Görüntülediğiniz mahkeme kararı henüz kesinleşmemiştir. Yararlı olması amacıyla eklenmiştir.

T.C. ANKARA 12. ASLİYE TİCARET MAHKEMESİ
T.C.
ANKARA
12. ASLİYE TİCARET MAHKEMESİ

ESAS NO : 2020/425
KARAR NO : 2021/89
T Ü R K M İ L L E T İ A D I N A
K A R A R

4- … – …
5- … – …

DAVA : Çekin istirdatı- Menfi Tespit
DAVA TARİHİ : 15/09/2020
KARAR TARİHİ : 16/02/2021
GEREKÇELİ KARARIN
YAZILDIĞI TARİH : 16/03/2021
Mahkememizde görülmekte olan İstirdat- Menfi Tespit davasının yapılan açık yargılaması sonunda,
G E R E Ğ İ D Ü Ş Ü N Ü L D Ü:
TALEP :
Davacı vekili dava dilekçesinde özetle; Müvekkilinin hamili olduğu…Ankara …Şubesine ait 913 3802 nolu 55.000,00TL bedelli çekin zayi olduğunu, Bakırköy 4. Asliye Ticaret Mahkemesinde zayi davası açıldığını, dava konusu çekin davalılardan… Çelik Ltd. Şti’nin uhdesinde olduğunun tespit edildiği belirtilerek çekin bu davalıdan istirdadına ve çek üzerinde imzası bulunan cirantalar ve keşideci…, … Civata, … Bağlantı, … şirketlerine karşı müvekkilinin borçlu olmadığının tespitine, %20 kötüniyet tazminatına hükmedilmesine karar verilmesini ve … Asliye Ticaret Mahkemesi tarafından verilen tedbir kararının devamına karar verilmesini istemiştir.
CEVAP :
Davalı … MÜH. TİC. LTD.ŞTİ. vekili cevap dilekçesinde özetle: İstirdat davasının son hamile karşı açılması gerektiğini istirdat davasında müvekkiline husumet düşmeyeceğini, müvekkilinin çekte keşideci olduğunu, ibraz tarihinde hesapta çek bedeli kadar paranın bulunduğunu, menfi tespit davası açılmasında da hukuki yarar bulunmadığını, davanın usul ve esastan reddine karar verilmesini istemiştir.
Davalı … SAN. VE TİC. A.Ş. vekili cevap dilekçesinde özetle, Açılmış olan işbu davada; müvekkil şirketin taraf olarak gösterilmesinde, korunmaya değer bir hukuki yarar bulunmadığını , davanın müvekkili şirket açısından dava şartı yokluğundan öncelikle usulden reddedilmesi gerektiğini, zira; davaya konu kaybolan çekin , müvekkil şirket tarafından davacıya ödenmesi için ciro edilerek teslim edildiğini, Müvekkili şirketin, davacı… TİCARET VE KİMYA SAN. A. Ş.’nden bu çek kapsamında herhangi bir alacak iddiası bulunmazken, davaya taraf olarak eklenmesinin hukuki bir dayanağı bulunmadığını, yine davcıya müvekkili tarafından ciro edilen keşidecisi … İpek Halı olan Türkiye … Bankası A.Ş çekinin de zayi olduğu bilgisi üzerinde çek bedelinin davacıya haricen ödenmiş olması sebebi ile keşideci ve cirnatalara karşı Gaziantep ….As.Tic. Mahkemesinin 2020/402 Esas dosyası ile menfi tespit davası açtıklarını belirterek davanın usulden reddini istemiş ,Mahkeme aksi kanaatte ise haksız ve hukuki dayanaktan yoksun olarak açılmış bulunan işbu davanın esastan reddine karar verilmesini istemiştir.
Diğer davalılar davaya cevap vermemiştir.
H U K U K İ N İ T E L E N D İ R M E – G E R E K Ç E :
Dava davalılardan… Çelik..Ltd Şti bakımından çek istirdadı (TTK 792) , diğer davalılar için açılan dava menfi tespit (İİK 72) davasıdır.
Uyuşmazlık : Çekin davacının elinden rızası dışında çıkıp çıkmadığı, çek hamili… Şirketinin kötü niyetli olup olmadığı, davacının menfi tespit davası açmakta hukuki yararı olup olmadığı, tazminat talebinin yerinde olup olmadığı, bir kısım davalılara husumet düşüp düşmediği noktasındadır.
