Görüntülediğiniz mahkeme kararı henüz kesinleşmemiştir. Yararlı olması amacıyla eklenmiştir.

T.C. … 12. ASLİYE TİCARET MAHKEMESİ
T. C.
A N K A R A
ASLİYE 12. ASLİYE TİCARET MAHKEMESİ
TÜRK MİLLETİ ADINA
YARGILAMA YETKİSİNİ KULLANAN MAHKEMEMİZCE VERİLEN KARAR

ESAS NO : 2022/403
KARAR NO : 2022/856

BAŞKAN : … …
ÜYE : … …
ÜYE : … …
KATİP : … …

DAVACI : … (TCNO. …)- …
VEKİLİ : Av. … – [16500-05780-23786] UETS
DAVALI : HASIMSIZ

DAVA : Kıymetli Evrak İptali (Bono İptali)
DAVA TARİHİ : 03/06/2022
KARAR TARİHİ : 02/11/2022
G.K.YAZIM TARİHİ : 03/11/2022
Mahkememizde görülmekte olan Kıymetli Evrak İptali (Bono İptali) davasının yapılan açık yargılaması sonunda,
DAVA:Davacı vekili dava dilekçesinde özetle; 09/04/2021 Tarihinde … Tarım ve Hayvancılık San. Tic. A.Ş.’den 09/04/2021 tanzim tarihli, 1796 numaralı ve 2.200.000 TL bedelli teminat senedini, yine aynı tarihte 09/04/2021 tanzim tarihli 1.100.000 TL bedelli 1797 numaralı … Gayrımenkul İnş. Mim. Müh. Yapı Oto Kir. San. ve Tic. A.Ş.’den teminat senedini alındığını, senetlerin sözleşmelere bağlı yapıldığı ve arkalarına sözleşmeye istinaden verilmiş teminat senedidir, ibaresinin yazıldığını, müvekkilinin senetleri pantolonun cebinde unuttuğu ve çamaşır makinesinde yıkandığını, senetlerin parçalandığını ve yazıların tamimiyle kaybolduğunu, borçlu şirketle müvekkil arasında oluşacak hukuki ihtilaf sebebiyle müvekkilinin zarara uğrayabileceğinden senetlerin ödemeden meni ile iptaline karar verilmesini talep etmiştir.
GEREKÇE: Dava teminat senetlerinin zayi nedeniyle iptali istemine ilişkindir.
TTK’ nun 778. maddesi( ı) bendi atfı ile uygulanması gereken aynı yasanın 757-764. Maddelerinde, bono vasfında olan senetlerin zayi nedeniyle iptaline ilişkin düzenleme getirilmiştir.
Dosyamızda , davacı vekilinin dilekçesi ekinde sunduğu senet fotokopisi arkasında ” 04.09.2021 tarihli hizmet talep ve ifa sözleşmesi 4-C maddesi gereği verilen TEMİNAT SENEDİDİR Devir temlik ve ciro edilemez ” şeklinde şerhin mevut olduğu görülmektedir.
6102 Sayılı TTK.’nun 776/1-b maddesi hükmü gereğince, bono “kayıtsız ve şartsız belirli bir bedeli ödemek vaadini” ihtiva etmelidir. Ödenmesi (tahsili) şarta bağlanmış bir senet bono niteliğinde sayılamaz. Bononun taraflar arasında düzenlenmiş bir sözleşme nedeniyle verilmiş olması (teminat senedi gibi) halinde, sözleşmenin karşılıklı edimleri içermesi nedeniyle senet bedelinin tahsilinin gerekip gerekmeyeceği yargılamayı gerektirir. Bu durumda senet kayıtsız şartsız bir ödeme vaadini içermediğinden bono vasfını taşımaz.
TTK nun 757 vd maddelerinde ki zayi nedeniyle iptale ilişkin düzenleme kambiyo senetleri (poliçe ,bono ve çek) için getirilmiştir.
Dava konusu zayi nedeniyle iptali istenen bono vasfını içermeyen senetlerin , sözleşme için teminat amaçlı düzenlendiği , davacı vekili dilekçesi içeriği ve senetler üzerinde ki şerhten anlaşılmakla , yukarıda açıklanan yasal düzenleme ile dosya kapsamı nazara alındığından davacının talep konusu senetleri bono vasfını taşımadığından davanın reddine karar vermek gerekmiştir.
HÜKÜM : Gerekçesi yukarıda açıklandığı üzere;
1-Davacının davasının REDDİNE,
2-Alınması gerekli 80,70-TL.harç başlangıçta peşin alındığından başkaca harç alınmasına yer olmadığına,
3-Davacı tarafından yapılan yargılama giderlerinin kendi üzerinde bırakılmasına, HMK 333 maddesi gereğince yatırılan gider avansından kalanın karar kesinleştiğinde yatırana iadesine,
Dair, davacı vekilinin yüzüne karşı oy çokluğu ile verilen karar tebliğden itibaren iki haftalık süre içerisinde … Bölge Adliye Mahkemesine istinaf kanun yolu açık olmak üzere açıkça okunup usulen anlatıldı. 02/11/2022

