutlaka danışmanlık sözleşmesi ihdas edilmesi gerektiğini ifade etti, bunu … aslında en başında … …’a söylemişti, danışmanlık sözleşmesini önce söylemişti, önce danışmanlık sözleşmesi imzalanacaktı, danışmanlık sözleşmesi imazalndı, aynı zamanda tanık … bey kendisinin emlakçı belgesi olup olmadığını bilmiyorum, … bey … beyle de emlakçı sözleşmesi yapılmasını talep etti, bu sözleşmeler tanık …’nın ve benimde yanlarında ve şahit olduğumuz halde imzalandı, yani danışmanlık sözleşmesiyle emlakçılık sözleşmesi imzalandı … bey beni arsa sahipleriyle görüştürmezsen ben bu işte yokum, … bey zaman istedi, bu zamanın akabinde de … beyle telefon görüşmesi yaparak beyan ettiği tarihde arsa sahipleriyle bizi görüştüreceğini, taslak sözleşmenin kabul edildiğini, akabinde de notere kat karşılığı inşaat sözleşmesi yapılacağını beyan etti, biz yani … … ben … beyin beyan ettiği adrese gittik, o adreste arsa sahiplerinden … ve … ikisi kardeştirler, kardeşlerin olduğu bir mekanda buluştuk, o mekanda biz …’la içeri girdiğimizde … hanım özellikle ayağa kalkarak yinemi söz dedi, biz sizden kurtulamayacakmıyız, düşün yakanızdan kardeşim, sokaktan bulduğunuz her insanı bize müteahhit olarak getiriyorsunuz, biz sizinle karşılaşmak görüşmek istemiyoruz, bizim arsamız üzerinden siz burda mal temin etmek için uğraşıyorsunuz, biz buna fırsat vermeyeceğiz, sizi bir daha görmek istemiyoruz diyerek bizi de kovdular, yani beni, … beyi ve … beyi kovdular, … bey çıktı gitti, bizde … beyle şaşırdık, … bey imar işlerinin … takip edildiğini söylemişti, … bey … beyden plan işlerini yürüten kendi adamı olduğunu söylediği … firmasına vekalet vermesini istedi, … bey noterden bu vekaleti çıkartıp … beye teslim etti, biz kovulduğumuz andaki şaşkınlıkla … beyle acaba imar işlerinde de mi bir sıkıntı var, kandırıldık mı diye istişarede bulunduk, ben bizatihi kendim … giderek ilgili daireden bu mevcut arsanın ada ve parselini beyan ederek böyle imar başvurusu olup olmadığını teyit etmek istedim, ilgili dairenin yetkilileri kesinlikle böyle bir müracaatın olmadığını söylediler, bunun üzerine … beyle ben … gittik, … sahibi olan kişilerle isimlerini hatırlamıyorum, onlarla … bey görüşmek istemesine rağmen … bey görüşmeyi engellemişti, biz … beyin dışında … gittiğimizde ilgili şirketin yetkilisi planlamacı … beye sitem ederek siz nasıl müteahhitsiniz bana vekalet veriyorsunuz benimle görüşmüyorsunuz, … beyde aynı şekilde sen bizimle görüşmek istememişsin, şehir dışındaymışsınız, … beye işlerinin olduğunu söylemişsin, dolayısıyla görüşümemizin nedeni budur, bunun üzerine … yetkililerine sizin … bir müracaatınız bu konuda oldumu diye sorduk, bunun üzerine … yetkilisi kesinlikle herhangi bir müracaatım olmadı, biz … beyin bizi oyalamasından rahatsız olduğumuzu söyleyerek … beye vekaletnamesinin arkasına şerh düşerek iade etti, buna ilaveten … yetkilisi resmi yazıylada bunu belgeledi, bunun üzerine … beyle … … beyin hiçbir irtibatı kalmamış oldu, … bey sözleşmelerin iptali içinde notere giderek hem … yapılan danışmanlık sözleşmesini hem de … beyle yapılan emlakçı sözleşmesini fesh ederek kendilerine noter kanalıyla tebligatı iletmiş oldu, aradan bir süre zaman geçti, başkalarının aracılığıyla arsa sahipleri tekrar … beyi aradılar, kendileriyle bizatihi görüşmek istediklerini söylediler, … beyde bunu kabul etti, onların kendi fabrikalarında iş yerlerinde …, … ve onların avukatları nezaretinde ben … …, ve … beyin mimar olarak İhsan Giritlioğlu bey görüşmeye gittik, o görüşmede daha önceki kovulma hadisesine dair bizden özür dilediler, sizin … ilginiz olup olmadığını sorup soruşturduk, öğrendik, bir ilginizin olmadığını öğrendik, o yüzden sizi çağırdık, eğer sizde isterseniz avukatımız nezaretinde … beye hitaben sizinle sözleşme yapmak ve çalışmak istiyoruz dediler, o görüşmede tekrar sözleşme metinleri avukat nezaretinde gündeme geldi, uzunca bir çalışmadan sonra arsa sahipleri ve müteahhit … bey bizlerin de şahitliği neticesinde notere gitmek üzere anlaşıldı, 2018 Mart ya da Nisan ayında kat karşılığı sözleşme yapmak üzere notere gidildi, … bey arsa sahipleri … hanım ve … olmak üzere benimde şahit olduğum ortamda kat karşılığı inşaat sözleşmesi imzalandı, Onun akabinde arsa sahipleri özellikle … beyden plan işleri ile ilgili bu işi sen yap diye talepte bulundular, sözleşmeye bizatihi bunu derc ettiler, … beyde ben müteahhitim ben plancı değilim diyerek bunu kendilerinin bizatihi arsa sahiplerine hitaben söyleyerek yapmalarını talep etti, plan işlerinin arsa sahipleri tarafından yapılmasını talep etti, ancak arsa sahipleri bunu kabul etmediler, … bey senin yapacağın görüşmede plancılarla yapacağın görüşmede bizde senin yanında olacağız, bu imar işleriyle ilgili plancılarla yapacağınız görüşmelerde sizin yanınızda olmak istediğimizi, arsa sahipleri plancılarıyla görüşürken … beyin yanında olmak istediklerini söylediler, … bey ve ben yaklaşık 5 adet plancıyı da yanımıza alarak görüştük,sonrasında arsa sahiplerini onayladığı … firması …le imar işleri için plan sözleşmesi yapıldı, bu sözleşmede arsa sahipleri de bizatihi imar plancısı şehir plancısı arkadaşın neleri taahüt ettiğini bizatihi duymuş oldular, … beyin başlangıçta bize bizatihi taraf olarak satmak istediği veya satmak istediği arsayla ilgili hiçbir ahli ve yetkisinin olmadığı anlaşıldı, plan işlemleriyle ilgili de bakanlıkdta yürüttüğü işlerinde yine gerçek dışı olduğu aşikardır, bunu belgelerde göstermektedir, davacı vekilinin (Nisan 2018 tarihinde arsa sahihpleriyle noter sözleşmesinin … arasında yapıldığını söyledi, …’ı inşaatın sözleşmesi ne zaman feshedildiğini) sorusu üzerine: Fesih tarihini çok bilemiorum, ancak arsa sahipleri tarafından kovulduktan sonra …’ın hiçbir yetkisinin olmadığını, bize zaman kaybı yaşattığını, hatta bu sürede kooperatif üyelirinin de bir kısmının