Görüntülediğiniz mahkeme kararı henüz kesinleşmemiştir. Yararlı olması amacıyla eklenmiştir.

T.C. … 3. ASLİYE TİCARET MAHKEMESİ
T.C.
…
3. ASLİYE TİCARET MAHKEMESİ TÜRK MİLLETİ ADINA
GEREKÇELİ KARAR
ESAS NO : 2017/826
KARAR NO : 2023/356

HAKİM : … …
KATİP : … …

DAVACI : … –
VEKİLİ : Av. … -….
DAVALILAR : 1- … – (T.C:…) – …
2- … – … …

DAVA : Menfi Tespit (Ticari İş Tellallığı Sözleşmesinden Kaynaklanan)
DAVA TARİHİ : 28/11/2017
KARAR TARİHİ : 17/05/2023
K.YAZIM TARİHİ : 05/06/2023

Mahkememizde görülmekte olan Menfi Tespit (Ticari İş Tellallığı Sözleşmesinden Kaynaklanan) davasının yapılan açık yargılaması sonunda,
DAVA:
Davacı vekili dava dilekçesinde özetle; müvekkili …’ın, … İml. Gıda İnş. Taah. İth. İhr. San. Tic. Ltd. Şti.’nin ortağı ve yetkilisi olduğunu, müvekkilinin ortağı ve temsilde yetkili olduğu … İml. Gıda İnş. Taah. İth. İhr. San. Tic. Ltd. Şti’ne davalı …Tek. Bilişim Yaz. Hiz. Müh. İnş. Dan. Paz. ve Tic. Ltd. Şti. temsilcisi olarak tanıtan …’nun, Avukat … aracılığı ile gelerek bürokraside, bir siyasal partide ve bir kısım bankaların üst düzey yöneticilerini tanıdıklarını, bu nedenle bu bankalardan gayrimenkul ipoteği karşılığında 2.000.000,00 TL (İki Milyon Türk Lirası) kredinin çıkartılması için yardımcı olacaklarını, bu işlemin kendileri aracılığı ile yürütülmesi halinde, işlemlerin hızlı ve kolay yürütüleceğini beyan ederek ekte sundukları sözleşmeyi imzalatmaya ikna ettiklerini, sunulan sözleşme de … İml. Gıda İnş. Taah. İth. İhr. San. Tic. Ltd. Şti.’nin hizmet alan olarak, …Tek. Bilişim Yaz. Hiz. Müh. İnş. Dan. Paz. ve Tic. Ltd. Şti.de hizmet veren olarak geçtiğini, …Tek. Bilişim Yaz. Hiz. Müh. İnş. Dan. Paz. ve Tic. Ltd. Şti. bu sözleşme ile müvekkilinden bir takım isteklerde bulunduğu ve bunu sözleşmenin 4. maddesinde Hizmet Alan’ın yükümlülükleri başlığında belirttiğini, sözleşmenin 4/c maddesinde de“sözleşme kapsamında hak kazanacağı Hizmet bedeline teminat olarak … bankasına ait sözleşme tarihinden itibaren 90 gün vadeli 80.000,00 TL, + 25.000,00 TL, +25.000,00+20.000,00 +27.000,00 TL olmak üzere toplam 177.000,00 TL tutarlı 5 adet çeki teslim ettiğini, hizmet alan müvekkili şirketin sözleşme kapsamında teminat olarak verilen … … Şubesi 25.11.2017 tarihli … seri numaralı 80.000,00 (seksenbin)TL, 05.12.2017 tarihli … seri numaralı 25.000,00 (yirmibeşbin) TL, 12.12.2017 tarihli … numaralı 25.000,00 (yirmi beşbin) TL, 19.12.2017 tarihli … seri numaralı 20.000,00 (yirmi bin) TL, 30.12.2017 tarihli … seri numaralı 27.000,00 (yirmi yedi bin) TL’lik çekleri kredinin kullandırılmasını müteakiben yapılacak nakden ödeme esnasında iade edilmek üzere teminat olarak verdiğini, davalı …Tek. Bilişim Yaz. Hiz. Müh. İnş. Dan. Paz. ve Tic. Ltd. Şti.’nin, yine sözleşme kapsamında 45 gün içinde kredi çıkartmayı