Görüntülediğiniz mahkeme kararı henüz kesinleşmemiştir. Yararlı olması amacıyla eklenmiştir.

T.C. ANKARA 14. ASLİYE TİCARET MAHKEMESİ Esas-Karar No: 2021/306 Esas – 2022/591
T.C.
ANKARA
14. ASLİYE TİCARET
MAHKEMESİ “TÜRK MİLLETİ ADINA”
KARAR
ESAS NO : 2021/306 Esas
KARAR NO : 2022/591

BAŞKAN :….
KATİP :…

DAVACI ….
DAVALI : ….
DAVA TARİHİ : 27/05/2021
KARAR TARİHİ : 29/09/2022
KARAR YAZIM TARİHİ : 26/10/2022
Mahkememizde görülmekte olan Alacak (Hizmet Sözleşmesinden Kaynaklanan) davasının yapılan açık yargılaması sonunda,
DAVA:
Davacı vekili dava dilekçesinde özetle; taraflar arasında “Linyit Kömürü Temini İle İlgili Sözleşme” imzalandığını, bu sözleşme ile alıcıya ait 1X65 MW gücündeki … Termik Santralı ile 2X150 MW gücündeki … B Termik Santralı’nın kömür ihtiyacının satıcı tarafından karşılanmasına ilişkin esasların konu edildiğini, sözleşmenin 22.06.2015 tarihinden itibaren Çelikler Orhaneli … Elektrik Üretim A.Ş.’ye devredildiğini, sözleşme ile satıcı tarafın yıllık programa uygun olarak tespit edilen linyit kömürünü teslim etmek, alıcının ise aynı program dahilinde belirlenen miktarı teslim almakla yükümlü olduğunu, 01.01.2015 tarihinden itibaren geçerli Kömür Temin sözleşmesi hükümleri kapsamında … Termik Santraline kömür sevkiyatına devam edildiğini, Çevre ve Şehircilik Bakanlığı tarafından santralin üretim faaliyetinin Geçici Faaliyet Belgesi alınıncaya kadar durdurulmasına karar verildiğini, bu sebeple davalı alım yükümlülüğüne aykırı olacak şekilde belirlenen miktar kömürün alımından kaçındığını, 01/01/2020-08/06/2020 tarihleri arasında çalışmayan … Termik Santralinin Kömür Temin Sözleşmesinin “Alım ve Teslim Yükümlülüğüne Aykırılık” başlıklı 13.maddesi kapsamında alınmayan kömürlere karşılık termin cezalarının her ay düzenli olarak bildirildiğini, ceza hesaplamasına esas formülün her ay için ayrı ayrı uygulandığını, Yıllık Kömür alım miktarının ayni İşletme Dönemi’nde tamamlanması halinde, eksik miktarın tamamlanan kısmına isabet eden ceza tutarının tamamlandığı ay itibariyle alıcıya iade edileceğini, İşletme Dönemi’nin sonunda halen eksik alım sözkonusu ise, bu miktara ilişkin daha önce ödenen ceza tutarlarının iade edilmeyeceğini, Yıllık Kömür İhtiyaç Programı çerçevesinde bir ayda alınan fiili kömür miktarı (Ton/ay) hesaplanırken madde 14’te sayılan nedenler hariç olmak üzere Satıcı’nın kusuru nedeniyle veremediği kömür miktarının da hesaba dahil edileceğini, bu hesaplamada Satıcı’dan kaynaklanan eksik kömür teslimi sonucu oluşan tonaj kadar kömürün Alıcıya Baz Alt Isıl değer üzerinden bir sonraki ay bedelsiz olarak teslim edileceğini, 01.01.2020-31.07.2020 tarihleri arasında Firmaya A Ünitesi için alınmayan 113.753 ton kömüre karşılık 26.223.541,00 TL, B Ünitesi için alınmayan 740.996 ton kömüre karşılık 112.116.562,00 TL olmak üzere 860.749 ton kömür için toplam 138.340.103,00 TL eksik termin cezası uygulandığını, ancak davalının 09.06.2020 tarihinde Santralin arızası nedeniyle termin revizesi talebinin kurumlarınca da uygun görülüp bu tarihten sonraki revize termin programından fazla alınan kömürlerin ceza miktarından düşülmesiyle nihai olarak güncel ceza tutarının A Ünitesi için 76.680 ton kömüre karşılık 17.677.086,00 TL, B Ünitesi için 459.605 ton kömüre karşılık 68.982.097,00 TL olmak üzere toplamda 536.285 ton kömüre karşılık 86.659.183,00 TL olacak şekilde fatura edildiğini, davalının bu faturayı iade ettiğini, davalının alım yükümlülüğünü yerine getirmemesinin mücbir sebepten kaynaklandığını ve eksik alınan kömürün yıl sonuna kadar taraflarına verilmesini talep ettiğini, ancak