da daha önce taahütleri geri çektiğini ve kooperatifi de sıkıntıya soktuğnu, ancak … beyin de gerğini yaptığını biliyorum, davacı vekilinin (Kat karşılığı inşaat sözleşmesinin … İnşaatla arsa sahipleri arasında imzalanmasında önce mi yoksa sonra mı … İnşaatla olan sözleşmesini kat karşılğı inşaat sözleşmesinden öncemi feshetmiş sonra mı feshetmiş) sorusu üzerine: Öncemi sonramı bilemiyorum, … ve … hanımefendiyle arsa sahipleri bizi … buluşturup notere götürmek üzere yanlarına götürdüğünde … hanımın daha ilk dakikadan … beyi görür görmez yinemi siz kardeşim düşün yakamızdan sokakta bulduğunuz insanları yanınızda getiriyorsunuz, biz … da araştırdık, daha sonra sözleşme iptal edildi, sözleşmeyi feshettik, ancak bunun net tarihini hatırlamıyorum, … bey sözleşmeyi feshetti, davacı vekilinin (… … buluşmaya gidildiğinde nerede buluşmuşlar, hatırlayıp hatırlamadığı) sorusu üzerine: … bey arsa sahipleriyle nasıl temas etti, nasıl bir program yaptı onu bilemiyorum, götürdüğü yer bir avukatlık bürosuydu, ve burada … ve …’ın vekillerinin yani avukatlarının bürosuydu, onların oraya nasıl geldiklerini bilemiyorum, ancak bizi … götürdü, az önce ifade ettiğim gibi … hanım aşırı bir tepkiyle … beyi bir daha görmek istemediğini, yakasından düşmesini istediğini, bizim arsamız üzerinden rant devşirme işinden vazgeçin şeklinde beyanları oldu, karşılıklı hakaretde oldu, bunun üzerine … hanım ağlayarak odadan çıktı, kardeşide peşinden çıktı, sonrada … odayı terketti, biz olay mahallinde kalakaldık, sonrada istişare üzerine … gittik, imar işleriyle ilgili …’ın hiçbir işlem yapmadığını öğrendik “şeklinde beyanda bulunmuştur.
Davalı tanığı … yeminli anlatımında ” …inşaat limited şirketinin yetkilisiyim, şehir plancısıyım, asli işimiz imar planı ve kentsel dönüşüm planıdır, yaptığımız işlerde muhataplarımızın yetkili olup olmadığı öncelikli tercihimizdir, … ve diğer arkadaşları tanımıyorum, konu ile ilgili muhataplarımız …’ın arsa sahibi ve kooperatifden vekaletleri olduğunu gördük, bu vesileyle konuyla ilgilenebileceğimiz söyledik, kendileryile yaptığımız sözleşme sonrasında imar planlarıyla ilgili yetkili olan … ve … görüşmeler ve müracaatlar yapıldı, yaptığımız müracaatlar sonucunda konunun daha önce resmi bir müracaatla girişimde bulunulmadığı, ve bizim tarafımızdan ilk defa konunun gündeme getirildiği tarafımızca görülmüştür, zaten öncesinde bir girişim veya müracaat olsaydı kurumlar tarafından bize söylenirdi, aynı işle ilgili iki tane veya daha fazla müracaat olamayacağı söylenirdi, bu ciyetle konuyla ilgili imar planları ve diğer resmi müracaatlarımızı yaparak konuyu sonuçlandırdık, muhatabız … olup arsa sahipleriyle görüşme yaptık, kendilerini defaatle bu konularla ilgili bilgilendirdik, ve konunun her şamasında kendileri bilgi sahibi oldu, diyeceklerim bu kadar, davacı vekilinin (… dava konusu taşınmazlara ilişkin imar planlarının yaptırılması için tanığın şirketine ne zaman başvurmuş, işin yapılması ne kadar sürmüş) sorusu üzerine: Ay ve tarihi hatırlamamakla birlikte, 2018 yılında görüşmelerimiz oldu ve sözleşme imzaladık, önce … resmi müracaata bulunduk, ordan kabul görmeyince … müracaat ettik, 2021 yılı içerisinde de yeni tapularımızı aldık, bunlar imar planlarının sonuçlandığını gösteren tapulardır,” şeklinde beyanda bulunmuştur.
Davalı tanığı … yeminli anlatımında “… İnşaatın sahibi arkadaşım, … … bir inşaat için arsa arayışı içindeydi, ara ara bana şu arsayı buldum, buraya kaç daire sığar, buraya nasıl bir ticaret yaparız diye sorardı, yine böyle bir şekilde bir arsa bulduğunu, bu arsanın konumunu bu arsayı bağlayacağını söyledi, ama arsa üzerinde bir mevcut kooperatif inşaatı yarım kalmış, tamamlanmış bir inşaat olduğunu, … tane villa olduğunu, bunları yıkıp yeni bir müracaatla bakanlıktan tadilat değişikliği yapılacağını,ve emsal arttıracağını, emsal üzerinden yaklaşık 620 dairelik bir inşaat yapmayı planladığını söyledi, bende böyle bir emsalin …. ‘da bu şartlarda çıkıp çıkmayacağından emin olmadığımı, bir şehir plancısıyla görüşmek istediğimi, benim meslek olarak mimar olarak ehliyetimin olmadığını, ihtiyaç duyarsa bir plancı tavsiye edebileceğimi söyledim, ancak herhangi bir plancıda tavsiye etmedim, … adlı beyfendinin inşaat mühendisi olduğunu, … söyledi, ancak ben onlara bir şehir plancısının bu işi yapması gerektiğini söyledim, ondan sonra … ile … İnşaatla arsa sahipleri anlaştılar, ancak … tek başına yetkili değildir, arsa sahiplerinin de vekaletname vermesi lazım, bu şeklide yaparak … beye bu plan tadilatı yapma emsal artırma işini verdiler, bu arada bende … beyle temasa geçtim, istediğimiz plan notlarını, nasıl olması gerektiğini, o bana ara ara sorular sordu, ben ona ara ara sorular sordum, sonuçta neticelendi, arsanın emsal artışı gerçekleşti, bu işin tamamını … bey takip etti, esasında resmi olarak benim işe girme aşamam bu aşamadan sonradır, ancak arsa yeni emsalini kazanmış olur, bundan sonra gel bana proje çiz derler, ben bundan sonra resmi olarak işe dahil olurum, bundan önceki işler tamamıyla ahbap ilişkilerdir, tavsiyelerdir, duyumlarımdır, davalı vekilinin (… veya …’ın burada herhangi bir resmi başvuru yapıp yapmadığı, veya kendisinden mimar olarak destek alıp almadığı) sorusu üzerine: Böyle bir destek benden istenmedi, böyle bir müracaatta yapılmadı, bizde tabi işe meraklıyız, 620 daire yapılmasını bekliyoruz, …’ı sıkıştırıyorum plan tadilatı yaptınız mı, onlarda iş takibinin yavaş gittiğini, ve hatta … hiç müracaat olmadığını, tavsiye edebileceğim bir plancı istediler, daha sonra benim tavsiyeme gerek kalmadan … beyi buldular, anlaştılar, … beyde fikir alışverişinde bulunduk, davacı vekilinin (Plan tadilatının yavaş gittiğini söylediğinde arsa sahipleriyle … arasında noter sözleşmesi imzalanmış mıydı) sorusu üzerine: İmzalanmıştı.” şeklinde beyanda bulunmuştur.
