Görüntülediğiniz mahkeme kararı henüz kesinleşmemiştir. Yararlı olması amacıyla eklenmiştir.

T.C. ANKARA 3. ASLİYE TİCARET MAHKEMESİ
T.C.
ANKARA
3. ASLİYE TİCARET MAHKEMESİ
TÜRK MİLLETİ ADINA
GEREKÇELİ KARAR
ESAS NO : 2016/696
KARAR NO : 2022/642

DAVA : Alacak
DAVA TARİHİ : 08/08/2016

KARAR TARİHİ : 08/09/2022
K.YAZIM TARİHİ : 11/09/2022

Mahkememizde görülen Alacak davasının yapılan açık yargılaması sonunda,
GEREĞİ DÜŞÜNÜLDÜ:
DAVA: Davacı vekili dava dilekçesi özetle; Taraflar arasında ‘Ankara … Hayvancılık İhtisas Organize Sanayi Bölgesi Alt Yapı Yapım İşi’ ile ilgili olarak …. yevmiye nolu sözleşme akdedildiğini, işbu sözleşmenin ihale makamının davalı olmasına karşın işin kredi vereninin ve onay makamının önce Sanayi ve Ticaret Bakanlığı iken sonrasında Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı olduğunu, sözleşmeye konu inşaat işinin keşif bedelinin 39.590.622,00 TL olduğunu ve %69,98 tenzilatlı tutarının 11.885.105,00 TL olduğunu, davalı idarece tasdik edilerek parasal ödemesi de yapılan 19.12.2014 tarih ve 10 nolu hak ediş itibariyle toplam iş gerçekleşme tutarının 11.337.662,25 TL olduğunu, dolayısıyla sözleşme kapsamındaki taahhüt konusu işin %95,40 oranında parasal, %100 oranında ise fiziki olarak gerçekleştirildiğini, ancak söz konusu 10 nolu hak ediş kapsamında belirtilen fiziksel ve parasal gerçekleşme meydana gelirken müvekkilin sözleşme koşullarına tam uyum göstermek suretiyle yüklendiği taahhüt işini ifa etmesine karşın davalı tarafça sözleşmenin başlangıcından itibaren sözleşme hükümlerine aykırı davranıldığını, taraflar arasındaki sözleşmede işin ödenek dilimlerinin 1.yıl 2010 yılında 4.590.622,00 TL, 2.yıl 2011 yılında 8.750.000,00 TL, 3.yıl 2012 yılında 8.750.000,00 TL, 4.yıl 2013 yılında 8.750.000,00 TL ve 5.yıl 2014 yılında 8.750.000,00 TL olarak belirtilmişken bakanlığın 27.01.2011 tarih/730 sayılı talimatına istinaden ödenek dilimlerinin 1.yıl 2010 yılında 1.983.539,22 TL, 2.yıl 2011 yılında 8.750.000,00 TL, 3.yıl 2012 yılında 8.750.000,00 TL, 4.yıl 2013 yılında 8.750.000,00 TL ve 5.yıl 2014 yılında 11.357.082,78 TL olarak revize edildiğini, bunun neticesinde müvekkil yüklenicinin revize ödenek dilimleri oluruna göre düzenleyip davalı idareye sunduğu iş programının onaylanmadan bekletildiğini ve bundan dolayı sözleşme gereği yapılması gereken ödemenin yapılmadığını, ayrıca yine hak ediş ödemelerinin önceki döneme ait birim fiyatlardan ödenerek müvekkilin zararına sebebiyet verildiğini, sözleşmenin başlangıcından itibaren hak ediş ödemelerinin davalı tarafından sözleşmeye aykırı olarak ve sürekli geciktirildiğini, dolayısıyla müvekkilin yaptığı imalat bedellerinin sözleşmede belirtilen sürede ödenmediği gibi süresinde yapılmayan ödemelerin gecikme bedellerinin de ödenmediğini, ayrıca müvekkil …’in zemindeki şartlar itibariyle kazı klaslarının ve fiyatlarının değiştirilmesi talebinde bulunduğunu ve davalı idarenin buna itibar etmediğini, yapım işinin bulunduğu bölgenin geçmiş yıllar ortalamasının çok çok üzerinde yağış aldığını, bu durumun bölgeye ait meteorolojik verilerle sabit olduğunu, bu yağışlar neticesinde inşaat alt yapı işinin yapılmasında müvekkilden kaynaklanmayan imkânsızlıklar meydana geldiğini, söz konusu aşırı yağışlar nedeniyle çalışmayı etkileyen günler olduğu gibi müteakip etkilenen günler de meydana geldiğini, Bayındırlık ve İskan Bakanlığı’nın 07/07/1982 tarih ve B- 01/İh.İş.Md.Gr.3/99-2/101156-B sayılı ve halen geçerli olan genelgesine göre; Ankara ve ilçelerinde 1 Aralık-1 Nisan tarihleri arasını kapsayan 120 günlük sürenin fennen çalışılmayan günler olarak belirlendiğini, söz konusu yapım işinin açık alanda ifa edilen alt yapı inşaat işi olduğu gözetildiğinde yukarıda belirtilen genelge kapsamındaki sürelerde çalışma yapmanın objektif olarak imkânsız olduğunun belirtilerek süre uzatımı talebinde bulunulmuş ise de davalı idarenin buna da icabet etmediğini, inşaat sahası içerisindeki makilik alanın ve kemik fabrikasının yapılacak imalatlara engel olması nedeniyle yapılması gereken kamulaştırma işlemleri nedeniyle sözleşmeye konu imalatların gecikmesine sebebiyet verdiği belirtilerek müvekkil tarafından süre uzatımı talep edilmiş ise de davalı idarece buna icabet edilmediğini, müvekkil tarafından davalı idareye başvurularak ‘…yol, yüzeysel suların deşarjı ve yolların zemin iyileştirme projelerinin 187 gün geçtikten sonra davalı Bölge Müdürlüğünce tasdik edilmesi nedeniyle, idarenin inceleme ve onay süresi olan 30 günün düşülmesiyle bakiye 157 gün için süre uzatımı verilmesi…’ talebinde bulunulmuşsa da davalı idarece buna da icabet edilmediğini, sözleşme konusu iş çerçevesinde içme ve kullanma suyu temin edecek su kuyularının açılması gereken Han deresi mevkii ile inşaat sahası arasındaki içme suyu isale hattının mevcut projeye göre muhtelif şahıs parsellerinden geçmesi nedeniyle bu alanlarda kamulaştırma ve irtifak hakkı tesisi gerektiğinin belirlenmesi üzerine davalı idare tarafından projede tadilat yapılması yoluna gidildiğini ve söz konusu projenin yapılması ve onayının belli bir süre aldığını, yukarıda belirtilen içme suyu isale hattının mevcut projeye göre muhtelif şahıs parsellerinden geçmesi nedeniyle bu alanlarda kamulaştırma ve irtifak hakkı tesisi yapılmadan buralarda inşaat ve imalat faaliyeti yapılamayarak davalı idarenin kusuru neticesinde işin süresinde gecikmeler oluştuğunu, müteakiben davalı idare tarafından proje tadilatına karar verilmesi üzerine projenin yapılması ve tasdiki yönünden önemli süreler geçmiş olmasına rağmen davalı idarenin sadece 53 gün süre uzatımı vererek işin bitim tarihinin 23.12.2014 olarak belirlendiğini, nitekim, işbu sözleşmenin kredi vereni, denetim ve tasdik makamı olan Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı Tarım Reformu Genel Müdürlüğü’nün de davalı idareye hitaben yazdığı 13.08.2015 tarih ve 506 sayılı yazısında ‘…süre uzatımı verilirken çalışılamaz takvim günlerinin göz önünde bulundurulmadığı görülmüştür. Bu nedenle iş bitim süresinin 31.10.2014 tarihinden geçerli olmak üzere 53 günlük uzatma sonrasında işin bitim süresinin 23.04.2015 tarihi olması gerektiğini…’nin belirtildiğini, davalı idare tarafından davacının tüm hak edişlerindeki gerek imalatlarında, gerek metrajlarında ve gerekse fiyatlarında resen düzeltmeler ve kesintiler yapıldığını, müvekkil tarafından davalıya 22.12.2014 tarih ve 2014/236 sayılı yazı ile başvuruda bulunularak ihale bedeli cinsinden 547.442,33 TL, (Fiyat farkı ve KDV dâhil) 893.904,95 TL tutarındaki (11) nolu hak edişin hazırlanması ve bedelinin ödenmesi talebinde bulunulmuş olmasına rağmen, davalı idarenin bu talebi yerine getirmediğini, müteakiben 30.12.2014 tarih ve 2014/239 sayılı yazı ile davalı idareye müracaat edilerek Geçici Kabulün Yapılması talep edildiğini ancak davalının buna da icabet etmediğini, anlaşılamayan ve izahı kabil olmayan olumsuz nitelikteki ve bezdirici mahiyetteki tutum ve davranışlarına devam eden davalı tarafından 01.07.2015 tarih ve 2015/127 sayılı yazı ile Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı’na müracaat edilerek … Hayvancılık İhtisas Organize Sanayi Bölgesi Alt Yapı Yapım İşine ait sözleşmenin feshedilmesi ve tasfiyesi için talepte bulunulduğunu, davalı idarenin bu başvurusuna 13.08.2015 tarih ve 506 sayılı yazı ile cevap veren Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı özetle ‘…… TDİOSB yönetiminin Bakanlığımıza gönderdiği 01.07.2015 tarih ve 2015/127 sayılı yazılarında talep edilen fesih işleminin uygun olmadığı, yapımı taahhüt edilen işin tamamen bitirildiği, firmanın 11 nolu hak edişinin TDİOSB tarafından hazırlanarak ödeme için Bakanlığa gönderilmesi, yapılan geçici kabul talebinin kurulacak komisyon marifeti ile yapılması…’ hususlarının cevaben bildirildiğini, davalı idare ise Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı’nın söz konusu cevabi yazısına hiç aldırış etmeyerek müvekkilin 11 nolu hak edişini düzenlemeyip bedelini ödemediğini ve geçici kabul işlemlerini de başlatmadığını, davalı idarenin mevzuata açıkça aykırı bu tutumu karşısında müvekkil tarafından … Sulh Hukuk Mahkemesi … D.İş sayılı dosya ile müracaat edilerek mahallinde delil tespiti yaptırılmasının talep edildiğini, mahkemece re’sen seçilen İnşaat Mühendisi, Makine Mühendisi ve Harita Mühendisi nitelikli uzman bilirkişiler marifetiyle ve davalı idarenin de hazır bulunduğu keşif sonucunda tanzim edilen 15.12.2015 tarihli bilirkişi kurulu raporunda ‘…Ankara … Hayvancılık İhtisas Organize Sanayi Bölgesi Altyapı Yapım İşi sözleşmesine göre; İhale tenzilatlı olarak bitmiş iş tutarının 11.885.105,00 TL olduğu ve tamamlanma yüzdesinin %100 olduğu, gerek fiziki olarak gerekse parasal olarak geçici kabule hazır olduğu, Ek olarak 2.000.921,52 TL tutarında iş yapıldığı, yüzdesinin %5,05 olduğu, Yapılan inşaat, makine ve elektrik tesisat imalatlarının tamamlandığı ve üst yapı tesislerinin ve alt yapının teste hazır halde olduğu…’nun belirtildiğini, müvekkilin iyiniyetli olarak hak ediş bedelinin ödenmesini, işin geçici ve kesin kabulünün yapılmasını beklerken davalının Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı ‘na hitaben gönderdiği 30.06.2016 tarih ve 2016/109 sayılı yazısına muttali olunduğunu, iş bu yazıda ‘…işin 28.03.2016 tarihli ön inceleme tutanağına istinaden 23.03.2016 tarihi itibariyle bittiğinin kabul edildiği, buna nazaran 23.12.2014 tarihi ile 23.03.2016 tarihi arasındaki takriben 456 gün için müteahhide ceza kesilmesine karar verildiğini…’ bildirdiğinin anlaşıldığını, davalı idarenin bu usulsüz, hakkaniyete, sözleşmeye ve gerçeklere tamamen aykırı talebine karşı Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı’nın 20.07.2016 tarih ve 543 sayılı yazısı ile cevap vererek önceki yazılarına özellikle de 13.08.2015 tarih ve 506 sayılı yazılarına atıf yaptıklarını, davalı idarenin bu suiniyetli ve sözleşme ile mevzuata açıkça aykırı davranışları karşısında müvekkil tarafından daha önce tanzim edilmesi davalıdan istenilen ve ancak davalı tarafından tanzim edilmeyen 12 (kesin) nolu hak edişin müvekkil tarafından tanzim edilerek davalıya götürüldüğünü ancak davalının bu hak edişi almadığı için teslim edilemediğini, bunun üzerine 12 (kesin) nolu hak edişin …. yevmiye sayılı ihtarnamesi ekinde davalıya gönderildiğini…” belirterek; Davalının yarattığı muarazanın menine, 30.12.2014 tarihi itibariyle geçici kabulün yapılmış sayılmasının tespitine, 30.12.2015 tarihi itibariyle kesin kabulün yapılmış sayılmasının tespitine, davalı tarafından uygulamaya geçilen gecikme cezasının haksız olduğunun tespiti ile gecikme cezasının iptaline, fazlaya ilişkin haklar saklı kalmak kaydıyla şimdilik 100.000,00 TL’nin 22.12.2014 tarihinden itibaren avans faiziyle birlikte davalıdan tahsiline, davalının olumsuz ve sözleşme ile yasal mevzuat hükümlerine açıkça aykırı işlem ve davranışları nedeniyle doğmuş ve doğacak her nevi müspet ve menfi zararlar ile munzam zararları tazmin hakkının bu aşamada saklı tutulmasına karar verilmesini talep ve dava etmiştir.
