Görüntülediğiniz mahkeme kararı henüz kesinleşmemiştir. Yararlı olması amacıyla eklenmiştir.
T.C. ANKARA 2. FİKRİ VE SINAÎ HAKLAR HUKUK MAHKEMESİ
T.C.
ANKARA
2. FİKRÎ VE SINAÎ HAKLAR HUKUK MAHKEMESİKARAR
TÜRK MİLLETİ ADINA
Esas No : 2019/227
Karar No : 2021/42
Hâkim : … …
Kâtip : … …
Davacı : …
….
Davalı : ….
Davacı vekili tarafından davalı aleyhine açılan Tasarım Hakkına Tecavüz Nedeniyle Tasarım Hükümsüzlüğü istemli davanın mahkememizde yapılan açık yargılaması sonunda;
GEREĞİ DÜŞÜNÜLDÜ :
DAVA :
Davacı vekili dilekçeleriyle özetle; müvekkili şirketin … 1-8 isimli eserleri şirketin kuruluş tarihi olan 1993 yılından beri yayımladığını, bu kitaplardan 1-5 sayılı olanların müvekkili şirket kurucusu … ve …, 6-8 sayılı olanların … tarafından meydana getirildiğini, … SORU BANKASI 1-8 isimli kitapların ise 2014 yılından itibaren yayımlanmaya başladığını, müvekkili şirketin öteden beri yayımını gerçekleştirdiği … SORU BANKASI 2,3,4 ve 8 isimli eserlerin kapak özgün kapak biçimleri olduğunu ve müşterilerinin kitapları bu kapak biçimleri ile tanıyarak güvenle tercih edip satın aldıklarını, 2016 yılında kurulan davalı şirketin kamuya sunumunu gerçekleştirdiği … SORU BANKASI 2,3,4 isimli eserlerin çoğaltılmış nüshalarının biçimlerinin müvekkilinin yayımını gerçekleştirdiği … SORU BANKASI 2,3,4 ve 8 isimli eserlerin çoğaltılmış biçimleriyle iltibasa neden olacak derecede benzer olduğunu, her iki eser grubunun çoğaltılmış biçimleri arasında; genel düzenleme, zemin renkler, eserin içeriğini açıklayan sözcük ve alametlerin yerleştirme şekli gibi unsurlarla, aynı veya farklı zamanlarda görüldüğünde aynı ürün izlenimi verecek düzeyde benzer kompozisyonlar yaratıldığını, davalının 2016/7012 sayılı tasarımının hükümsüzlüğünün gerektiğini, davalının SMK ile terk edilen savunma biçimini oluşturabilmek için müvekkiline ait tanıtım vasıtalarıyla karışıklığa yol açacak kapak kompozisyonlarından oluşan işaretleri tasarım olarak tescil ettirdiğini, tasarım tescilinin kötü niyetli olduğunu, bu nedenle davalı tasarımın hükümsüzlüğü ile sicilden terkinine karar verilmesini talep ve dava etmiştir.
CEVAP :
Davalı şirket vekili cevap dilekçesinde özetle; müvekkilinin soru bankası, basın ve yayım sektöründe faaliyette bulunan güvenilir ve saygın bir tacir olduğunu, dava konusu 2016/07012 başvuru numaralı endüstriyel tasarımın sahibi olduğunu, davacı tarafın, dava konusu tasarım yönünden bilgilenmiş kullanıcının kim olduğuna dair herhangi bir açıklama yapmaksızın soyut iddiaya dayalı olarak müvekkiline ait tasarımın yeni ve ayırt edici olmadığını iddia ettiğini, davalıya ait tescilli tasarımın seçenek özgürlüğünün mevcut olduğu noktalarda farklılaştığının görüldüğünü, zaman içerisindeki kullanımı ile anonimleşen soru işareti figürünün, www.shutterstock.com gibi internet sitelerinden indirilebildiğini, davacı …’ın kitaplarının soru işareti ile tanınmadığını, davacı tarafından yayımlanan diğer yayınlarda sadede baloncuklara yer verilip soru işareti grafiğine yer verilmediğini, dava konusu tasarım yönünden yapılacak yenilik ve ayırt edicilik değerlendirmesinin bilgilenmiş kullanıcı gözünden yapılması gerektiğini, tasarımın kullanıldığı kitaplarının alıcısının öğrenciler olmadığını, yaş grubu nedeniyle veliler olduğunu, ortalama zeka düzeyindeki bir tüketicinin kitaplar üzerinde yer alan markayı gördüğünde kitapları karıştırmasının mümkün olmadığını, açılan davanın haksız olduğunu ifade ederek davanın reddine karar verilmesini istemiştir.
