Görüntülediğiniz mahkeme kararı henüz kesinleşmemiştir. Yararlı olması amacıyla eklenmiştir.

T.C. ANKARA 11. ASLİYE TİCARET MAHKEMESİ
TÜRK MİLLETİ ADINA YARGILAMA YAPMAYA VE HÜKÜM VERMEYE YETKİLİ

T.C.
ANKARA
11. ASLİYE TİCARET MAHKEMESİ
GEREKÇELİ KARAR
ESAS NO : 2018/981 Esas
KARAR NO : 2021/588

DAVA : Alacak (Eser Sözleşmesinden Kaynaklanan)
DAVA TARİHİ : 31/12/2018
KARAR TARİHİ : 30/06/2021
KARARYAZ.TRH. : 01/07/2021
Mahkememizde görülmekte olan Alacak (Eser Sözleşmesinden Kaynaklanan) davasının yapılan açık yargılaması sonunda,
İDDİA:
Davacı vekilinin dava dilekçesi ile “… “Isparta … Kesme Göleti Ve Sulaması İnşaatı İşı” nin yapımına ilişkin olarak müvekkili şirketler … Harita Taahhüt Tic. A.Ş. ve …Harita Jeoloji İnş. Tur. Medikal Gıda San. Ve Tic. A.Ş.’nin oluşturduğu iş ortaklığı ile Devlet Su işleri Genel Müdürlüğü (DSİ) 18. Bölge Müdürlüğü (İş sahibi idare) arasında, 19/11/2013 tarihli yüklenici sözleşmesi imzalandığını, bu sözleşme kapsamında yapılacak işlerden biri rezervuar alanı/gölalanı ve gölet tabanına “teknik şartnamede belirtilen özelliklerde malzemeler ile sızdırmazlık yapılması” işi olduğunu, bu iş kısmının yapımı için davalı … Plastik Zemin Teknikleri ve Kimya San. Tic. Ltd. Şti. (kısaca … olarak anılacaktır) ile 26/08/2016 tarihli “malzeme satış ve uygulama sözleşmesi” (alt yüklenici sözleşmesi) imzalandığını, bu alt yüklenici sözleşmesi ile davalı …’ın, hem teknik şartnamesine uygun malzemeleri temin etmeyi hemde yine teknik şartnamesine uygun olarak temin edeceği malzemenin rezervuar alanı/gölalanı ve gölet tabanına serilmesi işini (uygulamasını) taahhüt ettiğini, alt yüklenici …’ın, aynı zamanda söz konusu sızdırmazlık malzemelerinin üreticisi olduğunu, alt yüklenici …’ın, teknik şartnamesi gereği, sızdırmazlık için temin edeceği HDPE Geomembranların, ve Geosentetiklerin ‘CE” kalite belgesine sahip olduğuna dair teknik belgeleri ile Geomembranların, DSÎ 2014 Geosentetik Bariyerler Şartnamesindeki mekanik ve kimyasal özellikleri sağladığı ve 25 yıllık hizmet ömrünün olduğuna dair “Garanti” taahhüdünü ile iş sahibi DSİ 18. Bölge Müdürlüğü’ne, verdiğini, davalının sızdırmazlık işinde kullanılacak malzemeleri getirdiğini ve kendi işçileri ile sahaya uyguladığını, Rezervuar alanı/gölalanı ve gölet tabanındaki sızdırmazlık işleri böylece tamamlandıktan sonra, gölette su tutulduğunu ve göletin su ile dolduğunu, iş sahibi idare DSİ 18. Bölge Müdürlüğünün 06/03/2018 tarihli yazısı ile, müvekkillerinden oluşan iş ortaklığına, “Yüklenimleri altındaki Isparta … Kesme Göleti ve Sulama İnşaatı işinde gölet ve diğer imalatların tamamlandığını, ancak gölet rezervuarının yağışlarla beraber dolmaya başladığı ve kısa bir süre sonra gövde ön yüzünden suyun çıktığının ve gölet rezervuarının hızla boşalmaya başladığının görüldüğünü, bundan sonra yerinde yapılan tespitlerde rezervuar şevlerinde geomembranda gerilmelerden dolayı yırtılmaların ve delinmelerin olduğunun oluşan bu yırtılmaların ve delinmelerin çevresel etkilerden kaynaklandığının düşünüldüğünü idarelerince rezervuarda yapılan uygulamalardan yeniden numune alınarak deneylerinin yapılmasının düşünüldüğü, bu nedenle meydana gelen yırtılmaların ve delinmelerin araştırılması için 20/03/2018 tarihinde gölet rezervuarında uygulanan