Davacı vekili birleşen Ankara … Asliye Ticaret Mahkemesinin …. Esas sayılı dosyasında dava dilekçesi özetle; İhale makamı ve iş sahibi olan … Hayvancılık İhtisas Organize Sanayi Bölgesi tarafından ihaleye çıkartılan … Hayvancılık İhtisas Organize Sanayi Bölgesi Altyapı Yapım İşi nedeniyle müvekkil tarafından verilen teklif üzerine ihalenin müvekkili …’de kaldığını ve taraflar arasında …. yevmiye sayılı sözleşmenin akdedildiğini sözleşmeye konu inşaat işinin keşif bedeli 39.590.622,00-TL %69,98 tenzilatlı tutarının ise 11.885.105,00-TL olduğunu, sözleşmenin imzalanıp fiilen işe başlanılmasını müteakip iş sahasında yer alan arazinin jeolojik zemin yapısının litolojik değerlerinin sözleşme eki keşif özetinde bulunan birim fiyatların belirlenmesinde kullanılan fiyat analizindeki kazı klas oranlarına uymadığını, daha sert ve zorlu vasıflarda olduğunu ve buna ilişkin müvekkil tarafından iş sahibi idareye çeşitli dilekçeler verildiğini, ancak iş sahibi idarenin davacının taleplerine icabet etmediğini ve kazı klasları konusunda herhangi bir birim fiyat değişikliği düzeltmesi ve iyileştirmesi yapmadığını, gerek arazinin gerçek jeolojik yapısı, gerek bizzat iş sahibi idare tarafından … İnş.Ltd. Şti.’ne hazırlatılan jeolojik Etüd Raporu ve gerekse Prof Dr. … tarafından hazırlanan 05.02.2019 tarihli uzman görüşü raporunun birbirini teyit ettiğini, davalı idare tarafından … Proje isimli firmaya yaptırılan zemin araştırma raporunun gerçeği yansıtmadığını, davalı idare tarafından … … İnş.Ltd. Şti.’ne hazırlatılan Jeolojik Etüd Raporu’nun gizlendiğini ve böylelikle davacının yanıltıldığını, kazı klaslarından kaynaklanan birim fiyat farklarının tahsili için bu davanın açıldığını, aynı taraflar arasında aynı sözleşmeden kaynaklanan bir başka davanın Ankara 3. ATM’nin 2016/696 E. sayılı dosyası üzerinden halen derdest olduğunu belirterek; Öncelikle işbu davanın Ankara 3 ATM’nin 2016/696 E. sayılı dosyası ile birleştirilmesine, 22.09.2010 tarih ve 17335 yevmiye sayılı sözleşme kapsamındaki iş nedeniyle kazı klaslarından kaynaklanan (fazlaya ilişkin hakları saklı kalmak kaydıyla) 50.000,00 TL’nin tahakkuk tarihlerinden itibaren işlemiş ve işleyecek avans faiziyle birlikte davalıdan tahsiline karar verilmesini talep ve dava etmiştir.
CEVAP: Davalıya usulüne uygun dava dilekçesi ekli duruşma gün ve saatini bildirir ihtaratlı davetiye tebliğ edilmiş, taraf teşkili sağlanmış, davalı vekili cevap dilekçesi ile özetle; Taraflar arasında Ankara … Hayvancılık İhtisas Organize Sanayi Bölgesi Altyapı Yapım İşi ile ilgili olarak Ankara 33. Noterliğinde tasdikli 22.09.2010 tarih ve 17335 yevmiye sayılı sözleşme akdedildiğini, işbu sözleşme gereği yüklenici firmanın … Hayvancılık İhtisas Organize Sanayi Bölgesi alt yapı işlerini üstlendiğini, ancak söz konusu işin zamanında yapılmaması sonucu kesin kabul işlemlerinin gerçekleştirilemediğini, yüklenici firmanın sorunluluklarını yerine getirmemesi ve bazı yükümlülüklerini de geç yerine getirmesi, bazılarını ise eksik yerine getirmesi nedeni ile müvekkil idarenin mağdur olduğunu, davacının, sözleşmenin bitim tarihi 2014 olmasına rağmen 2015 ve 2016 tarihlerinde de sözleşme konusu kurum alanında çalışmaya devam ettiğini ve bu durumun ekte sunulan fotoğraflarda açıkça görüleceğini, davacı tarafın sözleşme şartlarını yerine getirmemesi nedeni ile müvekkil idare tarafından fesih talebinde bulunulduğunu ancak ilgili Bakanlık tarafından bu talebin kabul edilmediğini, sözleşmenin sonuçlandırılabilmesi için yapılması gerekli olan geçici ve bunun sonucuna bağlı olarak yapılması gerekli kesin kabul işlemlerinin yapılmamasında müvekkil idarenin kusuru ve sorumluluğunun bulunmadığını, davacı tarafın 24.09.2012 tarih ve 137 sayılı yazısı ile Sanayi ve Ticaret Bakanlığının 27.01.2011 tarih ve 730 sayılı yazısına göre hazırlanan Revize İş Programının sunulduğundan bahisle gereğinin yapılmasının talep edildiğini ve söz konusu talebin Bölge Yönetim Kurulunun 22.11.2012 gün ve 147 sayılı toplantısında incelenerek Bilim, …ndan Bölgede kaynaklanmayan sebeplerden dolayı harcanmayan 2010 yılı ödeneğinin tenkis olmaması için ileriki yıllarda kullanılmak üzere aktarılmasının talep edildiği ancak; Bakanlık tarafından 27.01.2011 tarih ve 730 sayılı yazı ile harcanmayan 4.590.622,00 TL 2010 yılı sözleşme ödeneğinin Bakanlık program ödeneği olduğu bildirilen 1.983.539,22 TL’lik kısmının 2010 yılı birim fiyatları ile harcanmak üzere 2011 yılına, kalan 2.607.282,78 TL’lik kısmının ise 2014 yılı ödeneğine ilave edildiğinin belirtildiğini, taraflar arasında imzalanan sözleşmenin 13.2 maddesinde ‘…İş Programları, yıllık yatırım programlarının uygulama yılı ödenek dilimine, serbest bırakılan ödenek miktarına, idarenin talebini içeren Yönetim Kurulu Kararı ile Bakanlığa müracaat etmesi halinde Bakanlık tarafından onaylanan süre uzatımı ve keşif artışına, idarece bildirilen ödeneklerine göre idarenin onayına müteakip geçerlilik kazanmak üzere revize edilecektir…’ hükmünün yer aldığından bahsedilerek, Bilim, …nın söz konusu yazısına ve yukarıda belirtilen sözleşme hükmüne rağmen yüklenici tarafından bu güne kadar iş programının yeni ödenek dilimlerine göre revize edilmesine yönelik herhangi bir talebi olmadığından resen iş programı revizesi yapılmadığından bahsedildiğini, ayrıca bu durum karşısında davacının 24.09.2012 tarih ve 2012/137 sayılı yazıları ile talep ettikleri iş programı revizesinin mevcut iş programının çok gerisinde kalınması ve yıl sonunun gelmiş olmasının yanı sıra kullanılmayan 2011 ve 2012 yılı sözleşme ödeneklerinin de 2013 yılına aktarılması gerekeceği ve bunun sözleşmeye aykırı olduğu hususundan bahsedilerek iş programı revize talebinin uygun görülmediği ve mevcut iş programı ve ödenek dilimlerine göre devam edilmesine karar verildiğini, söz konusu Yönetim Kurulu kararı doğrultusunda Bölge Müdürlüğünün 26.11.2012 tarih ve 364 sayılı yazısı ile mevcut iş programının çok gerisinde kalındığı ve 2012 yılının da sonuna yaklaşıldığından bu aşamada mevcut iş programının yeniden revize edilmesinin uygun olmadığı mütalaa edildiğinden çalışmaların mevcut iş programına göre yapılması ve yapılan imalatlara ilişkin hak edişin biran evvel bölgeye intikal edilmesinin davacıdan istendiğini, ayrıca bu konuda Bölge Müdürlüğünün 09.07.2013 tarih ve 269 ve 270 sayılı yazılarında davacıya mevcut sözleşme ödenekleri ve onaylı iş programı doğrultusunda işin yapılması ve 2013 yılına kadar kullanılmayan ödeneklerle 2013 yılı içinde kullanılması gereken ödeneklere ait imalatların tamamının biran evvel bitirilmesi için gerekli tedbirler alınmasının istendiğini, sözleşmenin 12.1.2 maddesinde belirtilen ‘…İşin yüklenici ile idaresi tarafından hazırlanan idarece onaylandıktan sonra Bakanlıkça kredilendirilmesi yönünden uygun görüldüğü tarihten itibaren 60 (altmış) gün içinde işin yüklenicisine idaresince ilgili Banka Şubesi aracılığı ile ödenir…’ denildiğini ve dava dilekçesi ekinde sunulan hak edişlerin ödemelerine ait gecikmeleri gösterir cetvelde dilekçe başvuru tarihi ile ödeme yapılan tarih arasını dikkate alarak süre uzatımı talep edildiğinin görüldüğünü ve bu talebin davacı ile imzalanan sözleşme hükümlerine aykırı olduğunu, 22.12.2014 tarihi itibariyle davacının 11 nolu hak ediş düzenlenmesi için dilekçe verdiğini ancak 10 nolu hak edişin düzenlenme tarihinin 19.12.2014 olup bu tarih itibariyle yapılan tüm imalatların bedelinin ödendiğini, dolayısıyla 22.12.2014 tarihinde dilekçe üzerine sahada yapılan incelemede bu tarih itibariyle 11 nolu hak edişi düzenlemeye esas yeni imalatlar olmadığından herhangi bir işlem yapılmadığını, davacının 30.12.2014 tarihinde geçici kabul dilekçesi verdiğini ve 05.01.2015, 15.01.2015, 26.01.2015, 05.02.2015, 16.02.2015, 05.03.2015, 16.03.2015, 26.03.2015 tarihlerinde inşaat sahasının mevsimsel hava şartlarından dolayı fen noktasının uygun olduğu 01.04.2014 – 20.04.2014 arasında ön inceleme yapılarak işin idareye teslimine ve kullanılmasına ve/veya işletilmesine dolayısıyla geçici kabule engel, eksik yapılan imalatlar tespit edilerek davacıya yazı ile bildirildiğini, ön incelemeden sonra davacının sahada imalatlara devam ettiği görüldüğünden imalatların tamamlanmasını müteakip hak ediş düzenlenmesi yapmanın doğru olacağı kanısına varıldığını, firma tarafından verilen 14.07.2015 tarihli ve 46 sayılı yazı ekinde yapılan imalatlara ilişkin ekleri idareye teslim ederek 11 nolu hak edişin tetkik ve tasdik edilmesini istediğini, müvekkil idarece yapılan incelemede verilen eklerdeki imalatların hak edişin dilekçe tarihi olan 22.12.2014 tarihinden sonra yapıldığı tespit edildiğinden söz konusu hak edişin davacıya 24.07.2015 tarih ve 136 sayılı yazı ile gerekli düzeltmelerin yapılması amacıyla iade edildiğini, bu tarihten itibaren 23.03.2016 tarihinde idarece resen işlem yapılmaya başlayıncaya kadar davacı