alım yükümlülüğüne aykırılığın mücbir sebepten kaynaklanmadığını, davalının Santralin üretim faaliyetinin durdurulmasının şirketin kusurundan kaynaklanmadığı iddiasıyla durdurulma süresince faaliyetin Geçici Faaliyet Belgesi alınıncaya kadar program kapsamında kömür temin edilmemesi ile eksik kalan iş bu kısımların işletmeye geçilmesine müteakip kalan işletme dönemlerine sari olarak verilmesi ve bu dönemler bağlamında ücretlendirilmesini talep ettiğini, ancak T.C. Özelleştirme İdare Başkanlığının 02.10.2014 tarih ve 6920 sayılı yazıları doğrultusunda santrallerin devrinden sonraki ilk birkaç yıl içerisinde yatırımcının başta çevre mevzuatı gereği olmak üzere yüksek tutarlı yatırımlar yapmak zorunda olması ve serbest piyasada rekabet edebilecek şekilde faaliyetlerini sürdürebilmelerini teminen termik santral kömür satış fiyatlarının düşük tutulmasına rağmen firmanın yasal yükümlülüklerini yerine getirmediğinin anlaşıldığını, Yıllık Kömür İhtiyaç Programında talep edilen kömür miktarının aylık dağılımlarının Alıcı ve Satıcı tarafından müştereken kararlaştırılabileceğini, fakat verilecek kömür miktarının teknik ve fiili koşullar ile karşılanabileceğinden, belirlenen aylık üretim kapasitesinin üstüne çıkılıp çıkılmayacağının İdarenin takdirinde olduğunu, davalının faaliyetleri durdurulmuş olsa bile alım yükümlülüğünde olan kömürleri teslim alıp istiflenmesinde hiçbir sakınca olmadığını, davalının yükümlülüğünün santrallarda kullanmak değil teslim almak olduğunu belirterek Kömür sözleşmesine aykırılık dolayısıyla eksik terminlere karşılık gelen 99.975.642,78 TL’lik ceza tutarının ifadan kaçındığı tarih itibariyle hesaplanacak ticari avans faizi birlikte davalıdan tahsilini talep ve dava etmiştir.
Davacı vekili bilahare 21/02/2022 tarihli dilekçesinde; dava dilekçesi ile belirtilmeyen, alacağa işleyecek olan faiz oranının ticari avans faizi olarak ıslahını talep etmiştir.
CEVAP:
Davalı vekili cevap dilekçesinde özetle; Kömür Temini Sözleşmesi’nin davacı TKİ ile dava dışı… arasında, Santral’ın özelleştirme yoluyla müvekkili şirkete devrinden önce imzalandığını, Özelleştirme Yüksek Kurulunun 17.03.2015 tarih, 2015/14 sayılı kararı ile , Müvekkil şirket ile… arasında 22.06.2015 tarihli Satış ve İşletme Hakkı Devir Sözleşmesi imzalandığını, müvekkil şirketin bu sözleşme uyarınca Orhaneli ve … Santrallarını devralarak işletmeye başladığını, İşletme Hakkı Devir Sözleşmesi’nin ilgili maddeleri uyarınca müvekkilinin EÜAŞ’ın taraf olduğu sözleşmelerin tarafı haline geldiğini, ve 22.06.2015 tarihinden sonra davacı TKİ’den kömür satın almaya başladığını, Kütahya İl Çevre Müdürlüğü’nün 01.01.2020 tarihli yazısı ile … – Termik Santralinin faaliyetinin durdurulması nedeni ile 01.01.2020 tarihinde kapandığını, bu durumun 16.01.2020 tarihli yazı ile davacı kuruma bildirildiğini, müvekkilinin davacı kuruma verdiği 16.01.2020 tarihli yazı ile, santralın kapalı olduğu dönemde kömür alımının durdurulması, santral çalışmaya başladıktan sonra eksik kalan kömürün alınacağının bildirildiğini ve kömürün alınacağı döneme göre ücretlendirilmesinin talep edildiğini, 7 Haziran 2020 tarihinde … Termik Santralının alınan geçici faaliyet belgesi ile santralın sadece 4. Ünitesinin çalışmaya başladığını, öngörü dışı teknik arızadan kaynaklanan bu durumun 17.06.2020 tarihli yazı ile davacıya bildirildiğini ve buna göre işlem yapılmasının talep edildiğini, bu talebin davacı kurumca kabul edildiğini ve taraflarca 08.06.2020-31.12.2020 tarihleri arasındaki dönem için yeni termin programı yapıldığını, Santralın geçici olarak kapalı olduğu 