membranlardan numune alınacağı, belirtilen tarihte uygulaması firma (…) ile birlikte hazır bulunulması” İstendiğini, müvekkillerinin, Ankara… Noterliğinin 09/03/2018 tarih ve … yevmiyeli ihtarı ile sızdırmazlık malzemelerini temin eden ve uygulayan alt yüklenici …’a, “DSİ’ nin anılan yazısını ihtarını ekleyerek, belirtilen günde DSİ tarafından göletten alınacak malzeme numunelerinin alımı sırasında idari ve teknik yetkililerini hazır bulundurmasını aksi halde, numunelerin yanlış alındığı, numunelerin kendilerine ait olmadığı gibi itirazlar ileri süremeyeceği, tüm sorumluluğun kendilerine ait olacağını” İhbar ve ihtar ettiğini, davalı …’ın Sincan .. .Noterliğinin 15/03/2018 tarih ve … yevmiye numaralı ihtarı ile, “Sadece uygulaması yapılan malzemenin kalitesini ve işçiliğini garanti ettiklerini, uygulama yapılan alanın zemin dolgusunun ve saha düzenlemesinin uygulamaya hazır hale getirilmesinden, uygulama yapıldıktan sonra gereken bakım ve muhafazasından, dış kaynaklı veya üçüncü kişilerden gelebilecek zararlardan (genleşme, rüzgar, zemin hareketleri, kaya düşmesi, kötü niyetli kişilerce verilen zarar, kretten düşen keskin obje vb.) sorumlu olmadıklarını, bu nedenle aradan uzun zaman geçmiş olması nedeniyle göl alanına serilen membrandan numune alınmasını kabul etmediklerini” belirterek, numune alıma katılmadıklarını, davacı müvekkillerinin de, Ankara ….Noterliği’nin 17/04/2018 tarih ve … yevmiyeli ihtarı ile …’a özetle “DSİ’ nin yapacağı deney sonuçlarından sorumlu olacağı” nı bildirdiklerini, DSİ 18. Bölge Müdürlüğü 18/05/2018 tarihli yazısı ile, “Rezervuar ve gövde üzerinden alınan numunelere ait deney sonuçları ile KESME-30 2,5 mm Et Kalınlığında Tek Renk HDPE … Malzeme Temini ve Uygulanması pozu birim fiyat tarifine “Geçirimsiz … Malzemenin TS EN 13361 ‘de, teknik şartnamesinde ve projesinde belirtilen teknik özellikleri sağlayacak şekilde, delinme mukavemeti, enine ve boyuna yönde ekme mukavemetleri, uzama değerleri, su geçirgenliği, gözenek boyutu vb. teknik özellikleri en az işin teknik şartnamesinde belirtilen değerlerde olacak şekilde temin edilmesi” düzenlemesine istinaden uygun olmayan … imalatların kaldırılarak bahse konu imalatların birim fiyat tariflerine, standartlarına, teknik şartnamelerine, fen ve sanat koşullarına uygun bir şekilde yapılmasını” İstediğini, davacı müvekkillerinin, Ankara …. Noterliğinin 02/08/2018 tarih ve …yevmiyesi ile davalıya gönderdikleri ihtar ile özetle “Davalının malzeme ve uygulamasına 25 yıl garanti verdiği, sızdırmazlık malzemelerinin su sızdırdığı, DSİ’ nin yırtılmaların ve delinmelerin sebebini araştırmak için iş sahasından numune aldığı, ihbar edilmesine rağmen davalının numune alımı sırasında hazır bulunmadığını neticede DSİ’ nin iş sahasından aldığı numunelerin deneylerinde, malzemelerin teknik şartnameye, fen ve sanat kurallarına uygun olmadığının anlaşıldığını, bu nedenle DSİ’ nin uygun olmayan malzemelerin sökülüp/kaldırılıp yeniden yapılmasını istediğini, bu nedenle 5 (beş) gün içinde göl alanındaki yırtılan ve delinen ve dahi teknik şartname ile fen ve sanat kurallarına aykırı olan …, geosentetik ve diğer malzemelerinizi sökerek, teknik şartname ile fen ve sanat kurallarına uygun bir şekilde temin edilecek malzeme ile yeniden