Görüntülediğiniz mahkeme kararı henüz kesinleşmemiştir. Yararlı olması amacıyla eklenmiştir.

T.C. ANKARA 12. ASLİYE TİCARET MAHKEMESİ
T.C.
ANKARA
12. ASLİYE TİCARET MAHKEMESİ

ESAS NO : 2020/448
KARAR NO : 2021/462

T Ü R K M İ L L E T İ A D I N A
K A R A R

HAKİM : … …
KATİP : … …

DAVACI : … – … -…
VEKİLLERİ : Av. ….
Av. … -….
DAVALI : … – … …
VEKİLİ : Av. … -….

DAVA : Kooperatif Üyeliğinin Tespiti
DAVA TARİHİ : 01/05/2020
KARAR TARİHİ : 22/06/2021
GEREKÇELİ KARARIN
YAZILDIĞI TARİH : 23/06/2021

Mahkememizde görülmekte olan Kooperatif Üyeliğinin Tespiti davasının yapılan açık yargılaması sonunda,
G E R E Ğ İ D Ü Ş Ü N Ü L D Ü:
TALEP :
Davacı vekili dava dilekçesinde özetle; Müvekkilinin 2008-2018 yılları arasınd… hattında… plaka sayılı özel toplu taşıma aracı ile faaliyette bulunduğunu, söz konusu hattın sözleşme sürelerinin bitimine yakın bu sözleşmelerin yenilenmesi amacıyla … Genel Müdürlüğünce Ankara Kent Merkezinde 14 hatta 170 adet Özel Toplu Taşıma Aracını çalıştırmak üzere 10 yıl süreli toplu taşıma hattı kiralama ihalesi yapıldığını, anılan ihalenin 8.maddesinin (b) bendinde; “İhale konusu hatlarda çalışacak hat sayısının en az 2/3’si kadar (170×2/3=114) üyesi bulunduğuna ilişkin kooperatif üyelik formu ve noter tasdikli üye defteri suretinin sunulmasının ihale şartı olduğunu bu kapsamda davalı kooperatifin ihaleye girebilmek için yeterli sayıya ulaşabilmek amacıyla müvekkilinin ve aynı hatta faaliyette bulunan diğer özel toplu taşıma işi ile uğraşan hak sahiplerinden kooperatif üyeliği için 25.000′ er TL talep ettiğini, müvekkilinin üyelik formunu dilekçesiyle birlikte doldurup 27.350 TL tutarındaki üye başına düşen ihale bedelini davalı kooperatife yatırdığını, davalı kooperatifin bu şekilde para toplayarak söz konusu ihaleye girip ihaleyi aldığını, davacının özel halk otobüsü hattının kendisine verilmesini beklediğini ancak kendisine herhangi bir hat tahsisi yapılmadığını belirterek netice olarak üyeliğinin tespiti ve hat tahsisine karar verilmesine, aksi takdir de söz konusu hattın rayiç değerinin yasal faiziyle birlikte tazminiyle yargılama giderleri ve vekalet ücretinin davalı üzerinde bırakılmasına karar verilmesini talep etmiştir.
CEVAP :
Davalı vekili cevap dilekçesinde özetle: Davacının kooperatif ortağı olmadığını, … Genel Müdürlüğü ile yapılan sözleşme gereği hatların sahibinin kooperatif olduğunu, davacının yalnızca kooperatife ait hattı 1 yıllığına kiraladığını, ilgili taahhütname ile davacının sözleşme kapsamında … arası muhtelif hatlarda çalışan… plakalı özel toplu taşıma aracıyla taşımacılık yapmayı taahhüt ettiğini, hat tahsisi yapılmadığını, 12/10/2018 tarihi itibariyle işletmeciklikten kendi isteği ile ayrıldığını, önceki ihaleye dayanan beyaz otobüs döneminde var olan hattın hakkının 10 yıllık süreyi kapsadığını ve bu sürenin bittiğini, söz konusu ihalenin yeni bir ihale olduğunu dolayısıyla önceki ihaleden gelen hat sahipliğinin yenilenmesinin söz konusu olmadığını belirterek, davanın reddini talep etmiştir.
H U K U K İ N İ T E L E N D İ R M E – G E R E K Ç E :
Dava kooperatif üyeliğinin tespiti , hat tahsisi, hat tahsil edilememesi halinde de bedelinin tazminat olarak ödenmesi istemine ilişkindir.