tarafından hak ediş düzenlenmesi konusunda herhangi bir talepte bulunulmadığını, idarece resen işlem yapılmaya başlandığı 23.03.2016 tarihinden sonra firmanın yetkili elemanları ile kontrol teşkilatının beraberce 23.03.2016 tarihine kadar yapılan imalatlara ilişkin düzenlenmiş oldukları 11 nolu hak edişin 02.08.2016 tarih ve 126 sayılı yazı ile ilgili Bakanlığa gönderildiğini, ayrıca 12.08.2016 tarih ve 130 sayılı yazı ile söz konusu hak edişin bir sureti davacıya gönderilerek kesilecek faturanın ve fiyat farklarından dolayı oluşan ek teminatın Bölge Müdürlüğüne gönderilmesinin istendiğini ve bu tarihe kadar fatura kesilmediğinden herhangi bir ödeme yapılamadığını, davacının işe başlama tarihinin üzerinden yaklaşık 8 ay geçtikten sonra 12.05.2011 tarih ve 2011/48 sayılı yazı ile kazı çalışmalarına başladığından bahisle yaptığı kazılarda mevcut kazı klaslarının değiştirilmesini talep ettiğini, söz konusu kazı klâslarının değiştirilme isteği Bölge kontrol teşkilatınca incelenerek düzenlenen raporda zemin kazı klâslarının ortalama bir değer olduğu ve zeminin genel jeolojik yapısını yansıttığının belirtildiğini, bu rapor üzerine Bölge Yönetim Kurulunca davacının kazı klâslarının değiştirme talebinin uygun görülmediğine karar verilerek bu hususun 30.05.2011 ve 199 sayılı yazı ile davacıya bildirildiğini, diğer taraftan davacı ile imzalanan İdari Şartnamenin 43.maddesi ve Yapım İşlerine ait Sözleşmesinin 10.1.2. maddesinde ‘…Bu işyerinde havanın fen noktasından çalışmaya uygun olmadığı günler (Üstü çizilmiş) tarihleri arasıdır. Ancak işin bitiminde bu devre dikkate alınmaz ve idare yükleniciden teknik şartları yerine getirerek işi tamamlaması için bu devre içinde çalışmasını isteyebilir…’ hükmünün yer aldığını, ayrıca taraflar arasındaki sözleşmenin 43. maddesi ve Yapım işlerine ait Sözleşmenin 10.1.3 maddesinde ‘…Belirlenen süreler takvim günü esasına göredir. Bu sürenin hesaplanmasında; havanın fen noktasından çalışmaya uygun olmayan devresi ile resmi tatil günleri dikkate alındığından, bu nedenlere istinaden ayrıca süre uzatımı verilmez…’ hükmü yer aldığından Bayındırlık ve İskân Bakanlığının 07.07.1982 tarih ve 101156-B sayılı genelgesine göre Ankara ve ilçelerinde 1 Aralık-1 Nisan tarihleri arasını kapsayan 120 günlük fennen çalışmayan günler olarak belirlenen süre için ayrıca süre uzatımı verilmesinin sözleşme hükümleri gereğince mümkün olmadığını, davacının 07.07.2014 tarih ve 189 sayılı yazıları ile Bölge Müdürlüğüne teslim edilen içme suyu isale hattı revize projesi incelenerek 26.08.2014 tarih ve 225 sayılı yazı ile onaylanmak üzere Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanlığına gönderildiğini, Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanlığınca 26.11.2014 tarih ve 921 sayılı yazıları ile onaylanan içme suyu isale hattı revize projesinin 28.11.2014 tarih ve 332 sayılı yazı ile davacıya gönderildiğini, içme suyu isale hattı revize projesinin onay işlemleri ile ilgili sürecin uzamasından dolayı ilgili davacıya 23.12.2014 tarihine kadar 53 gün süre uzatımı verilmesine karar verildiğini, davacı ile imzalanan sözleşmenin 18.4 maddesinde ‘…İdarenin teklifi ile Bakanlığın izin ve onayı olmadan süre uzatımı verilemez, ödenek aktarılması yapılamaz…’ hükmü yer aldığından süre uzatımının müvekkil idare tarafından Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığına onaya sunulduğunu ve Bakanlık tarafından 23.12.2014 tarihi uygun görülerek onaylandığını, imzalanan sözleşmeye göre işin süresinin 1495 takvim günü olup; iş bitim tarihinin 31.10.2014 olduğunu ve yükleniciye verilen 53 günlük süre uzatımı ile birlikte iş bitim tarihinin 23.12.2014 tarihine ötelendiğini, yapılan imalatların; Yol İnşaatı, İçme Suyu İmalatları, İçme suyu şebekesi, İçme suyu parsel bağlantıları (42 adet parsel bağlantısı 01.03.2016 -23.03.2016 tarihleri arasında yapılmıştır.),İçme suyu isale hattı, Vantuz yapımı (3 adet), Tahliye yapımı (6 adet), Derin kuyu EMP binası (2 adet), 2 gruplu terfi merkezi, 4 gruplu terfi merkezi, 100 m3 Tük prizmatik servis deposu (DY1-DY4) – 2 adet, 300 m3 Tük prizmatik servis deposu (DY2-DY3) – 2 adet, ayrıca DY2 deposunun yanma klor odası, Kanalizasyon (Atık Su) İmalatları, Şebeke hatları, Muayene bacaları, Parsel bacaları, Parsel bağlantıları (42 adet parsel bağlantısının 01.03.2016 -23.03.2016 tarihleri arasında projede belirtilen ilk baca noktasına kadar baca da dâhil), Yağmur Suyu İmalatları, Yağmur suyu şebekesi, Yağmur suyu muayene bacaları, Yağmursuyu parsel bacaları, Yağmursuyu parsel bağlantıları (42 adet parsel bağlantısının 01.03.2016 – 23.03.2016 tarihleri arasında projede belirtilen ilk baca noktasına kadar baca da dâhil), Yağmursuyu cadde ağızlıkları-bacaları, Yağmursuyu cadde ağızlığı bağlantıları, Yağmur suyu deşarj yapısı- 10 adet, Telekom Altyapı Şebekesi, Telekom şebekesi, Telekom parsel bağlantılarının 42 adedi (42 adet parsel bağlantısı 01.03.2016 -23.03.2016 tarihleri arasında) olduğunu, yapılmayan imalatların ise; 57 adet içme suyu parsel bağlantısı, 57 adet kanalizasyon parsel bağlantısı, ayrıca diğer 42 adet kanalizasyon parsel bağlantısının 2. baca noktasına kadar olan bağlantıları, 57 adet yağmur suyu parsel bağlantısı, 57 adet Telekom parsel bağlantısı, İhale keşfinde ve ihale eki projelerinde yer alan yaya yollarının kafa hendek betonlarının yapılmadığı ve yapılan testler sonucunda İhale keşfinde ve ihale eki projelerinde yer alan fakat imalatı henüz yapılmayan ahır parselleri atık su, yağmur suyu, içme suyu ve telekom hattı bağlantıları, yol projelerinde ve kesitlerinde yer alan kazı dolgu şevlerinin projelerde belirtilen eğimde kesilmesi (projedeki şev başı ve şev dipleri dikkate alınarak), onaylı vaziyet planlarında yer alan 5,14,18,19 ve 21 nolu yolların bitimindeki yuvarlak dönüş kavşaklarının yapılması, kilitli parke imalatı biten yaya yollarının kafa hendeği betonlarının tamamlanması, onaylı vaziyet planlarında ve yerleşim planında gösterilen yolun sonundaki otoparkın imalatının tamamlanması, onaylı vaziyet planlarında ve yerleşim planlarında görülen ve yol imalatları için zaruri olan istinat duvarlarının projeleri tarafımıza sunulması ve onayına müteakip imalatının tamamlanması, ihale keşfinde ve onaylı yağmur suyu projelerinde yer alan yağmur suyu deşarj yapılarının kalan 5 adetinin imalatının yapılması, derin kuyu binalarının boya ve iç tesisatının tamamlanması, içme suyu isale hattının, terfi merkezinin ve su depolarının kullanıma hazır hale getirilmesi için gerekli testlerin yapılması gerektiğinin tespit edildiğini, davacı tarafından 28.09.2015 tarihinde tespit davası açılarak 17.11.2015 tarihinde … SHM Hâkimi ve diğer ilgililerle birlikte sahada keşif yapılarak bilirkişi tarafından hazırlanan 15.12.2015 tarihli inceleme ve tespit raporunun 08.01.2016 tarihinde müvekkil idareye bildirildiğini, bilirkişi raporunda, Bölge Müdürlüğünün 20.01.2016 tarih 2015/6 sayılı yazısı ile 08.05.2015 tarih ve 2015/89 sayılı yazı ekinde belirtilen eksikliklerin tamamı söz konusu tarihte yapılmamış olduğunun fotoğraflarla sabit olduğunu ve bu eksikliklerin idarece işin teslimine ve işletilmesine engel teşkil edecek nitelikte olduğundan geçici kabulün yapılmasının mümkün olmadığı kanaatine varıldığının bildirildiğini ve rapora itiraz edildiğini, rapora yapılan itirazda bilirkişinin mahallinde yaptığı incelemelerde tamamlandığı belirtilen imalatların bazılarının davacının geçici kabul dilekçesini verdiği 30.12.2014 tarihinden sonra yapıldığının resimlerle açıkça ortaya konulduğunu, ayrıca raporda tamamlanmadığı tespit edilen keşif özetinde yer alan içme suyu, kanalizasyon, yağmur suyu ve telekom parsel bağlantılarının 42 adetinin davacı tarafından 01.03.2016-23.03.2016 tarihleri arasında sahada çalışarak tamamlandığının fotoğraflarla tespit edilerek ilgili firmanın 2016 yılında da sahada imalata devam etmesinin işin % 100 tamamlanmadığını açıkça ortaya koyduğunu, Yapım İşleri Genel Şartnamesi 40.maddesi a bendinde geçen ‘…İşin geçici kabulü yapıldıktan sonra, kesin hak ediş raporunun düzenlenmesine esas olacak kesin metraj ve hesapların tamamlanmasına başlanır. Bunlar biri asıl olmak üzere en az üç suret halinde düzenlenir. Yüklenicinin kesin hak ediş raporunun düzenlenmesinde geçici hak ediş raporlarındaki rakamlara itibar edilmez ve kesin metraj ve hesaplar sonucunda bulunan miktarlar esas alınır…’ denildiğini ve davacı tarafından 12 nolu kesin hak edişin düzenlenmesine ait herhangi bir başvurusu bulunmadığını, ayrıca işin geçici kabulü yapılmadığı halde yüklenicinin 05.08.2016 tarih ve 10683 sayılı ihtarnameleri ekinde tanzim ettikleri 12 nolu (Kesin) hak ediş göndermiş olmasının hukuka aykırı bir işlem olduğunu ve bu durumun da yüklenicinin basiretli bir işadamı gibi davranmadığını gösterdiğini belirterek davanın reddine karar verilmesini istemiştir.