yapmaya (ayıplarını gidermeye) başlamalarını ve en geç 15/09/2018 tarihine kadar sökme ve yeniden yapma çalışmalarını bitirmesini” istediğini ve DSÎ’nin deney raporlarını da ihtarı ekinde gönderdiğini, davalı …’ın ise, verilen sürede çalışmalara başlamadığı gibi, Sincan …Noterliği’nin … yevmiyesi ile gönderdiği cevabında özetle “Sahaya uygulanan malzemeden numune alınıp teste tabi tutulamayacağı, sahaya getirilen malzemeden uygulama başlamadan önce DSİ tarafından numune alındığını ve teste tabu tutulduğunu testin uygun çıktığını, bunun üzerine DSİ’ nin onayı ile işe başlayıp bitirip teslim ettiklerini, bu nedenle sorumluluklarının olmadığını, ayrıca, kendilerinin yalnızca kusurlu , hatalı işçilikten doğan imalatları garanti ettiklerini, malzeme ve işçilikten kaynaklanmadığını, işin tesliminden uzun zaman geçtiği için uygulaması yapılan malzemeden test için numune alınamayacağını, bu nedenlerle uygulaması yapılan malzemeden test için numune alınmasını, çıkan test sonuçlarını, ayıpların giderilmesi talebini kabul etmediklerini” bildirdiklerini, iş sahibi DSİ’in, 06/08/2018 tarihli yazısı ile özetle “gölet revzervuar alanından alınan … ve geosentetiklerden alınan numunelerin, yapılan deneyler sonucunda, teknik şartnamede istenen özellikleri sağlamadığının tespit edildiğini, bu nedenle de göl alanına serilen uygun olmayan geomembranların ve geosentetik imalatların kaldırılarak (sökülerek), standartlarına, teknik şartnamesine, fen ve sanat kurallarına uygun olarak yeniden yapılması ve 21/09/2018 tarihine kadar geçici kabule hazır hale getirilmesi, aksi taktirde 18/05/2018 tarihli yazılarında belirtilen deney sonucuna istinaden belirlenen eksik ve bozuklukların nam ve hesabımıza yaptırılacağı” bildirildiğini, davacı müvekkillerinin, söz konusu sulama göletinin bulunduğu … Sulh Hukuk Mahkemesi’nde … D. İş. Dosyasından delil tespiti talep ettiğini, bunun üzerine mahkemece, “kimyager, inşaat mühendisi, haritacı ve fotoğrafçı” olmak üzere 4(dört) kişilik bilirkişi heyeti ile birlikte 17/08/2018 günü mahallinde keşif yapıldığını, keşif sırasında uygulanan malzemelerden numuneler alındığını, keşif sırasında, gölet tabanı ve keşif süreci sürekli fotoğraflandığını ve kameraya çekildiğini, Alınan numunelerin laboratuvarda gerekli testlere tabi tutulduğunu ve neticede malzemelerin teknik şartnameye uygun olmadığının anlaşıldığını belirterek Fazlaya ilişkin ve başkaca hakları saklı kalmak üzere, sızdırmazlık için malzeme ve uygulaması için davalıya ödemiş olduğumuz bedelin şimdilik 50.000-TL nin, ödedikleri tarihlerden itibaren işleyecek avans faizleriyle birlikte taraflarına iadesine, davalının, sızdırmazlık malzemelerinin göletten sökülmesi masrafları olarak, davalının şimdilik 50.000- TL yi dava tarihinden itibaren işleyecek avans faiziyle birlikte taraflarına ödemesine, yeniden alınacak malzemenin ücret/fiyat farkı ile yeni alınacak malzemenin uygulaması ücret/fıyat farkı olarak şimdilik 50.000- TL yi, dava tarihinden itibaren işleyecek avans faiziyle birlikte taraflarına ödemesine,… Sulh Hukuk Mahkemesi’nin … D.İŞ. dosyasında delil tespiti için yapılan 7.500-TL. masrafın, davalının dava tarihinden itibaren işleyecek avans faiziyle birlikte taraflarına ödemesine…,” karar verilmesini istediği görülmüştür.