Başkan …
✍e-imzalıdır
Üye …
✍e-imzalıdır
Üye …
✍e-imzalıdır
Katip …
✍e-imzalıdır
(Muhalefet)

M U H A L E F E T Ş E R H İ
Dava , zayi nedeniyle kıymetli evrakın (bono) iptali davasıdır.
6102 sayılı TTK’nın bonolar yönünden de uygulanacak hükümleri düzenleyen 778/1-ı hükmünün atfı suretiyle 757 ve devamı maddeleri uyarınca senet üzerinde hak sahibi olan kişinin, zayi olması halinde senedin iptalini mahkemeden isteyebileceği düzenlenmiştir.
Uyuşmazlık; Teminat senetleri hakkında zayi kararı verilip verilemeyeceği noktasındadır.
Dilekçe ekinde örneği sunulan Bonolarda şekil şartlarının düzenlendiği T.T.K 776 madde hükmünde bonoda bulunması gereken zorunlu unsurların kayıtsız şartsız bir bedel ödeme vaadi, lehtarın adı soyadı veya ünvanı, bono yada emre muharrer senet ibaresi, keşidecinin imzası ve düzenleme tarihi olduğu görülmüştür.
Bono hukuki mahiyeti itibariyle mücerret bir borç ikrarıdır. Her ne kadar kambiyo senetleri mücerret olsalar da, yaratılmaları “illi” bir ilişkiye, senedi düzenleyen ile senet lehtarı arasındaki temel ilişkiye dayanmaktadır.Taraflar, aralarındaki bu hukuki ilişki sebebiyle kambiyo senedi düzenleyerek bir gayeye ulaşmak isterler. Bu gaye, kambiyo senedinin yaratılmasının hukuki sebebini oluşturur . Dolayısıyla da senet metninde yer almasa da senedi düzenleyen ile lehtar arasında senedi meydana getiren temel bir borç ilişkisi bulunmaktadır. Bu temel ilişkinin senet metninde yer almaması kıymetli evrak hukukunda “mücerretlik/soyutluk ilkesi olarak ifade edilmektedir.
Türk Ticaret Kanunu’nda açıkça düzenlenmese de uygulamada bir sözleşmede karşı edimin güvencesi olarak verilen bonoların üzerinde bu durumu gösterecek ibarelere rastlanmaktadır. Senet üzerinde yer alan bu ibareler teminat kaydı ve bu ibarelerin yer aldığı senetler teminat senetleri olarak adlandırılmaktadır.
Doktrinde teminat senetleri: Bedelin ödenmesini şarta bağlamasa da temel ilişkiye atıf yaparak bu ilişkinin karşı edimi olarak verildiğini belirten teminat kayıtlarının senede olan etkisi doktrinde de tartışma konusudur.
Bir görüş taraftarları temel ilişkiyi işaret eder şekilde oluşturulan teminat kayıtlarının belirli bir meblağın ödenmesini şarta bağlamadığını, yalnızca temeldeki ilişkiyi işaret eder şekilde bir kaydın düşüldüğünü, buradaki amacın ödeme yapılmasını temel ilişkinin gerçekleşmesi şartına bağlanmasından ziyade temel ilişkinin yalnızca işaret edilmesi olduğunu belirtmektedir. Bu tür teminat kayıtlarının mücerret teminat kayıtlarından bir farkı olmadığını, sözleşme ilişkisinin ayakta tutulmaya çalışılmasında olduğu gibi bu şekilde senedin de geçerliliğinin korumasının sağlanabileceğini belirtmektedirler.
Aksi görüşte bulunanlar ise düzenleyen ve lehtar arasındaki temel ilişkinin senede işlenecek olan bu tarz bir teminat kaydıyla artık soyutluk prensibini zedeleyeceğini, bu tarz bir teminat kaydının karşı edimin ifası şartına bağlandığını ve lehtarın da bu durumu kabul etmesiyle artık kambiyo senedi olma vasfını yitireceğini belirtmektedir.
Takip hukuku yönünden inceleme: ;
… 12. Hukuk Dairesi 2019/13697 E. , 2020/6828 K.” sayılı ilamında; …Takip konusu senet fotokopisinin arka yüzünde; “27.06.2016 tarihli sözleşmeye istinaden düzenlenmiş teminat senedidir” şeklinde ibarenin yer aldığı görülmektedir. Bu durumda, senedin, 6102 Sayılı Türk Ticaret Kanunu’nun 776/1-b maddesine göre; “kayıtsız şartsız muayyen bir bedeli ödeme vaadi” unsurunu taşımadığı, dolayısıyla alacağın varlığı ve miktarının yargılamayı gerektirdiği açıktır. Diğer taraftan senet lehtarı olan alacaklının, senedi bu suretle iktisap etmesi ve bu şekli ile hamil olması nedeni ile anılan kayıtları bilerek senedi aldığının kabulü gerekir. Hal böyle olunca, bono vasfında olmaması nedeniyle bu senede dayalı olarak kambiyo senetlerine özgü haciz yolu ile takip yapılamaz…” şeklinde karar verilmiştir.