01.01.2020-07.06.2020 tarihleri arasında denk gelen 5 ay 7 günlük dönem için sözleşmenin 13/4 maddesinde öngörüldüğü şekilde o tarihler arasında alınması gerekli olan kömürün, sözleşmede öngörülen kalori ve değer bazlı kriterler çerçevesinde, müvekkile verilmesinin defalarca davacıdan talep edildiğini, ancak kömürün davacı tarafından müvekkile teslim edilmediğini, tüm yazılı ve sözlü taleplerin sonuçsuz kalması üzerine 11.09.2020 tarihinde eksik kömürün taraflarına teslim edilmesi halinde, davacı kurumun ifadan kaçınması nedeniyle zararlarının talep edileceği hususunda ihtarname gönderildiğini, ancak davacı kurumun yine ifadan kaçınıp haksız ve sözleşmeye aykırı olarak dava konusu termin cezası faturasını düzenleyerek 28.09.2020 tarihli yazı ile müvekkile gönderdiğini, faturaya süresi içinde 09.10.2020 – tarihinde itiraz edilip iade edildiğini, 04.11.2020 tarihli yazı ile eksik kömürün yine talep edildiğini, davacı kurum tarafından yeniden 13.01.2021 tarihli 99.975.642,73 TL bedelli faturanın düzenlendiğini, müvekkilinin süresi içinde faturaya itiraz ederek yeniden iade ettiğini, bundan kaynaklı olarak zararlarının talep edileceğine ilişkin ihtaratlı dilekçe verildiğini, sözleşmenin 13/4 maddesi uyarınca müvekkilinin yılın ilk aylarında alamadığı kömürü sonraki aylarda almaya hakkı bulunmasına rağmen davacının bu maddeye aykırı davranıp edimini yerine getirmemesinin ifadan kaçınma ve sözleşmeye aykırı olduğunu, müvekkil tarafından 01.01.2020-07.06.2020 tarihleri arasında alınamayan kömür miktarının 2020 yılı sonuna kadar alınmasına sözleşmenin 13. Maddesinin cevaz verdiğini, sözleşmenin 13/5. Maddesinde de satıcıdan kaynaklanan eksik kömür teslimi sonucu oluşan tonaj kadar kömür alıcıya baz ısı değer üzerinden bir sonraki ay bedelsiz olarak teslim edilir denildiğini, davacı kurumun her durum ve koşulda müvekkile kömür teslim etme yükümlülüğünün bulunduğunu, davacı kurumun belirli periyotlar ile eksik kömürü teslim etme imkanı bulunmasına rağmen müvekkile böyle bir teklif dahi ileri sürmediğini, İdarenin kamu gücünü ve takdir yetkisini kullanacağı tek taraflı bir idari işlem bulunmadığını, hiç kimsenin kendi kusuru ile hak elde edemeyeceği ilkesi uyarınca açılan davanın haksız ve hukuka aykırı olduğunu, sözleşmede her ay düzenleneceği öngörülen termin cezası faturasının da , yılın 10 ayı boyunca düzenlenmediğini, 13/4 madde hükmü gereği kömür talep edilmesine raâğmen müvekkiline eksik kömür miktarının teslim edilmemesinin ve sonrasında ceza uygulanmasının sözleşmeye aykırı olduğunu, Mart 2020 yılında tüm dünyayı saran Covid-19 virüs salgını nedeniyle, santraldaki çalışmanın durma noktasına geldiğini, işçi istihdamının en aza indirildiğini, müvekkilinin baca filtresi ile ilgili projesinin yurt dışı menşeili firmalar ile yürütüldüğünü, ülkelerin giriş-çıkış yasakları nedeniyle tüm projelerin ve çalışmaların bu sürede askıya alındığını, yatırımlara devam edildiği ancak Covid-19 salgınının başlaması ile sürenin uzadığını, bu durumun sözleşmenin 14. madesinde yer alan Mücbir Sebep hallerine girdiğini, bu hususu davacı tarafa iletmelerine rağmen davacı kurumun bu beyanları hiç dikkate almadığını, davalının sonradan, yani kömür alımının durdurulmasından aylar sonra, kendi açık beyan ve kabulleri hilafına fikir değiştirip müvekkil şirkete ceza tahakkuk ettirmeye kalkıştığını, kabul anlamına gelmemek kaydıyla, davacı tarafın yaptığı termin cezası hesaplamasının da oldukça fahiş ve hatalı olduğunu belirterek bu konuda müvekkilinin uğradığı ve uğrayacağı tüm talep hakları saklı kalmak kaydıyla davanın reddini istemiştir.