SAVUNMA:
Davalı vekilinin cevap dilekçesinde özetle ” Davacı yanın … Sulh Hukuk Mahkemesinin … D.İş sayılı delil tespiti dosyasına delil olarak dayanamayacağını. Raporun bilimsel ve Bilirkişi heyetinin işin uzmanı olmadığını, davacı yanca süresinde yaptırılan delil tespiti olmadığı gibi çekilen bir ihtar da bulunmadığını, dava konusu olayın malzeme ve işçilik kalitesi ile bir ilgisi olmadığı gibi olayla müvekkili arasında bir illiyet bağı olmadığını. Müvekkilinin dava konusu zarar için 25 yıl garanti süresi vermediğini, davacı tarafın malzemede kusur olduğuna dair müvekkili şirkete süresinde hiçbir bir yazılı bildirimde bulunmadığını, dava konusu olayın, hem gölet yeri seçiminde hem de zemin ve dolgu işlerinde idarenin ve davacının yaptığı kusurlu işlerden kaynaklandığını, olayda müvekkilinin hiç bir kusur ve sorumluluğu olmadığını, taraflar arasındaki anlaşma gereğince, müvekkili şirketin tespit konusu yerin sadece yalıtım işi için gerekli malzeme teminini ve serilmesi (uygulama) işini üstlenmiş bulunduğunu, yalıtım malzemesi dışında kalan, gölet yapılacak yerin seçilmesi, göletin temelinin ve zemin dolgusunun standartlara uygun yapılarak göletin yalıtım yapılmaya uygun hale getirilmesi işlerinin davacı ve idarenin sorumluluğunda olduğunu, ancak gölet yeri seçimindeki hatası nedeniyle idarenin zemin dolgusu yapması nedeni idarenin hemde davacının birlikte kusurlu olduğunu, müvekkili şirketin uhdesinde bulunan iş kısmının göletin son katmanı olduğunu, geotekstil ve geemembran serimine kadar yapılan çalışmaların, tespit isteyenin ve idarenin sorumluluğunda gerçekleştiğini, yine sözleşme kapsamında göletin geotekstil ve … malzemelerinin serimine uygun hale getirilmesinin de tespit isteyen yüklenici firmanın uhdesinde olduğunu, … firmasının sadece teknik şartnameye uygun ürünü (yalıtım malzemesini) sahaya getirerek teknik şartnameye uygun şekilde uygulamakla yükümlü olduğunu, … kaplanacak göletin bölgesel olarak sahip olduğu iklim koşullarının belirlenmesi (rüzgâr ve kar) jeolojik, sismik topoğrafık yada statik olarak uygun olup olmadığının belirlenmesi özellikle … altında kalacak gölet şevlerinin ilerleyen süreçte nasıl bir davranış sergileyeceğinin belirlenmesinin idarenin sorumluluğunda olduğunu, idarece uygun görülen göletlerdeki inşaat çalışmalarının ise ihaleyi alan yüklenici firmanın uhdesinde olduğunu, bu nedenle alt yüklenici firmaların görünen toprak yüzeyin altında jeolojik olarak başka hangi gerçeklerin yattığını bilmesi ve bu konularda yorum yapabilmesinin mümkün bulunmadığını, bu nedenle yalıtım malzemesi temin edip uygulayan müvekkilinin olayda hiç bir kusur ve sorumluluğu olmadığını, dava konusu bu iş kapsamında ürünlerin sahaya sevk edilmeye başlanmasından sonra malzemelerin serimi gerçekleşmeden önce idareden gelip numune alması ve Devlet Su işlerine bağlı laboratuvarlara gönderilerek malzemenin şartnamelere uygun olup olmadığının belirlenmesinin istendiğini, İdare tarafından