Görüntülediğiniz mahkeme kararı kesinleşmiş bir karardır.

T.C. …2. ASLİYE TİCARET MAHKEMESİ Esas-Karar No: 2021/619 Esas – 2022/905
TÜRK MİLLETİ ADINA
YARGILAMA YETKİSİNİ KULLANAN
T.C.
ANKARA
2. ASLİYE TİCARET MAHKEMESİ
GEREKÇELİ KARAR
ESAS NO : 2021/619 Esas
KARAR NO : 2022/905

HAKİM : …
KATİP : …

DAVACI ….
DAVALI :…

DAVA : Banka Dışındaki Diğer Kredi Kuruluşlarına İlişkin Düzenlemelerden Kaynaklanan (Alacak)
DAVA TARİHİ : 29/09/2021
KARAR TARİHİ : 26/12/2022

Mahkememizde görülmekte olan Banka Dışındaki Diğer Kredi Kuruluşlarına İlişkin Düzenlemelerden Kaynaklanan (Alacak) davasının yapılan açık yargılaması sonunda,
GEREĞİ DÜŞÜNÜLDÜ:
Davacı vekili dava dilekçesinde özetle; dava dışı borçlu …Yapı İnşaat Haf Paz Ltd Şti tarafından keşide edilerek müvekkili firma tarafından tahsile konulan 12/05/2018 keşide tarihli 10.000,00 TL bedelli E1-2555433 seri nolu çekin (Manavkuyu/İzmir Şubesi) karşılığı çıkmadığını, çekle ilgili yapılan takibin semeresiz kaldığını, davalı bankanın Çek Kanunu kapsamında çek hesabı açarken göstermesi gereken özeni ve dikkati göstermediğini, bankaların çek hesabı açarken bir güven kurumu olmasının gerektirdiği basireti ve özeni gözetmesi gerektiğini, bankanın kredi talep eden her müşteri hakkında yaptığı gibi çek karnesi talep eden müşteri hakkında da istihbarat yapması, müşterinin ödeme gücünü ölçmesi ve çek hesabı açılırken alınması gerekli belgelerin doğruluk ve sıhhatini kontrol etmesi gerektiğini, çek hesabı açılarak çek defteri teslim edilmesinin aynı zamanda müşteriye tesis edilen gayrinakdi kredi olduğunu, davalı bankanın, dava dışı borçlu şirket ve ortakları hakkında gerekli araştırmayı yapmayarak özen yükümlülüğünü ihlal ettiğini, dava dışı borçlu şirkete çek karnesi verirken henüz vadesi gelmemiş ödenmeyen çok sayıda çeki olduğu halde çek karnesi verdiğini, şirket ortaklarının TCMB’dan karşılıksız çek kaydı bulunup bulunmadığının araştırılmadığını, şirket ve ortakları hakkında icra takipleri olup olmadığının, şirketin ve ortaklarının vergi ve SGK borçlarının araştırılmadığını, şirket ve ortakları adına Müşteri İstihbarat Sorgulama Ekranından karşılıksız çek, protestolu senet ve kanuni takip işlemi olup olmadığının sorgulanmadığını, açıklanan nedenlerle; fazlaya ilişkin hak ve alacakları saklı kalmak kaydıyla alacak değerinin tam ve kesin olarak belirlendiği aşamada HMK m.107 hükmü gereğince arttırılmak üzere şimdilik 1.000,00 TL’nin öncelikle çekin karşılıksız çıktığı (zararın doğduğu) tarihten itibaren, bu talep Sayın Mahkemece kabul görmez ise dava tarihinden itibaren 3095 sk m.2/2’ye göre işleyecek avans faizi ile birlikte davalıdan alınarak müvekkiline ödenmesine, yargılama giderleri ve ücreti vekaletin davalı üzerinde bırakılmasına karar verilmesini talep ve beyan etmiştir.