taahhüt etmesine rağmen, krediyi çıkartmadığı ve müvekkili şirket tarafından verilen çekleri iade etmediği ve ciro ederek kullandığını, müvekkili şirket yetkilisi …’ın davalı …Tek. Bilişim Yaz. Hiz. Müh. İnş. Dan. Paz. ve Tic. Ltd. Şti. yetkilisi ile … ile gerek telefon ve yüz yüze yaptığı görüşmelerde çeklerin iadesini talep ettiği, davalı şirket yetkilisinin bugün yarın diyerek, müvekkili şirketi oyaladığını, söz konusu sözleşme ile yükümlülüklerini yerine getirmeyen ancak sözleşme teminatı olarak verilen ve sonrasında iade edilecek olan çeklerden 25.11.2017 tarihli … seri numaralı 80.000 (seksen bin) TL bedelli çekin, 27.11.2017 tarihinde cirolanarak tahsil edildiğini, …Tek. Bilişim Yaz. Hiz. Müh. İnş. Dan. Paz. ve Tic. Ltd. Şti. ve ortakları …, …, …, … hakkında 24.11.2017 tarihinde … …’na Dolandırıcılık suçu sebebi ile şikayette bulunulduğunu, … Soruşturma sayılı dosya ile soruşturma başlatıldığı, şikayet tarihi itibarı ile… Gazetesinde yapılan araştırmada… Gazetesinde ortaklarının …, …, … olduğunun göründüğü, …’nun şirketi temsile yetkili olmadığını, hissedarı olmadığını tespit ettikleri, aynı şirket hakkında, İnternet üzerinden yaptıkları araştırmada …’in, …olarak gözüktüğünü, telefon numarası olarak … olarak belirtildiğini, aradıklarında muhasebe bürosu olarak çalıştıklarını, şirketin defterini tuttuklarını, irtibat kuramadıklarının beyan edildiğini, davalı …Tek. Bilişim Yaz. Hiz. Müh. İnş. Dan. Paz. ve Tic. Ltd. Şti. ve yetkililerinin müvekkili şirket temsilcisinin iyi niyetinden ve müvekkili şirketin zor durumda olmasından yararlanarak, hataya düşürdüğü, bu fiilden davalıların bilerek ve isteyerek haksız menfaat temin ettiklerini, dolandırıcılık suçunun tüm unsurlarının oluştuğu ve müvekkili şirketin davaya dayanak sözleşme sebebi ile davalılara vermiş oldukları çeklerin de tahsil edilmeye başlandığını, sözleşme kapsamında müvekkili şirket tarafından teminat olarak verilen 25.11.2017 tarihli … seri numaralı 80.000,00 (seksenbin) TL, çekin tahsil edilmiş olması, davaya konu diğer çeklerin de tarihlerinin beklendiğini ve sebepsiz zenginleşen davalılarca tahsil edileceğini gösterdiğini, ancak sözleşmenin konusu olan ilişkinin müvekkili şirketin yaşadığı maddi zorluklara dayandığını, devamı gelecek olan çek ödemelerinin yapılamayacak olması nedeniyle, şirketin itibarının sarsılacağını, doğmamış bir borç ilişkisi sebebi ile müvekkili şirketin telafisi imkansız zararlara uğrayacağını, müvekkili şirketin çek raporu’nda çek endeks puanının 1000 olduğunu, … genelinde %76 grubu içerisinde en az riskli yani riski yok olarak göründüğünü, söz konusu çekleri hiçbir edim ve mal ve hizmet karşılığı olmadan kandırılarak vermiş olduğundan, verilen çekleri ödemesi durumunda mali yapısının biraz daha zorlanacağı veya