Görüntülediğiniz mahkeme kararı henüz kesinleşmemiştir. Yararlı olması amacıyla eklenmiştir.

T.C. … 12. ASLİYE TİCARET MAHKEMESİ Esas-Karar No: 2021/793 Esas – 2022/886
T. C.
A N K A R A
ASLİYE 12. ASLİYE TİCARET MAHKEMESİ
TÜRK MİLLETİ ADINA
YARGILAMA YETKİSİNİ KULLANAN MAHKEMEMİZCE VERİLEN KARAR

ESAS NO : 2021/793
KARAR NO : 2022/886

BAŞKAN :…
KATİP :…

DAVACI ….
DAVALI …

DAVA : Banka Teminat Mektubunun Hükümsüzlüğünün Tespiti
DAVA TARİHİ : 27/12/2021
KARAR TARİHİ : 09/11/2022
G. KARAR YAZIM TARİHİ : 14/11/2022
Mahkememizde görülmekte olan Banka Teminat Mektubunun Hükümsüzlüğünün Tespiti davasının yapılan açık yargılaması sonunda,
DAVA:Davacı vekili dava dilekçesinde özetle; davalı şirket tarafından 15.06.2021 tarihinde yapılan “… Gölbaşı Yerleşkesi Personel Taşıma” ihalesinin müvekkili tarafından kazanıldığını, taraflar arasında 09.07.2021 imzalanan ve 26.07.2021 tarihinde onaylanan sözleşmeye istinaden “… Gölbaşı Yerleşkesi Personel Taşıma” işinin müvekkili şirketçe yürütüldüğünü, teklif şartnamesinin 36. maddesine göre müvekkili şirketin ihaleyi üstlenmesinin ardından ve sözleşme imzalamadan önce sözleşme bedeli üzerinden hesaplanan % 6 oranına denk gelen Albaraka Bankasının 128-D3-5496 numaralı, 05.07.2021 tarihli ve 1.600.000,00 TL bedelli, kesin ve süresiz teminat mektubunu davalıya teslim edildiğini, teminat mektubunun kabul edilmesinin ardından, davalı şirket ile imzalanan sözleşme kapsamında müvekkilinin 01.08.2021 tarihinden itibaren davalıya hizmet vermeye başladığını, bu süreçte meydana gelen ve müvekkilinin sebebiyet vermediği olaylardan dolayı sözleşmenin mevcut şartlar ile ifa edilmesinin imkansız hale geldiğini ve davalı ile yapılan görüşmelerin sonuçsuz kaldığını, bu nedenle … 48. Noterliğinin 14894 Y. numaralı ve 20.12.2021 Tarihli ihtarnamesi ile sözleşmenin fesih edildiğini ve 31.12.2021 tarihinden itibaren davalı kuruma hizmet verilmeyeceğinin bildirildiğini, sözleşme feshinden önce, sözleşmede yer alan maddelerle taşıma yapmanın imkansız hale geldiği belirtilerek, sözleşmenin 12. Maddesinin, mevcut duruma daha uygun hale getirilmesi talep edildiği ancak olumlu dönüş alınmadığını, 21.10.2021 tarihli ihtamame ile sözleşmenin değiştirilmesi, aksi halde feshedileceği ihtarı üzerine 26.10.2021 tarihinde taraf yetkililerinin bir araya gelerek görüştükleri ve sözleşmenin güncelleştirileceğinin taahhüt edildiğini ancak herhangi bir güncelleme yapılmadığını, 13.12.2021 tarihinde yapılan toplantıda da benzer taahhütler verildiği, bu taahhütlerin de yerine getirilmediğini, daha sonra sözleşmenin 20.12.2021 tarihindeki feshinin davalı kurumca kabul edilerek 31.12.2021 tarihinden sonra başka bir firmadan hizmet alınacağının bildirildiği, Müvekkil tarafından verilen dilekçelerde sözleşmenin ifasının neden imkansız hale geldiğinin bildirildiğini , Müvekkilinin genelde Kamu İhale Kanunu kapsamında kalan işleri yapmakta olduğundan her işi için teminat mektubu verdiğini, sözleşmeyi haklı nedenle feshettiğinden bahisle , davalıya verilen Albaraka Bankası, 128-D3-5496 Numaralı, 05.07.2021 tarihli 1.600.000,00-TL bedelli kesin ve süresiz Teminat Mektubu nun müvekkiline iadesine ile hükümsüzlüğünün tespitine karar verilmesine talep ve dava etmiştir.