Davalı vekili birleşen Ankara … Asliye Ticaret Mahkemesinin … Esas sayılı dosyasında cevap dilekçesi özetle; Ankara 3. Asliye Ticaret Mahkemesinde görülmekte olan davanın bilirkişi aşamasında olduğu, bilirkişi tarafından hazırlanan raporun dosyaya sunulduğu ve itirazların değerlendirilmesi için dosyanın ek rapora gönderildiği, bu nedenle yeni açılan dava ile ayrı görülmemesinin gerektiği, davacı tarafın iddia ve taleplerinin haksız ve hukuka aykırı olduğu, bu nedenle kabul etmediklerini, müvekkili idare ile yüklenici arasında Ankara … Hayvancılık İhtisas Organize Sanayi Bölgesi Altyapı yapım işi ile ilgili olarak … yevmiye nolu sözleşmenin imzalandığı, sözleşmede teklif usulü bedelin belirlendiği, davacının da bu bedel üzerinden tenzilat yaptığı ve sözleşmeyi imzaladığı, bu nedenle bu hususta değişikliğe gitme talebinin hukuki olarak geçerli olmadığı, vermiş olunan dilekçelerin hepsine cevap verildiğine ilişkin beyanın gerçek olmadığı, asıl davaya verilen cevaplarda belirtildiği üzere söz konusu sözleşme gereği yüklenici firmanın sözleşme konusu işi zamanında bitirmediği ve üzerine düşen sorumluluğu yerine getirmediği, bazı yükümlülükleri de hiç yerine getirmediği, bu nedenle müvekkil kurumun mağdur duruma düştüğü, her geçen günde mağduriyetlerinin devam ettiği, yüklenici firmanın işini taahhüt ettiği gibi yerine getirmemesi nedeni ile organize sanayi bölgesinden yer talebinde bulunan besiciler başta olmak üzere çevre halkının mağdur olduğu, bu nedenle ayrıca müvekkil kurumun da saygınlığının zedelendiği, dava dilekçesinde yer alan iddialara gerekçe olarak gösterilen bölgenin jeolojik etüd raporları ve zemin araştırma raporu hakkında belirtilenler gerçeği yansıtmadığı, … Hayvancılık İhtisas OSB nin imar planının onayı için gerekli olan jeolojik etüd raporu 07.08.2006 yılında Bayındırlık ve İskan Bakanlığınca hazırlandığı ve onaylandığı, daha sonra imar planının genişletilmesi nedeniyle OSB alanına yaklaşık 100 hektar alan ilave edildiği, ilave edilen bu alanın imar planının onayı için gerekli olan jeolojik etüd raporu Haziran 2007 tarihinde … … firmasına hazırlattırıldığı, Bayındırlık ve İskan Bakanlığınca da 17.07.2007 tarihinde onaylandığı, bu iki jeolojik etüd raporunun imar planının genişlemesiyle birlikte birbirine ilave olarak hazırlandığı, her iki raporun sonuç kısmında söz konusu raporların imar planına uygun olarak hazırlandığı, bu nedenle zemin etüd rapor olarak kullanılamayacağının ifade edildiği, söz konusu her iki jeolojik etüd raporu “Yapılaşma sırasında bina oturum alanına uygun derinlikte ve sayıda temel sondajı açılarak gerekli deneyler yapılarak zemin etüd raporu hazırlanması gerekmektedir.” ibaresinin yer aldığı, ayrıca her iki jeolojik etüd raporunda kazı klası ile hiçbir ifadenin bulunmadığı, bu nedenle alt yapı ile ilgili projeler hazırlanırken proje hesaplamaları ve kazı klasının belirlenmesi amacıyla … Proje firmasına Haziran 2010 tarihinde alt yapı zemin araştırma raporu hazırlattırıldığı, ihale makamı olan Sanayi ve Ticaret Bakanlığının 07.07.2010 tarihinde onaylandığı, davacı tarafından itiraz edilen 2010 tarihli zemin etüt Araştırma Raporu Bakanlık tarafından incelenerek uygun görülerek onaylandığı, ihaleye esas kazı klaslarının söz konusu Bakanlık onaylı zemin araştırma raporunda belirlendiği, davacı tarafın dava dilekçesinde jeolojik zemin etüd raporunun kendisinden gizlendiğini dolayısıyla yanıltıldığını ifade ettiği, halbuki jeoloji etüd raporunun davacıya ihale dokümanı olarak teslim edildiği, Sanayi ve Ticaret Bakanlığı tarafından ihale edilen işin yapımı için hazırlanan tüm projeler ve ilgili raporlar ve hesapların Bakanlık tarafından hem davacı yükleniciye hem de bölgelerine gönderildiği, davacının ihale isteklisi olarak Sanayi ve Ticaret Bakanlığından bedeli karşılığında 2010 yılında aldığı ihale dokümanı kapsamında tüm etüd raporlarının kendisine teslim edildiği, teslim tutanaklarının mevcut olduğu, davacı tarafın kazı klaslarının değiştirilmesi için talepte bulunulduğu, idareleri tarafından söz konusu taleplerine icabet edilmediği ve cevap verilmediği hususlarında olduğu, davacının müvekkile gönderdiği 12.5.2011 tarih ve 48 sayılı yazı ve 15.05.2011 tarih ve 66 sayılı yazılarla kazı klaslarının yeniden tespitinin talep edildiği, söz konusu başvurunun müvekkil kurumun 17.06.2011 tarihli toplantısında görüşüldüğü, yapılan görüşme sonucunda, davacının kazı klasının değiştirilmesi talepleri Sanayi ve Ticaret Bakanlığı görüşüne sunulmasına ve Bakanlığın görüşüne göre işlem yapılmasına karar verildiği, ve davacı talebine ait belgelerinin 21.06.2011 tarih ve 2011/224 sayılı yazı ile Bakanlığa gönderildiği, Bakanlığın 5.07.2011 tarih ve 05307 sayılı yazısında kazı imalatlarına ait fiyatların geçerli fiyat olduğu, bu fiyatların işin ihale şartnamesinde ve …Keşifte yer aldığı, yüklenicinin de ihale teklifini bu fiyatlara göre verdiği, bakanlıklarınca kazı fiyatlarının değiştirilmesi ve kredilendirilmesinin mümkün olmadığı şeklinde görüş verildiği, bakanlığın bu görüşünün davacıya bölgelerinin 01.08.2011 tarih ve 2011/258 sayılı yazısı ile bildirildiği, buna rağmen davacının dava dilekçesinde söz konusu dilekçelerinde taraflarınca icabet edilmediğini belirterek gerçek dışı beyanda bulunulduğu, davacının kazı klası değişiklik talebinin onaylamayan Makamının Sanayi ve Ticaret Bakanlığı olduğu, bu nedenle bu hususta dava edilmesi gereken makamında idareleri olmadığı kanaatinde oldukları, daha öncede belirtildiği gibi … Hayvancılık İhtisas Organize Sanayi Bölgesi Alt yapı yapım işine ait her türlü keşif, metraj, proje, zemin etüd raporu ve jeolojik etüd raporu ile ilgili tüm hesaplamaların Bakanlık onayı ile hazırlandığı söz konusu işin ihale makamının Sanayi ve Ticaret Bakanlığı olduğu, ayrıca iddianamede yer alan 2007 yılı … … jeolojik etüd raporu ve 2010 yılı Akkaya Proje tarafından hazırlanan zemin etüd raporunun Bakanlık onayı ile ihale dosyasının içinde olduğu ve davacı tarafından ihale dokümanı olarak alındığı, ayrıca … sondajı tarafından 2007 yılında hazırlanan raporun zemin etüd raporu olmadığı, ilave imar planına ilişkin jeolojik etüd raporu olduğu, ayrıca raporun 7. Maddesinde raporun imar planına esas olmak üzere hazırlandığı, 02.09.1999 tarih ve 23804 sayılı resmi gazetede yer alan 3030 sayılı kanunun kapsamı dışında kalan Belediyeler Tip İmar Yönetmeliğinde değişiklik yapılmasına dair yönetmeliğin 34. Maddesinin b bendinde adı geçen zemin etüd raporu yerine kullanılamayacağının belirtildiği, raporun 8. Maddesinde de söz konusu Jeolojik etüd raporunun kapsadığı alanın belirtildiği, yani OSB nin 253 hektar alanının tamamına ait jeolojik etüd raporu olmadığı, davacının dava dilekçesinin …Maddesinde denildiği gibi ihale makamının ve iş sahibinin … Hayvancılık İhtisas OSB olmadığı, dava konusu işin 26.08.2010 tarihinde Sanayi ve Ticaret Bakanlığı tarafından ihaleye çıkarıldığı, söz konusu işin ihale sonucunun Sanayi ve Ticaret Bakanlığının 03.09.2010 tarih ve 07267 sayılı yazısı ile taraflarına bildirildiği, aynı yazıda gönderilen üç adet sözleşmenin de taraflar arasında noterlikte imzalandığı, bu durumda sözleşme hükümleri ya da imalatlarla ilgili yapılacak her türlü itirazın daha önce belirtildiği gibi ihale makamı olan bakanlığında dahil edilmesinin gerektiği, ihale öncesi davacı tarafından söz konusu ihaleye ait dokümanlar bedeli karşılığında satın alındığı, ihale dokümanının temin edildiği yerin Sanayi ve Ticaret Bakanlığı olduğu, ihale dokümanın tamamının davacıya içerisindeki belgeleri gösteren dizi pusulası ile birlikte teslim edildiği, ayrıca taraflar arasında imzalanan idari şartnamenin ihale dokümanının görülmesi ile temini başlıklı 4.3. maddesinde “istekli ihale dokümanı satın almakla ihale dokümanını oluşturan belgelerde yer alan koşul ve kuralları bu dokümanda aksine bir hüküm olmadığı sürece istekli sıfatıyla kabul etmiş sayılır” hükmünün yer aldığı belirtilerek, müvekkili kurum aleyhine açılan davanın reddine karar verilmesi talep edilmiştir.