ödeyememesi durumunda, kara listeye alınarak elde etmiş olduğu ticari itibarın sonlanacağını, bu nedenle … … Şubesi 05.12.2017 tarihli … seri numaralı 25.000,00 (yirmibeşbin) TL, 12.12.2017 tarihli … numaralı 25.000,00 (yirmi beşbin) TL, 19.12.2017 tarihli … seri numaralı 20.000,00 (yirmi bin) TL, 30.12.2017 tarihli … seri numaralı 27.000,00 (yirmi yedi bin) TL’lik çekler için ödemeden men kararı verilmesini talep ettiklerini, … … Şubesi, 05.12.2017 tarihli … seri numaralı 25.000,00 (yirmibeşbin) TL, 12.12.2017 tarihli … numaralı 25.000,00 (yirmi beşbin) TL, 19.12.2017 tarihli … seri numaralı 20.000,00 (yirmi bin) TL, 30.12.2017 tarihli … seri numaralı 27.000,00 (yirmi yedi bin) TL bedelli çekler için ivedilikle ödemeden men kararı verilmesini, söz konusu ilişkiye dayanak sözleşmede tarafların edimlerini yerine getirmemeleri nedeni ile sözleşmenin fesholduğunun kabulü ile müvekkili şirketin bu ilişki münasebeti ile herhangi bir borç ve edim yükümlülüğünün bulunmadığının tespitine karar verilmesini, davalılarca haksız fiil ile dolandırıcılık suçunun mağduru olan ve mağduriyetinin katlanarak artacağı açık olan müvekkil şirketin yaşadığı maddi sıkıntılar dikkate alınarak, söz konusu 177.000 TL’den tahsil edilmeyen çek miktarı olan 97.000 TL’lik kısım için talep edilen tedbir kararı için depo edilmesi gereken teminatın mağduriyetler dikkate alınarak; ödenmesine yer olmadığına ve mahkeme aksi kanaatte ise daha cüzi bir oran ile ödenmesi yönünde tensiben karar verilmesini talep ve dava etmiştir.
CEVAP:
Davalı …’ne usulüne uygun dava dilekçesi ekli duruşma gün ve saatini bildirir ihtaratlı davetiye tebliğ edilmiş, taraf teşkili sağlanmış, davalı süresinde cevap vermemiş, duruşmalara katılmamıştır.
Davalı …’na usulüne uygun dava dilekçesi ekli duruşma gün ve saatini bildirir ihtaratlı davetiye tebliğ edilmiş, taraf teşkili sağlanmış, davalı 19/12/2018 tarihli duruşmada “Ben davalı …. … Ltd. Şti.’nin o tarih itibariyle de halende vekiliyim, vekil olarak sözleşmedeki imzalar bana aittir, duruşmadan yeni haberimiz oldu, sözleşme içeriği doğrudur, davacı tarafın iskanı bankaya göstereceği gayrimenkulün mesken olarak iskan olmadığı için banka kabul etmedi, krediler verilmedi, sözleşme kapsamında bankaya gidildi, banka ekspertiz raporu aldı, ekspertiz bağımsız bölümün mesken ruhsatının olmadığını tespit edince kredi vermekten vazgeçti, aynı konuda Savcılık soruşturması da vardır, ben orada ayrıntılı ifade de verdim, çeklerin üç tanesi bizi davacı taraf ile tanıştıran Av. …’da bir tanesi de bende, savcılık ifademde de belirttim, 80.000,00 TL’lik çeki ben tahsil ettim, aslında diğer çeklerde Av. …’da aslında o çekleri de bizim almamız gerekirdi, ben onu da dava ettim, biz beyanda bulunacağız” şeklinde beyanda bulunduğu anlaşılmıştır.