CEVAP:Davalı vekili cevap dilekçesinde özetle; taraflar arasında 08.07.2021 tarihinde imzalanan sözleşmede belirtilen usul ve esaslarda … personelinin taşınması hizmetini yüklenen davacının, sözleşmenin “Kesin Teminat Mektubu” başlıklı 15. madde düzenlemesine istinaden 1.600.000,00 TL tutarında süresiz kesin teminat mektubunu müvekkiline teslim ettiğini, sözleşmenin 9.2.1. ve 9.2.2. maddelerinde, yüklenicinin sözleşme süresinin sona ermesinden önce haklı neden göstermeksizin tek taraflı olarak feshetmesi veya izni olmaksızın devretmesi durumunda Kesin Teminat Mektubunun nakde çevrileceğinin hükmü altına aldığını , davacının bu durumu bilerek taşıma hizmeti verme yükümlülüğü altına girdiğini , teminatın nakde çevrilmesinin iki şarta bağlandığı, birincisini feshin yüklenici tarafından yapılması, ikincisinin ise haklı neden olmaksızın yapılması olduğunu, ilk şartın gerçekleştiğinin açık olduğu, ancak diğer şart olan haklılığı hususunda ise haklı neden olarak değerlendirilecek hususların sözleşmede açıkça belirtilmediği, davacının belirttiği olguların sözleşmenin imzalandığı tarihte mevcut olduğu ve öngörülebilecek hususlar olduğu, sözleşmenin pandeminin devam ettiği 08.07.2021 tarihimde imzalandığını, imza tarihinden çok kısa bir süre sonra Eylül ayında sözleşme yükümlülüğünün ağır olduğu ve yükümlülüğü yerine getiremeyeceğini müvekkiline duyurduğunu ve akabinde de 08.10.2021 tarihli e-posta ile; sözleşme gereği temin edilmesi gereken araç sayısının …’da bulunan sayısının belirtildiği, 2016 model araçlar için istenen koltuk sayısında araç bulunmadığı ve bir kısmında ise yeterli sayıda olmadığı, pandemi nedeniyle araç fiyatlarının %100 arttığı, 01.07.2021 tarihinde … tarafından yayımlanan kredi süreleri ve limitlerine dair düzenlemenin olumsuzluklar yarattığını ileri sürülerek, tüm bu hususların mücbir sebep olarak değerlendirip , teknik şartnameye uygun araç ile hizmet veremeyeceğini ve sözleşmede uyarlanma yapılması gerektiğini, aksi halde taşıma işini yürütemeyeceğini bildirdiğini, Mücbir sebep saydığı olayların hukuki ilişki kurulduğu tarihte gerçekleşeceğinin öngörülemeyeceğine, öngörülse bile somut etkilerinin bu kadar büyük olacağının tahmin edilemeyeceğine, tüm önlemlerin alınmasına rağmen olayın ifasının imkansız hale gelmesine, önlenememesine ve sözleşmede düzenlenmemiş olmasına bağlı olduğu, davacının ileri sürdüğü hususların öngörülebilecek durumda olduğunu , davacının ilettiği yazıdan sonra, … 48. Noterliğinin 21.10.2021 tarih ve 11703 yevmiyeli ihtarname ile piyasa koşullarına bağlı olarak araç tedarikinde sıkıntı yaşandığı ileri sürülerek hizmet veremeyeceğini belirttiğini , davacı yetkilileri ile 26.10.2021 tarihinde yapılan toplantı neticesinde davacının fesih iradesinden dönüş olduğu, sözleşmenin aynı koşullarla yürütülmesine devam edilerek , mevcut birim fiyatlar üzerinden ilk dönem sonu olan 31.07.2022 tarihine kadar hizmetin verilmesinde mutabık kalındığını , davacının 01.12.2021 tarihinde “ACİL” başlıklı yazı ile bu defa akaryakıt artışlarını ve araç giderlerini gündeme getirerek fiyat farkı talebinin değerlendirilmesi istendiğini , iletilen talep üzerine bir kısım toplantılar yapılarak çözümcül önerilerde bulunulduğunu, sözleşmenin 20.12.2021 tarihinde noter ihtarnamesi ile hizmetin devam ettiği sırada tek taraflı olarak feshedildiği, personel taşıma hizmetinin bir anda kesildiği, bu ani durum nedeniyle herhangi bir pazarlık ya da araştırma yapmadan başka bir firma ile anlaşma yapıldığı, dolayısıyla zarara uğranıldığı, bu durum nedeniyle kesin teminat mektubunun nakde çevrilmesi gerekirken, bu durum göz ardı edilerek, bu davanın ikamesi ve tedbir kararı isteminin hukuka aykırı olduğunu, ayrıca sözleşmenin 15.3. maddesi kapsamında …’ın, davacı tarafından yerine getirilmeyen işleri onun nam ve hesabına 3. Kişilere yaptırması sebebiyle ödemek zorunda kaldığı fazla bedelleri, gecikme cezası ve cezai şart tutarlarını kesin teminat mektubunu nakde çevirerek irat kaydetme hakkına sahip olduğu, sözleşmenin feshi ile başka bir firmadan daha yüksek ücretle hizmet alındığı beyanında bulunan davacının …’ın Zararına sebebiyet verdiğini ikrar ettiği, alınan hizmetin kesintisiz devam etmesi gerektiğinden, sözleşmenin tek taraflı ve haksız olarak feshinin yüksek maliyetle hizmet alınması sağlanmak zorunda kalındığı ve zarara uğranıldığı, Sözleşmenin feshi nedeniyle, buna bağlı olarak imzalandığı iddia edilen sözleşmeler kapsamında, … dışında kalan iddiaların dava konusu ile ilgisi olmadığı, doğan zararın teminat mektubundan karşılanması gerektiği, yine Mücbir sebep olduğu iddia edilen olguların sözleşme imzalanma tarihinde bilindiğini, akaryakıt artışının davacının sözleşmeyi feshetmek istediğini beyan ettiği tarihten çok sonra gerçekleştiğini, yaşanan süreç içinde akaryakıtla ilgili herhangi bir sebep ileri sürülmediğini , iddianın dikkate alınabilir nitelikte olmadığını, öngörülebilecek bir husus olduğunu ve feshi haklı hale getirmeyeceğini, Aşırı ifa güçlüğü ya da ifa imkansızlığına ilişkin bir durumun söz konusu olmadığını, fesih nedeniyle …’ın zarara uğradığını, davacının teslim ettiği teminat mektubunun, sözleşmenin davacı tarafından haklı neden göstermeksizin tek taraflı olarak feshi nedeniyle müvekkil tarafından nakde çevrilebileceğini , davacının sözleşmeyi tek taraflı olarak feshettiğini, davacının tek taraflı feshinin haklı nedene dayanmadığını belirterek, davanın reddini talep ve cevap etmiştir.