sahaya sevk edilen ürünlerden numuneler alınarak N- Devlet Su İşleri TAKK Dairesine yollandığını ve malzemelerin testlere tabi tutulduğunu, Test sonuçlarının olumlu çıkması üzerine işe başlandığını, Sahadaki malzeme seriminin teknik şartnamede istenen şekilde idarenin kontrolü ve denetiminde gerçekleştirildiğini. Daha sonra serilen malzemelerin saha kaynaklarının basınç ve vakum testlerine tabi tutulduğunu, işlerin müvekkili tarafından tamamlanarak sözleşmeye uygun olarak teslim edildiğini, bu projede gelinen noktada bölge seçimi, tasarım ve projelendirme kısımlarında idarenin çok ciddi hatalar yaptığının ortaya çıktığını, Geomembranlarda ortaya çıkan deformasyonların taraflarına bildirilmesi üzerine hiç bir sorumlulukları olmadığı halde iyi niyet göstergesi olarak uygulamacı bir ekibin taraflarınca saha ya yönlendirildiğini ve gerekli çalışmaları yaptığını, onarım işleri için sahaya gönderilen ekibin malzemelerin altındaki toprak yapıyı görmek için ürünleri keserek açtığında ekteki resim ve videolardan da görüleceği gibi, göletin şevlerinde akma ve boşalmalar olduğunun görüldüğünü, Yer yer bir insan boyuna ulaşan bu oyukların bölgenin kayaç yapısından kaynaklanmakta ve gelinen noktada şev stabilitelerinin çok kötü olduğu görünen toprak zeminin altının aslında kaya olduğu ve … serimi öncesi buraların toprak doldurularak kayaların gizlendiğinin ortaya çıktığını, halbuki bu tür kaya boşluklarının olduğu yerlerin üzeri kaya dolgu veya beton ile kaplanmalı ve bunların üzeri de en az 10 cm toprakla kapatılması gerektiğini, ancak dava konusu yerde yapılmadığını, bu durumun şev satürasyonu olarak adlandırıldığını ve şevin doğru açı ve stabilite de olmamasından kaynaklanan ve sadece jeolojik olarak açıklanabilecek bir durum olduğundan buradaki kusurun idareye ve davacı müteahhitte ait olduğunu, davacının doğru koşulları sağlamadığını, yalıtım malzemesi kalitesi ve uygulama işçiliği dışındaki hususların garanti kapsamında olmadığını, Taraflar arasında akdedilen sözleşmede açıkça belirtildiği gibi, yalnızca uygulaması yapılan malzeme kalitesi ve işçilik sözleşmede belirtilen garanti süresi kadar garanti kapsamında olduğunu, meydana gelen zarar ile müvekkili arasında bir illiyet bağı olmadığını, olayın idarenin hatalı yer seçiminden ve davacının dolgu işini hatalı yapmış olmasından ayrıca davacının işin tesliminden önce ve sonra izolasyonun korunması için gerekli önlemleri almayışından ve izalasyona kendi kusuru ile zarar vermiş olmasından kaynaklandığını belirterek davanın reddini…,” talep ettiği görülmüştür.
DELİLLER:
Davacı tarafça , davacılar ile DSİ arasında imzalanan “Isparta … Kesme Göleti Ve Sulaması İnşaatı İşi” nin yapımına ilişkin sözleşme sureti ile davacılar ile davalı arasında imzalanan 19/11/2013 tarihli ” rezervuar alanı/gölalanı ve gölet tabanına teknik şartnamede belirtilen özelliklerde malzemeler ile sızdırmazlık yapılması”alt yüklenici sözleşmesi suretlerinin ibraz edildiği görülmüştür.