Çek İstirdadı:
TTK 790 .Maddesi “Cirosu kabil bir çeki elinde bulunduran kişi, son ciro beyaz ciro olsa bile, kendi hakkı müteselsil ve birbirine bağlı cirolardan anlaşıldığı takdirde yetkili hamil sayılır”.
TTK.’nın 792. Maddesi; “Çek herhangi bir suretle hamilin elinden çıkmış bulunursa, ister hamile yazılı ister ciro yoluyla devredilebilen bir çek söz konusu olup da hamil hakkını 790. maddeye göre ispat etsin, çek eline geçmiş yeni hamil ancak çeki kötü niyetle iktisap etmiş olduğu veya iktisapta ağır kusuru bulunduğu takdirde o çeki geri vermekle yükümlüdür” hükümleri uyarınca, işbu davada çekin yetkili hamili olduğunu ve çekin rızası hilafına elinden çıktığını ileri süren davacının, çeki elinde bulunduran kişi aleyhine dava ikame etmesi gerekir.
TTK 790. Maddesindeki düzgün cirodan kasıt, ilk ciro lehtar tarafından yapıldıktan sonra, bir ciroda kendisine ciro edilen kişinin sonraki ciroda, ciro eden durumunda bulunması, bu şekilde birbirine bağlı cirolarla çekin hamile kadar gelmiş olmasıdır. Bir beyaz cirodan sonra çeki yeniden ciro eden kişinin, çeki beyaz ciro ile iktisap ettiği kabul edilir. Bu ilkeler ışığında çeki ödemek üzere muhataba ibraz eden kişinin de tam ciro şeklindeki son ciroda adı yazılı kişi olması veya çeki son olarak beyaz ciro ile iktisap etmiş olması şarttır.
Menfi Tespit:
Menfi tespit davası İİK nun 72. Maddesinde düzenlenmiştir.
”Borçlu, icra takibinden önce veya takip sırasında borçlu bulunmadığını ispat için menfi tesbit davası açabilir.
İcra takibinden önce açılan menfi tesbit davasına bakan mahkeme, talep üzerine alacağın yüzde onbeşinden aşağı olmamak üzere gösterilecek teminat mukabilinde, icra takibinin durdurulması hakkında ihtiyati tedbir kararı verebilir.”
Davacı Yargıtay 19. H.D nin 2020/85 Esas 2020/ 454 Karar sayılı ilamını gerekçe göstererek arabuluculuğa başvuramadan menfi tespit davası açmıştır. Davacının menfi tespit talebi yanında çek yapraklarının iptali ve iadesi talebi de bulunduğundan mahkememizce de arabuluculuk başvurusu yapılmasına gerek olmadığı kabul edilerek bu husustaki dava şartının tamam olduğu kabul edilmiştir.
Çek : Dava dilekçesinde ekli çek fotokopisinin incelenmesinde; Keşidecinin…, Lehtarın … Civata olduğu, ilk cironun lehtar tarafından yapıldığı, …Ltd den … Bağlantı Elemanları.. A.Ş ne , … Bağlantı Elemanları da ”… Ticaret emrine Ödeyiniz ” yazarak ciro etmiştir. Detaydan sonra cirosu olan …Ltd nin de … ciro edildiği görülmüştür.
Davalı keşideci/… Müh. Ltd. Şti. Çekin keşidecisi olup davacı /cirantanın kendisinin keşideciye karşı menfi tespit davası açmasında hukuki yarar yoktur. Keşidecinin cirantadan çek bedeli talep etme imkanı bulunmamaktadır. Davalı … Müh. Ltd. Şti hem husumet düşmez hem hukuki yararı yoktur.
Davalı … davacıya çeki ciro edendir. Çek bedeli ödenmediğinde cirantalar kendisinden sonraki cirantalara ve keşideciye gidebilir. Davacının çeki iktisap ettiği kişiye karşı menfi tespit davası açmasında hukuki yararı yoktur.
Bakırköy …Ticaret Mahkemesinin 2020/296 EsasEsas sayılı dosyası:
…tarafından Hasımsız olarak açılan zayi nedeniyle çek iptali davasının dava dilekçesinde ” Müvekkil şirket adına cirolanan çekler, yasal hamili olan müvekkil zilyetliğindeyken kaybolmuştur (EK-1). Şöyle ki; aşağıda bilgileri yazılı bildirdiğimiz 7 adet çek müvekkil şirketin Gaziantep Şubesi’nden, müvekkil şirketin merkezi olan “…Esenler/İstanbul” adresine gönderilmek üzere yurtiçi kargo … Şubesi firmasına verilmiş, çekler yurtiçi kargo İstanbul Giyimkent Şubesi’ne gönderilmiş ve çekler kargonun zilyetliğindeyken kaybolmuştur. Kargonun müvekkil şirkete teslim edilmeden evvelki barkod numarası ekte tarafınıza sunulmuştur (EK-2)…Dilekçede bildirilen çeklere ödemeden men yasağı konularak ihtiyati tedbir kararı verilmesi, dilekçede bildirilen çeklerin iptaline karar verilmesi” talep edilmiştir.
Davacı menfi tespit davasında iddialarının ispatı için tüm delillerin toplanmasını, müvekkil şirket ve davalı şirketlere ait tüm ticari defter ve kayıtların (faturalar, makbuzlar, dekontlar, banka kayıtları ves.) incelenmesini, gerek müvekkil ile bu şirketler arasında gerekse davalı şirketler arasında ticari, hukuki veya fiili herhangi bir ilişki olup olmadığının tespitini talep ederiz şeklindeki beyanla ciro zincirindeki şirket arasındaki akdi ilişkilerin tespitini istemiştir.
Bir kimse son ciro beyaz ciro olsa bile, kendi hakkı birbirine bağlı cirolardan anlaşılan bir çeki elinde bulundurduğu takdirde yetkili hamil sayılır (TTK m. 790). Yani TTK m. 790 hükmü gereğince birbirine bağlı cirolar hak sahipliliğine karine teşkil etmektedir. Ancak bu karinenin aksinin ispatı mümkündür. İspat yükü, şeklen hamil görünen kişiye ait olmayıp, ödeme yapmak durumunda olan borçludadır. Karinenin uygulanabilmesi için, çeki elinde bulunduranın olması ve hakkının birbirine bağlı cirolardan anlaşılıyor olması gerekmektedir. Hakkı birbirine bağlı ciro, öncelikle ilk cironun lehtar tarafından yapılmış olmasını gerektirir. İlk ciroda lehtar imzası yoksa ciro zinciri düzensiz demektir. Ciro zincirinde bir kopukluk olması halinde bu noktadan sonra yapılan diğer cirolar geçersiz olur. Çizilmiş cirolara hiç yazılmamış sayılır. Beyaz ciro, ciro zincirini bozmaz. Şeklen hamil görünmeyen bir kişinin yaptığı ciro geçersizdir. Yine çekin arka yüzünde bulunsa bile diğer cirolara çekte görünür şekilde bağlanmayan diğer cirolardan tamamen ayrı duran bir cironun devir fonksiyonundan söz edilemez. Cirolar arasındaki bağlılığın kontrolü sadece şeklen yapılır. Arada bir imzanın sahte olması veya yetkisiz bir kimse tarafından atılmış bulunması, ciro zincirini bozmaz. Şeklen hak sahibi görünen kişiden çeki iktisap eden kimse kötü niyetle veya ağır kusurla davranmamış olduğu takdirde, bu kazanımı korunur (TTK m. 792). Aksi durumda çeki iade etmek zorundadır.
Öte yandan, bir kimsenin düzgün bir ciro zinciri ile çeki almış olması kendisini ancak şeklen meşru hamil durumuna getirecektir. Oysaki maddi hukuk anlamında hak sahipliliği için çekin iktisabında kötüniyetinin ve ağır kusurunun bulunmaması gerekir. Yargıtay … Hukuk Dairesi 29.01.2002 tarihli kararında, “…TTK m. 704 hükmü uyarınca davacının kendisinin yetkili hamil olduğunu kanıtlaması yanında, yeni hamilin çeki kötü niyetle iktisap etmiş olduğunu veya iktisapta ağır kusurunun bulunduğunu kanıtlaması gerekip, çeki elinde bulunduran