DELİLLER , DEĞERLENDİRİLMESİ VE GEREKÇE:
Dava, Taşıma hizmeti sözleşmesi kapsamında, sözleşmenin yüklenici tarafından feshinin haklı nedene dayandığı nedeniyle, verilen kesin teminat mektubunun hükümsüz kaldığının tespiti ve iadesi istemine ilişkindir.
Davacı vekili delil olarak; ihale teknik şartnamesi ve ihale sözleşmesi, teminat mektubu örneği, … 48. Noterliği’nin 14894 yevmiye nolu 20/12/2021 tarihli ihtarnamesi ve aynı noterliğin 21/10/2021 tarih ve 11703 yevmiye nolu ihtarnamesi, … Servis Aracı İşletmeleri Odası yazısı, Fesih İhbarnameleri, SGK yazısı şirket yazısı, tanık bilirkişi incelemesi ve yemin deliline, davalı vekili ise ; taraflar arası yazışmalara, ticari defterlere, bilirkişi incelemesi, keşif ve yemin dayanmıştır.
Taraflar arasında imzalanan 08.07.2021 tarihili “servis hizmetleri temini sözleşmesinin Gecikme Cezaları ve Cezai Şartlar başlıklı 9. maddesi 9.2.1. bölümünde; Sözleşme süresinin sona ermesinden önce Yüklenici’nin işbu Sözleşme’yi tek taraflı olarak ve haklı neden göstermeksizin feshetmesi veya …’ın yazılı izni olmaksızın devretmesi durumunda,….. , yine 9.2.2. Bölümünde ;……… Madde 9.2.1’de belirtilen şekilde Sözleşme’nin feshi halinde Kesin Teminat Mektubu … tarafından nakde çevrilecektir., Ödeme Yeri ve Şartları başlıklı 10. Maddesinin 10.5. bölümünde ; Yüklenici, Sözleşme süresince, … gerekli bilet/sticker vb., yedek parça, lastik, yağ fiyatları ve işçilik ücretlerinin , asgari ücret artması, Karayolları Taşımacılığına vergi konması vb. sebepler dahil ancak bunlarla sınırlı olmamak üzere herhangi bir nedenle her ne ad altında olursa olsun ek bir ödeme talebinde bulunamayacağı . 12. Maddesinde; Aksi işbu Sözleşme hükümlerinde belirtilmedikçe, Sözleşme ve eklerindeki değişiklikler ancak tarafların imzalı mutabakatı ile yapılabileceği ve Kesin Teminat Mektubu başlıklı 15. Maddesi 2. bendinde;. Kesin Teminat Mektubu süresiz olacak ve sözleşme süresinin sona ermesini müteakip Yüklenici’nin Sözleşme kapsamındaki taahhütlerini tam olarak yerine getirdiğinin … tarafından tespit edilmesi, Yüklenici’nin Sosyal Güvenlik Kurumu’na borcu olmadığına dair belge getirmesi, Sözleşme kapsamındaki Hizmetler ile ilgili olarak …’ın taraf olduğu veya …’a rücu edilebilecek açılmış herhangi bir dava bulunmaması, …’ın Yüklenici ile herhangi bir ilişiğinin kalmadığı ve Yüklenici’nin …’a karşı herhangi bir borcu bulunmadığının … tarafından tespit edilmesi halinde serbest bırakılacaktır. Yine 15.3. Bendinde ; Yüklenici’den tahsil edilecek gecikme cezası ve/veya cezai şart tutarları ve/veya Yüklenici nam ve hesabına yapılan/yaptırılan işlerin bedeli ve/veya Yüklenici nam ve hesabına ödenen tutarlar ve/veya …’ın ödediği fazla tutarlar da dahil olmak üzere, Yüklenici tarafından …’a yapılacak ödemeleri Yüklenici’den tahsil edilecek meblağları, …, fazlaya ilişkin hakları saklı kalmak kaydıyla, hiçbir ihtarda bulunmaya gerek kalmaksızın, Yüklenici’ye yapılacak ödemelerden mahsup etme ve/veya Yüklenici’den talep etme ve/veya kesin teminat mektubundan nakde çevirerek irat kaydetme hakkına sahip olduğu hükümleri yer almaktadır.