DSİ 18. Bölge Müdürlüğünden … Kesme Göleti ve Sulama İnşaatı işine ait uygulama öncesi ve sonrasına ilişkin tüm test sonuçlarının davalı tarafça verilen Genel Taahhütname ve ekleri ile sızdırmazlık malzemeleri ve uygulamaları ile ilgili yazışmalar deney ve rapor sonuçları ile davacı ile yapılan sözleşme ve teknik şartname suretlerinin ve 19.02.2020 tarih ve 116822 sayılı yazısı ekinde sunulan İsparta … Kesme Göleti ve Sulaması Mühendislik Jeolojisi Raporunun getirtildiği görülmüştür.
… Sulh Hukuk Mahkemesinin … Değişik İş dosyasının gönderildiği görülmüştür. Tetkikinde tespit isteyenin … Harita Taahhüt A.Ş. , … Harita Jeoloji … A.Ş. , aleyhinde tespit istenenin … Plastik … Ltd. Şti., tespit konusunun Isparta … Kesme Göleti ve Sulaması İnşaat işi nedeniyle Gemembranların ve Geosentetiklerin sözleşme eki teknik şartname ile fen ve sanat kurallarına uygun olup olmadığı tespiti olduğu, mahallinde 17/08/2018 tarihinde keşif yapıldığı, inşaat mühendisi bilirkişinin 24/08/2018 tarihli rapor ibraz ettiği, kimyager bilirkişinin 20/09/2018 tarihli rapor ibraz ettiği görülmüştür.
Mahkememizce görevlendirilen fen bilirkişisi, inşaat mühendisi bilirkişi, sızdırmazlık ve yalıtım konularında uzman akademisyen kimyager bilirkişi ile jeoloji mühendisi bilirkişi aracılığıyla mahallinde talimat yolu ile keşif icra edilmiş, alınan 15/12/2019 tarihli heyet raporunda “…Davacı iddiaları Geomembranların kimyasal özelliklerinin şartnamelere uymadığı yönündedir. Bu nedenle yapılan keşifte taraf iddiaları doğrultusunda incelemeler yapılarak taraflar huzurunda malzeme numuneleri alınmıştır. Alman …. kimyasal özelliklerinin belirlenmesi gerekmektedir. HDPE (high density polyethylene) ve LLDPE (linear low density polyethylene) geomembramn teknik özellikleri bahsinde dayanıklılık ve kimyasal direnç aşağıda kısaca açıklanan cihazlarla ölçüm yapılması ve şartnameye uygunluğunun sağlanması gerekmektedir. …Yukarıda isimleri verilen ve kısaca açıklaması yapılan yöntemlerin İsparta … Kesme Göleti sahasından alınan numunelere uygulanması gerekmektedir. Yine yukarıda bahsi geçen cihazlar hassas ve pahalıdır; konunun uzmanları tarafından kullanılmakta ve ölçümler alınmaktadır. Bu hassasiyetler de göz önünde tutularak numuneleri bilinen bir üniversitenin; FT- IR, XRD, SEM,EDS, DSC, TGA cihazlarına sahip merkez laboratuarına veya akredite olmuş bir laboratuara gönderilmesi ölçümlerin doğru sonuçlanması bakımından elzemdir. Davalı ise … kaplanacak göletin bölgesel olarak sahip olduğu iklim koşullarının belirlenmesi (rüzgâr ve kar) jeolojik, sismik topoğrafık yada statik olarak uygun olup olmadığının belirlenmesi özellikle … altında kalacak gölet şevlerinin ilerleyen süreçte nasıl bir davranış sergileyeceğinin belirlenmesinin idarenin sorumluluğunda olduğunu. İdarece uygun görülen göletlerdeki inşaat çalışmaları ise ihaleyi alan yüklenici firmanın uhdesinde olduğunu. Bu nedenle alt yüklenici firmaların görünen toprak yüzeyin altında jeolojik olarak başka hangi gerçeklerin yattığını bilmesi ve bu konularda yorum yapabilmesinin mümkün bulunmadığını belirtmekte olup davalı iddiasının da değerlendirilebilmesi için dava dışı DSÎ. 18.Bölge Müdürlüğünden İsparta … Kesme Göleti ve Sulaması İnşaatı İşine ait ihale öncesi planlama aşamasına ait jeolojik etüt raporlarının ve ihale esnasında alman zemin testlerinin dosya muhtevasına sunulması gerekmektedir.Dava dışı DSİ. 18.Bölge Müdürlüğünden İsparta … Kesme Göleti ve Sulaması İnşaatı İşine ait ihale öncesi planlama aşamasına ait jeolojik etüt raporlarının ve ihale esnasında alman zemin testlerinin dosya muhtevasına sunulması gerektiği …” belirtildiği görülmüştür.