Mahallinde 05/10/2022 tarihinde taraf vekilleri hazır olduğu halde bilirkişiler refakatinde mahkememizce keşif yapılmış, keşif mahallinde ve dosya üzerinde bilirkişi kurulu tarafından inceleme yapılmıştır.
Bilirkişi kurulundan alınan 05/12/2022 tarihli raporda: Her iki tarafa ait ticari defterlerin usulüne uygun tutulduğu ve Türk Ticaret Kanunu‟nun 64. maddesi uyarınca sahibi lehine delil olma özelliğine haiz olduğunu, taraflara ait ticari defterlerde birbirleriyle ilişkili ticari kayıt ve işlem bulunmadığı, dava dışı 3. kişiler ile ilişkili yapılan incelemelerde ise doğrudan dava konusu iş ile alakalı somut tespit yapılmasına olanak bulunmadığını, taraflar arasında 10.12.2017 tarihli “…” ile aynı tarihli ek sözleşme imzalandığı, ilgili sözleşmelere göre davacının edimlerinin mülkiyeti dava dışı arsa sahiplerine ait taşınmaz için aracılık ederek arsa sahipleri ile Davalı … arasında arsa payı karşılığı inşaat sözleşmesi düzenlettirilmesi ve ilgili taşınmazın ada parsellerinde yapılacak imar değişikliği ile yapılaşma koşulları açısından emsalin 1.80-2.50 arasında değiştirilecek şekilde plan tadilatı yapılması olduğunu, davalının ediminin davacı tarafından planlama ve emsal artışları yapıldıktan sonra davalı yükleniciye çıkacak olan toplam daire alanlarından ve toplam ticari alanlarından bir kısmının sözleşmede yer alan şartlarda davacıya anahtar tesliminin yapılması olduğunu, davalı tarafından davacıya gönderilen …. Noterliği‟nin 04.09.2018 tarih ve …yevmiye numaralı ihtarnamesi ile taraflar arasındaki sözleşmede yer alan edimlerin davacı tarafından yerine getirmediği gerekçesiyle taraflar arasındaki sözleşmenin feshedildiğini, dosya kapsamından davalı … ile dava dışı arsa sahipleri arasında akdedilen …. Noterliği‟nin 16.04.2018 tarih … yevmiye numaralı düzenleme şeklinde Taşınmaz Satış Vadi ve Arsa Payı Karşılığı İnşaat Sözleşmesi‟nin görüldüğü, ancak davacının ilgili sözleşmenin imzalanması için taraflar arasında aracılık edip etmediğini, tarafları bir araya getirip getirmediği vb. hususların dosya kapsamından tespit edilemediğini, dosya kapsamından …. Noterliği‟nin 16.04.2018 tarih … yevmiye numaralı vekâletnamesi ve aynı noterliğin 16.04.2018 tarih … yevmiye numaralı vekaletnamesi ile dava dışı arsa sahipleri tarafından dava konusu taşınmazın ada ve parsellerinde plan değişikliği yapmaya ve imar planı hazırlamaya ilişkin davalı yükleniciye vekalet verildiğinin ve yine …. Noterliği‟nin 20.04.2018 tarih … yevmiye numaralı vekaletnamesi ile dava konusu taşınmazın ada ve parsellerinde plan değişikliği yapmaya ve imar planı hazırlamaya ilişkin dava dışı … Tic. Ltd. Şti‟ne vekalet verildiğinin görüldüğünü, ancak davacının ilgili vekaletnamelerin verilmesi için taraflar arasında aracılık edip etmediğini, bu konuda herhangi bir katkısının olup olmadığı hususlarının dosya kapsamından tespit edilemediğini, davacının taraflar arasındaki sözleşme kapsamında yüklenmiş olduğu plan tadilatı ve emsal artışı yapılmasına ilişkin nasıl bir hizmet verdiğinin dosya kapsamından tespit edilemediğini, ancak davacı tarafından davalıya keşide edilen …. Noterliği‟nin 20.08.2018 tarih … yevmiye numaralı ihtarnamesi ve davalı tarafından davacıya keşide edilen …. Noterliği‟nin 04.09.2018 tarih ve …yevmiye numaralı fesih ihtarnamesinden davaya konu tadilat planlarının davacı tarafından ve onun girişimleri sonucunda gerçekleştirilmediğinin tespit edildiği bildirilmiştir.