… Gölbaşı Yerleşkesi Servis Hizmetleri Temini İşinde Uygulanacak Teknik Şartnamesi incelendiğinde ; İhaleye İlişkin Bilgiler başlıklı 3. Maddesinde ; bu ihale, … Tedarik Faaliyetleri Yönergesi uyarınca belli istekliler arasında ihale usulü ile gerçekleştirileceği ve bu ihalenin Kamu İhale Kanunu’na tabi olmadığı , İhaleye sadece davetli listesindeki firmalar katılabileceği , İhale Tarihinin 15.06.2021 olduğu , İhaleye Katılabilmek İçin Gereken Belgeler ve Yeterlilik Kriterleri başlıklı 7.Maddesi 2.3.2. bendinde- İstekliler hizmetlerin ifasında kullanacağı toplam araç sayısının %10’una tekabül eden sayıda aracın mülkiyetinin kendisine ait olduğunu belgelemek ve söz konusu araçlar, Teknik Şartname’nin ilgili maddesinde belirtilen nitelikleri sağlamak zorunda oldukları, Özel Şartlar başlıklı 7.3. Maddesinde ; Gölbaşı Yerleşkesi için toplam 108 adet/gün mesai servis aracı ve yaklaşık 55 adet/gün ek servis aracı kullanılacağı . a.) 2022 yılı ilk yarısında, mevcut araç sayısının %50 oranında artacağı b.) Ek servis sayısı günlük %10 aşağı veya yukarı yönde değişiklik gösterebileceği e) Araç yaş aralığının 0-5 yaş arası olacağı . f) Araç Tiplerinin (Detaylar Teknik Şartname’de tariflendiği belirtilerek) TİP-A: 17-20 kişi kapasiteli , 27-33 kişi kapasiteli , 45 kişi ve üzeri kapasiteli olacağı , Günlük Birim Fiyatın ;Her dönem başında birim fiyatın % 30’una; Akaryakıt Fiyat Değişim Oranı, Günlük Birim Fiyatın %70’ine, Oniki aylık TÜFE ortalamasına göre değişim oranı (TÜİK tarafından Dönem başlangıç ayında (Ağustos) açıklanan ve son 1 (bir) yıl için geçerli olan) uygulanarak ücret güncellemesinin yapılacağı , Akaryakıt Fiyat Değişim Oranının ne şekilde hesaplanacağının belirtildiği , ayrıca tekliflerin hazırlanmasını veya işin gerçekleştirilmesini etkileyebilecek maddi veya teknik hatalar ile eksiklerin … tarafından tespit edilmesi veya isteklilerce yazılı olarak bildirilmesi ve … tarafından gerekli görülmesi halinde, zeyilname düzenlenmek suretiyle ihale dokümanında değişiklik yapılabileceği ve 18 . Maddesinde , bu teklif şartlarını gerçekleştirilenler arasında …’ ca teklif uygun bulunalar ile sözleşmenin akdedileceği belirtilmiştir.
Teknik Şartnamesinin 36. Maddesi gereğince , davacının ihaleyi üstlenmesi ardından ve sözleşmeyi imzalamadan önce sözleşme bedelinin % 6 oranındaki Albaraka Bankası, 128-D3-5496 Numaralı, 05.07.2021 tarihli 1.600.000,00-TL bedelli kesin ve süresiz Teminat Mektubunun davalıya teslim edildiği anlaşılmıştır.