Davalı vekili tarafından ihbar dilekçesi sunulmuş, ihbar talebi mahkememizce uygun görülerek kabul edilmiş ve ihbar olunanlara usulüne uygun tebligat yapılmış, ihbar olunan Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı ile Bilim … vekilleri beyan dilekçeleri ile davanın reddini talep etmişlerdir.
ÖN İNCELEME: Mahkememizde yapılan ön inceleme duruşmasında yargı hakkı, görev ve yetki hususları, dava ve taraf ehliyetleri, dava şartları ve ilk itirazlar değerlendirilmiş, Mahkememizin görevli ve yetkili olduğu ve dava şartlarının tamam olduğu anlaşılmış; tarafların anlaştıkları ve anlaşamadıkları hususlar tespit edilmiş; taraflar sulhe ve arabuluculuğa teşvik edilmiş, ön inceleme duruşmasında hazır bulunan taraf vekilleri sulh olmalarının mümkün olmadığını ve arabuluculuğa başvurmak istemediklerini belirtmişlerdir.
DELİLLER: Tarafların delilleri toplanmış, sözleşme ve ekleri, ihtarnameler ibraz edilmiş, tespit dosyaları getirtilmiş, taraf vekilleri tarafından uzman görüşleri sunulmuş, bilirkişilerden raporlar alınmıştır.
Getirtilen … Sulh Hukuk Mahkemesinin … D.İş Sayılı Dosyasının incelenmesinde; Karşı taraf … Hayvancılık İhtisas Organize Sanayii Bölgesi aleyhine … tarafından tespit talebinde bulunulduğu, İnşaat Mühendisi, Makine Mühendisi ve Harita Mühendisi tarafından düzenlenen 15.12.2015 tarihli Bilirkişi Kurulu Raporu’nda özetle “…Ankara … Hayvancılık İhtisas Organize Sanayi Bölgesi Altyapı İşi sözleşmesine göre; ihale tenzilatlı olarak bitmiş iş tutarının 11.885.105,00 TL olduğu ve tamamlanma yüzdesinin %100 olduğu, gerek fiziki gerekse parasal olarak Geçici Kabule hazır durumda olduğu, Ek olarak 2.000.921,52 TL tutarında iş yapıldığı, yüzdesinin %5,05 olduğu, yapılan inşaat, makine ve elektrik tesisat imalatlarının tamamlandığı ve üst yapı tesislerinin ve alt yapının teste hazır halde olduğu, inşaat alanında müteahhide ait şantiye binaları, tesisleri, araç-gereç ve personelinin bulunmadığı…” hususunun bildirildiği görülmüştür.
Getirtilen … Sulh Hukuk Mahkemesinin …. D.İş sayılı Tespit Dosyasının incelenmesinde; Davalı idare … Hayvancılık İhtisas Organize Sanayi Bölgesi tarafından dava konusu işin mevcut halinin tespitinin talep edildiği, bilirkişi heyetince 01.12.2016 tarihinde mahallinde yapılan inceleme neticesinde 19.12.2016 tarihli raporda özetle “.. Yüklenici … tarafından yapımı üstlenen … Hayvancılık İhtisas Organize Sanayi Bölgesi Altyapı İşleri ile ilgili olarak tespit talep eden, … Hayvancılık İhtisas Organize Sanayi Bölgesi adına Yönetim Kurulu Başkanlığının tespitini istediği hususlarda; 1-Yol üst yapı imalatı trafik yollarındaki yaya kaldırımlarına ait temel malzeme kalınlığının 0,40mt olduğu, 2-Atık su, yağmur suyu ve içme suyu imalatlarına esas boru yataklama-gömlekleme işlerinde kullanılan malzemenin 15.140/İB-8 pozuna uygun olduğu, 3-Atık su, yağmur suyu ve içme suyu imalatlarına esas hendek dolgu malzemesinin 14.1714/1 pozuna uygun olduğu, 4-Zemin iyileştirme imalatlarında tam olarak projeye uyulmadığı, zemin iyileştirme imalatlarının lokal olarak yapıldığı, Yol kenarlarındaki şevlere taş kaplamaların (iyileştirme) yapılmadığı, 5- Altyapı (yağmur suyu ve atık su) şebekelerine ait (99) adet bağlantı hatlarından, 57 adedinde bir (1) er baca yapıldığı, 42 adedinde iki(2) şer baca yapıldığı, 6-Yüklenicinin, Organize Sanayi Bölgesi sınırları içerisinde yer alan, 132 ada, 5 parselden kazı yaparak 14.707,740m3 malzeme aldığı; 12 ada, 4 parselden kazı yaparak 21.632,400m3 malzeme aldığı, 7-Yol projelerinde yer alan yaya yollarının kafa hendek (yarma hendek) lerinin yapılmadığı ve beton kaplamalarının yapılmadığı, 8-İşin tamamlanmamış (bitmemiş) durumda olduğu,…” denilmek suretiyle işin tamamlanmadığı …” hususunun bildirildiği görülmüştür.
Mahkememizce ilk olarak üç kişilik inşaat mühendisi bilirkişiden oluşturulan bilirkişi heyetinden rapor alınmış, düzenlenen raporda sonuç olarak; Yerinde yapılan keşif ve dosyalar üzerinde yapılan incelemede, iş programına göre davacının yapması gereken imalatlar ve fiyat farkları dikkate alınarak her yıl ödenen hak ediş bedelleri düşülerek yeniden yapılan 6 adet hak ediş sonunda davacının 3.668.642,16 TL + KDV alacağı olduğunun hesaplandığı, güzergâh değişikliği yapılmaması nedeniyle ayrıca bir klas değişikliği talebinde bulunulamayacağından Kazı Klası yönünden herhangi bir değerlendirme yapılmadığı belirtilmiştir.
Bilirkişi kurulu ek raporunda; Yerinde yapılan incelemede nerede 15.140.İB4 veya nerede 15.140.İB8 kullanılmışsa o dolgu bedelinin dikkate alındığı, yapılan dolguların davalının nezaretinde yapılmış olup, davalı hangi dolguyu yaptırmışsa onun bedelini ödemesi gerektiğini, davalı bakanlık adına işleri yürütmekte ve denetlemekte olduğundan, süre uzatımlarında ve hakediş ödemelerinde davalıda ve Bakanlıkta geçen süreler, süre hesabında dikkate alındığını, Yapı İşleri Genel Teknik Şartnamesi sözleşme ekinde bulunmakta ve diğer eklerle aykırı bir hüküm içermediğini, davalı idare Bakanlığın 21.01.2011 tarih ve 730 sayılı yazısını dikkate alarak Bakanlığın ödenek tahsis etme durumuna göre süre uzatımı vermesi ve ödenek aktarma yapması gerekli olup davalı tarafından yapılmadığını, … için çalışılmayan süre olan 01.12.-01.04 arası fennen çalışılmayacak günlerin Bayındırlık ve iskan Bakanlığı’nın 07/07/1982 tarih ve B-01/İhiş.Md.Gr.3/99-2/101156-B sayılı ve halen geçerli olan genelgesine göre; Ankara ve ilçelerinde 1 Aralık-1 Nisan tarihleri arasını kapsayan 120 günlük süre fennen çalışılmayan günler olarak tespit edildiğini, Kamu ihale Mevzuatı çerçevesinde ihale öncesi işin süresi hesaplanırken, çalışılmayan sürelerin dikkate alındığını, süre uzatımları verilirken çalışılmayan dönemin dikkate alınmasının gerektiğini, Bakanlık tarafından ödenek aktarma işlemi yapıldığı ancak süre aktarma işleminin yapılmamasının mevzuata aykırı olduğunu, bu nedenle Bakanlığın sadece ödeneğin aktarma yapması, davalının ise ödenek aktarma işlemini yapmaması mevzuata aykırı olduğundan, heyetimizce yapılan hesaplamada hem ödenek aktarılmış hem de süre aktarılmış, ayrıca aktarılan süre hesabında çalışılmayan süreler dikkate alınarak atlaması gerektiğinden, çalışılmayan süreler dikkate alınarak hesaplama yapıldığını, Kök raporda belirtildiği üzere ‘tapulu araziye girince köylülerin müdahale ettiği, 17.05.2013 tarihinde DSİ 5. Bölgeden heyetin geldiği, 29.05.2013 te projenin değiştirildiği ve değişiklin devam ederek 28.11.2014 te tasdik edildiği’ dikkate alındığında davalının kamulaştırma işlemini tamamlamadığının anlaşıldığını, iyileştirme ve tadilat projelerini davalı idarenin 52 gün, Bakanlığın 131 gün incelemesinin taahhüt sektöründe makul bir süre olmadığını, ayrıca inceleme sonunda projelerde eksik ve hata bulunduğunun tespit edildiğinin görülmediğini, davalı idarenin Bakanlığı temsil ettiği, 60 günlük sürenin davalı idare inceleme süresini de kapsadığını, Kök raporda hak edişlerin geç ödeme sürelerinin sehven yanlış hesaplandığını, yeni şeklinin, tabloda gösterildiği gibi toplam 349 gün olduğunu, dava tarihi itibarı ile yerinde incelemede yapılan tespitte 11 nolu hakkediş içeriğinin yapıldığının tespit edildiği, taahhüdün 1495 gün içerisinde geçekleştirilememesinde davacının herhangi bir kusuru bulunmadığını, davalının yeterli ödeneği bulunmadığını, hak ediş ödemelerini geç yaptığını, projelerin eksik ve hatalı olduğunu, kamulaştırma işlemleri yapılmadığından dolayı işin süresi uzadığını, kamu ihale mevzuatı gereği işin süresi belirlenirken çalışılmayan sürelerin dikkate alındığını, süre uzatımında ise çalışılmayan sürelerin dikkate alınarak (bu süreler atlanarak) süre verilmesinin mevzuat gereği olup hesaplama mevzuata uygun yapıldığını, davacı tarafından yapılan ve kesin hesapta dikkate alman imalatların proje amacına uygun yapılması zaruri ve davalının projeyi kullanmasında faydalı imalatlar olup kesin hesaba dahil edildiğini, yerinde yapılan incelemede gömlekleme ve yataklamada 15.140.İB-8 veya 15.140.İB-4 pozundan hangisi kullanılmış ise ona göre hesap yapılmış olup bu imalatların davalının denetimi altında yapıldığını, davalı yaptırdığı imalatın bedelini şartnameye göre ödemesi gerektiğinden hesaplamada dikkate alındığını, taraflar arasında usulüne uygun Geçici Kabul ve Kesin Kabul yapılmadığını, dosya üzerinde ve yerinde incelemede yapılan tespitlere göre iş bitim tarihinin 30.11.2015 olarak hesaplandığını, Kesin Kabulünün 1 yıl sonra yapılmasının gerektiğini, davalı idarenin … kuyusundaki imalatları yapmadığından, OSB’nin kullanılamadığı ve gerekli testlerin yapılamadığını, hendek kaplama betonlarını malzeme karışımlarının uygun olmadığını, yüzey mala (finishing) işleminin usulüne uygun yapılmadığını, beton dayanımları ile ilgili bir tespit yapılmadığını, yapılan süre uzatımı ve ödenek aktarma hesabında sehven yazım hatası meydana gelmiş olup, hata düzeltilmiş ve kesin hesap sonucuna etkisi olmadığı görüldüğünü, buna göre ödenek dilimlerinin; 1.Yılı 2010’da 1.983.539,22 TL, 2.Yılı 2011’de 8.750.000,00 TL, 3.Yılı 2012’de 8.750.000,00 TL, 4.Yılı 2013’de 8.750.000,00 TL, 5.Yılı 2014’te 9.976.640,00 TL, 6.Yılı 2015’te 6.879.054,62 TL olduğu, ihale öncesi işin süresi hesaplanırken kış şartlan için yıllık 120 gün çalışılmayan süre ön görülmüş olup, talep edilen 217 gün süre 4 yıl için hesap edilen 480 günün içerisinde olduğundan, yağışlar için süre verilmesi uygun görülmediğini, fundalık alanların ve kemik fabrikası yerinin imalat yapılmasını çok az miktarda engellemekte olup, hesaplarda dikkate alınmadığını, daha öncede açıklandığı üzere geç hak ediş ödemelerinden dolayı sürenin eksik hesaplandığını, ancak kök raporda da belirtildiği süre geç kalınan süreler eklendiğinde 2019- 2020 yıllarını bulacağı ancak heyetimizce makul olan 30.11.2015 tarihinin alındığını, ahır parsellerine yapılacak parsel bacası olarak adlandırılmış olup, bu bacalar ana hat ile olan bağlantıyı sağlamakta olduğunu, söz konusu bacaların mevcut haliyle yapılmamaları gerekmekte olup, parsellerde inşaat aşamasında yapılacak imalat kazılarında zarar görebileceklerini, kök raporda da belirtildiği gibi davacı tarafından sebep olunan herhangi bir gecikme olmadığından 3.900.000,- TL günlük gecikme cezası yükümlülüğü bulunmadığını, kök rapordaki yapılan hesaplamada herhangi bir değişiklik olmadığını, davacının 3.668.642,16 TL + KDV alacağı olduğunun hesaplandığını belirtmişlerdir.