Bilirkişi kurulundan 07/06/2023 tarihli ek raporda: Plan tadilatı, inşaat ruhsatı, inşaat süresi ve iskan alınması için toplamda 62 aylık süre öngörüldüğünü, …. Noterliği tarafından düzenlenen, 16.04.2018 tarih, … yev numaralı Düzenleme Şeklinde Taşınmaz Satış Vadi ve Arsa Payı Karşılığı İnşaat Sözleşmesi dava dışı arsa sahipleri … ile … ve yine dava dışı eski … kooperatif olan … Koop ile davalı … Taah. San Tic. Ltd. Şti. arasında düzenlenmiştir. Taraflar edimlerini tam olarak yerine getirmiş olsalardı konut ve ticari alanların bitirilerek iskan ruhsatının alınması, diğer bir deyişle kullanılabilir olarak teslim süresi 16.04.2018 tarihine 62 ayın eklenmesi ile 16.06.2023 tarihi olarak hesaplandığını, bu durumda dava açma tarihinde davacının sözleşme gereği talep ettiği ticari ve konut bölümleri ile bunlara ilişkin kira talebi açısından davalı temerrüdünün oluşmadığı değerlendirilmekle birlikte sözleşme hükümlerinin yorumu ve takdirinin mahkemeye ait olduğunu, Dosya kapsamında mevcut bilgi ve belgeler ile tarafların ticari defter ve kayıtları üzerinde yapılan inceleme ve tespitler sonucunda hukuki değerlendirme ve mahkemeye ait olmak üzere; kök rapordaki görüşlerimizin aynen korunduğunu, kök rapordaki görüşlerini değiştirecek yeni bir bilgi ve belge dosyaya ibraz edilmediği bildirilmiştir.
DELİLLERİN DEĞERLENDİRİLMESİ VE GEREKÇE:
Davadaki uyuşmazlık:Davacı şirketin ticari faaliyeti ile ve sözleşmeye dayanarak sözleşmede ki dairelere ve ticaret alanlarına hak kazandığı, ancak davalının inşaata başlayıp eserleri meydana getirmediği ileri sürülerek davacı şirkete isabet edecek daireler ve ticaret alanlarının rayiç bedellerinin belirlenmesi ile buna ilişkin alacak, kira kaybı, sözleşmenin feshinden doğan tazminat alacağına ilişkin olduğu, mahkememizin görevli olup olmadığı, taraflar arasında ticari ilişki olup olmadığı, taraflardan herhangi biri ile dava dışı 3.kişi arasında ticari ilişki olup olmadığı, yazılı bir sözleşmenin bulunup bulunmadığı, varsa sözleşme hüküm ve yükümlüklerine aykırılık olup olmadığı, kusur ve sorumluluğunun tespiti, sözleşmenin feshedilip edilmediği, sözleşmelerin edimlerinin yerine getirilip getirilmediği, sözleşmelerin birbiriyle bağlantılı olup olmadığı, sözleşme feshedilmiş ise fesihten doğan sorumluluğun kime ait olduğu, sorumluluğun miktarı ve kusur durumu, sözleşme yükümlülüklerinin yerine getirilmesinde ayıp ve eksiklik olup olmadığı, varsa niteliği, ihtarat yükümlüklerini yerine getirip getirmediği hususlarına ilişkin olduğu anlaşıldı.
Davacı ile Davalı arasında düzenlenen 10.12.2017 . …: Davacı … ve San. Ltd. Sti. İle davalı … Taah. San Tic. Ltd. Şti. arasında düzenlenen 10.12.2017 tarihli sözleşmenin ilgili maddeleri Bir tarafta … ve San. Ltd. Sti. (bundan böyle müşavir, danışman olarak anılacaktır), diğer tarafta … Taah. San Tic. Ltd. Şti. (Bundan böyle … olarak anılacaktır) aralarında aşağıdaki şartlar muvacehesinde iş bu danışmanlık ve hizmet sözleşmesini tanzim ve imza ettikleri Sözleşmenin 1. Maddesi işin konusu olup, … ili, … ada tamamı, … ada tamamı, … ada 2 tamamı, … ada tamamı … ada tamamı, … ada tamamı, olmak üzere yaklaşık 36.500 m gayrimenkulün mülkiyeti, … Koop. Kat malikleri ve … Varisleri … ve …’a ait bulunmaktadır. Arsa Sahiplerine ait söz konusu arsalarla ilgili olarak Danışman firma; … Taahhüt Sanayi Ticaret Ltd. Şti. ile … noterden imzalattıracaktır. Sözleşmesinin Idaresi başlıklı 4. Maddesinde Kat karşılığı inşaat Yapım Sözleşmesinin Noterden imzalanması aşamasına kadar, taraflar İş bu … idaresini müşterek kararlarıyla sağlayacağı, Kat karşılığı İnşaat yapım sözleşmenin imzalanmaması halinde iş bu … geçersiz sayılacaktır. Bahse Konu arsa sahipleri ile Kat karşılığı İnşaat Yapım Sözleşmesi Noterden imzalandıktan ve imar plan ve tadilatlarının yaptırılasımdan sonra, inşaatın tamamına ait kati iskan alınarak anahtar teslimine kadar maddi ve manevi bütün harcamalar ve kararlar ile sorumluluklar … Taahhüt Sanayi Ticaret. Ltd. Şti.‟ ne ait olduğu, … Tic. ve San. Ltd. Şti. nin, Noterden Kat karşılığı inşaat Yapım Sözlenmesini imzalattırdıktan sonra İş bu … sona erinceye kadar uygulamalardaki sorumluluğu devam edeceği, Proje maliyetleri kapsamında ve yapılacak Etüt çalışmaları, Binalardan Karotların alınması, incelenmesi, İnşaat ruhsatlarının alınması sırasında veraset ve intikal vergilerinin yaklaşık 2.300.000.TL ödenmesi dışında her ne nam ve ad altında olursa olsun … Tic. Taahhüt Sanayi Ticaret. Ltd. Şti. …. Ltd. Şti.‟den herhangi bir ödeme talep etmeyeceği belirtilmiştir.
16.04.2018 … yev. numaralı Düzenleme Şeklinde Taşınmaz Satış Vadi ve Arsa Payı Karşılığı İnşaat Sözleşmesinde dava dışı arsa sahipleri … ile … ve yine dava dışı eski … kooperatif olan … Koop ile davalı … Taah. San Tic. Ltd. Şti. arasında düzenlendiği Sözleşmenin ilgili maddelerine göre; Taraflar arasında … nolu adalardaki parsellerde arsa payı karşılığı inşaat sözleşmesi imzalanmıştır. Çıkacak m2 ye göre arsa sahiplerine %35, yükleniciye ise %65 verileceği (madde 2); … nolu adalardaki (…) parsellerde imar kanunu 18. Madde uygulaması ile emsalin yaklaşık 1.80 olacak şekilde … tarafından imar plan tadilatı yaptırılacağı (madde 3/a); Emsal artış ve palan tadilatlarından sonra çıkacak olan toplan inşaat alanından arsa sahipleri … ve …’a konut/işyeri inşaat alanından %17.50 sinin ve %16.49‟unun ise … Koop verileceği (madde 7.1); Arsa sahiplerine toplam konut iş yeri inşaat alanının%17 50 sine isabet edin bağımsız bölümlerin ( daireleri) sözleşme şartlarında anahtar teslimi vermeyi ve … Kooperatifine toplam inşaat alanının%16 49 una isabet edin bağımsız bölümleri (daireleri) vermeyi taahhüt ettiği (Madde 7.2); İnşaatın bitirilip iskan ruhsatının alınması süresi; sözleşmenin imzalanması ve gerekli olan vekaletnamenin verilmesi tarihinden itibaren, sürenin ilk 12 ayı imar çalışması ve emsal artışı için, 8 ayı inşaat ruhsatının alınması için, 36 aylık sürede inşaatın ön geçici kabule kadar tamamen bitirilmesi ve 6 aylık sürede iskan ruhsatının alınmasına hasret edildiği (madde 16.1); Süreler takvim günü ayrı olarak hesaplanacağı, İnşaat ruhsatının sözleşmenin imzalanmasından itibaren 12 aydan önce alınması halinde, 36 aylık inşaat süresinin inşaat ruhsatının alındığı tarihten itibaren başlayacağı, inşaat ruhsatının alındığı tarihin kış mevsimine (1 Aralık – 31 mart) tarihleri arasında rastlaması halinde ise inşaat süresinin 1 Nisan tarihinden itibaren başlayacağı (madde 16.2) belirtilmiştir.