Davalı vekili cevap dilekçesinde özetle; huzurdaki davanın tüm talepler bakımından reddi gerektiğini, davacının belirsiz alacak davasında hukuki yararı bulunmadığını, zamanaşımı itirazları bulunduğunu, dikkat ve özen yükümlülüğünü gereği gibi yerine getiren müvekkili bankaya kusur atfedilemeyeceğini, davacı tarafın iddialarının aksine; müvekkili banka tarafından dava dışı …Yapı İnşaat Haf. Paz. Ltd. Şti’ne çek karnesi verilmesi hususunda mevzuat ve Uluslararası Bankacılık kurallarından doğan azami düzeyde dikkat ve özen yükümlülüğü yerine getirildiğini, gerekli araştırmaları yapmış olan ve TTK 18/2. Maddesi gereğince basiretli bir tacir gibi davranmış olan müvekkili bankaya sorumluluk atfedilemeyeceğini, mevzuatta çek karnesi verilebilmesi için bankaların hangi hususlarda araştırma yapması gerektiğine ilişkin bir düzenleme bulunmadığını, çek karnesi talebi üzerine gerekli araştırmaların yapıldığını, taraflar arasında çek defteri talebine bağlı olarak 12/12/2017 tarihli genel kredi sözleşmesi düzenlendiğini, aynı tarihte GKS’ye bağlı 200.000,00 TL değerinde cari hesap kredi sözleşmesi akdedildiğini, Findeks Ticari Üyelik Sözleşmesi akdedildiğini, dava dışı şirketin çek karnesi ile birlikte müvekkili bankadan 200.000,00 TL değerinde kredi kullandığını, müvekkili banka tarafından dava dışı şirket hakkında yeterli düzeyde araştırma yapılmaksızın kredi kullandırılması veya çek karnesi verilmesinin öncelikle kendi menfaatlerine uygun olmayacağı için düşünülemeyeceğini, davacı tarafın, zararın oluştuğu ve tüm yasal yolların tüketildiği hususlarını ispat edemediğini, gerekli illiyet bağının mevcut olmadığını, davacının haksız faiz taleplerinin reddi gerektiğini, alacak taleplerinin müvekkili banka yönünden dava tarihinden evvel muaccel olduğunun düşünülemeyeceğini, davanın tüm talepler bakımından reddine, yargılama giderleri ve vekalet ücretinin davacı üzerinde bırakılmasına karar verilmesini talep ve beyan etmiştir.
25/05/2022 tarihli bilirkişi raporunda özetle; davalı banka açısından, davalı … tarafından dava dosyası muhteviyatına sunulan “Müşteri Çek Karnesi Talep Formu”, “Müşteri Değerlendirme Raporları” üzerinde yapılan incelemede, firma ve ortaklar hakkında yapılan İstihbarat ve inceleme bölümlerinin doldurulmamış/boş olduğu, Sayın Mahkemece müzekkere ile talep edilen varsa Banka Çek Genelgesi, istihbarat notları, çek karnesi ve Çek Raporlarının dava dosyası muhteviyatına sunulan CD içeriğinde yer almadığı/sunulmadığı, dava dışı …Yapı İnşaat Hafriyat ve Pazarlama Ltd. Şti. ve ortaklarına ilişkin çek karnesi verilmeden ve teslim edilmeden önce icra ve takip bulunup bulunmadığı, vergi ve sgk borcu bulunup bulunmadığı, ortakların arkası yazılmış çek ve/veya protestolu senetleri bulunup bulunmadığı hususlarında araştırma yapıldığını gösterir/belgeler herhangi bir evrak/belge bulunmadığı varsa sunulmadığı tespitiyle takdir Sayın Mahkemenize ait olmak üzere davalı bankanın bu aşamada çek karnesi verirken göstermesi gereken özeni göstermediği, davacı … Isı Sistemleri İnşaat ve Ticaret A.Ş. açısından ; davacı … Isı Sistemleri İnşaat ve Ticaret A.Ş.’nin tacir olduğu, tacir sıfatıyla ticari ilişkide bulunduğu, çek karşılığı iş yaptığı ve/veya cirolanmak suretiyle alacakları karşılığı kabul ettiği çekler için çek keşidecisi ve çekin cirantaları hakkında istihbarat ve inceleme, piyasa sorgulaması yapmak suretiyle ticari ilişki kurması gerektiği, dava dosyası muhteviyatına sunulan belgeler üzerinde yapılan incelemede, davacı firmanın ticari ilişki kurduğu, ciro yoluyla alacaklarına karşılık aldığı çek keşidecisi ve diğer ciranta (çekin lehdarı) hakkında istihbarat, inceleme ve/veya piyasa sorgulaması yapıldığı hususunda herhangi bir bilgi/belge bulunmadığı/varsa sunulmadığı tespitiyle takdir Sayın Mahkemenize ait olmak üzere gereken özeni göstermediği, Mahkemece takdir edilecek davalı bankanın kusur oranının, davacının tahsil edemeyerek zarara uğradığı 2555433 seri numaralı 10.000,00 TL bedelli çekin tahsil edilemeyen 7.970,00 TL bedeli ile çarpımından elde edilecek tutarın davalı banka sorumluluğunda olduğu hususunda takdirin Sayın Mahkemeye ait olduğu bildirilmiştir.