DELİLLER:
Sözleşme, Çek raporu,
… … 2017/ 196283 soruşturma sayılı dosyası
…’nin 10/03/2020 tarih 2018/487 Esas 2020/97 Karar sayılı kararı ile “Sanık …’nun, …. …Hiz.Müh. İnş. Danş. Haz. Tic. Ltd.Şti. adına, müşteki … Ltd. Şti. ile 21.08.2017 tarihinde … Sözleşmesi imzaladığı, bu sözleşme ile sanığın; … Bankası, …Bankası ve … Bankasından talep edilen 2.000.000,00 TL (İki milyon) kredinin kullandırılması için aracılık ve danışmanlık faaliyetlerini sağlamayı üstlendiği, … hizmeti alan müşteki … Ltd. Şti.’nin ise, bu hizmetin sözleşme kapsamında ifası ile kullandırılacak kredinin kendine ait banka hesabına geçmesine müteakiben toplam 177.000 TL’yi nakden aracı kurum olan sanığa ödeyeceğini taahhüt ettiği ve bu kapsamda hizmet bedelinin teminatı olarak …’a ait 30/12/2017, 05/12/2017, 25/11/2017, 19/12/2017 ve 12/12/2017 tarihli ve 27.000 TL, 25.000 TL, 80.000 TL, 20.000 TL ve 25.000 TL bedelli 5 adet çeki sanığa teslim ettiği, imza tarihinden itibaren sözleşmenin geçerlilik süresinin 45 gün olduğunun ve kredinin kullandırılmasını müteakiben yapılacak nakden ödeme esnasında teminat olarak verilen çeklerin iade edileceğinin taraflarca kararlaştırıldığı, sanık … tarafından da ikrar olunduğu üzere, sanığın, katılan şirketinin ihtiyacı olan 2 milyon TL krediyi, kendisinin bürokraside, bankalarda …düzeyinde akrabaları ve siyasi tanıdıklarının olduğundan bahisle bulabileceğini vaad ettiği ancak sanığın kredi talebi yönünde bankalara herhangi bir müracaatının olmadığı, bu şekilde bankalara herhangi bir kredi başvurusu yapmayarak hileli hareketlerde bulunan sanığın kendisine teslim edilen teminat çeklerini iade etmeyip kullanarak haksız menfaat temin ettiği anlaşılmakla; sanık …’nun bu şekilde üzerine atılı nitelikli dolandırıcılık suçunu işlediği sabit olduğundan TCK 158/1-L maddesi uyarınca cezalandırılmasına, her ne kadar sanık …hakkında nitelikli dolandırıcılık suçundan cezalandırılması istemiyle kamu davası açılmış ise de; sanığın, diğer sanık …’nun eylemlerine iştirak ettiğine dair her türlü şüpheden uzak, kesin ve inandırıcı delil mevcut olmadığı anlaşılmakla sanığın nitelikli dolandırıcılık suçundan CMK’nun 223/2-e maddesi gereğince beraatına” şeklinde karar verildiği, kararın istinaf edilmesi üzerine, …tarafından; …’nun eyleminin TCK 156. Maddede düzenlenen Bedelsiz Senedi kullanma suçunu oluşturacağı ve usuli diğer bazı gerekçelerle; 12/04/2021 tarihli kesin kararla bozulduğu ve dosyanın tekrar mahkemesine gönderildiği, …’nin 28/12/2021 tarih … sayılı kararı ile “sanık hakkında eylemine uyan TCK nın 156/1. maddesi uyarınca suç işlenmesindeki özellikler, suç konusunun önem ve değeri gözetilerek takdiren ve teşdiden 1 yıl hapis ve 120 gün adli para cezası ile cezalandırılmasına, Sanığın yargılama sürecindeki davranışları, cezanın geleceği üzerindeki olası etkileri göz önünde bulundurularak TCK m. 62 uyarınca cezasının 1/6’sı indirilerek 10 ay hapis ve 100 gün adli para cezasıyla cezalandırılmasına, CMK 251/3. maddesi uyarınca cezasında takdiren 1/4 oranında indirim yapılarak 7 ay 15 gün hapis ve 75 gün adli para cezası ile cezalandırılmasına, TCK m. 52 uyarınca sanığın ekonomik ve şahsi hallere dikkate alınarak sanığın günlüğü takdiren 20,00 TL’den olmak üzere 75 gün karşılığı toplam 7 ay 15 gün hapis ve 1.500 tl adli para cezasıyla cezalandırılmasına, İhtar: Ödenmeyen adlî para cezası hapse çevrilecektir, sanığın geçmişteki hali değerlendirilerek, TCK 51. maddesi uyarınca hapis cezasının ertelenmesine, TCK 51/3.maddesi uyarınca takdiren 1 yıl denetim süresi belirlenmesine, TCK 51/6.maddesi uyarınca uzman kişi görevlendirilmesine ve yükümlülük belirlenmesine takdiren yer olmadığına, Sanığın,TCK 51/7 maddesi uyarınca, denetim süresi içinde kasıtlı bir suç işlemesi halinde ertelenen cezanın kısmen veya tamamen infaz kurumunda çektirilmesine karar verileceğinin ihtarına ve TCK’nın 51/8 maddesi gereğince sanık denetim süresini iyi halli olarak geçirdiği takdirde cezanın infaz edilmiş sayılmasına, karar kesinleştiğinde çeklerin katılana iadesine,” şeklinde karar verildiği anlaşılmıştır.