…. Noterliği tarafından düzenlenen, 16.04.2018 tarih, … yevmiye numaralı vekâletnamede, dava dışı arsa sahibi … Koop. tarafından davaya konu … nolu adalardaki parselde plan değişikliği, imar planı hazırlama, ifraz, tevhid, ruhsat, imar durumu, proje vs. hususlarında ilişkin davalı … Taah. San. ve Tic. Ltd. Şti‟ne vekalet yetkisi verilmiştir.
Toplam yapılabilir konut alanı eski imar durumunda KAKS 0.40 için 14.600,00 hesaplanmışken yeni imar durumuna göre 45.742,73 m2 hesaplanmıştır. Dava konusu ada ve parsellerde imar plan tadilatlarını içerir yeni imar planının … Mahkemesi tarafından iptal edilmesi nedeniyle imar planında önceki duruma dönüldüğü anlaşılmaktadır.
6098 sayılı TBK’nun 520. maddesi gereğince … sözleşmesi, simsarın taraflar arasında bir sözleşme kurulması imkânının hazırlanmasını veya kurulmasına aracılık etmeyi üstlendiği ve bu sözleşmenin kurulması hâlinde ücrete hak kazandığı sözleşmedir. … sözleşmesine, kural olarak vekâlete ilişkin hükümler uygulanır. Taşınmazlar konusundaki … sözleşmesi, yazılı şekilde yapılmadıkça geçerli olmaz.
521. maddesinde …, ancak yaptığı faaliyet sonucunda sözleşme kurulursa ücrete hak kazanır. Simsarın faaliyeti sonucunda kurulan sözleşme geciktirici koşula bağlanmışsa ücret, koşulun gerçekleşmesi hâlinde ödenir. … sözleşmesinde simsarın yapacağı giderlerin kendisine ödeneceği kararlaştırılmışsa, simsarın faaliyeti sözleşmenin kurulmasıyla sonuçlanmamış olsa bile giderleri ödenir.
… Hukuk Genel Kurulu’nun 10/06/2021 tarih ve … sayılı kararında eser sözleşmesine ilişkin olarak “Tam iki tarafa borç yükleyen “…’’ is 6098 sayılı Türk Borçlar Kanunu’nun (TBK) 470. maddesinde de, “…, yüklenicinin bir eser meydana getirmeyi, iş sahibinin de bunun karşılığında bir bedel ödemeyi üstlendiği sözleşmedir” şeklinde tanımlanmıştır. Taraflara karşılıklı borç yükleyen eser sözleşmelerinde; “eser” ve “bedel” olmak üzere iki temel unsur bulunmaktadır. Bu sözleşmelerde …, iş sahibine karşı yüklendiği özen borcu nedeniyle eseri yasa ve sözleşme hükümlerine, fen, teknik ve sanat kurallarına uygun olarak yaparak ve zamanında tamamlayarak iş sahibine teslim etmekle; iş sahibi de bu çalışma karşılığında yükleniciye bedel ödemekle yükümlüdür. Eser sözleşmeleri açısından teslim; … tarafından, sözleşmenin amacına uygun olarak meydana getirilen ve nesnel ölçüler içerisinde kullanılabilir durumda bulunan sonucun (eserin), ifa zamanında (vâdede-süresinde) iş sahibinin zilyetliğine ve kullanımına sunulması veya varsa zilyetliğe ve kullanılmaya engel hâlin kaldırılmasıdır (…). Başka bir deyişle eser sözleşmelerinde teslim, yüklenicinin tamamladığı eseri, sözleşmeyi ifa etmek niyeti ile iş sahibinin fiili hâkimiyetine geçirmesi olarak da tanımlanabilir. TBK 471. maddesinde düzenlenen hüküm uyarınca …, üstlendiği edimleri iş sahibinin haklı menfaatlerini gözeterek, sadakat ve özenle ifa etmek zorundadır. Yüklenicinin özen borcundan doğan sorumluluğunun belirlenmesinde, benzer alandaki işleri üstlenen basiretli bir yüklenicinin göstermesi gereken mesleki ve teknik kurallara uygun davranışı esas alınır.