08/08/2022 tarihli bilirkişi ek raporunda özetle; dava dışı …Yapı İnş.Ltd.Şti.’ne davacı bankaca ilk 10 yapraklı çek karnesinin 13/04/2018 tarihinde teslim edildiği, söz konusu çek yapraklarından 2 adedi ödendikten (kullanıldıktan ) sonra 11/09/2018 tarihinde ikinci bir 10 yapraklı çek karnesi daha teslim edildiği, dava dışı firma tarafından 9 adet daha çek yaprağı ödendikten (kullanıldıktan) sonra 12/12/2018 tarihinde üçüncü 10 yapraklı çek karnesinin teslim edildiği, son çek karnesi teslim edildikten sonra 2 adet daha çek yaprağı ödemesi yapıldığı, KKB Çek Raporlarına göre 05/12/2018 tarihine kadar ibraz edilen tüm çeklerinin ödendiği, dava dışı firmanın arkası yazılan çeki bulunmadığı, Çek Karnesi Talep Formunda banka ve piyasa istihbaratının “olumlu” olarak tespit edildiği hususunun yer aldığı, ancak dava konusu somut olayda davalı bankaca sunulan belgeler üzerinde yapılan incelemelerde dava dışı …Yapı İnşaat Haftiyat ve Pazarlama Ltd. Şti. ve ortaklarına ilişkin çek karnesi verilmeden ve teslim edilmeden önce icra ve takip bulunup bulunmadığı, vergi ve sgk borcu bulunup bulunmadığı, ortakların arkası yazılmış çek ve/veya protestolu senetleri bulunup bulunmadığı hususlarında araştırma yapıldığını gösterir/belgeler herhangi bir evrak/belge tespit edilemediği, nihai takdir Mahkemeye ait olmak üzere davalı bankanın bu aşamada çek karnesi verirken göstermesi gereken özeni göstermediği görüşünde değişiklik bulunmadığı bildirilmiştir.
Davacı vekili tarafından sunulan 24/11/2022 tarihli ıslah dilekçesinde özetle; dava dilekçesinde belirtmiş oldukları 1.000,00 TL dava değerini, 2.985,00 TL artırdıklarını, müddeabihin ıslahı yolu ile arttırdıkları kısım ile dava dilekçesinde talep ettikleri miktarların birleştirilmesi sonucu; toplam 3.985,00-TL’nin öncelikle çekin karşılıksız çıktığı (zararın doğduğu) tarihten itibaren, bu talepleri kabul görmez ise dava tarihinden itibaren 3095 sk m.2/2’ye göre işleyecek avans faizi ile birlikte davalıdan tahsiline, yargılama giderleri ile vekalet ücretinin davalı üzerinde bırakılmasına karar verilmesini talep ve beyan etmiştir.
Dava, davacının hamili bulunduğu 12/05/2019 keşide tarihli, 10.000 TL bedelli karşılıksız kalan çek nedeniyle oluştuğu iddia olunan maddi zararın davalı bankadan tahsili istemine ilişkin olup, taraflar arasındaki uyuşmazlığın davalı banka tarafından dava dışı …Yapı İnş.Haf.Paz.Ltd.Şti.’ne çek hesabı açarken, 5941 sayılı Çek Kanunu’nun 2/1 maddesi gereğince üzerine düşen yükümlülükleri yerine getirip getirmediği, çekin karşılıksız çıkması nedeni ile davacının zararının oluşup oluşmadığı, oluştu ise tarafların belirlenecek kusur oranlarına göre davacının davalıdan talep edebileceği alacak miktarı ve davalı yanın usul yönünden itirazlarının(yetki, zamanaşımı, hukuki yarar)yerinde olup olmadığı hususlarından kaynaklandığı anlaşılmıştır.
Davalının öncelikle usul yönünden itirazları incelenmiş olup;
Davanın para alacağının tahsili istemine ilişkin olması nedeniyle davacının kendi ikametgahı mahkemesinde dava açabileceği dikkate alınarak, davalının yetki itirazının reddine karar verilmiştir.