Davanın açılmasını müteakip davaya katılan tarafların dilekçeleri karşılıklı tebliğ olunmuş, sundukları deliller alınmış, tescil ve başvuru dosyaları ile alâkalı kayıtları getirtilmiş, dava şartları incelenmiş, ön inceleme duruşması yapılmış, taraflar sulhe teşvik olunmuş, sonuç alınamaması üzerine uyuşmazlık konuları tespit edilmiş, tahkikat icra olunmasını ve bilirkişi raporları alınmasını müteakip, Hukuk Muhakemeleri Kanunu Yazı İşleri Yönetmeliği’nin 41/2. maddesi hükmü de gözetilerek taraf vekillerine tahkikat ve yargılamının geneliyle ilgili son sözleri de sorulmuş; sözlü iddia ve savunmada bulunma olanağı tanınmıştır.
GEREKÇE :
Taraflar arasındaki uyuşmazlık, davacının iddiaları karşısında, davalı tasarımının hükümsüzlüğünün gerekip gerekmediği noktasında toplanmaktadır.
Tasarımların korunmasında temel ilke tescil ilkesidir. Tasarım sahibinin haklarını düzenleyen 59.maddeye göre ise; Tasarımdan doğan haklar münhasıran tasarım sahibine aittir. Üçüncü kişiler, tasarım sahibinin izni olmadan koruma kapsamındaki tasarım veya tasarımın uygulandığı ürünü üretemez, piyasaya sunamaz, satamaz, ithal edemez, ticari amaçlı kullanamaz veya bu amaçlarla elde bulunduramaz ya da bu tasarım veya tasarımın uygulandığı ürünle ilgili sözleşme yapmak için öneride bulunamaz.
Davacıya ait … sayılı tasarım tescil belgesinde yer alan ve hükümsüzlüğü talep edilen kitap kapağında kırmızı zemin üzerine büyük ve dikkat çekecek şekilde soru işareti yerleştirilmiştir. Soru işareti renkli veya beyaz renkte çark dişlilerinden oluşmaktadır. Kitap kapağı üzerinde … SORU BANKASI ibaresi siyah zemin üzerine beyaz renkte yazılmış olup; soru işaretinin üzerinde, davalı firmanın unvanı olan SORU BANKASI MERKEZİ bilgileri de sağ alt köşede konumlandırıldığı,
Karşılaştırmaya konu davacıya ait yayınların kitap kapaklarında ise, kırmızı zemin üzerine yine dairesel bir şekil olan balonlardan oluşturulmuş büyük ve dikkat çekecek şekilde soru işareti şekli yer almaktadır. Soru işaretinin üzerinde büyük harflerle ve beyaz renkte … SORU BANKASI ibaresi bulunmaktadır. Davacı firmanın unvanı olan … bilgileri de sağ alt köşede konumlandırıldığı,
Bir tasarımın hükümsüzlük kararının amacı korunmaya değer olmayan harcı alem, taklit bir tasarımın resmi bir belge ile herkese karşı korunması nedeniyle ihlal edilmiş bulunan kamu menfaatidir. (Cahit Suluk ve Ali Orhan, Uygulamalı Fikri Mülkiyet Hukuku: Tasarımlar, 3. Cilt, Ankara: Seçkin Yayıncılık, 2008, s.309.)
Tasarımın hükümsüzlüğü değerlendirilirken öncelikle ve ağırlıklı olarak, yenilik ve ayırt edicilik kriterlerinin tescilli tasarımda mevcut olup olmadığına bakılmalıdır. Tasarımın ayırt edici nitelikleri, o tasarıma has, sadece o tasarıma ait olan ve benzer tasarımlarda bulunmayan özellikleridir.
Kısacası bir tasarımın ayırt ediciliği değerlendirilirken 5 kıstas vardır.