Bononun teminat senedi olduğu senet metninden anlaşılan bu gibi hâllerde bono kayıtsız (koşulsuz) borç vaadi içermediği için hükümsüzdür ve bu hükümsüzlük; düzenleyen tarafından, lehtara veya ciranta konumunda olan hamile karşı da ileri sürülebilir. Bu hâlde takibin İİK’nın 170/a maddesi gereğince iptaline karar verilmesi gerekir. Alacağın varlığı ve miktarı yargılamayı gerektirdiğinden kambiyo senetlerine özgü haciz yolu ile takip yapılamaz ise de genel haciz yoluyla takip yapılabilecektir.
Hukuk Genel Kurulunun 28.03.2018 tarihli ve 2017/12-1140 E., 2018/563 K. ile 11.02.2020 tarihli ve 2017/12-743 E., 2020/129 K. sayılı kararlarında da vurgulandığı üzere bonoda teminat kaydı var ise de neyin teminatı olduğu belirtilmediğinden bu kayıt bononun mücerrettik vasfını ortadan kaldırmaz. Sadece teminat olduğuna dair eklenen bu kayda doktrinde mücerret teminat kaydı denilmektedir. Senet üzerinde asıl borç ilişkisine atıf yapan ve ödemeyi şarta bağlayan kayıtlar olması durumunda mücerretlik vasfı ortadan kalkacağından böyle bir senede dayanılarak kambiyo senetlerine özgü haciz yolu ile takip yapılamaz.
Somut olayda, Davacı dava dışı senedi düzenleyenden ile yapılan sözleşmenin teminatı olan senedi zayi etmiştir. Davacının bu davayı açmakta hukuki yararı olduğu gibi dava dışı senedi düzenleyen bakımından da hukuki yararı bulunmaktadır.
Kambiyo senedi vasfını yitiren senetlerle ilgili hukuki durum:
Senetteki hakkın zamanaşımına uğramış olması iptal kararı verilmesine engel değildir. (Prof. Dr. Fırat Öztan, Kıymetli Evrak Hukuku, 1997, s.270) Yine kambiyo senetlerinden olan çek zayi davasında , iptali talep olunan çekin keşide tarihine göre çekin zamanaşıma uğradığı ve kambiyo senedi vasfını yitirmiş olduğu gerekçesiyle çek zayi davasının reddine karar verilmesi bozmayı gerektirmiştir. (… 11. Hukuk Dairesinin 2016/12638 Esas ve 2018/4213 Karar ve 2015/2628 Esas ve 2015/7588 Karar … )
… Bölge Adliye Mahkemesi 22. Hukuk Dairesi 2021/754 Esas ve 2021/2337 Karar sayılı ilamında da bononun zamanaşımına uğramış olmasının başlı başına zayi belgesi verilemesine engel olmayacağı belirtilmiş, yerel mahkeme kararı kaldırılarak zayi kararı verilmiştir. İstanbul BAM 13. H.D de 2020/1179 Esas ve 2020/1034 Karar, İstanbul BAM 14. H.D nin : 2018/216 Esas ve 2018/585 Karar Sayılı ilamlarında bonoların unsurlarının eksik olması ve sözleşmelerin teminatı için verilmiş olması nedeniyle kıymetli evrak vasfında olmadığı gerekçesi ile zayi talebini reddeden mahkeme kararlarını hatalı bulunmuş ve red kararları kaldırılarak davanın kabulü yönünde hüküm tesis edilmiştir.
Kanunda senet üzerinde hak sahibi olan kişinin, zayi olması halinde senedin iptalini mahkemeden isteyebileceği düzenlenmiştir. Elinden iradesi dışında kıymetli evrak çıkan kişi, zayi nedeniyle iptal davası açıp, alacağı karar ile senet bedelini senedi ibraz etmeden tahsil etme veya düzenleyenden yerine yeni senetler alma hakkı kazanacaktır. İptal davaları maddi hukuk açısından kesin hüküm ifade etmeyen sadece şekli bakımından kolaylıklar sağlayan bir dava türüdür. Zayi nedeniyle kıymetli evrakın iptalini isteyebilmek için gerekli olan şartlardan birisi de senette mündemiç olan hakkın varlığını sürdürmesi olup temel ilişkinin sona erdiği teminat senedinin hükümsüz kaldığı iddia edilmediğinden davacının bu konuda hukuken devam eden bir menfaati olduğu da anlaşılmaktadır. Senedi düzenleyen ve davacı lehtar arasında hukuken bir değer ifade eden dava konusu senedin kambiyo senedi vasfında olmadığı defi olarak ileri sürülebilecek bir husus olup , aynen zaman aşımına uğrayan senet gibi hasımsız açılan bu davada re’sen inceleme konusu yapılamayacağı, başlı başına iptal edilmesini engellemeyeceği , davacının aksi ispat edilemeyen iddiasına göre dava konusu senetlerin ıslanarak zayi olduğu kullanılamaz durumda anlaşıldığından davanın kabul edilmesi gerektiği gerekçesi ile çoğunluk görüşüne katılmıyorum.

Üye
…