…’nün 13.04.2021 tarih ve 33188 sayılı cevabi yazısı ile …Limited Şirketinin adresinin önce İstanbul’a taşındığını, …. Noterliğinin 5.2.2021 tarih 5640 sayılı işlemiyle tasdik olunan, 4.2.2021 tarihli 2021/01 sayılı Şirket Genel Kurul Kararıyla anılan şirketin tasfiyesine karar verildiği anlaşılmıştır.
… 57. Noterliğince düzenlenen 14.04.2017 tarihli vekaletname ile …Limited Şirketini temsilen …tarafından davalı …’nun, adı geçen şirketi geniş yetkilerle temsil etmek üzere vekil olarak tayin edildiği, verilen bu vekaletin halen geçerli olduğu bildirilmiştir.
Dosya üzerinde bilirkişi incelemesi yapılmıştır.
Bilirkişi kurulundan alınan 05/09/2022 tarihli raporda; davacının, dava konusu sözleşmede belirtilen ve toplamı 177.000,00 TL olan 5 adet çeki davalı …’na teslim ettiği anlaşılmakla, söz konusu çeklerin ise teminat senedi niteliğinde olup olmadığı hususunun mahkemenin takdirinde olduğunu, taraflar arsındaki sözleşmede belirtilen şekliyle ve yine sözleşmede belirtilen bankalardan 45 günlük sözleşme süresinde davacı şirket adına herhangi bir kredi tahsisinin ve kredi kullandırım işleminin gerçekleşmediğinin görüldüğünü, bu nedenle, davalı tarafın sözleşme gereği üstlenmiş olduğu edimi yerine getirmemesi nedeniyle, davacı taraftan aldığı toplam 177.000,00 TL’lik 5 adet çeki kullanmadan iade etmesi gerektiği,, davacı tarafça davalılardan …Tek. Bilişim Yaz. İnt. Hiz. Müh. İnş. Dan. Paz. ve Tic. Ltd. Şti.’ne keşide edilen, … seri nolu 25.11.2017 tarihli 80.000,00 TL bedelli, … seri nolu 05.12.2017 tarihli 25.000,00 TL bedelli, … seri nolu 12.12.2017 tarihli 25.000,00 TL bedelli, … seri nolu 19.12.2017 tarihli 20.000,00 TL bedelli, … seri nolu 30.12.2017 tarihli 27.000,00 TL bedelli, çeklerin, davalı tarafça ciro edilerek dolaşıma sokulduğu ve belirtilen çeklerin tamamının davacı tarafça çek hamillerine ödenmiş olduğu bildirilmiştir.
DELİLLERİN DEĞERLENDİRİLMESİ VE GEREKÇE:
Davadaki uyuşmazlık davacıların ileri sürüldüğü şekilde akdi ilişkinin taraflar arasında olup olmadığı, sözleşme edimi/ hizmetin verilip verilmediği, çeklerin bedelsiz olup olmadığı hususlarına ilişkindir.
Davacı şirket; dava dışı … … Şubesi, 05.12.2017 tarihli … seri numaralı 25.000,00 (yirmibeşbin) TL, 12.12.2017 tarihli … numaralı 25.000,00 (yirmi beşbin) TL, 19.12.2017 tarihli … seri numaralı 20.000,00 (yirmi bin) TL, 30.12.2017 tarihli … seri numaralı 27.000,00 (yirmi yedi bin) TL bedelli çekler için ivedilikle ödemeden men kararı verilmesi, söz konusu ilişkiye dayanak sözleşmede tarafların edimlerini yerine getirmemeleri nedeni ile sözleşmenin fesholduğunun kabulü ile bu ilişki ile herhangi bir borç ve edim yükümlülüğünün bulunmadığının tespitine karar verilmesi talep etmektedir.