Davanın 10 yıllık zamanaşımı süresine tabi olduğu dikkate alınarak davalının zamanaşımı definin reddine karar verilmiş ve her ne kadar somut davanın belirsiz alacak davası olarak nitelendirilmesi mümkün değil ise de, davanın kısmi dava olarak açıldığı kabul edildiğinden, davalının hukuki yarar yokluğundan usulden reddi isteminin de reddine karar verilmiştir.
Davanın esası yönünden ise;
Dava, bankacılık işleminden kaynaklanan zararın tazmini istemine ilişkindir. Davacı, davalı bankanın keşideci hakkında çek hesabının açılışı sırasında 5941 sayılı Kanun’un ve ilgili mevzuatın gereklerini yerine getirmediğini, yeterli araştırma yapmadan keşideciye çek karnesi verdiğini, çekin karşılığının bulunmadığını, bu nedenle zarara uğradığını ileri sürmüş, davalı ise tüm yükümlülüklerini yerine getirdiğini, davacının kendi kusurunun sonucunu bankaya yükleyemeyeceğini savunmuştur.
5941 sayılı Çek Kanunu’nun 2/1 fıkrası “Bankalar, çek hesabı açılması ile ilgili olarak bu Kanunla kendilerine verilen görev ve yükümlülükleri yerine getirirken, çek hesabı açtırmak isteyenin yasaklı olup olmadığını bu Kanun hükümlerine göre araştırırlar; ayrıca ilgili kişinin ekonomik ve sosyal durumunun belirlenmesinde gerekli basiret ve özeni gösterirler.” hükmünü haizdir.
Bir banka, çek hesabı açarken müşterisinin kimliği, ekonomik durumu ve ikameti v.s konularında gerekli araştırma ve incelemeyi yapmadan çek karnesi vermiş ve çek karşılıksız çıkmış ise çek hesabının açıldığı tarihte yürürlükte bulunan 5941 sayılı Kanun’un 2. maddesi ile mülga 6102 sayılı TTK’nın 18. maddelerinde öngörülen basiret ve itinayı göstermemek suretiyle birinci derecede ve daha ağır bir biçimde kusurlu olduğunun ve bu davranışının sonuçlarına katlanması gerektiğinin kabulü icap eder. Çekin hamili de ticari ilişkide bulunduğu kişilerin ekonomik durumu ve ödeme kabiliyetini araştırıp sonucuna göre ilişki kurmak, bu suretle özenli davranmak durumundadır. Ayrıca, Yargıtay …Hukuk Dairesi’nin yerleşik içtihatlarına göre, karşılıksız çek için davacının evvela kendi akidinden alacağını tahsil yoluna gitmesi, tahsil edememesi halinde davalı bankaya müracaat etmesi gerekmektedir.
Somut olayda, davacı tarafından dava dışı çek keşidecisi hakkında …17.İcra Müdürlüğü’nün 2019/11549 sayılı dosyası ile takip başlatılmış, talimat yoluyla İzmir 3. İcra Müdürlüğü’nün 2022/6759 Talimat sayılı dosya üzerinden düzenlenen haciz tutanakları ile borçlunun haczi kabil malı bulunmadığının tespiti yapılmış ve geçici aciz vesikası niteliğinde olan haciz tutanakları ile icra takibinin sonuçsuz kaldığı anlaşılmış olup, dolayısıyla davacının davalı bankaya müracaat hakkının bulunduğu kabul edilmiştir.
Dosya kapsamına sunulan belgeler incelendiğinde; dava dışı …Yapı İnş.Ltd.Şti.’ne davacı bankaca ilk 10 yapraklı çek karnesinin 13/04/2018 tarihinde teslim edildiği, söz konusu çek yapraklarından 2 adedi ödendikten(kullanıldıktan ) sonra 11/09/2018 tarihinde ikinci bir 10 yapraklı çek karnesi daha teslim edildiği, dava dışı firma tarafından 9 adet daha çek yaprağı ödendikten (kullanıldıktan) sonra 12/12/2018 tarihinde üçüncü 10 yapraklı çek karnesinin teslim edildiği, son çek karnesi teslim edildikten sonra 2 adet daha çek yaprağı ödemesi yapıldığı, KKB Çek Raporlarına göre 05/12/2018 tarihine kadar ibraz edilen tüm çeklerinin ödendiği, dava dışı firmanın arkası yazılan çeki bulunmadığı, Çek Karnesi Talep Formunda banka ve piyasa istihbaratının “olumlu” olarak tespit edildiği anlaşılmış, bu suretle davalı bankaca, çek keşidecisi firmanın “çek kullanma yasağının” olmadığının belirlendiği, ancak davalı banka tarafından, çek keşidecisi firmaya çek karnesi verilmeden önce, şirketin icra/haciz/takip bulunup bulunmadığı, vergi ve sgk borcu bulunup bulunmadığı, protestolu senetleri bulunup bulunmadığı hususlarında araştırma yapılmadığı, bu suretle çek karnesi verilen dava dışı şirketin malvarlığının araştırılmadığı anlaşılmıştır.