davalı yeni hamil, çeki edinme nedenini kanıtlamakla yükümlü değildir. Aksi halin kabulü kıymetli evrakın mücerretlik ilkesini kaldırır…” denmiştir. Cironun teşhis fonksiyonu hem çekin hamili hem de çek borçlusu lehine sonuçlar doğurur; Hamilin çekte yazılı hakkı herhangi bir şekilde ispata gerek olmaksızın başkasına devredilir. Borçlu TTK m. 710 hükmü gereğince şeklen yetkili hamile ödemede bulunmakla borcundan kurtulur. Son ciro beyaz ciro ise senedin hamili şeklen yetkili hamil sayılır, bu nedenle takip ve dava hakkına da sahiptir. Beyaz ciroyu tam ciro takip ederse, son ciroyu imzalayan kişi çeki beyaz ciro ile almış sayılır.
Tam ciro lehine ciro yapılan kişinin ismen belirtildiği cirodur. Tam ciroda ciro edilenin belirtilmesi ile ciro edenin imzası ile ciro tamam olur. İş bu çek bedelini….. vergi numaralı… emrine ödeyiniz.”.şeklindeki ciro tam cirodur. Bu durumda… Bağlantı Elemanlarından sonraki cironun davacı… Ticaret tarafından yapılması gerekirken, çekte davacı şirketin sıfatına ve cirosuna rastlanılmamıştır. Ciro zincirinde kopukluk oluşmuş ise de son hamil… şirketinin kendinden önceki cirantadan ciro yoluyla iktisap etmiş olup kötüniyetli ve ağır kusurlu olduğunu ispat edemediğinden bu davalı aleyhine açılan çek istirdadı talebinin reddine karar verilmiştir.
İstirdat davası reddedildiğinden menfi tespit davası açılmasında da bu aşamada hukuki yarar bulunmadığından hukuki yarar yokluğundan usulden reddine karar verilmiştir.
H Ü K Ü M : Gerekçesi yukarıda açıklandığı üzere;
1-Davacı tarafından davalı… Çelik Çatı İnşaat Limited Şirketine karşı açılan çekin istirdadı talebinin REDDİNE,
2-Davacı tarafından davalılar…, … Civata, … Bağlantı Elemanları, … Şirketlerine karşı açılan menfi tespit davasının hukuki yarar bulunmadığından REDDİNE, Çek yaprağının iptali talebinin REDDİNE, çek aslının davacıya iadesi talebinin Davalılar çekin son hamili olmadığından REDDİNE,
3-Yasal şartlar oluşmadığından tazminat talebinin REDDİNE,
2) Dava açılışında alınan 939,27 TL peşin harcın alınması gereken 59,30 TL harçtan düşülmesi ile fazla yatırıldığı anlaşılan 879,97 TL harcın karar kesinleştiğinde ve talep halinde YATIRANA İADESİNE,
3) Davalılar …ve …nin yargılamada vekil ile temsil edildiği anlaşıldığından yürürlükte bulunan Avukatlık Asgari Ücret Tarifesi uyarınca hesaplanan 4.080,00 TL vekalet ücretinin DAVACIDAN ALINARAK DAVALILARA VERİLMESİNE,
4) Taraflarca yatırılan ve kullanılmayan gider ve delil avansının HMK’nin 333. maddesi uyarınca karar kesinleştikten sonra Hukuk Muhakemeleri Kanunu Gider Avansı Tarifesinin 5. maddesi dikkate alınarak YATIRANLARA İADESİNE,
5- Yargılama giderlerinin davacı üzerinde bırakılmasına,
İlişkin, Davacı Vekili Av. …, Davalı … Vekili Av. …, Davalı … AŞ Vekili Av. …’in yüzlerine karşı diğer davalıların yokluğunda verilen karar tebliğden itibaren iki haftalık süre içerisinde Ankara Bölge Adliye Mahkemesine istinaf kanun yolu açık olmak üzere açıkça okunup usulen anlatıldı.16/02/2021

Katip …

Hakim …

YARGILAMA GİDERLERİ
DAVACI
Posta/Tebligat Ücreti 140,50TL

——————————————-
Toplam 140,50TL
“Bu Evrak 5070 Sayılı Kanun Hükümlerine Göre UYAP Sistemi Üzerinden Elektronik Olarak İmzalanmıştır.”