Mahkememizin 29/11/2017 tarih, …Esas sayılı karaırı ile ödemeden men kararı verilmesi talebinin reddine karar verilmiştir.
Taraflar arasında 21/08/2017 tarihli … Sözleşmesi imzalandığı, sözleşmenin konu başlıklı 2. maddesinde davalı …’nun, … Bankası, …Bankası veya … Bankası’ndan davacı şirkete, 45 gün içerisinde 2.000.000,00 TL kredi çıkarmayı taahhüt ettiği, Sözleşmenin imzalandığı sırada davalı …’nun, diğer davalı …Limited Şirketini temsile yetkili olduğu anlaşılmıştır.
Sözleşmenin 4. maddesinde “… hizmeti alan; iş bu hizmetin Aracı Kurum tarafından Sözleşme kapsamında İfası ile Kullandırılacak Kredinin Banka hesabına geçmesini müteakiben kullandırılan Kredinin % 7,5 + KDV’si Toplamda “177.000,00” yüz yetmiş yedi bin TL’yi Nakden Aracı Kuruma Fatura mukabilinde ödeyeceğini, B – Hizmet Alan, Aracı Kuruma talep edilen her türlü Mali veriyi en kısa sürede temin etmekle yükümlü olduğunu, C – Hizmet Alan Aracı Kuruma Sözleşme kapsamında hak kazanacağı Hizmet bedeline Teminat olarak … Bankasına ait Sözleşme Tarihinden itibaren 90 gün vadeli ” 80.000,00 + 25.000,00 – 25.000.00 + 20.000,00 + 27.000.00 “‘Toplam ” 177.000,00 ” ” Yüz yetmiş yedi bin” Tutarlı 5 Adet Çeki keşide ederek teslim etmiştir. Çek Seri Numaraları ” … … Şubesi …, …, …, …, …’tir. Kredinin kullandırılmasını müteakiben yapılacak Nakden Ödeme esnasında Teminat Çekleri İade edilecektir.” Şeklinde düzenlenmiştir.,
TBK. madde 133/2’de belirtildiği şekilde, özellikle mevcut borç için kambiyo taahhüdünde bulunulması veya yeni bir alacak senedi ya da yeni bir kefalet senedi düzenlenmesi, tarafların açık yenileme iradeleri olmadıkça yenileme sayılmamaktadır. Bu durumda, yenileme iradesinin olmaması halinde eski borç, “asıl borç ilişkisi” olarak varlığını korumaktadır. Dolayısıyla hamil, biri asıl borç ilişkisinden, biri de kambiyo ilişkisinden doğan iki ayrı talep hakkına sahip olmaktadır. Kambiyo münasebetinden, doğan hakkın, herhangi bir nedenden dolayı düşmesi halinde, hamil asıl borç ilişkisinden dolayı sahip olduğu talep hakkı saklıdır.
Kıymetli evrak nitelikli borç senedi mahiyetindedir (…). Borç senedi ise borç ikrarını içerir. Kıymetli evrakta -senette- hile veya ağır kusuru bulunmadıkça, borçlu vade geldiğinde senedin niteliğine göre alacaklı olan kimseye ödemede bulunmakla borcundan kurtulur (TTK m. 646/2).
İlkesel olarak kambiyo senetlerinin illetten mücerret olması ve bononun içerdiği hakkın senetten ayrı olarak ileri sürülememesi ve başkalarına da devredilememesi, vasıflı ve soyut bir borç ikrarı olması ilkeleri karşısında; eski borç ”asıl borç ilişkisi olarak” varlığını korumaktadır.
…’nun 13.06.2018 tarih,… sayılı kararında ”Kıymetli evrak ve bu bağlamda bir kambiyo senedi, içerdiği hakkın senetten ayrı olarak ileri sürülemediği ve başkalarına da devredilemediği vasıflı ve soyut bir borç ikrarıdır ( …). Soyutluk (…) ise senedin içerdiği hakkın doğumuna sebep olan temel hukuki ilişkinin senet metninden anlaşılamaması anlamına gelir. Soyutluğun senede yüklediği ilk özellik, hamilin artık senette gösterilen alacağın alacaklısı olduğu konusunda, senetten başka bir delil sunmasına gerek bulunmaması; alacağını sadece bu senetle ispatlayabilmesidir (…). şeklinde belirtilmiştir.