Bunlar;
Bilgilenmiş kullanıcı gözüyle inceleneceği,
Tasarımın genel görünümünün değerlendirileceği,
Diğer tasarımlar arasında belirgin bir farklılık olması gerektiği,
Farklılıklardan çok ortak özelliklere ağırlık verilmesi,
Tasarımcının tasarımını geliştirmek için sahip olduğu seçenek özgürlüğü
Doktrinde bilgilenmiş kullanıcı tanımı yapılırken “Bilgilenmiş kullanıcı ne dikkatsiz bir kullanıcıdır, ne de uzmandır. Bilgilenmiş kullanıcı ne ayrıntılarda boğulur, ne de önemli olan özellikleri ve ayrıntıları gözden kaçırır” denilmektedir. Bilgilenmiş kullanıcı, içtihat uyarınca, tasarımcı veya teknik uzman olmayan fakat ilgili sektördeki çeşitli tasarımları bilen, normalde sektörde var olan söz konusu tasarımların özellikleri hakkında belli bir bilgisi olan ve bu ürünlere olan ilgisi sonucu bunları kullandığında yüksek dikkat gösteren kişidir.
Huzurdaki uyuşmazlığa konu tasarım ürünü kitap kapağıdır. Her kitabın bir hedef kitlesi vardır ve bunu yazar belirler. Hedef kitle yaş, cinsiyet, bilim, kültür ve düşünce yaşı ve yapısına göre tayin edilir. Tasarımcı kapağı oluştururken yazarın belirlediği bu hedef kitle doğrultusunda kapağı tasarlar. Toplumdaki her bireyin kültür düzeyi farklıdır. Bilimsel bir kitabın okuyucusu, üniversite öğrencileri, akademisyenler, yüksek düzeyde eğitim öğretim verenler ve hobi olarak, bilgi için ilgilenenler olabilir. Bu okuyucu kitlesinin görsel imgelemi anlama, kavrama, irdeleme gücü ile farklı düzeylerde kültür seviyesinde olanların arasında anlama da farklı olacaktır. Hükümsüzlüğü talep edilen tasarımın ilgili sektörü eğitim yayınları/kitap sektörü; hitap ettiği bilgi sahibi tüketici ise eğitim yayınlarını sektörünü tanıyan bir kişidir.
Ayırt edici niteliğin varlığı incelenirken tasarımcının tasarımı geliştirmedeki seçenek özgürlüğünün derecesi dikkat alınmalıdır. Tasarımcının tasarımı geliştirmedeki seçenek özgürlüğünün derecesi, ürünün teknik fonksiyonlarının dayattığı sınırlamalar veya ürüne uygulanacak kanuni gereklilikler tarafından belirlenir. Söz konusu sınırlamalar bazı özelliklerin standardizasyonu sonucunu doğurup bu özellikler de ilgili ürüne uygulanan tasarımlar bakımından yaygın hale gelir. Seçenek özgürlüğünün seviyesi, ürünün sektörüne ve işlevine bağlı olarak değişkenlik göstermektedir. Örneğin, bir tasarımcının, belirli standartlar çerçevesinde tasarlamak zorunda olduğu yangın tüpündeki seçenek özgürlüğü ile iki boyutlu masa örtüsü desen tasarımında sahip olduğu seçenek özgürlüğü aynı değildir. Buna bağlı olarak, tasarımcının seçenek özgürlüğü genişledikçe tasarımı farklılaştırabilme olanağının arttığı da kabul edilmelidir. (Tasarım İnceleme Kılavuzu, Version 1.0, 01.07.2019, s.11-12)
Kitap kapakları, yazınsal bir ürün olan kitapların içeriğini görsel tasarım yoluyla okuyucuya yansıtan grafik tasarım ürünleridir. Kitabın türü ve içeriği, kapak tasarımı ile izleyiciye ön bilgi verilmektedir. Kitapta önem taşıyan olgular, figürler grafik tasarım ilkeleri ve elemanları doğrultusunda kapak tasarımına aktarılmaktadır. Kitap kapak tasarımlarında, yazarın ve kitabın adı, yayınevi adı ve/veya logosu, baskı adedi gibi bilgiler bulunmaktadır. Bunun yanında kitap kapağı düzenlemelerinin bazısında, kitabın içeriğini özetleyen alt başlık slogan gibi açıklamalara da yer verilmektedir. Kitap kapak tasarımlarındaki görsel imgeler olarak kitabın içeriğindeki karakterleri yansıtma işlevini taşıyan portreler, kapaktaki diğer öğeler ile etkileşim halindedir.