Bilirkişi kurulu talebi doğrultusunda DSİ. 18.Bölge Müdürlüğünden İsparta … Kesme Göleti ve Sulaması İnşaatı İşine ait ihale öncesi planlama aşamasına ait jeolojik etüt raporlarının ve ihale esnasında alman zemin testleri getirtilmiş, Mahkememizin 11/02/2020 tarihli ara kararı ile Ankara ODTÜ Merkez Labaratuvarından bilirkişilerce alınan örnek numuneler üzerinde FT- IR, XRD, SEM,EDS, DSC, TGA cihazları aracılığı ile inceleme yaptırılmış,ODTÜ tarafından bilirkişi heyeti aracılığı ile yaptırılan inceleme, araştırma raporlarının dosyamıza kazandırıldığı görülmüştür.
Bilirkişi kurulunun eksikliklerin tamamlanması üzerine verdiği 19/01/2021 tarihli ek raporda “…. Geomebranların, XRD spektrumları ile numunelerin kimyasal yapısı ve kristal yapısı aydınlığa kavuşturulabilir. ODTÜ-MERLAB sonuçlarına göre literatür ile uyumlu pikler elde edilmiştir. HDPE esaslı numunelerde 21.6°’de kuvvetli bir pik (kırınım) ardından daha az yoğun 24.0°lik pik gözlemlenmiştir. Aynı ölçümler Bu Dr. …ın 20.09.2018 tarihli bilirkişi raporunda da tespit edilmiştir. Altl, Alt2 ve Sağ Alt3 numunelerinde 28.0° civarında görünen pikin MgAhCri’e ait olduğu ve diğer iki (Üstl, Üst2) numunede görülmemektedir. MgAbCri geomebran yapısında bulunmamakla birlikte göleti oluşturan toprak yapısında var olduğu, göletin daha alt katmanlarında varlığından söz edilebilir. Bu durumda XRD sonuçları da bozulmamış … yapısına işaret etmektedir. …Taramalı elektron mikroskopu kullanılarak geomembranların yüzey görüntüleri elde edilmiştir. Yüzey görüntülerinde çizikler ve kapladığı yüzeyden gelen yabancı, geomembrana ait olmayan, yabancı maddeler gözlemlenmiştir. …Topraktan gelen safsızlıkların miktarı düzenlendiğinde ve literatür bilgileri ile karşılaştırıldığında HDPE’de bulunması beklenen karbon miktarı bütün numune parçalarında mevcuttur. EnX sonuçlarının akademik literatür ile uygunluğu husufunda kanaat oluşmuştur.Bilindiği üzere geomembranların (HDPE) kimyasal yapısı temel olarak karbon (C) ve hidrojen (H)’den oluşmaktadır. EDX analiz sonuçlarına bakıldığında karbon piki temel yapı olarak görülmektedir ve bu da HDPE’nin temel bileşeni ([-CH2]) yapısının varlığına işaret etmektedir. Bu yapının dışında gözlenen; oksijen, silisyum, alüminyum, sodyum, potasyum, magnezyum, demir vs. elementler toprağın yapısında bulunan ve toprağı, bir bakıma, oluşturan elementlerdir. Bu durum alınan numunelerin toprak yüzey ile bir şekilde temasından kaynaklıdır. Buna göre EDX analiz sonuçları değerlendirildiğinde numunenin kimyasal yapısı literatürle uygunluk arz etmektedir. …ODTÜ-MERLAB’da yapılan ölçümlere göre HDPE’ye ait DSC pikleri incelendiğinde akademik çalışmalara ait literatür bilgileri ile uyum arz ettiğini dolayısı ile gölet zemininde kullanılan HDPE’nin literatür değerleri ile uyumlu olduğu anlaşılmıştır. … Akademik çalışmalarda yer bulan