Dava mutlak ticari davadır. Taleplerin tamamı arabuluculuğa tabi değilse zorunlu arabuluculuk şartı bulunmamaktadır. Dava terditli olup tespit ve tahsis arabuluculuğa tabi olmadığından, hat rayiç bedelinin tazmini için arabuluculuğa gidilmiş olmaması noksanlık sayılmamış dava şartlarının tamam olduğu kabul edilmiştir. (İstanbul BAM …. Hukuk Dairesinin12.22.2020 tarih 2020/1571 Esas 2020/ 1296 Karar)
Uyuşmazlık : Davacının kooperatife üye olup olmadığı, hat kiralayan durumunda olup olmadığı, davacıya hat tahsisi gerekmekte ise tahsisi yapılabilecek boş hat olup olmadığı, tazminat talebinin yerinde olup olmadığı, davacının ödeme adı altında dosyaya sunduğu ve dilekçesinde belirttiği ödemelerin yapılıp yapılmadığı noktasındadır.
Tarafların sundukları deliller, mahallinde getirtilen bilgi ve belgeler delil olarak incelenmiş, davacının bildirdiği tanıklar huzurda dinlemiş, bilirkişiden rapor alınmıştır.
Yasa ve Ana sözleşme: Kooperatifler Kanunu’nun 8. maddesinde ortaklığa girme şartları belirtilmiştir. Buna göre, medeni hakları kullanma yeterliğine sahip gerçek kişilerin kooperatif anasözleşmesi hükümlerini bütün hak ve ödevleriyle birlikte kabul ettiklerini belirten bir yazı ile kooperatif yönetim kuruluna başvurmak zorundadır. Kooperatif yönetim kurulu, ortak olmak için başvuruda bulunan kişilerin ana sözleşmede belirlenen ortaklık şartlarını taşıyıp taşımadıklarını araştırmak zorundadır. Kanun’un anılan maddesinde ortak olmak isteyenlerin bir yazı ile kooperatif yönetim kuruluna başvurmaları gerektiği belirtildiğinden bu başvurunun yönetim kurulunda görüşülerek bir karar bağlanması gerektiği açıktır. Yine KK’un 14. maddesinde de ortaklığın devredilebileceği ve yönetim kurulunun da ortaklığı devralan kişinin ortaklık niteliklerini taşıması halinde bu kişiyi ortaklığa kabul edeceği hüküm altına alınmıştır.
Kooperatif anasözleşmesinin;
“Kooperatife ortak olabilmek için aşağıdaki nitelik ve şartların varlığı gereklidir,
1. Türk vatandaşı ve medeni hakları kullanma ehliyetine sahip gerçek kişi ya da kamu veya özel hukuk tüzel kişisi olmak,
2. Yolcu taşımacılığı işi ile iştigal etmek,
3. Taşıma komisyonculuğu yapmamak,
4. Kooperatifin amacına uygun bir motorlu araca sahip olmak veya bu nitelikte bir aracı en az iki yıl süre ile kiralamak,
5. Aynı amaçlı bir başka taşıma kooperatifine ortak olmamak,
2’nci bentte öngörülen nitelik, faaliyete devam edildiğine ilişkin vergi dairesinden alınacak belge ve taşımacılık işi ile iştigal edildiğini gösteren ilgili kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşundan (Oda) sağlanacak tanzim tarihi itibariyle 6 aylık süreyi aşmamış belge ile kanıtlanır.
4’üncü bentte belirlenen aracın amaca uygun olduğunu kanıtlayıcı belgelerin (Araç ruhsatı) güncel ve noter onaylı olması şarttır.
Araç kiralama yoluyia ortak olacaklar için kiralama sözleşmesinin noter onaylı olması şarttır.
Ayrıca mülkiyeti birden fazla kişiye ait olan araç üzerinden de ortaklık ilişkisi kurulabilir. Ancak ortaklık şadlarını taşıyan pay sahiplerinden yalnızca biri, diğer pay sahiplerinden noter onaylı muvafakatini almak suretiyle kooperatife ortak olabilir.”
şeklindeki 10. maddesi gereğince, kooperatife ortak olacakların, kooperatifin amacına uygun araç sahibi (kiracısı) taşıyıcılığı meslek edinmiş esnaf olması gerekmektedir.
Kooperatif anasözleşmesinin 11. maddesinde de;
“Gerekli şatları taşıyıp da, kooperatife ortak olmak isteyenler yazılı olarak yönetim kuruluna başvururlar. Bu başvuru yazısına 10’uncu maddede belirtilen ortaklık şatlarının taşındığını gösteren belgeler eklenir. Ayrıca, bu başvuruda, anasözleşmenin tüm hükümlerinin ve getirilen yükümlülüklerin kabul edildiği açıkça belirtilir.