…’nin 16/05/2022 tarih, … sayılı kararında da ifade edildiği üzere; borçlunun, temel borç ilişkisinden dolayı herhangi bir nedenle sorumlu tutulamayacağını ileri sürerek açtığı menfi tespit davası, öğreti ve uygulamada bedelsizliğe dayalı menfi tespit davası olarak adlandırılmaktadır. Bedelsizlik ise, bir kambiyo senedinin ihdasına neden olan temel alacağın herhangi bir nedenle mevcut olmamasıdır (….). Başka bir deyişle bir kambiyo taahhüdünün temel alacağı geçersizse ya da sona ermişse, o kambiyo taahhüdü bedelsiz demektir. Bu anlamda senedin bedelsiz sayılmasında esas alınan husus, temel borç ilişkisinin kendisi değil, bu temel borç ilişkisinden doğan temel alacaktır. Bu itibarla bedelsizliğe dayalı menfi tespit davası ile maddi hukuk bakımından borcun mevcut olup olmadığının tespiti amaçlanmakta; borçlu olmadığını iddia eden borçluya, genel hükümlere göre bu durumu tespit imkânı verilmektedir. Dava neticesinde borçlu olunmadığının tespiti hâlinde ise davacı (borçlu) hakkında bir icra takibi başlatılması engellenmiş olacak veya başlatılan ve devam eden icra takibi iptal edilerek, davacının mevcut olmayan bir borcu ödemesi engellenmiş olacaktır.
Bedelsizliğe dayalı menfi tespit davasının yasal dayanağı 6098 sayılı Türk Borçlar Kanunu’nun 77 vd. maddelerinde düzenlenen sebepsiz zenginleşmedir. Zira kambiyo senetlerinde geçerli olan mücerretlik (soyutluk) ilkesi gereğince, temel alacağın mevcut olmaması veya geçersiz olması, kambiyo senedinin hükümsüzlüğü sonucunu doğurmamakta; buna karşılık temel ilişkideki sakatlık, kambiyo borçlusuna, borçlu olmadığının tespitiyle birlikte, alacaklıya karşı sebepsiz zenginleşme def’ini dermeyan etme hakkını vermektedir.
Kambiyo senedinin düzenlenmesinde en önemli unsur temel alacağın varlığıdır. Ancak temel alacağın senedin tanzimi anında mutlak surette varlığı gerekli değildir. Başka bir deyişle kambiyo senedinin metninde muayyen bir meblağın yazılması gerekli ise de bu husus temel alacağın da muayyen olmasını gerektirmez; temel alacak doğduğu anda, senette yazılı olan miktardan az ise, senet kısmi bedelsizliğe uğrar (…). Bu itibarla taraflar arasında temel ilişkinin varlığına rağmen, temel alacağı doğmamış ancak doğması mümkün ya da şarta bağlanmış bir alacak için veyahut da cezai şarta ilişkin olarak kambiyo senedi düzenlenebilir. Bu şekildeki bir alacağa bağlı olarak düzenlenen senet, vadesi gelmesine rağmen alacak doğmamışsa, o an için bedelsizdir. Fakat bu bedelsizlik geçici bir süre için olup, alacak doğunca senedin bedelsizliği alacak miktarı kadar ortadan kalkacaktır (…). Bu kapsamda kambiyo senedinin teminat amacıyla verildiği iddiası da temelinde bedelsizliğe dayalı bir iddiadır. Ancak kural olarak kambiyo senedinin teminat olarak verilmesi senedin doğrudan bedelsizliğine yol açmaz; teminat altına alınan borcun yerine getirilmesi ve teminat ihtiyacının ortadan kalkması ile senet bedelsiz hâle gelir.
Çek kıymetli evrak olması halinde asıl ilişkinin teminatı olduğu senet üzerine yazılmak suretiyle ya da takip dayanağı senede açık atıf yapan İİK’nın 169/a-1. maddesinde yazılı nitelikte bir belge ile ispatlanması gerekmektedir.