Davalı bankanın çek hesabı açarken ve yasanın, mevzuatın öngördüğü görev ve yükümlülükleri yerine getirirken bu işin gerektirdiği basiret ve özeni göstermesi gerekir. Bu anlamda, somut olayda davalı bankanın müşterisi ile yeterli ve zorunlu bir süre çalışmadan, işlem profilini ve kapasitesini öğrenip ticari faaliyetini izlemeden, ayrıca şirketin ve ortakların malvarlığını araştırmadan çek karnesi vermekte kusurlu olduğu kabul edilmiştir.
Öte yandan davacının da, basiretli bir tacir gibi gerekli araştırmayı yapmadan çeki kabul ettiği, dolayısıyla üzerine düşen edimleri gereği gibi ifa etmediği kanaatine varılmakla, somut olayda kusurlu olduğu kabul edilmiştir.
Bu durumda tarafların %50’şer oranda müterafik kusurlu olduklarının tespiti ile bu doğrultuda çek bedeli olan 10.000 TL’den, banka tarafından ödenen yasal yükümlülük bedeli olan 2030,00 TL mahsup edildiğinde, bakiye kalan 7.970,00 TL’nin %50’si oranında (3.985,00 TL)davalı bankanın sorumlu olduğu kabul edilerek, davanın kabulüne karar verilmiş olup, davanın kısmi dava niteliğinde olduğu dikkate alınarak, 1.000,00 TL’sinin dava tarihi olan 29/09/2021 tarihinden, bakiye kalan 2.985,00 TL’sinin ıslah tarihi olan 24/11/2022 tarihinden itibaren işleyecek avans faizi ile birlikte davalıdan alınarak davacıya ödenmesine karar verilmiş ve aşağıdaki şekilde hüküm kurulmuştur.
HÜKÜM:
1-Davanın KABULÜ İLE, 3.985,00 TL’nin (1.000,00 TL’sinin dava tarihi olan 29/09/2021 tarihinden, bakiye kalan 2.985,00 TL’sinin ıslah tarihi olan 24/11/2022 tarihinden itibaren işleyecek avans faizi ile birlikte ) davalıdan alınarak davacıya ödenmesine,
2-Alınması gerekli 272,21 TL harçtan peşin ve ıslah adına altında alınan 140,00 TL harcın mahsubu ile bakiye 132,21 TL harcın davalıdan alınarak hazineye irat kaydına,
3-Davacı tarafından peşin ve ıslah adı altında yatırılan 140,00 TL harcın davalıdan alınarak davacıya verilmesine,
4-Davacı kendisini vekil ile temsil ettirmiş bulunduğundan AAÜT uyarınca belirlenen 3.985,00 TL vekalet ücretinin davalıdan alınarak davacıya verilmesine,
5-Davacı tarafından yapılan 1.116,75‬ TL ( ilk yargılama gideri, bilirkişi ücreti, posta gideri olmak üzere) yargılama giderinin davalıdan alınarak davacıya verilmesine,
6-Taraflarca yatırılan ve kullanılmayan gider avansının karar kesinleştiğinde iadesine,
7-6325 Sayılı Kanunun 18/4-14 maddesi gereğince Adalet Bakanlığı bütçesinden karşılanacak olan 1.320,00 TL arabuluculuk giderinin davalıdan tahsili ile Hazineye irat kaydına, bu amaçla karar kesinleştiğinde işbu karar eklenmek suretiyle ilgili vergi dairesine yazı yazılmasına,
Dair, taraf vekillerinin yüzüne karşı, kesin olmak üzere verilen karar açıkça okunup usulen anlatıldı. 26/12/2022

Katip …
¸

Hakim …
¸

YARGILAMA GİDERİ DÖKÜMÜ:
Bilirkişi Ücreti : 800,00 TL
Posta Masrafı : 248,95 TL
Başvurma Harcı : 59,30 TL
Vekalet Harcı : 8,50 TL