Bir tasarımın ayırt edici sayılabilmesi için, önceden bilinen ve kamuya açıklanmış görsellerden belirgin ölçüde farklı olması gerekir. Davalıya ait … tescil no.lu tasarımın kapak görselinde yer alan dişli çarklardan oluşan soru işareti, davalıya ait tasarımın davacıya ait kıyasa konu kitap kapak tasarımlarından belirgin ölçüde farklılaşmasına yol açmadığı,
Davalının hükümsüzlüğü talep edilen tasarımın başvuru tarihinin 27.10.2016 olduğu, davacının “?” unsuru ile oluşturulmuş kitaplarının ise 1993 yılından bu yana yayımlandığının iddia olunduğu anlaşılmıştır. Davalının hükümsüzlüğü talep edilen … sayılı tasarımının ana unsuru olan dairesel şekillerle (çark dişlileri ile) oluşturulmuş soru işareti şeklinin ve bütün olarak tasarımın, davacı tarafından daha önceki tarihlerde yayınlanmış olan kitap kapak tasarımları arasında bilgilenmiş kullanıcı nezdinde ayırt edilemeyecek derecede benzerlik bulunduğu,
Dairesel şekillerle oluşturulmuş soru işareti görselinin yer aldığı kitap kapağının /ürünün teknik fonksiyonlarının dayattığı sınırlamalar veya ürüne uygulanacak kanuni gerekliliklerden kaynaklanmadığı, tasarımcının seçenek özgürlüğü dikkate alındığında eğitim içerikli kitap kapağında kullanılabilecek sınırsız öge/şekil/ibare bulunmasına rağmen, dairesel şekillerden oluşmuş soru işareti şeklinin kullanılmış olması karşısında, dava konusu tasarımın ayırt edicilik unsurunu taşımadığı kanaatine varılmıştır.
Netice itibariyle, davalıya ait … tescil no.lu tasarımın ana unsuru olan dairesel şekillerle (çark dişlileri ile) oluşturulmuş soru işareti şeklinin ve bütün olarak tasarımın davalıya ait tasarımın davacıya ait kıyasa konu kitap kapak tasarımlarından belirgin ölçüde farklılaşmasına yol açmadığı, kitap kapak tasarımları arasında bilgilenmiş kullanıcı nezdinde ayırt edilemeyecek derecede benzerlik bulunduğu, Dairesel şekillerle oluşturulmuş soru işareti görselinin yer aldığı kitap kapağının /ürünün teknik fonksiyonlarının dayattığı sınırlamalar veya ürüne uygulanacak kanuni gerekliliklerden kaynaklanmadığı, tasarımcının seçenek özgürlüğü dikkate alındığında eğitim içerikli kitap kapağında kullanılabilecek sınırsız öge/şekil/ibare bulunmasına rağmen, dairesel şekillerden oluşmuş soru işareti şeklinin kullanılmış olması karşısında, dava konusu tasarımın ayırt edicilik unsurunu taşımadığı usul ve yasaya uygun, görüşlerine iştirak ettiğimiz son iki bilirkişi raporu doğrultusunda davanın kabulüne karar verilerek aşağıdaki şekilde hüküm kurulmuştur.
H Ü K Ü M :
Davanın Kabulüne,
Davalıya ait 2016/7012 sayılı tasarımın hükümsüzlüğüne ve sicilden terkinine,
6769 sayılı Sınai Mülkiyet Kanunu’nun 51/4.maddesi uyarınca kararın kesinleşmesini müteakip resen Türk Patent’e gönderilmesine,
Alınması gereken 59,30.-TL harçtan, peşin alınan 31,40.-TL’nin mahsubu ile eksik kalan 27,90.-TL maktu ilâm harcının davalıdan alınarak hazineye irad kaydına,
Davacı kendisini vekille temsil ettirmesi sebebiyle Avukatlık Asgari Ücret Tarifesine göre hesap olunan takdiren 5.900,00.-TL maktu ücreti vekâletin davalıdan alınarak davacıya verilmesine,
Davacının yapmış olduğu ve aşağıda dökümü yazılı 3.862,00-TL yargılama giderinin davalıdan alınarak davacıya verilmesine,
Yatırılan ve kullanılmayan gider avansının, hükmün kesinleşmesini müteakip re’sen davacıya iadesine (HMK m.333),
Dair, davacı vekili ve davalı şirket vekilinin yüzüne karşı, tebliğ tarihinden itibaren iki hafta içinde Ankara Bölge Adliye Mahkemeleri’nde istinaf yolu açık olmak üzere verilen karar, açıkça okunup usulen anlatıldı.17.02.2021
Kâtip Hâkim …
✍e-imzalıdır ✍e-imzalıdır
MASRAF DÖKÜMÜ
İlk Masraf : 95,20.-TL
Bilirkişi Ücreti :3.600,00.-TL
P.P : 166,80.-TL
TOPLAM : 3.862,00.-TL