Bilirkişi Kurulu 2. Ek Raporunda sonuç olarak; Mahallinde yapılan incelemede tarafların talep ettiği kısımlarda ve ayrıca bilirkişi heyetinin belirlediği yerlerde kazı ve … yaptırıldığı, yapılan işler ve imalatların mevcudiyeti, durumu ve varsa eksikliğine ilişkin arazi bulguları eksiksiz olarak belirlendiği, kök raporda belirtildiği gibi heyetçe yerinde yapılan keşif, dosyalar üzerinde yapılan inceleme sonucu davacının 3.668.642,16 TL + KDV alacağı olduğunun hesaplandığı, davacı tarafından boru teknik şartnamelerine uygun yapıldığı yerinde tespit edilen İB-4 yataklama gömlekleme pozunun keşifte olmadığı ve ilk üç hak edişte davalı tarafından ödendiği, dördüncü hakkedişten itibaren davalı tarafından hak ediş düzeltilerek tuvenan İB-8 pozu ödendiği, bu kesintiye davacı tarafından yazılı olarak itiraz edildiği, hak ediş kapağında bu itirazın bulunmadığı, yerinde yapılan bu faydalı imalatın İB-8 olarak Sayın Mahkemece kabul edilmesi halinde kök raporda hesap edilen alacak miktarından 71.024,56 TL düşülebileceği belirtilmiştir.
Mahkememizce ikinci olarak bir SMMM, bir inşaat mühendisi ve bir sözleşme-hesap uzmanı bilirkişiden oluşturulan bilirkişi heyetinden rapor alınmış, düzenlenen rapor-ek raporda sonuç olarak; Asıl dava yönünden: Davacının 30.12.2014 itibar tarihiyle geçici kabulün yapılmış sayılmasının tespiti talebi bu tarih itibariyle yerinde değil ise de işin 14.07.2015 tarihi itibariyle geçici kabule hazır olduğu ve geçici kabulünün 14.07.2015 tarihi itibariyle yapılması gerektiği, davacının 30.12.2015 itibar tarihiyle kesin kabulün yapılmış sayılmasının tespiti talebi bu tarih itibariyle yerinde değil ise de işin 14.07.2016 tarihi itibariyle kesin kabule hazır olduğu ve kesin kabulünün 14.07.2016 tarihi itibariyle yapılması gerektiği, davalı tarafından uygulamaya geçilen gecikme cezasının haksız olduğunun tespiti ve gecikme cezasının iptali talebinin yerinde olduğu, asıl davada talep edilebilecek davacı alacağının 3.668.642,16TL + (KDV) olarak hesaplandığı, dava dilekçesinde fazlaya dair haklar saklı tutularak şimdilik 100.000,00 TL talep edildiği; Birleşen davada: Davacının kazı klası için fiyat değişikliği talebinde bulunamayacağı, bu itibarla birleşen davaya konu 50.000,00 TL’lik alacak talebinin yerinde olmadığı belirtilmiştir.
MAHKEMENİN GEREKÇESİ: Dava,, eser sözleşmesinden kaynaklanan muarazanın giderilmesi, tespit ve alacak; birleşen dava, eser sözleşmesinden kaynaklanan alacak istemlerine ilişkindir.
Davalı vekili her ne kadar yetki itirazında bulunmuş ise de; HSYK ilke kararları gereğince … İlçesi Ankara Ticaret Mahkemesi Yargı Çevresi içerisinde olmakla yetki itirazının reddine karar verilmiştir.
Davacı vekili, ıslah dilekçesi ile harcını yatırarak, asıl davada; toplamda 4.328.997,74 TL olarak davayı ıslah etmiştir.
Dava-birleşen dava eser sözleşmesinden kaynaklanan muarazanın giderilmesi, tespit ve alacak istemlerine ilişkin olup, davacı yüklenici, davalı işveren konumundadır. Taraflar arasında, eser sözleşmesi akdedildiği hususunda anlaşmazlık bulunmamaktadır. Taraflar arasındaki anlaşmazlık; sözleşme gereğinin davacı yüklenici tarafından sözleşmedeki şartlara uygun olarak yerine getirilip getirilmediği, getirilmiş ise davalı idarenin geçici ve kesin kabul işlemlerini yapıp yapmadığı, gecikme cezasının haklı olup olmadığı, davalının muarazası olup olmadığı, davacının hakedişten kaynaklanan alacağı olup olmadığı, varsa miktarı noktalarında toplanmaktadır.
Mahkememizce alınan birbirine teyit eden üç kişilik inşaat mühendisi bilirkişi raporu ile SMMM, inşaat mühendisi ve sözleşme-hesap uzmanı bilirkişilerden oluşturulan üç kişilik bilirkişi heyet raporu-ek raporlarının usul ve yasa ile dosya kapsamına uygun, yeterli, gerekçeli ve hüküm vermeye elverişli olduğu görülerek hükme esas alınmıştır.
Bilirkişi heyet raporları-ek raporları, tüm dosya kapsamı ile birlikte değerlendirildiğinde; Dava konusu olan Ankara-… Hayvancılık İhtisas Organize Sanayi Bölgesi Alt Yapı Yapım İşi davalı idare tarafından 2010 yılı birim fiyatlarına göre 39.590.622,00 TL keşif bedeli üzerinden ihaleye çıkarılmış, 26.08.2010 tarihinde ihale edilen işte % 69,98 ihale indirimi yapan davacı yüklenicinin 11.885.105,00 TL lik teklifi en uygun teklif olarak kabul edilmiş ve taraflar arasında 22.09.2010 tarihinde sözleşme yapılmıştır.
Sözleşmeye göre, 31.10.2014 tarihine kadar bitirilmesi gereken işin yer teslimi 27.09.2010 tarihinde yapılmıştır. İşin süresi proje revizesinden dolayı idarece 53 gün olarak 24.12.2014 tarihine kadar uzatılmıştır. Ancak idarece bu süre haricinde revize ödenek dilimi ile aktarılan ödemeye tekabül eden süre verilmemiştir. Hakediş gecikmelerinden dolayı verilmeyen süreye, proje tadilatı nedeniyle eksik verilen süreye, aşırı yağışlardan dolayı meydana gelen gecikmeden dolayı istenilen ancak verilmeyen süreye vb. davacı yüklenici tarafından idareye itiraz ve talepler yapılmıştır.
Yerinde yapılan bilirkişi incelemesi ve dosya kapsamına göre; Davacı müteahhit tarafından dava konusu işin sözleşmedeki şartlarına uygun olarak yerine getirildiği, davacı talebine rağmen dava konusu işin davalı kurum tarafından geçici ve devamında kesin kabulünün yapılmadığı, yükleniciye eksik süre uzatımı verildiği, yükleniciye sözleşmesine uygun süre uzatımı verilmesi halinde yükleniciden gecikme cezası kesilemeyeceği belirlenmiştir.
ŞÖYLE Kİ; Sözleşme dahilinde ve dışında yapılan işler değerlendirildiğinde; Davacı yüklenicinin sözleşme yılı (2010 yılı) birim fiyatları ile 45.589.233,85 TL ihale tenzilatından sonra 13.535.788,00 TL’lik iş yaptığı, dolayısıyla yüklenicinin sözleşme dışında 13.535.788,00-11.885.105,00=1.650.683,00 TL’lik iş yaptığı, bu bedele göre işte 1.650.683,00 /11.885.105,00=%13,89 keşif artışı meydana geldiği anlaşılmıştır.
Dava konusu iş için taraflar arasında yapılan sözleşmenin “İş Miktarında Artma ve Eksilme Olması” başlıklı 27. maddesinin …Bendine göre; sözleşmenin uygulanması sırasında keşif ve sözleşmede öngörülmemiş olan iş artışı veya eksilişi zorunlu hale gelirse ,yüklenicinin keşif bedelinin %30 oranına kadar olan değişikliği süre hariç ihale sözleşmesindeki hükümler dahilinde yapmak zorundadır. Bu nedenle keşif artışı olarak yapılan işin sözleşmeye uygun olduğu kanaatine varılmıştır.