…, basiretli bir tacir, iş adamı ve işinin ehli bir teknik adam gibi davranıp, … ilişkisine girerek bir işi üstlenirken ekonomik gücünü, ekipmanını ve uzmanlığını en iyi biçimde değerlendirip, yeterli görmemesi durumunda o işi üstlenmekten kaçınmak zorundadır. Aksi hâlde, bunun sonuçlarına katlanır ve meydana gelen zarardan sorumlu tutulur. Eser sözleşmelerinden kaynaklanan uyuşmazlıklarda karine olarak akdî ilişkinin devam ettiği, yüklenicinin işi bırakmadığı, işyerini terk edip gitmediği sürece gerçekleştirilen iş ve imalatların … tarafından yapıldığı kabul edilmektedir. Yüklenicinin işi teslim etmesi ya da eksik olarak bırakıp gitmesi veya sözleşmenin feshinden sonra bu tarihler itibariyle eksik ve kusurlu imalatlar belirlenmiş ise, bunları da karine olarak iş sahibinin giderdiği; teslim, fesih ya da terkten sonra yüklenicinin saptanan eksik ve ayıpları işe devam ederek giderdiği iddiasını yasal delillerle ispatlaması gerektiği kabul edilmektedir. Buna göre teslim, terk ya da fesih tarihine kadar karine … lehine olup, aksinin ispatı iş sahibinin yükümlülüğündedir. Teslim, fesih ya da terkten sonra ise karine iş sahibi lehinedir ve bunun aksini ispat külfeti yükleniciye ait olduğu belirtilmiştir
… Hukuk Genel Kurulu’nun 04/10/2022 tarih, …. sayılı kararında açıklandığı üzere 6098 sayılı Türk Borçlar Kanunundaki (TBK) karşılığı “Genel Hizmet Sözleşmesi” başlığı altında yer alan 393/1. maddesinde de; hizmet sözleşmesinin, işçinin işverene bağımlı olarak belirli veya belirli olmayan süreyle işgörmeyi ve işverenin de işçiye zamana veya yapılan işe göre ücret ödemeyi üstlendiği sözleşme olduğu belirtilmiştir. Anılan hükümler gereğince hizmet akdinin unsurları; hizmetin belirli veya belirli olmayan bir zaman içinde görülmesi, hizmet akdinin konusu olan edimin işverene ait işyerinde yerine getirilmesi, edimin ifası sırasında işverenin denetim ve gözetimi altında bulunması, edimin ücret karşılığında yapılması ve ücretin zaman esası üzerinden saptanmasıdır. Ücret zaman itibariyle olmayıp yapılan işe göre verildiği takdirde dahi belirli ya da belirli olmayan bir zaman için alınmış veya çalışılmış oldukça hizmet akdi yine mevcuttur. Hizmet akdinin belirleyici ve ayırıcı unsurları zaman ve bağımlılıktır. Zaman ve bağımlılık unsurlarını birlikte gerçekleştirecek biçimde çalışmanın varlığı hâlinde aradaki ilişkinin hizmet akdine dayalı olduğunun kabulü gerekir. Nitekim aynı ilkeler Hukuk Genel Kurulunun 07.07.2021 tarihli ve … .; 09.12.2021 tarihli ve …. .; 07.06.2022 tarihli ve …. sayılı kararlarında da benimsenmiştir.Dava konusu edilen bir hakkın ve buna karşı yapılan savunmanın dayandığı vakıaların (olguların) veya hukuksal durumun varlığı ya da yokluğu hakkında hâkimde kanaat uyandırmak için girişilen inandırma eylemine ispat denir. İspat faaliyeti aynı zamanda yargılama sürecinde taraflar açısından yargısal bir temel hak olarak da görünüm kazanır. Anayasal dayanağı da olan ispat hakkını taraflar 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu’nun (HMK) 189/1. maddesi gereğince kanunda belirtilen süre ve usule uygun olarak kullanırlar. HMK 187/1. maddesine göre ispatın konusunu tarafların üzerinde anlaşamadıkları ve uyuşmazlığın çözümünde etkili olabilecek çekişmeli vakıalar oluşturur ve bu vakıaların ispatı için delil gösterilir. Sadece taraflarca ileri sürülen ve dayanılan vakıalar, ispatın konusunu oluşturur. İspatı gerekli ve önemli olan vakıalar, hâkimin vereceği kararı etkileyen ve hâkimin karar verirken dikkate alması gereken vakıalardır Kural olarak hâkim, taraflar arasında uyuşmazlık konusu olan vakıaların gerçekleşip gerçekleşmediğini kendiliğinden araştıramaz. Belli bir olayın gerçekleşip gerçekleşmediğini, tarafların ispat etmesi gerekir. 4721 sayılı …’nun (TMK) “İspat yükü” başlıklı 6. maddesi uyarınca, “Kanunda aksine bir hüküm bulunmadıkça, taraflardan her biri, hakkını dayandırdığı olguların varlığını ispatla yükümlüdür.” Aynı yöndeki düzenleme HMK’nın 190. maddesinin birinci fıkrasında, “İspat yükü, kanunda özel bir düzenleme bulunmadıkça, iddia edilen vakıaya bağlanan hukukî sonuçtan kendi lehine hak çıkaran tarafa aittir” şeklinde ifade edilmiştir. Buna göre ispat yükü, ispatı gereken vakıalara dayanan tarafa ait olup, herkes iddiasını ispatla mükelleftir. İspat için başvurulan araçları (vasıtaları) ifade eden deliller; HMK’da senet, yemin, tanık, bilirkişi, keşif ve uzman görüşü olarak sıralanmıştır. Ancak sayılan bu deliller sınırlayıcı (tahdidi) olmayıp, kanunun belirli bir delille ispat zorunluluğu getirmediği hâllerde taraflar kanunda düzenlenmemiş diğer delillere de dayanabilirler. Delillerin değerlendirilmesinde ise, hâkimin bağlılığı ve her bir delile bağlanan hukukî sonuçlar bakımından “kesin” ve “takdiri” deliller ayrımı esas alınarak incelenme yapılmaktadır. Kesin deliller başka bir ifadeyle kanunî deliller hâkimi bağlayıcı nitelikte olduğundan, hâkimin bu delilleri takdir yetkisi bulunmamaktadır. Kesin delillerden biri ile ispat edilen olay doğru olarak kabul edilmektedir. Takdiri deliller ise hâkimi bağlamaz, hâkim bu delilleri serbestçe tayin ve takdir eder, değerlendirir ve kararını buna göre verir. Açıklanan bu hususlara Hukuk Genel Kurulunun 08.04.2021 tarihli ve …. .; 29.04.2021 tarihli ve …. sayılı kararlarında da değinilmiştir.