Davacı yüklenincinin, sözleşmenin imza ve ifasında sonra ilk olarak davalı işverene hitaplı 17.08.2021 tarihli ve 08.10.2021 tarihli yazılarında ; 09.07.2021 tarihinde imzalanan ve 26.07.2021 tarihinde onaylanan sözleşmeye istinaden “… Gölbaşı Yerleşkesi Personel Taşıma” ihalesinin taraflarınca yürütüldüğünü, sözleşmeye ilişkin Teknik Şartamenin “Araçların Tanımı” başlıklı 3. Maddesinde kullanılacak araçların tip, marka, kapasite ve yaş aralığının belirtildiği, 3 yerleşke için 2016 model ve üstü 325 adet 19-20 kişilik minibüs, 131 adet 27-33 kişilik midibüs hizmetin ifası için gerektiği, …’da firma araçları haricinde kalan bireysel taşımacıların üye olduğu … Servis Araçları İşletmeleri Odasından alınan yazıda, şartnameye uygun 140 adet 27-33 kişilik midibüs ile 707 adet 19-20 kişilik minibüs bulunduğunun bildirildiği, 2016 model araçların tescil tarihleri değerlendirildiğinde istenilen modelde 27-33 kişilik midibüs bulunmadığı, 19-20 kişilik minibüs sayısının ise yaklaşık 450 adet ile sınırlı olduğu tespit edildiği, Firmaları ile Akyurt ve Macunköy yerleşkesi hizmetini gerçekleştiren Kaya Tur firmasının tüm imkanlarını kullandıkları, yeni araç fiyatlarının %100 artışı, 01.07.2021 tarihinde … Tarafından yayımlanan yeni kredi süreleri ve limitleri düzenlemesinin olumsuzluk yarattığı, Araç sayıları ve pandemi ile beraber yeni kredi şartları dikkate alındığında hizmetin ifasında kullanılacak araçlar için marka ve model konularında yapılan kısıtlamaların hizmet ifasını imkansız hale getirdiğini , ortaya çıkan mücbir sebepler dolayısıyla , teknik şartnameye uygun araçlar ile imkansız olduğunu , çözüm odaklı yaklaşımla teknik şartaame koşullarında değişiklik yapılarak sözleşmenin Uyarlanması talep edildiği, aksi halde taşıma işinin yürütülmesinin imkansız olduğu, ifade edimiştir.
… 48. Noterliği’nin 21.10.2021 tarih 11703 yevi no.lu İhtarname’sinde ; davacı tarafından davalıya,09.07.2021 tarihinde imzalanan ve 26.07.2021 tarihinde onaylanan sözleşmenin yürütüldüğünü, ancak 2021/7237 ve 2021/8926 sayılı dilekçeler ile sözleşmede yer alan maddelerden dolayı personel taşıma işinin imkansız hale geldiği ve sözleşmenin uygun hale getirilmesinin talep edildiği, taleplerine olumlu dönüş yapılmadığı, 2021/7237 sayılı dilekçede çeşitli mücbir sebepler ifa imkansızlıklarının ayrıntılı olarak açıklandığı, araçlardaki mikro çip üretiminde sıkıntı olduğu, üretimin yavaşladığı, yeni araç alınsa dahi ne zaman geleceğinin belirsiz olduğu, üretim azlığı sebebiyle araç fiyatlarının arttığı, 2021/8926 sayılı dilekçe, sözleşme gereği işte çalışması gereken araç sayısı beyan edildiği, …’da bulunan araç sayısına yönelik tespit ibraz edilerek, Macunköy yerleşkesi için 153 adet 19-20 kişilik minibüs 64 adet 23-33 kişilik midibüs, Akyurt yerleşkesi için 107 adet 19-20 kişilik minibüs 24 adet 27-33 kişilik midibüs, Gölbaşı yerleşkesi için İse 65 adet 19-20 kişilik minibüs 43 adet 27-33 kişilik midibüs ile hizmet verilmesi gerektiğinin görüldüğü, 3 yerleşke için 2016 model ve üstü 325 adet 19-20 kişilik minibüs ile 131 adet 27-33 kişilik midibüs hizmetin ifası için gerektiği , …’da firma araçları haricinde kalan bireysel taşımacıların üye olduğu … Servis Araçları İşletmeleri Odasından alınan 12.08.2021 tarih 170 sayılı yazıda, şartnameye uygun 140 adet 27-33 kişilik midibüs ile 707 adet 19-20 kişilik minibüs bulunduğunun bilı 2016 model araçlı tarihleri değerlendirildiğinde istenilen modelde 27-33 kişilik midibüs bulunmadığı, 19-20 kişilik minibüs sayısının ise yaklaşık 450 adet ile sınırlı olduğu tespit edildiğini , Mevcut durum itibariyle bu araç sayılarının karşılanması mümkün değil iken, sözleşmeye göre 2022 yılında mevcut sayının yüzde 50 oranında artacağı öngörüldüğü, bu şartlarda müvekkil şirketin sözleşmeye göre taşıma işini yapamayacak hale geleceği, pandemi sürecinin etkileri, araç fiyatlarının %100 artması, araç üretiminde yaşanan sıkıntıdan dolayı fiyat artışının devam edeceği, 01.07.2021 tarihinde … tarafından yayımlanan yeni kredi süreleri ve limitlerine dair düzenlemeler çerçevesinde olumsuzluklar yaşandığı ve Yaşanmaya devam ettiğinin sabit olduğu, İfanın uygulanamaz hale gelmesine neden olan diğer bir hususun da, … Ulaşım Koordinasyon Merkezinin 05.03.2021 tarih ve 2021/25 sayılı kararı olduğu, bu karar ile “C Plaka” yönetmeliğinde değişiklik yapıldığı bir çok “C Plaka” askıya alındığı, araç bulma imkanının azaldığı, Müvekkilinden kaynaklanmayan nedenlerle uygulanması imkansız hale gelen sözleşmenin yeniden düzenlenmesi için dilekçeler verildiği, kurum yetkilileri ile şifahi görüşmeler yapıldığı, ancak taleplerine olumlu yanıt verilmediği, gelinen durum nedeniyle müvekkilinin … Gölbaşı Yerleşkesi Personel Taşıma işini sözleşmeye uygun olarak yapması imkansız hal aldığından feshin zorunluluk hale geldiği, Tüm bu nedenle ihale kapsamında imzalanan sözleşme müvekkil şirket tarafından feshedildiğini ihtaren bildirildiği ve gereken işlemin yapılması talep edildiği, ve bu İhtarnamenin 28.10.2021 tarihinde evrak memuru Onur Bayındır’a tebliğ olunduğunun görülmüştür.