Yapılan iş bedeli ve ödemeler değerlendirildiğinde; Davacının sözleşme birim fiyatları ile 45.089.233,85 TL’lik iş yaptığı, bu bedelin ihale tenzilatından sonra 13.535.788,00 TL kararname ve üfe fiyat farkları ve nefaset kesintisinden sonra yapılan iş tutarının 17.410.710,98 TL olduğu, bu bedele karşılık davalı İdare tarafından davacı yükleniciye 13.742.086,66 TL ödeme yapıldığı, neticesinde davacının 3.668.624,42 TL alacaklı olduğu belirlenmiştir.
Hakedişlerin eksik ve süresinde ödenip ödenmediği hususu değerlendirildiğinde; Dava konusu işin sözleşmesinin hakediş bedellerinin ödenmesi ile ilgili 12.1.2. maddesinde “Hakediş raporları fiili ihzarat ve imalat durumları göz önüne alınarak bu sözleşmenin eki olan Yapım İşleri Genel Şartnamesinde düzenlenen esaslar çerçevesinde kanuni kesintiler de yapılarak 30 (otuz) günde bir düzenlenir. İşin yüklenicisi ile idaresi tarafından hazırlanıp idarece onaylandıktan sonra Bakanlıkça kredilendirilmesi yönünden uygun görüldüğü tarihten itibaren 60 (altmış) gün içinde işin yüklenicisine idaresince ilgili banka şubesi aracılığı ile ödenir.” hükmü bulunmaktadır.
Davacı yüklenici 10 nolu hakedişten 3 gün sonrası olan 22.12.2014 tarihinde 11 nolu hakedişin tanzim edilerek ödenmesini talep etmiş ise de, 11 nolu hakedişe esas imalat olmaması ve yine sözleşmenin 10.2.1.maddesine göre ara hakkedişlerin 30 günde bir düzenlendiğinden bu talep reddedilmiştir.
Ancak; davacı yüklenici davalı idareye verdiği 14.07.2015 tarih ve 46 sayılı dilekçe ekinde, 11 nolu hakediş raporunu, icmalleri ve metraj eklerini teslim etmesine rağmen idarenin 11 nolu hakedişi 22.03.2016 tarihinde tanzim ettiği, onaylandıktan sonra 02.08.2016 tarihinde 126 sayılı yazı ile bakanlığa gönderildiği, faturanın kesilmesi için de davacıya 12.08.2016 tarih ve 130 sayılı yazı ile yükleniciye gönderildiği davalı tarafından beyan edilmiştir. Dolayısıyla bu tarihe kadar yükleniciye bir kusur atfetmek mümkün değildir. Bu hakkediş bedelinin davacı fatura kesmediğinden ödenmediği dosya kapsamından anlaşılmaktadır.
Bu belirlemelere göre; davalı idare 11 nolu hakedişin tanzimi için gerekli bilgi ve belgeler olmasına rağmen 14.07.2015 ile 22.03.2016 tarihine kadar 247 gün beklemiş ve bu tarihte tanzim ettiği hakediş onaylanarak yükleniciye 12.08.2016 tarihinde gönderilmiştir. Bu aşamada da yani 22.03.2016 ile 12.08.2016 tarihleri arasında 115 gün gecikme meydana gelmiştir. Bu gecikmelerin 115+247=362 günü (mevzuat gereği hakediş tanzim için gerekli olan 15 gün düşüldükten sonra) 362-15=347 günü sözleşmenin 18. maddesine göre süre uzatımı olarak verilmesinin gerektiği kanaatine varılmıştır.
Diğer yandan ticari defter ve belgeler üzerinde yapılan incelemede 11 nolu hakediş hariç ödemesi yapılan 10 adet hakedişin toplam tahakkuk tutarı 16.215.662,37 TL, toplam ödeme tutarı 15.182.160,41 TL olduğundan 10 adet hakedişte yapılan eksik ödeme miktarı 1.033.501,96 TL’dir. Bu eksik ödeme miktarı için de davacıya süre uzatım verilmesi gerektiği anlaşılmıştır.
Davacıya usulüne uygun ek süre verilip verilmediği hususu değerlendirildiğinde; Taraflar arasında yapılan sözleşmenin “Süre Uzatımı Verilebilecek Haller ve Şartları” başlıklı 18. maddesinde “18.3- İdarenin bu sözleşmede ve Yapım İşleri Genel Şartnamesinde sözleşmenin ifasına ilişkin yükümlülüklerini öngörülen sürede yerine getirmemesi (yer teslimi, projelerin onaylanması, ödenek yetersizliği vb. gibi) ve bu sebeple sorumluluğu yükleniciye ait olmayan gecikmelerin meydana gelmesi, bu durumun taahhüdün yerine getirilmesine engel nitelikte olması, yüklenicinin bu engeli ortadan kaldırmaya gücünün yetmemesi hallerinde, durum idarece incelenerek işi engelleyici sebeplere vs. yapılacak işin niteliğine göre, gecikilen işe ait süre, idarenin talebini içeren gerekçeli yönetim kurulu kararı ile Bakanlığa müracaat etmesi halinde Bakanlığın onay vermesi kaydıyla uzatılabilir. Ancak bu durumda yüklenicinin yirmi gün içinde idareye yazılı olarak bildirimde bulunması şartı aranmaz.” hükmü bulunmaktadır.
Bu hüküm değerlendirildiğinde davacı yükleniciye davalı idarece yapılan ödenek aktarmasından yani ödeneklerin revize edilmesinden, hakkedişlerin eksik ödenmesinden, 11 nolu hakedişin geç tanzim edilmesinden; proje tadilatı ve keşif artışı nedenleriyle verilmesi gereken süre uzatımın verilmediği anlaşılmıştır.
Dava konusu işin sözleşmenin 12.1.3. maddesi hükmü gereğince taahhüdün yıllık ödenek dilimleri; 2010 yılında:4.590.622,00 TL, 2011 yılında: 8.750.000,00 TL, 2012 yılında: 8.750.000,00 TL, 2013 yılında: 8.750.000,00 TL, 2014 yılında: 8.750.000,00 TL olarak belirlenmiştir. Bakanlığın 27.01.2011 tarih ve 730 sayılı talimata istinaden dava konusu işin revize yıllık ödenek dilimlerinin; 2010 yılında: 1.983.539,22 TL, 2011 yılında: 8.750.000,00 TL, 2012 yılında: 8.750.000,00 TL, 2013 yılında: 8.750.000,00 TL, 2014 yılında: 11.357.082,78 TL olarak belirlenmiştir. Revize ödenek dilimine göre davalı idarece davacı yükleniciye 2010 yılındaki ödenek yetersizliği nedeniyle süre uzatımı verilmesi gerekirken verilmediği anlaşılmıştır.
Bu halde; Dava konusu işin yer teslim tarihi 27.09.2010 olup dava konusu işin çalışılmayan dönem başlangıcı 01.12.2010 olduğuna göre 2010 yılında çalışılabilir gün sayısı 01.12.2010-27.09.2010=65 gündür. 2010 yılı ödeneğinin günlük harcama dilimi 4.590.622/65=70.642,95 TL dir. 2010 yılında harcanamayan bu nedenle aktarılan ödenek 4.590.622,00-1.983.539,22TL=2.607.082,78 TL olup bu ödenek için verilmesi gereken süre uzatımı 2.607.082,78/70.642,950=37 gün olmaktadır.
Bu durumda işin sözleşme bitim tarihi 31.10.2014 tarihi olarak belirlendiğinden dava konusu işin yeni bitim tarihinin çalışılmayan dönem atlatıldığında 30 günü 31.10.2014 tarihine geri kalan 7 günü ise çalışılabilir gün başlangıcı olan 01.04.2015 tarihine ilave edilmesi sonucunda işin yeni bitim tarihi 01.04.2015+7 gün=07.04.2015 tarihi olması gerekmektedir.
Proje tadilatı nedeniyle idarenin uygun gördüğü 53 gün, sürenin ise 07.04.2015 tarihine ilave edilmesi sonucunda işin yeni bitim tarihinin 07.04.2015 + 53 gün= 30.05.2015 tarihi olmaktadır.
Diğer yandan, dava konusu işte %13,89 oranında keşif artışı meydana gelmiştir. İşin sözleşme süresi 1495 gün olduğu göz önüne alındığında keşif artışı nedeniyle verilmesi gereken süre 1495 gün x %13,89 =207 gün olması gerekmektedir. Bu durumda işin bitim tarihi 30.05.2015 + 207 gün = 22.12.2015 olmaktadır.
11 nolu hakedişin geç tanzimindeki ve tahakkuka bağlamadaki gecikmeden dolayı meydana gelen 347 günün ilavesi sonucunda işin süresi 22.12.2015+347 = 04.12.2016 olmaktadır.
Sonuç olarak, verilmesi gereken süre uzatımı ile davalının işin bittiği tarihin 22.03.2016 olduğunu belirttiği dikkate alındığında işte gecikme olmadığı, işin bitirilmesi için davacının ifa yükümlülüğünü yerine getirdiği, dolayısıyla gecikme cezası kesilemeyeceği kanaatine varılmıştır.
İşin geçici ve kesin kabullerinin oluşup oluşmadığı hususu değerlendirildiğinde; Dava konusu işin sözleşme bitim tarihi olan 31.10.2014 tarihinde bitirildiğini davacı taraf belriterek geçici kabulünün yapılmasını talep etmiştir. Bu tarih itibariyle davacının 10 nolu hakkediş raporu ile keşif bedeli üzerinden birim fiyatları ile 37.167.029,48 TL sözleşme bedeli üzerinden 11.337.662,25TL lik iş yaptığı anlaşılmıştır. Dolayısıyla işteki parasal gerçekleşmenin 11.337.062,25/11.885.105=%95,39 olduğu görülmektedir. Bu gerçekleşmeye göre dava konusu işin sözleşme eki Yapım İşleri Genel Şartnamesinin 42. maddesindeki hükme göre %5 eksiği ile tamamlandığı yani geçici kabule hazır olduğu anlaşılmıştır.
Davalı idarenin başvurusu sonuç … Sulh Hukuk Mahkemesinin ….D.İş sayılı dosyasında alınan 19.12.2016 tarihli bilirkişi raporunda işte eksik imalatların olduğu, işin tamamlanmamış yani bitirilmemiş olduğu belirtilmiştir. Yine davacı yüklenicinin başvurusu sonucu … Sulh Hukuk Mahkemesinin … D.İş sayılı dosyasında alınan 15.12.2015 tarihli bilirkişi raporunda da işin eksikliklerinin olduğu ancak bu haliyle kullanılabileceği görüşü ile kabule hazır olduğu belirtilmiştir. Kaldı ki bu raporda işteki nakdi gerçekleşmenin %100 olduğu belirtilmiştir.