Yönetim kurulu, ortaklar ile ortak olmak için başvuranların 10’uncu maddede gösterilen ortaklık şartlarını taşıyıp taşımadığını araştırmak zorundadır.
Ortaklığa kabul ya da ret kararı, ilgiliye 15 gün içinde yazı ile bildirilir. İstekli ortaklığa alındığı takdirde, kararın kendisine bildirildiği tarihten itibaren bir ay içinde sermaye taahhüdünün diğer ortaklarca ödenmiş taksiti ile diğer ortakların her birinin o tarihe kadar ödemiş oldukları paralara eşit meblağı bir defada öder.
17’nci madde uyarınca devir yolu ile ortaklığa alınanlar hariç olmak üzere daha sonra ortaklığa kabul edileceklerden yukarıdaki fıkrada belirtilen tutarın üzerinde para talep edilmesi, genel kurulun bu hususta karar alması halinde mümkündür. hükmü getirilerek, ortaklığa kabulün yönetim kurulu kararıyla gerçekleşeceği açıklanmıştır.
Yine anasözleşmenin 17. maddesinde de ortaklığın yazılı olarak yönetim kuruluna bildirilmek suretiyle ortaklık şartlarını taşıyan kişilere devredilebileceği, yönetim kurulunun da buışekilde ortaklığı devralan kişiyi ortaklığa kabulden kaçınamayacağı, devir halinde eski ortağın kooperatife karşı tüm hak ve yükümlülüklerinin yeni ortağa geçeceği hüküm altına alınmıştır. Geçeridir devir için şüphesiz, öncelikle bu kişilerin kooperatifte devredilebilir bir ortaklık hakkına sahip olması gerekecektir. Zira, ortaklık payının devralındığı iddia edilen kişilerin kooperatifte devredilebilir.; bir paydın bulunmaması halinde; yapılan işlemin, ortaklık devri olarak kabulü ve devralana bir ortaklık Hakkı sağlaması mümkün olmayacaktır (Y. 11. HD E. 2005/8603; K. 2007/295, T. 16.1.2007). ” \
Mahkememizde dinlenen tanıklar beyanlarında özetle; Önceleri taşımanın Oda /dernek üzerinden yapıldığı, taşıma yapan araç sahiplerinin Belediyeye fatura düzenlediklerini, Oda’nın taşıma hakkının 10 yıllık süre ile sınırlı olduğu, bu süre bitince Oda’nın içinden çıkan bir grubun ”kartlı sisteme geçilecek, sizi de üye yapacağız ,siz de hak sahibisiniz ”diyerek kooperatif kurdukları, odanın içinden iki kooperatif kurulduğu , kurulan kooperatiflerin ikisinin de ihaleye girdiği, kooperatif ihaleye girerken araç sahiplerinden kooperatife üye yapma vaadi ile elden makbuzsuz para toplandığı , kooperatife üye olmak için başvuru yapıldığında da ayrıca 150.000,00TL para istendiği, bu parayı çok bulup vermedikleri, üyelik için kooperatife gidenlere Kooperatif Başkanı’nın “sizin taşıma hakkımız yok, üye değil kiracısınız, kooperatifi biz 7 kişi kurduk,” dediği, kooperatif kurucularının sözlerinde durmadıkları, 5-6 kişi dışında Oda üyelerine kooperatifte üyelik hakkı verilmediği, taşıma yapamadıkları, verdikleri paranın da iade edilmediği beyan edilmiştir.
-24/12/2018 tarihli Sözleşme: … Genel Müdürlüğü ile S.S. Şehir İçi ve Mücavir Alan Halk Otobüsleri Karayolu Yolcu Taşıma Kooperatifi arasında 10 yıl için akdedilen “… Genel Müdürlüğü Tarafından 14 (Ondört) Hatta 170 (Yüzyetmiş) Adet Özel Toplu Taşıma Aracının Dönüşümlü Olarak Çalıştırılmak Üzere Kiraya Verilmesi İşine Ait Sözleşme”nin konusu (Md.: 1); Ankara şehir içinde güzergahı belirlenmiş 14 hatta toplam 170 adet 12 metre uzunluğunda ilk işe başlamada 0-3 yaş aralığında veya hiç trafiğe çıkmamış ve üretici firma ya da yetkili bayisinden alınması kaydıyla 0-5 yaş aralığında, engelli erişimine uygun teknik şartnamede belirtilen özelliklere haiz “Özel Toplu Taşıma Aracının” dönüşümlü olarak çalıştırılmak üzere hatların kiraya verilmesi ve çalıştırılmasıdır.