Dava, cevap mübrez deliller ve tüm dosya kapsamına göre; TTK’nın 778/1-a maddesi atfıyla uygulanacak olan aynı Kanun’un 687. maddesi gereğince; senedin teminat senedi olduğuna dayalı bedelsizlik şeklinde ortaya çıkan kişisel def’înin senet hamiline karşı ileri sürülebilmesi için öncelikle, senedin bedelsizliğine dair def’în yazılı delille ispatlanması zorunlu olup davacının, dava konusu sözleşmede belirtilen ve toplamı 177.000,00 TL olan 5 adet çeki davalı …’na teslim ettiği, söz konusu çekleri sözleşme eki olmakla teminat senedi niteliğinde olduğu, taraflar arasındaki sözleşmede belirtilen bankalardan 45 günlük sözleşme süresinde davacı şirket adına herhangi bir kredi tahsisinin ve kredi kullandırım işleminin gerçekleştirilmediği ve gerçekleştirilmemesinin nedenlerinin de davalı şirketçe belirtilmediği ya da savunulmadığı, davalı …’nun ise edimin yerine getirilmediğinin nedeninin dvacı tarafın iskanı bankaya göstereceği gayrimenkulün mesken olarak iskan olmadığı için banka kabul etmediğinden krediler verilemediği olarak belirttiği, buna ilişkin delillerin ise ibraz edillmediği bu durumda davalı tarafın sözleşme gereği üstlenmiş olduğu edimi yerine getirmediği, davacı taraftan aldığı toplam 177.000,00 TL’lik 5 adet çeki kullanmadan iade etmesi gerektiği, davacı tarafça davalılardan …Tek. Bilişim Yaz. İnt. Hiz. Müh. İnş. Dan. Paz. ve Tic. Ltd. Şti.’ne keşide edilen, … seri nolu 25.11.2017 tarihli 80.000,00 TL bedelli, … seri nolu 05.12.2017 tarihli 25.000,00 TL bedelli, … seri nolu 12.12.2017 tarihli 25.000,00 TL bedelli, … seri nolu 19.12.2017 tarihli 20.000,00 TL bedelli, … seri nolu 30.12.2017 tarihli 27.000,00 TL bedelli, çeklerin, davalı tarafça ciro edilerek dolaşıma sokulduğu ve belirtilen çeklerin davacı tarafça çek hamillerine ödenmiş olduğu anlaşılmakla davacının sözleşmeden dolayı davalıya borçlu olmadığının tespitine, fazlaya ilişkin istemin reddine karar vermek ve aşağıdaki gibi hüküm kurmak gerekmiştir.
HÜKÜM: Yukarıda açıklanan gerekçelerle;
1-Davanın KISMEN KABULÜ İLE;
2-Davacının sözleşmeden dolayı davalıya borçlu olmadığının tespitine, fazlaya ilişkin istemin reddine,
3-Alınması gereken 6.626,07TL harçtan peşin alınan 1.656,52TL’nin mahsubu ile eksik 4.969,55TL harcın davalılardan alınarak hazineye gelir kaydına,
4-Davacı tarafından yatırılan toplam 1.692,52 TL harcın davalılardan alınarak davacıya verilmesine,
5-Davacı tarafından yapılan bilirkişi ücreti: 2.000,00TL, davetiye ve müzekkere tebligat gideri:733,90TL olmak üzere toplam 2.733,90TL yargılama giderinin davalılardan alınarak davacıya verilmesine,
6-Davacı taraf vekil ile temsil edildiğinden Karar Tarihindeki Avukatlık Asgari Ücret Tarifesi Uyarınca kabul edilen miktar üzerinden Hesaplanan ve takdir olanan 15.520,00TL vekalet ücretinin davalılardan alınarak davacıya verilmesine,
7-Kullanılmayan gider avansının karar kesinleştiğinde yatırına iadesine,
Dair, Davacı vekilinin (e duruşma yoluyla) yüzüne karşı davalıların yokluğunda gerekçeli kararın tebliğinden itibaren 2 haftalık sürede verilecek dilekçe ile … Bölge Adliye Mahkemesinde istinaf yolu açık olmak üzere verilen karar açıkça okunup, usulen anlatıldı. 17/05/2023
Katip …
¸[e-imzalıdır]

Hakim …
¸[e-imzalıdır]