Tarafların yaptırdığı iki bilirkişi raporunda da uyuşmazlık bulunmaktadır. Davalı idarenin bağlı olduğu bakanlığın davalının fesih talebine yönelik 01.07.2015 tarih ve 2015/127 sayılı yazısına Bakanlıkça verilen 13.08.2015 tarih ve 506 sayılı cevabi yazıda işin kabule hazır olduğu ve işin geçici kabulünün ve kesin kabulünün yapılmasının gerektiği bildirilmiştir. Davalı idarece de işin 22.03.2016 tarihi itibariyle kabule hazır halde olduğu belirtilmiştir. Dava konusu işin Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanlığın davalı idareye yazdığı 13.08.2015 tarih ve 506 sayılı yazısı ile işin 01.07.2015 tarihi itibariyle kabullerinin yapılmasının talimatının verildiği anlaşılmaktadır. Belirtilen açıklamalar doğrultusunda, dava konusu işin geçici ve kesin kabule hazır olduğu anlaşılmıştır.
Diğer yandan davacı yüklenicinin davalı idareye yazdığı 14.07.2015 tarih ve 46 sayılı dilekçede; 22.12.2014 tarih ve 236 sayılı dilekçeden bahsederek bu dilekçe ile 11 nolu hakedişin tanziminin istendiği, ancak bugüne kadar sözleşme eki YİGŞ nin 40. madde hükmünden de bahsederek talebin yerine getirilmediği, halbuki 31.10.2014 tarihli 10 nolu hakkediş ile işin %100 ünün tamamlanmasına rağmen ödenek yetersizliği nedeniyle düzeltmeler yapılarak işin %95,40 ının bittiği belirtilerek düzenlendiği belirtilmiştir. Yine bu dilekçede 11 nolu hakedişin idarelerince tanzim edilmemesi üzerine taraflarınca hazırlanarak dilekçe ekinde sunulduğu, hakedişin incelenerek tasdik edilmesi; sözleşme kapsamında yer alan imalatlara esas olarak gerçekleşen ve iş artışından dolayı meydana gelen keşif artışına olur verilmesi, 30.12.2014 tarihinde başvurusu yapılan geçici kabulün yapılması talep edilmiştir. Bu yazıda belirtilenler ve yazı ekinde sunulan 11 nolu hakedişe göre, 11 nolu hakedişin idarece onaylandığı ve yapılan iş tutarının sözleşme bedeli kadar olduğu, yani işin % 100 ünün tamamlandığı anlaşılmaktadır. Bu nedenle 10 nolu hakedişin ödenek yetersizliğinden dolayı düşürüldüğü hususunun davacı yüklenici tarafından ispat edilemediği dikkate alındığında dava konusu işin 14.07.2015 tarihinde bitirildiği, dava konusu işin 14.07.2016 tarihi itibariyle kesin kabule hazır olduğu anlaşılmıştır.
Davacının esas ve birleşen dava yönünden alacağı olup olmadığı hususu değerlendirildiğinde; Yukarıda da belirtildiği gibi, davacı yüklenicinin asıl davada 3.668.643,12TL+KDV alacağı olduğu belirlenmiştir.
Kesin kabulün yapılması gereken tarihten yani alacak muaccel olduktan sonra alacağın tamamının talep edildiği davacı tarafından keşide edilen 05/08/2016 tarihli ihtarnamenin tebliği ile faize hükmedilmesi gerektiği, ihtarda süre verilmediği, ancak kesin kabulün yapılması gereken tarihten sonra ihtarnamenin tebliğ edildiği, buna göre ihtarın tebliğ tarihi olan 12/08/2016 dan 1 gün sonrası olan 13/08/2016 tarihinin faiz başlangıç tarihi olarak dikkate alınması gerektiği anlaşılmıştır.
Kazı Klası için fiyat değişikliği hususu değerlendirildiğinde; Dava konusu işte yapılacak kazı imalatı ihale öncesinde paçal birim fiyat olarak hazırlanmış ve sözleşme eki olarak ihale dosyasına konulmuştur. Davacı ihale öncesi yapılan zemin etüdüne göre düzenlendiğini belirttiği kazı klasının fiili durumla örtüşmediğini iddia ederek kazı için yeni birim fiyatın oluşturulmasını talep etmektedir. İhale sonucu yapılan zemin etüdünün ihale öncesi belirlenen klasla örtüşmediği anlaşılmakta ise de ihale dosyasına birim fiyat değil ihale öncesi oluşturulan kazı fiyatları paçal olarak tespit edildiğinden bu fiyatın değiştirilmesi mümkün değildir. Çünkü işe teklif veren isteklilerin bu fiyata göre teklif verdiklerinden inşaatın devamı esnasında değiştirilmesi hak ve nefaset kuralları çerçevesinde değiştirilmesinin yerinde olmadığı, bu yöndeki davacı talebinin yerinde olmadığı kanaatine varılmıştır.
Ayrıca ihale dosyasına kazı birim fiyatının paçal olarak konması halinde bunun değiştirilmesini ancak işin yapıldığı yerin değiştirilmesi yani bu iş için güzergahın değişmesi gerekmektedir. Dava konusu işte de böyle bir durum olmadığından kazı birim fiyatlarının değiştirilmesi söz konusu olamayacaktır.
Yukarıda belirtilen nedenlerle; Asıl dava yönünden: revize ödenek dilimlerine ve sondaja esas miktarlara göre düzenlenerek yükleniciye ödenmesi gereken hakediş tahakkuk tutarının (KDV’li) 17.410.728,80 TL, idare tarafından sözleşme yılı ödenek dilimlerine göre düzenlenerek yükleniciye ödenen hakkediş tutarının 13.742.086,66 TL ve her yıl ödenen hakkediş bedelleri düşülerek yeniden yapılan 6 adet hakkediş sonunda davacının talep edebileceği bakiye alacağının 3.668.642,16TL + (KDV)= 4.328.997,74 TL olarak hesaplandığı, faize 13/08/2016 tarihinden itibaren hükmedilmesi gerektiği, davalı tarafından sözleşme hükümlerine göre verilmesi gereken süre uzatımlarının verilmediği, eksik verilen sürelerle birlikte işin bitim tarihinin 04.12.2016 olmasının gerektiği, hakedişlerin davacıya eksik olarak ödendiği, 11 nolu hakedişin geç tanzim edildiği, davacıdan gecikme cezası kesilemeyeceği, davalı tarafından uygulamaya geçilen gecikme cezasının haksız olduğunun tespiti ve gecikme cezasının iptali talebinin yerinde olduğu, işin geçici ve kesin kabule hazır olduğu ve geçici kabulünün 14.07.2015, kesin kabulünün 14.07.2016 tarihi itibariyle yapılmasının gerektiği; Birleşen davada: Davacının kazı klası için fiyat değişikliği talebinde bulunamayacağı, bu itibarla birleşen davaya konu 50.000,00 TL’lik alacak talebinin yerinde olmadığı anlaşılmıştır.
Belirtilen gerekçelerle; 1-Mahkememizin 2016/696 Esas sayılı asıl dosyasında; Davanın kabulü ile, a-14.07.2015 tarihi itibariyle geçici kabulün ve 14.07.2016 tarihi itibariyle kesin kabulün yapılmış sayılmasının tespitine; taraflar arasındaki muarazanın bu şekilde giderilmesine, b-Davalı tarafından uygulamaya geçilen (yaklaşık 456 gün karşılığı) gecikme cezasının haksız olduğunun tespiti ile gecikme cezasının iptaline, c- Islahta dikkate alınarak, 4.328.997,74 TL(KDV dahil) alacağın 13.08.2016 tarihinden itibaren işleyecek avans faizi ile birlikte davalıdan alınarak davacıya verilmesine; 2-Birleşen Ankara …Asliye Ticaret Mahkemesinin … Esas sayılı dosyasında; Davanın reddine karar vermek gerekmiş ve aşağıdaki şekilde hüküm kurulmuştur.
HÜKÜM: Yukarıda açıklanan gerekçelerle,
1-Mahkememizin 2016/696 Esas sayılı asıl dosyasında; Davanın KABULÜ İLE,
a-14.07.2015 tarihi itibariyle geçici kabulün ve 14.07.2016 tarihi itibariyle kesin kabulün yapılmış sayılmasının tespitine; taraflar arasındaki muarazanın bu şekilde giderilmesine,
b-Davalı tarafından uygulamaya geçilen (yaklaşık 456 gün karşılığı) gecikme cezasının haksız olduğunun tesbiti ile gecikme cezasının iptaline,
c-4.328.997,74 TL(KDV dahil) alacağın 13.08.2016 tarihinden itibaren işleyecek avans faizi ile birlikte davalıdan alınarak davacıya verilmesine,
Alınması gereken 295.713,84 harçtan peşin alınan 1,707,75 TL harç ile 72.392,00 TL ıslah harcı toplamı olan 74.099,75 TL harcın mahsubu ile eksik 221.614,09 TL harcın davalıdan alınarak hazineye gelir kaydına,
Davacı tarafından yatırılan gider avansının sarf edilmeyen kısmının karar kesinleştiğinde hesap numarası bildirmiş ise iadenin elektronik ortamda hesaba aktarılmasına, hesap numarası bildirilmemiş ise masrafın avanstan karşılanmak üzere PTT merkez ve işyerleri vasıtasıyla adreste ödemeli olarak gönderilmesine,
Davacı tarafından peşin yatırılan 74.133,25 TL harç ve davacı tarafından yapılan, ayrıntısı UYAP sistemi üzerinde gösterilen toplam 31.141,30 TL yargılama giderinin davalıdan alınarak davacıya verilmesine,
Davacı kendisini vekil ile temsil ettirdiğinden karar tarihinde yürürlükte bulunan Avukatlık Asgari Ücret Tarifesi gereğince 274.579,95 TL vekalet ücretinin davalıdan alınarak davacıya verilmesine,
2-Birleşen Ankara …Asliye Ticaret Mahkemesinin … Esas sayılı dosyasında; Davanın REDDİNE,
Alınması gereken 80,70 TL harcın peşin alınan 853,88 TL harçtan mahsubu ile fazla 773,18 TL harcın karar kesinleştiğinde talep halinde davacıya iadesine,
Davacı tarafından yatırılan gider avansının sarf edilmeyen kısmının karar kesinleştiğinde hesap numarası bildirmiş ise iadenin elektronik ortamda hesaba aktarılmasına, hesap numarası bildirilmemiş ise masrafın avanstan karşılanmak üzere PTT merkez ve işyerleri vasıtasıyla adreste ödemeli olarak gönderilmesine,
Davacı tarafından yapılan yargılama giderlerinin üzerinde bırakılmasına,
Davalı kendisini vekil ile temsil ettirdiğinden karar tarihinde yürürlükte bulunan Avukatlık Asgari Ücret Tarifesi gereğince 9.200,00 TL vekalet ücretinin davacıdan alınarak davalıya verilmesine,
Dair; Taraf vekillerinin yüzüne karşı, ihbar olunan vekillerinin yokluğunda, gerekçeli kararın tebliğ tarihinden itibaren iki hafta içinde Ankara Bölge Adliye Mahkemesi’ne başvurmak suretiyle istinaf yolu açık olmak üzere oybirliği ile verilen karar açıkça okunup usulen anlatıldı. 08/09/2022

Başkan …
¸[e-imza]
Üye …
¸[e-imza]
Üye …
¸[e-imza]
Katip …
¸[e-imza]