Yine Davacı yüklenicinin, davalı işverene keşide ettiği … 48. Noterliği 14894 yevmiye no.lu ve 20.12.2021 tarihli İhtarname’sinde; Yapılan yazışmalar ve keşide edilen İhtarname ile sözleşmenin yürütülmesinin imkansız hale geldiğini, bu durumun düzeltilmesi taleplerinin olumsuz karşılanması sebebiyle sözleşmenin feshedildiğinin bildirildiğini , İhtarnamenin tebliği sonrası kurumun talebi üzerine görüşmelere devam edildiği, 26.10.2021 tarihinde kurumun üst düzey yöneticilerinin katılımı ile yapılan toplantıda sözleşmenin güncelleneceğinin şifahen taahhüt edildiği, ancak bir ilerleme sağlanamadığını 13.12.2021 tarihinde yapılan toplantıda benzer taahhütler yapıldığı, ancak bu taahhütlerin yerine getirilmediği , Müvekkilinin kaliteli ve iyi hizmet verebilmek için 70 den fazla alt taşeron ile sözleşme yaparak taşıma hizmeti vermeye devam ettiği , taşıma imkansızlığı ile ilgili olarak açıklanan hususlar yanında, son dönemlerde kur artışından kaynaklı ilave maliyetler de eklendiği, akaryakıt giderlerinin %60, araç bakım giderlerinin %100, personel giderlerinin %50 civarı arttığı, ülkenin ekonomik durumu nedeniyle bu giderlerin daha da artacağının malum olduğu, bu artışlardan dolayı alt taşeronların bir kısmı sözleşmeleri feshettiği, bir kısmının ise fiyat farkı ödemesi yapılmaması halinde 31.12.2021 tarihinden itibaren çalışmayacaklarını yazılı dilekçe ile müvekkil şirkete bildirdikleri, Tüm bu nedenlerle, ihale kapsamında imzalanan sözleşme daha önce noter ihtarnamesi ile feshedilmesine rağmen, iyi niyetli olarak kurum üst düzey yetkililerinden alınan şifahi taahhütler doğrultusunda taşıma işine devam edildiği, bu kere, 31.12.2021 tarihinden itibaren fiilen sözleşmeyi sonlandıracağı, kurum personelinin taşınmasıyla ilgili hiçbir araç göndermeyeceğinin ihtaren bildirildiği anlaşılmıştır.
Davacı yüklenici , sözleşmenin imzalanması ve yürürlüğe girmesinden sonra sözleşmenin ifasının imkansız kılan nedenler olarak; Teknik Şartnamede belirtilen araç sayısında yetersizlik ve tüm dünyayı etkileyen çip krizinden kaynaklı olarak araç üretim sayılarının azalması , C Plaka (D2 Belgesi) Yönetmeliğinde yapılan değişikliklerin sözleşmenin uygulanmasını imkansızlaştırdığı, C plaka yönetmeliğinde yapılan değişikliğin bir çok plakanın askıya alınması , araç bulma imkanının zorlaşması , Teknik şartnamede kullanılacak araç yaşının 0-5 arasında olması ve markalarında kısıtlama olması,
Sözleşmeye uygun araç markalarının sayısının verilecek hizmete yeterli olmadığı ,
2022 yılında mevcut sayının yüzde 50 oranında artacağı ve araç yaşının 2017 yılı trafiğe çıkışlı olması öngörüldüğünden, taşıma işinin yapılamayacak konuma geldiği , pandemi sürecinin etkisiyle yeni araç fiyatlarının son üç yılda %100 artışı, araç üretiminde yaşanan sıkıntı, fiyat artışının devam edeceği , İhale tarihinden sonra 01.07.2021 tarihinde … tarafından yayınlanan yeni kredi süreleri ve limitleri düzenlemesinin olumsuzluk yaşanmasına neden olduğu ve yaşanmaya devam edileceği , sözleşme maddelerinde mutabakat olmadan değişiklik yapılamayacağı, sözleşmede hüküm bulunmayan hallerde kanun ve yönetmeliklerin geçerli olduğu dikkate alındığında, ortaya çıkan mücbir sebepler dolayısıyla teknik şartnameye uygun araçlar ile hizmet verilmesinin imkansız hale geldiği, Sözleşmede ifanın tamamen ya da kısmen ifa edilemez hale gelmesinde tarafların hak ve yükümlülüklerin ne olduğu hususunun belirtilmediği, bu durumda kanun maddelerinin esas alınarak düzenleme yapılması talep edilmesine karşın olumlu yanıt alınamadığı, Artan fiyatlar neticesinde servis hizmet maliyetinin çok fazla arttığı, işi yapacak araç sahibi bulunamadığı, akaryakıt fiyatlarının %60 civarında arttığı, dolar kurunun artmasının araçların zorunlu giderlerinde bu oranda arttığı, hizmetin kendi firma araçları yanında yetmişten fazla taşeron ile alt taşeronluk sözleşmesi akdettiği, söz konusu artışlar nedeniyle bu sözleşmelerin iptal edilerek hizmet alınamaz hale gelindiği belirterek, TBK 136’ya göre, mücbir sebep nedeniyle edimi ifa yükümlülüğünün kendiliğinden sona erdiğini ve TBK 138’e göre de aşım ifa güçlüğü nedeniyle fesih hakkını kullandığının belirterek , sözleşmeyi haklı nedenle fesih ettiğinden verilen kesin teminat mektubun nakde çevrilmemesi vede hükümsüz kaldığının tespitini talep etmiştir.