… Hukuk Genel Kurulu’nun 27/01/2022 tarih,. … sayılı kararında açıklandığı üzere HMK’nın 219/1. maddesi gereğince taraflar, ileri sürdükleri vakıaların ispatına ilişkin sadece kendi ellerindeki belgeleri ibrazı yanında karşı tarafça delil olarak dayanılan belgeleri de ibraz yükümlülüğü altındadırlar. Anılan düzenleme ile ispat yükü üzerinde olmayan tarafın da belirli koşullarda belge ibrazı ile yükümlülük altına alınarak davanın aydınlatılmasına katkıda bulunması sağlanmakta, bu suretle gerçeğe ve hakkaniyete uygun karar tesisine imkân tanınmaktadır. Tarafların mahkemeye ibraz ile yükümlü oldukları belgeler, ileri sürülen hususların ispatı ile ilgili olanlardan ibaret olup bunun belirlenmesi ise HMK’nın 194. maddesi çerçevesinde taraflarca gerçekleştirilecek somutlaştırma faaliyeti ile mümkündür. Bu doğrultuda taraflar, ileri sürdükleri vakıayı ispata elverişli bir biçimde somutlaştırmanın yanında delil olarak dayandıkları belgeleri ve hangi belgenin hangi vakıanın ispatı için gösterildiğini açıklamakla yükümlüdürler. Anılan yükümlülüğün ifası ile belgenin içerik ve niteliği hakkında bilgi sahibi olunarak ispat konusu vakıaya ilişkin olarak ibrazı istenen belgenin gerekli olup olmadığı yahut belgedeki hangi kısımların gerekli olduğu belirlenebilecektir. Bu sayede ileri sürülen hususların ispatıyla ilgili olmayan belgelerin gereksiz yere ibrazı önlenebileceği gibi HMK’nın 219/2. maddesi gereğince devamlı kullanılan ve içeriği bölünebilen belgelerin tamamı yerine sadece ispat konusu vakıa ile ilgili kısımları belirlenerek tarafların mahkemeye belge ibraz yükümlülüklerinin sınırları tespit edilebilecektir (….).6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu’nun (TTK) 64/1. maddesinde ise: her tacirin, ticarî defterleri tutmak ve defterlerinde, ticarî işlemleriyle ticarî işletmesinin iktisadi ve malî durumunu, borç ve alacak ilişkilerini ve her hesap dönemi içinde elde edilen neticeleri, bu Kanun’a göre açıkça görülebilir bir şekilde ortaya koymak zorunda olduğu düzenlenmiş, aynı Kanun’un 64/3. maddesinde de, tacirlerin tuttuğu yevmiye defteri, defteri kebir ve envanter defterinin açılış onaylarının, kuruluş sırasında ve kullanılmaya başlanmadan önce yapılacağı, yevmiye defterinin kapanış onayının ise, izleyen faaliyet döneminin altıncı ayının sonuna kadar yaptırılması gerektiği belirtilmiştir. Yine TTK’nın 82. maddesinde de her tacirin ticarî defterlerini 10 yıl süre ile saklamak zorunda olduğu düzenlenmiştir.
Ticarî defterlerin ibrazı ve delil niteliği, HMK’nın 222. maddesinde düzenlenmiş olup maddenin 1. fıkrasında mahkemenin, ticarî davalarda tarafların ticarî defterlerinin ibrazına kendiliğinden veya taraflardan birinin talebi üzerine karar verebileceği ve aynı maddenin 2. fıkrasında ise ticarî defterlerin, ticarî davalarda delil olarak kabul edilebilmesi için, kanuna göre eksiksiz ve usulüne uygun olarak tutulmuş, açılış ve kapanış onayları yaptırılmış ve defter kayıtlarının birbirini doğrulamış olması gerektiği düzenlenmiştir. Ticarî defter kayıtları ikinci fıkrada belirtilen şartlara uygun olarak tutulan tarafın, ticarî defter kayıtlarının sahibi ve halefleri lehine delil olarak kabul edilebilmesi için, diğer tarafın aynı şartlara uygun olarak tutulmuş ticarî defterlerindeki kayıtların bunlara aykırı olmaması veya diğer tarafın ticarî defterlerini ibraz etmemesi yahut defter kayıtlarının aksinin senet veya diğer kesin delillerle ispatlanmamış olması gerekir (HMK m. 222/3). Açılış veya kapanış onayları bulunmayan ve içerdiği kayıtlar birbirini doğrulamayan ticarî defter kayıtları, sahibi aleyhine delil olurlar. (HMK m. 222/4). HMK’nın 222/5. maddesi uyarınca taraflardan biri tacir olmasa dahi, tacir olan diğer tarafın ticarî defterlerindeki kayıtları kabul edeceğini belirtir; ancak, karşı taraf defterlerini ibrazdan kaçınırsa, ibrazı talep eden taraf iddiasını ispat etmiş sayılır. Bu hüküm, taraflardan birinin ileri sürdüğü hususun ispatında münhasıran karşı tarafın defterlerine delil olarak dayandığı hâllerde uygulanacaktır. Ayrıca ticarî defterlerin ibraz edilmemesi durumunda ibrazı isteyen tarafın iddiasını ispatladığı kabul edilecek olup bu hususta hâkime takdir yetkisi tanınmamıştır.
Dava, cevap, mübrez deliller, mahallinde yapılan keşif, keşif sonucu alınan bilirkişi raporları, yeminli tanık anlatımları ve tüm dosya kapsamına göre,…. Noterliği tarafından düzenlenen aynı tarihli (16.04.2018) … yevmiye numaralı vekâletnamede, dava dışı arsa sahipleri … ile … tarafından davaya konu … nolu adalardaki … adet parselde plan değişikliği, imar planı hazırlama, ifraz, tevhid, ruhsat, imar durumu, proje vs. hususlarında ilişkin davalı … Taah. San. ve Tic. Ltd. Şti‟ne vekalet yetkisi, …. Noterliği tarafından düzenlenen, 20.04.2018 tarih, … yev numaralı vekâletname ile dava dışı arsa sahibi olan … Koop. ve yine dava dışı arsa sahipleri … ile … tarafından davaya konu …. nolu adlardaki … adet parselde plan değişikliği, imar planı hazırlamaya ilişkin … Tic. Ltd. Şti‟ne vekaletler verildiği ancak vekaletnamelerde davacı … ve San. Ltd. Sti.’nin dahlinin olup olmadığı, vekaletnamelerin verilmesi hususunda aracılık edip etmediğinin belirlenemediği, 16.04.2018 tarih, … yev numaralı Düzenleme şeklinde Taşınmaz Satış Vadi ve Arsa Payı Karşılığı İnşaat Sözleşmesine konu ada parsellerdeki gayrimenkullerde yapılacak kat karşılığı inşaat ile ilgili olarak davacı … firması ile davalı … … firması arasında müteaddit defa mail yazışmaları yapıldığı, ancak yazışmaların sözleşme danışmanlığı şeklinde olduğu anlaşılmakla birlikte taraflar arasında düzenlenen ve bu davadaki alacağa konu edilen sözleşmede yer aldığı üzere aracılık hizmeti verildiği belirlenemediği gibi davacının yüklenmiş olduğu diğer edimi olan plan tadilatı ve emsal artışı hususunda nasıl bir hizmet verdiği tespit edilemediği, plan tadilat yetkisinin davalı yükleniciye verilmesi hususunda da davacı dahilinin ve etkisinin ya da aracılığının olduğu iddiasını ispatlar yeterli delil ve belge olmadığı anlaşılmıştır.