DELİLLER VE GEREKÇE:
Dava, Linyit Kömürü Temini ile ilgili sözleşme uyarınca ceza tutarının tahsili istemine ilişkindir.
Mahkememizce tarafların delilleri toplanmış, bilirkişi incelemesi yaptırılmıştır.
Mahkememizce görevlendirilen bilirkişiler tarafından düzenlenen 02/02/2022 tarihli raporda özetle; taraf defterlerinin tüm ürün olarak kayıtlarının birbirini teyit ettiği, dava konusu uyuşmazlıkta söz edilen mücbir sebeplerin ve fevkalede hallerin hiçbirinin santralin faaliyetinin durdurulma tarihinden önce söz konusu olmadığı, söz konusu termik santralin 22.06.2015 tarihinde özelleştirildiği, bu tarihten santralın faaliyetinin durdurulduğu 31.12.2019 tarihine kadar geçen yaklaşık 5 yıllık sürede Çevre İzin ve Lisans Yönetmeliği’nin gereklerinin Çelikler Orhaneli … Elektrik Üretim A.Ş. tarafından yerine getirilmediği,10.09.2014 tarihli ve 29115 sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren Çevre İzin ve Lisans Yönetmeliği’nin 5. maddesinde Santralin faaliyette bulunabilmesi için, öncelikle geçici faaliyet belgesi alması, geçici faaliyet belgesi alan işletmelerin de belge tarihinden itibaren 1 yıl içerisinde çevre izin veya çevre izin ve lisans belgesi almaları gerektiğinin belirtildiği, daha sonra termik santrallara çevre yatırımlarını tamamlamaları hususunda başta termik santral bacalarına filtre takmak üzere ek süreler verildiği, son olarak verilen ek sürenin 31.12.2019 tarihinde sona erdiği, bu tarihin dolmasına yakın bir tarih olan 21 Kasım 2019 tarihinde TBMM’de kabul edilen Torba yasanın 50. Maddesi ile Kömürlü Termik santralların çevre mevzuatına uyma süresinin 31.12.2019 tarihinden 30 Haziran 2022’ye kadar tekrar uzatıldığı, bu Kanun maddesinin Cumhurbaşkanı tarafından veto edilmesi sonucu santrallare Çevre yatırımlarını tamamlamaları için verilen sürenin 31.12.2019 tarihinde sona erdiği, bu nedenle, Santralin faaliyetinin durdurulmasının, bu tarihe kadar gerekli çevre koruma önlemlerini almayan Çelikler Orhaneli … Elektrik Üretim A.Ş.’nin kendi kusurundan kaynaklandığınin değerlendirildiği, bilindiği gibi, Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ)’nün Covid-19 virüsü nedeniyle 1 Mart 2020 tarihinde pandemi ilan ettiği, yine ülkemizde ilk Covid-19 vakasının 11 Mart 2020 tarihinde görüldüğü, her iki tarih de Santraların kapatılma tarihi olan 31 Aralık 2019 tarihinden sonra olduğu, dolayısıyla, Orhaneli … Elektrik Üretim A.Ş. Filtre baca sisteminin Çevre Mevzuatına uygun olarak yapılması kendilerine verilen son süre (31.12.2019 tarihine kadar) içinde tamamlamış olsa idi Covid-19 pandemisinden etkilenmiyeceği kanaatine varıldığı, bu nedenlerle ceza uygulaması yapılmaması için (TKİ Kurumu Genel Müdürlüğü’nün termin planına uygun şekilde kömür temin etmemesi veya sözleşmenin 14. Maddesinde belirtilen mücbir sebeplerin gerçekleşmiş olması) gerekli koşulların oluşmadığı ve termin planına uygun olarak teslim alınmayan kömürler için ceza uygulaması yapılmasının yerinde olduğu, bu hususta, nihai takdirin mahkemeye ait bulunduğu, sunulan tespit ve değerlendirmeler ile taraflar arasındaki sözleşmenin yorumu neticesinde, mahkemece ceza uygulanması için gerekli koşulların oluşmadığı takdir edilir ise, davacının talep hakkı bulunmadığı sonucuna varılabileceği, mahkemece TKİ Genel Müdürlüğü’nün termin planına uygun şekilde kömür temin ettiği, ancak Alıcı Çelikler Orhaneli … Elektrik Üretim A.Ş.’nin 8 Haziran 2020 tarihine kadar kömür satın almayarak temin planına uymadığı ve sözleşmenin 14. maddesinde belirtilen mücbir sebeplerin gerçekleşmediği kabul edilerek, termin planına uygun olarak teslim alınmayan kömürler için ceza uygulaması yapılmasının koşullarının oluştuğu takdir edilir ise, davacı Türkiye Kömür İşletmeleri (TKİ) Genel Müdürlüğü’nün davalı Çelikler Orhaneli … Elektrik Üretim A.Ş.’den 2020 yılı sonu (31.12.2020) itibariyle termin planına uymayarak eksik kömür alması nedeniyle 99.975.408,57 TL (KDV Dahil) talep edebileceği açıklanmıştır.