Ayrıca davalının diğer yerleşkesinde hizmet veren dava dışı firmanın da, aynı şartlar nedeniyle sözleşmede güncelleme yapılmasını talep ettiği ve sözleşmenin güncellendiği, yine sözleşmenin feshinden sonra, davalının bir başka şirketle aynı iş konusunda anlaştığı, teknik şartnamede yer alan araç yaşı ve benzeri şartların kaldırıldığı, müvekkile verilen ücretin çok daha fazlasının verildiği, davalı tarafından sözleşmenin aynı şartlarda devam edemeyeceğinin fiilen kabul edildiği, sözleşmenin feshinin ardından davalının teminat mektubunu geri vermeyerek gelir kaydettiği, Sözleşmede yer alan hükümler doğrultusunda yapılan tek taraflı feshin haklı nedene dayanmaması halinde teminatın gelir kaydedilebileceğinin hükme bağlandığını belirterek, müvekkilinin birden çok haklı nedeni ve mücbir sebebi bulunduğu, cezai şart kapsamında teminat mektubunun nakde çevrilmesinin hukuka ve hakkaniyete aykırı olduğu, Cezai şartın tutarına ilişkin olarak Yargıtay kararlarında kurulan hükümlerde, aşırı olarak görülen cezai şartın indirilmesinde tazmin ve cezanın dengeli olarak korunması gerektiği, müvekkilinin 1.600.000,00 TL bedelli teminat mektubunun nakde çevrilmesinin müvekkilinin ticari itibarına zarar vereceği, bankalarda çok ciddi maddi yük altına sokacağı, belki de ticari faaliyetinin sonlanmasına neden olacağı, mahkemece sözleşmenin haklı sebepler olmaksızın feshedildiğinin kabulü halinde teminat mektubuna yönelik cezai şartın kaldırılmasını talep etmiştir. Davacın celbini istediği belge ve bilgiler ilgili yerlerde celp edilmiş, taraf ticari defter ve kayıtları üzerinde inceleme yapılarak, alınan raporda; her iki taraf defterlerinde söz konusu ticari ilişki nedeniyle davacı tarafından 10 adet toplam 4.759.666,15 TL lik faturanın düzenlenerek davalıya teslim edildiği ve karşılığında 3.717.962,87 TL ödeme yapıldığı , davacının, davalıdan 1.041.703,28 TL alacaklı göründüğünü , yine davalının dava konusu teminat mektubunu 09.07.2021 tarihinde nazım hesaplarına aldığı ancak nakde dönüştürdüğüne dair bir kaydın yer almadığı belirlenmiştir.