-Ankara …. Noterliği’nce 29/03/2017 gün ve 01888 yevmiye ile tasdikli taahhütname i|e davacı …; Ankara Büyükşehir Belediye Başkanlığı “… Genel Müdürlüğü” ile yapmış olduğu sözleşme kapsamında … arası muhtelif hatlarda çalışan… plakalı Özel Toplu Taşıma aracıyla ilgili olarak yürütülecek tüm işlemler ile ilgili olarak davalı kooperatifi yetkilendirmiştir.
Davacının iddiasına göre, kooperatif ihaleye girmek için davacı ve davacı ile aynı durumda olan otobüs sahiplerinden kooperatife üye olmak için dilekçe almış, elden nakit para almış ancak bu araç sahipleri üye yapılmamış , yöneticilerin yakın akrabaları, tanıdıkları, gerçekte işletme hakkı olmayan kişiler kooperatife üye yapılmıştır. Kooperatif üyelerinin çoğunun üyelik şartlarını taşımadığı, muvazaalı üyelikler olduğu, davacının da kooperatif üyesi olması gerektiği iddia edilmiş ve bu konuda savcılığa da şikayet dilekçeleri verilmiştir.
Davalı kooperatifin ticari defterleri bilirkişi tarafından incelenmiştir.
Üye Kayıt Defteri’nin incelenmesinden, davalı kooperatifin 120 ortağı olduğu ve bunlar arasında davacının adının yer almadığı, 2018-2019 yıllarına ait 01/02/2020 günlü genel kurul tutanağında davacının hazirun cetvelinde de adının yer almadığı tespit edilmiştir. Üyelerin üyelik tarihleri 10/07/2018 tarihidir. İhaleden önce üye yapılmışlardır. Bu durumda ihalenin 8.maddesinin (b) maddesindeki 114 üye sayısı sağlanmıştır.
Kira sözleşmesi: Davacı … …ile kooperatif arasında Ankara …. Noterliği’nce 29/03/2017 gün ve 01888 yevmiye sayılı olarak “İşletme Sözleşmesi’ düzenlenmiştir. Bu sözleşmenin konusu, … ile kooperatif arasında akdedilen, “14 (Ondört) Hatta 170 (Yüzyetmiş) Adet Özel Toplu Taşıma Aşçının Dönüşümlü Olarak Çalıştırılmak Üzere Kiraya Verilmesi İşine Ait Sözleşme” kapsamında, Sincan-UIus; arası muhtelif hatlarda… plakalı araç ile yolcu taşınma yapılması işi olup, herhangi bir hat tahsisi taahhüdünü içermemektedir.
– Kooperatif defterleri, muavin defter kayıtları ve davacı tarafından düzenlenen faturaların incelenmesinden, davacının 2017-2018 döneminde kooperatife ait hatta işletmecilik yaptığı, toplu taşıma aracı işletmecisi davacıya ait muavin defter kayıtlarının incelenmesinden, hakkediş bedellerinin ödendiği, kooperatiften 5.995,00 TL. hakkediş alacağı kaldığı anlaşılmıştır.
-Davacı, 12/10/2018 günlü dilekçesi ile işletmecilikten kendi isteği ile ayrılmış, durum 12/10/2018 günlü kooperatif tarafından …’ne bildirilmiştir.
-08/06/2021 tarihli Bilirkişi raporuna göre, davacının kooperatife üye olmak için başvurmadığı, defterde üyelik kadı olmadığı , davacının… plakalı aracını kooperatifin hak sahibi olduğu hatlarda çalıştırmak için 1 adet hattı kiraladığı, hat sahibi olmadığı, 12/40/2018 tarihli dilekçesi ile işletmecilikten kendi isteği ile ayrıldığı, Davacı her ne kadar dilekçesinde kooperatife 27.650,00 TL. ortaklık ücreti ödediğini iddia etmiş olsa da söz konusu beyanına dair bir belge sunmadığı , kooperatif defter kayıtları üzerinde yapılan incelemelerde de, söz konusu edilen davacı tarafından yapılmış bir ödemeye tesadüf edilmediği, davalı tarafın cevap dilekçesinin ekinde sunmuş olduğu mezkur belgeler ve davalı ’tarafın beyanlarını içeren taahhütnameler birlikte değerlendirildiğinde, davacı tarafın kooperatifte ortak olmadığı ve ortak sıfatıyla bir çalışması bulunmadığı , Kooperatifin 14 güzergahta 170 adet “Hat” sahibi olduğu, kooperatif bünyesinde 162 araç çalışmakta olduğu, 8 hattın boşta bulunduğu tespit edilmiştir.