Taraflara ait ticari defterlerin usulüne uygun tutulduğu ve Türk Ticaret Kanunu‟nun 64. maddesi uyarınca sahibi lehine delil olma özelliğine haiz olduğunu, taraflara ait ticari defterlerde birbirleriyle ilişkili ticari kayıt ve işlem bulunmadığı, dava dışı 3. kişiler ile ilişkili yapılan incelemelerde ise doğrudan dava konusu iş ile somut tespit yapılamadığı, taraflar arasında 10.12.2017 tarihli “…” ile aynı tarihli ek sözleşme imzalandığı, ilgili sözleşmelere göre davacının edimlerinin mülkiyeti dava dışı arsa sahiplerine ait taşınmaz için aracılık ederek arsa sahipleri ile davalı … arasında arsa payı karşılığı inşaat sözleşmesi düzenlettirilmesi ve ilgili taşınmazın ada parsellerinde yapılacak imar değişikliği ile yapılaşma koşulları açısından emsalin 1.80-2.50 arasında değiştirilecek şekilde plan tadilatı yapılması olduğu, davalının ediminin davacı tarafından planlama ve emsal artışları yapıldıktan sonra davalı yükleniciye çıkacak olan toplam daire alanlarından ve toplam ticari alanlarından bir kısmının sözleşmede yer alan şartlarda davacıya anahtar tesliminin yapılması olduğu, davalı tarafından davacıya gönderilen …. Noterliği‟nin 04.09.2018 tarih ve …yevmiye numaralı ihtarnamesi ile taraflar arasındaki sözleşmede yer alan edimlerin davacı tarafından yerine getirmediği gerekçesiyle taraflar arasındaki sözleşmenin feshedildiği, davalı … ile dava dışı arsa sahipleri arasında akdedilen …. Noterliği‟nin 16.04.2018 tarih … yevmiye numaralı düzenleme şeklinde Taşınmaz Satış Vadi ve Arsa Payı Karşılığı İnşaat Sözleşmesi‟nin olduğu, ancak davacının ilgili sözleşmenin imzalanması için taraflar arasında aracılık edip etmediği ve tarafları bir araya getirip getirmediği vb. hususlarının tespit edilemediği, davacı tarafından davalıya keşide edilen …. Noterliği‟nin 20.08.2018 tarih … yevmiye numaralı ihtarnamesi ve davalı tarafından davacıya keşide edilen …. Noterliği‟nin 04.09.2018 tarih ve …yevmiye numaralı fesih ihtarnamesinden davaya konu tadilat planlarının davacı tarafından ve onun girişimleri sonucunda gerçekleştirilmediğinin tespit edildiği, yukarıda belirtilen … Hukuk Genel Kurulu’nun içtihatları ışığında tarafların, ileri sürdükleri vakıayı ispata elverişli bir biçimde somutlaştırmanın yanında delil olarak dayandıkları belgeleri ve hangi belgenin hangi vakıanın ispatı için gösterildiğini açıklamakla yükümlü oldukları, anılan yükümlülüğün ifası ile belgenin içerik ve niteliği hakkında bilgi sahibi olunarak ispat konusu vakıaya ilişkin olarak ibrazı istenen belgelerin gerekli olup olmadığı yahut belgedeki hangi kısımların gerekli olduğu belirlenebileceği, bu sayede ileri sürülen hususların ispatıyla ilgili olmayan belgelerin gereksiz yere ibrazı önlenebileceği gibi HMK’nın 219/2. maddesi gereğince devamlı kullanılan ve içeriği bölünebilen belgelerin tamamı yerine sadece ispat konusu vakıa ile ilgili kısımları belirlenerek tarafların mahkemeye belge ibraz yükümlülüklerinin sınırlarının tespit edilebileceği, davacının taraflar arasındaki sözleşme kapsamında yüklenmiş olduğu plan tadilatı ve emsal artışı yapılmasına ilişkin nasıl bir hizmet verdiklerinin mübrez belgelere göre tespit edilemediği anlaşılmakla davacı şirkete isabet edecek daireler ve ticaret alanlarının rayiç bedellerine ilişkin davanın reddine karar vermek gerekmiş; taraflar edimlerini tam olarak yerine getirmiş olsalardı konut ve ticari alanların bitirilerek iskan ruhsatının alınması, diğer bir deyişle kullanılabilir olarak teslim süresi 16.04.2018 tarihine 62 ayın eklenmesi ile 16.06.2023 tarihi olarak hesaplandığı, bu durumda dava açma tarihinde davacının sözleşme gereği talep ettiği ticari ve konut bölümleri ile bunlara ilişkin kira talebi açısından davalı temerrüdünün oluşmadığı anlaşılmakla davacı şirkete isabet edecek daireler ve ticaret alanlarının rayiç bedellerine ilişkin tazminat davası ile kira kaybı alacağı davasının da ayrı ayrı reddine karar vermek ve aşağıdaki gibi hüküm kurmak gerekmiştir.
HÜKÜM: Yukarıda açıklanan nedenlerle;
a)Davanın;
1-Davacı şirkete isabet edecek daireler ve ticaret alanlarının rayiç bedellerine ilişkin davanın REDDİNE,
2-Davacı şirkete isabet edecek daireler ve ticaret alanlarının rayiç bedellerine ilişkin tazminat davasının REDDİNE,
3-Kira kaybı alacağı davasının REDDİNE,
4-Alınması gereken 269,85TL harçtan peşin alınan 4.440,15 TL harcın mahsubu ile fazla alınan 4.170,30TL’nin talep halinde ve karar kesinleştiğinde davacı tarafa idaresine,
5-6102 sayılı TTK 5/A mdsi ve 6325 sayılı Hukuk Uyuşmazlıklarında Arabuluculuk Kanunu 18/A-11, 13, 14.md ve Arabuluculuk Kanunu Yönetmeliği Tarife Hükümleri Uyarınca Hesaplanan … bütçesinden ödenen 1.320,00 TL’nin davacıdan alınarak Hazineye gelir kaydına,
6-Davalı taraf vekil ile temsil edildiğinden Karar Tarihindeki Avukatlık Asgari Ücret Tarifesi Uyarınca Hesaplanan ve takdir olanan 39,400,00TL nisbi vekalet ücretinin davacıdan alınarak davalıya verilmesine,
7-Davacı tarafından yapılan yargılama giderinin davacı üzerinde bırakılmasına,
8-Kullanılmayan gider avansının karar kesinleştiğinde yatırına iadesine,
Dair, Davacı vekili ile davalı vekilinin yüzüne karşı gerekçeli kararın tebliğinden itibaren 2 haftalık sürede verilecek dilekçe ile … Bölge Adliye Mahkemesinde istinaf yolu açık olmak üzere verilen karar açıkça okunup, usulen anlatıldı.12/07/2023
Katip …
¸[e-imzalıdır]

Hakim …
¸[e-imzalıdır]