Tüm dosya kapsamı , dava , cevap , sözleşme ve şartnamesi , taraflar arasındaki yazışmalar ve ihtarnameler ile bilirkişi raporu birlikte değerlendirildiğinde; davalının “… Gölbaşı Yerleşkesi Personel Taşıma” işine ait ihalenin 15.06.2021 de yapıldığı , ihalenin davacı üzerinde kalması neticesinde taraflar arasında 08.07.2021 de sözleşmenin imzalandığı, sözleşme konusu hizmetin başlangıç tarihinin 01.08.2021 olduğu , davacının hizmeti sunmaya bu tarihte başladığı , davacının , ihale konusu taşımacılık sektöründe çalıştığı , ihale ve sözleşmenin pandemi şartlarında gerçekleştirildiği , dünyayı etkileyen çip krizinden kaynaklı olarak araç üretim sayılarında azalma olacağını , ekonomik şartlar ile yabancı paradaki artışı ve bunun ülke ekonomisine etkisini bilebilecek tecrübeye ve öngörüye sahip olunması gerektiği, …’nın kredilere ilişkin duyurusunun sözleşme tarihinden önceki 01.07.2021 tarihi olduğu , davacının sonradan oluştuğunu ileri sürdüğü 12.08.2021 … Servis Aracı İşletmeleri Odası Yazısınındaki hususları bilecek durumda olduğu, D2 yetki belgesine ilişkin yasal düzenlemelerin Karayolu Taşıma Yönetmeliğinde yer aldığı ve sözleşme imzalanmasından önceki tarihli olduğudan davacının, bu düzenlemeyi bilerek , şartnamede açıkça özellikleri vede sayıları belirtilen araçları sağlamayı taahhüt ederek ihaleye girdiği ve sözleşmeyi imzaladığı , bu nedenlerle bu durumları mücbir sebep olarak kabul edilerek vede TBK ‘nun 136. Maddesine dayanılarak edimi ifa yükümlülüğünün kendiliğinden sona erdiğini kabulü ile TBK ‘nun 138 maddesine göre aşım ifa güçlüğü nedeniyle fesih hakkının kullandığını kabul edilmesi yönündeki talebinin yeride olmadığı anılan nedenlerin mücbir sebep oluşturmadığı , davacı tarafında sözleşme tarihinde öngörülebilecek husular olduğu nazara alındığından ihaleyi süresinden önce fesih etmesinin , sözleşme şartlarına ve hukuka uygun olmadığı , sözleşmeyi süresinden önce feshinin haksız olduğu kabul edilmiştir.
Ayrıca davacı yüklenici , ileri sürülen mücbir sebeplerin, sözleşme kapsamında yer almadığı, sözleşmede yer almayan hususlarda 6098 sayılı Türk Borçlar Kanunu hükümlerinin uygulanması gerektiği, öğretide mücbir sebebin öngörülmesi ve karşı konulması mümkün olmayan olağanüstü bir olay olarak nitelendirildiği, kanunda açıkça tanımı yapılmayan bu noktada içtihatların önem kazandığı, mücbir sebebin her bir somut olay bakımından, her sözleşme özelinde her bir olayın ayrı ayrı değerlendirilmesi gerektiği, Yargıtay kararlarına ve öğretideki değerlendirmelere göre mücbir sebebin unsurlarının, öngörülemez olması, tarafların kontrolü dışında meydana gelmesi, mutlak ve kaçınılmaz bir şekilde illiyet bağıyla ifa güçlüğü/imkansızlığı oluşturması, olarak ifade edildiğini , bu kapsamda , …’nın kredi şartlarını ya da yönetmelik ile “C Plaka” şartlarını değiştirmesi, kurun çok hızlı artması ve maliyetlerin artmasına neden olması durumlarının mücbir sebep olarak değerlendirilmesi gerektiği belirtilmiş ise de, tüm bu durumların, sözleşme öncesinde davacı yüklenici tarafından bilinen yada öngörülebilen durumlar olduğu , sözleşme şartlarının ayrıntılı olarak teknik şartnamesinde belirtildiği, davacının bu sonuçları ön görerek ihaleye katılarak neticede sözleşmeyi imzaladığı , öngörülebilen durumlar olduğu ve mücbir sebep olgusunun gerçekleşmediği , davacı yüklenicinin sözleşmeyi süresinden önce haksız olarak fesih ettiği nazara alındığında, davalı işverenin sözleşmenin 9.2.1 ve 9.2.2 maddeleri gereğince teminat mektubunu nakde çevirmesinde bir usulsüzlük bulunmadığı anlaşılmış , aşağıdaki şekilde açılan davanın reddine karar vermek gerekmiştir.
Yine bilirkişilerin defter incelemeleri ve raporları nazara alındığında teminat mektubunun cezai şart şeklinde nakde dönüşmesinde, bu ceza miktarının davacının ticari mahvına neden olmayacağı da gözetilerek, ceza şartında indirim yoluna gidilmemiştir.
HÜKÜM : G
erekçesi yukarıda açıklandığı üzere;
1-Davacının davasının REDDİNE,
2-Alınması gerekli 80,70-TL.harçtan başlangıçta peşin alınan 27.324,00-TL.harcın mahsubu ile bakiye 27.243,3‬0-‬ TL harcın karar kesinleştiğinde ve talep halinde yatırana iadesine,
3-Davalı kendisini vekil ile temsil ettirdiğinden karar tarihi itibarıyla geçerli AÜT gereğince 176.000,00-TL vekalet ücretinin davacıdan alınarak davalıya ödenmesine,

4-Davacı tarafından yapılan yargılama giderlerinin kendi üzerinde bırakılmasına,
5-HMK nun 333 maddesi gereğince yatırılan gider avansından kalanın karar kesinleştiğinde yatırana iadesine,
Dair, taraf vekillerinin yüzlerine karşı verilen karar tebliğden itibaren iki haftalık süre içerisinde … Bölge Adliye Mahkemesine istinaf kanun yolu açık olmak üzere oy birliği ile verilen karar açıkça okunup usulen anlatıldı. 09/11/2022

Başkan …
✍e-imzalıdır
Katip …
✍e-imzalıdır