Bilirkişi raporu taraflara tebliğ edilmiş, davalı vekilinin itiraz dilekçesi sunması üzerine bilirkişiler tarafından düzenlenen 17/05/2022 tarihli ek raporda sonuç olarak; taraflar arasındaki Linyit Kömürü Temini ile İlgili Sözleşmenin 13/4 maddesi uyarınca, davalının işletme dönemi içerisinde eksik alınan kömür miktarını tamamlama hakkının bulunduğu, davalının bu hakkını kullanma isteği müteaddit dilekçelerle davacı idareye ilettiği, davacı İdarece talebin karşılanmadığı, aynı işletme dönemi içerisinde eksik alınan kömürün sonradan tamamlanmak istenmesi halinde eksik kömür alım miktarı yönünden kısıtlama ve üst sınır belirlenmediği, buna göre davalının 26.06.2020 tarihli eksik alınan kömürlerin alımı talebinin dilekçe tarihine nazaran yıl sonuna kadar ki sürede davacı idarece karşılanabilmesinin de mümkün olabileceği ve sözleşmenin 13/5 maddesi de dikkate alındığında davacı idarenin ceza uygulamasının sözleşmeye aykırı olup olmadığı hususunun mahkemenin takdirinde bulunduğu, mahkemece davacı idarenin ceza uygulamasının sözleşmeye uygun olduğunun düşünülmesi halinde kök raporda belirtildiği üzere davacı idarenin 2020 yılı cezai şart alacağının KDV dahil 99.975.408,57 TL olduğu bildirilmiştir.
Bilirkişi ek raporu taraflara tebliğ edilmiş, taraf vekilleri tarafından beyan ve itiraz dilekçeleri sunulmuş ise de rapor, usul ve yasaya, dosya içeriğine uygun bulunduğundan itirazlara itibar edilmemiştir.
Toplanan deliller ve dosya içeriği birlikte değerlendirildiğinde; taraflar arasında imzalanan Linyit Kömürü Temini İle İlgili Sözleşme’nin 13/4. maddesine göre, davalı şirketin işletme dönemi içerisinde eksik alınan kömür miktarını tamamlama hakkının bulunduğu, aynı işletme dönemi içerisinde eksik alınan kömürün sonradan tamamlanmak istenmesi halinde eksik kömür alım miktarı yönünden bir kısıtlama ve üst sınır getirilmediği, davacının kabulünde olduğu üzere, davalının bu hakkını kullanma isteğini çeşitli dilekçeler ile ilettiği, talebin karşılanmadığı, bu nedenle davalı tarafından ceza uygulanmasının haklı ve yerinde bulunmadığı kanaatine varılmakla davanın reddine karar vermek gerekmiştir.
HÜKÜM:
Davanın REDDİNE,
492 sayılı Harçlar Kanunu uyarınca alınması gereken 80,70 TL karar ve ilam harcının peşin alınan 1.707.334,04 TL harçtan mahsubu ile bakiye 1.707.253,34‬‬ TL harcın karar kesinleştiğinde ve talep halinde davacıya iadesine,
Kendisini duruşmalarda vekil ile temsil ettiren davalı yararına AAÜT uyarınca hesap ve takdir edilen 1.237.756,43 TL vekalet ücretinin davacıdan alınarak davalıya ödenmesine,
Davacı tarafından yapılan yargılama giderlerinin üzerinde bırakılmasına,
Davacı tarafından yatırılan ve artan gider avansının karar kesinleştiğinde davacıya iadesine,
Dair, davacı vekili Av. Celal SEYHAN ve davalı vekili Av. …’ın yüzüne karşı gerekçeli kararın tebliğinden itibaren İKİ HAFTA içerisinde ANKARA BÖLGE ADLİYE MAHKEMESİ’ne İSTİNAF BAŞVURU YOLU açık olmak üzere oy birliği ile verilen karar açıkça okunup anlatıldı. 29/09/2022

Başkan …
✍e-imzalı
Katip…
✍e-imzalı