Ankara C. Başsavcılığının 2021/ 38752 soruşturma dosyası için hazırlanan bilirkişi raporu delil olarak sunulmuş, soruşturmanın konusu yöneticilerin mali sorumluluklarına ilişkin olup mahkememizdeki dava ile ilgisi olmadığı görülmüş, Ankara C. Başsavcılığı’nın 2020/ 205989 Soruşturma dosyası UYAP üzerinden incelenmiş, müştekilerin otobüs ve eski hat sahipleri olduğu, kooperatifin ihaleye girebilmesi için için kooperatife elden para verdiklerini, kooperatifin kendilerini üye yapmadığı, üye olmak isteyenlerden de ayrıca 150.000 TL para istediklerini belirterek kooperatif yöneticileri hakkında şikayetçi oldukları, soruşturmanın devam ettiği görülmüştür. Mahkememizce yapılan inceleme yeterli görülerek davacı vekilinin bilirkişi raporuna itiraz ve yeni rapor alınması talebi reddedilmiş tahkikata son verilmiştir.
Netice olarak davacının kooperatife ortak olmak için başvuru yapmadığı, fiilen toplantılara katılıp, aidat ödeme gibi ortaklık hak ve yükümlülükleri ile ilgili fiili bir üyelik durumun mevcut olmadığı, davalı kooperatifin girdiği kamu ihalesinin ”İhaleye Girebilme Şartları” ndan 8.maddesinin (b) bendinden hareketle davacının ortak sayılamasının mümkün olmayacağı, ihale öncesi ihalede istenen kadar üyelik kaydının yapıldığı , davacı kooperatifin ihaleye girebilmesi için bir para ödemiş ise bunun ispatı halinde başka bir davanın konusu olabileceği , kooperatifin halihazır üyelerinin aynı gün üye yapılmış olmaları, akraba olmaları, işletme hakları olamaması gibi hususlar nedeniyle üyeliklerinin geçerli olup olmadığının bu davada inceleme imkanı olmadığı, kooperatiflerde açık kapı ilkesi geçerli ise de, davacının usulünce kooperatife üye olmak için başvurmadığı , bu konuda yönetim kurulunun bir kararı olmadığı, ihale öncesinde 29/03/2017 tarihinde davacı ile davalı kooperatifin kira sözleşmesi imzaladıkları nazara alındığında davacının kooperatife ortak olduğunun tespiti davasının reddine , davacı kooperatife ortak olmadığından ,10 yıllık taşıma süresi de ihale öncesinde bittiği, hatların toplu olarak ihaleye çıkarıldığı ve bu hatlarda taşıma işini kooperatif aldığından hat tahsisi ve hat bedeli taleplerinden oluşan dava dilekçesindeki taleplerinin de reddine karar verilerek aşağıdaki hüküm kurulmuştur.
H Ü K Ü M : Gerekçesi yukarıda açıklandığı üzere;
1)Açılan davanın REDDİNE,
2)Harçlar Kanunu gereği alınması gereken 59,30 TL harcın 54,40 TL sinin peşin alınan harçtan mahsubu ile bakiye 4,90 TL’nin davacıdan alınarak hazineye irad kaydına,
3)Davacı tarafından yapılan yargılama giderlerinin üzerinde bırakılmasına,
4)Davalı kendini vekil ile temsil ettirdiğinden AAÜT uyarınca 4.080,00 TL vekalet ücretinin davacıdan alınarak davalıya ödenmesine,
5)HMK 333 maddesi gereğince yatırılan gider avansından kalanın karar kesinleştiğinde yatırana iadesine,
İlişkin, taraf vekillerinin yüzlerine karşı verilen karar tebliğden itibaren iki haftalık süre içerisinde Ankara Bölge Adliye Mahkemesine istinaf kanun yolu açık olmak üzere açıkça okunup usulen anlatıldı. 22/06/2021

Katip …

Hakim …

“Bu Evrak 5070 Sayılı Kanun Hükümlerine Göre UYAP Sistemi Üzerinden Elektronik Olarak İmzalanmıştır.”