saf HDPE’ye ait verilere göre numunelerin termal bozunmaya başladığı sıcaklık 390-420 °C olarak görülmektedir. İsparta … Kesme Göleti zemininde kullanılan HDPE’ye ait numunelere ait termal bozunma başlangıç sıcaklığı 400 °C civarındadır. TGA analiz sonuçlarına göre gölet zemininde kullanılan malzemenin termal bozunma sıcaklığı akademik literatürde HDPE için verilen termal bozunma sıcaklık aralığı ile uygunluk arz etmektedir. ….Taramalı elektron mikroskopu (SEM) kullanılarak geomembranların yüzey görüntüleri elde edilmiştir. Yüzey görüntülerinde çizikler ve kapladığı yüzeyden gelen yabancı, geomembrana ait olmayan, yabancı maddeler gözlemlenmiştir. EDX analiz sonuçlarına bakıldığında karbon piki temel yapı olarak görülmektedir ve bu da HDPE’nin temel bileşeni ([-CH2]) Yapısının varlığına işaret etmektedir. Bu yapının dışında gözlenen; oksijen, silisyum, alüminyum, sodyum, potasyum, magnezyum, demir vs. elementler toprağın yapısında bulunan ve toprağı, bir bakıma, oluşturan elementlerdir. Bu durum alman numunelerin toprak yüzey ile bir şekilde temasından kaynaklıdır. Buna göre EDX analiz sonuçları değerlendirildiğinde numunenin kimyasal yapısı literatürle uygunluk arz etmektedir. HDPE’ye ait DSC pikleri incelendiğinde akademik çalışmalara ait literatür bilgileri ile uyum arz ettiğini dolayısı ile gölet zemininde kullanılan HDPE’nin literatür değerleri ile uyumlu olduğu anlaşılmıştır. Saf HDPE’ye ait verilere göre numunelerin termal bozunmaya başladığı sıcaklık 390-420 °C olarak görülmektedir. İsparta … Kesme Göleti zemininde kullanılan HDPE’ye ait numunelere ait termal bozunma başlangıç sıcaklığı 400 °C civarındadır. TGA analiz sonuçlarına göre gölet zemininde kullanılan malzemenin termal bozunma sıcaklığı akademik literatürde HDPE için verilen termal bozunma sıcaklık aralığı ile uygunluk arz etmektedir. Yapılan açıklamalar doğrultusunda alman numuneler üzerinde yapılan deneyler sonucu malzemenin teknik özellikleri, dayanıklılık ve kimyasal dirençlerinin literatürlerde belirlenen özelliklere uygun olduğu sonucuna varılmaktadır.Tarım ve Orman Bakanlığı Devlet Su İşleri Genel Müdürlüğü 18.Bölge Müdürlüğünün 19.02.2020 tarih ve 116822 sayılı yazısı ekinde sunulan İsparta … Kesme Göleti ve Sulaması Mühendislik Jeolojisi Raporu incelendiğinde “…Gölet yerinde yapılan su deneylerinin değerlendirme- lerine göre, alüvyon ve yamaç birikimleri genel olarak geçirimli, konglomera ise az geçirimlidir. Fakat konglomerada bölgesel olarak, kırık ve çatlaklardan kaynaklandığı düşünülen geçirimlilik problemi vardır. Aks yerinde geçirimsizliğin sağlanması için, göl alanının normal su seviyesine (NSS) kadar kaplanması yeterli olacaktır. Gölet Aks Yerinin Duraylılığı Aks yerinde herhangi bir duyarlılık problemi beklenmemektedir. Taşıma Gücü Göletin oturacağı yerde ayrışmış birimlerin taşıma gücü hesapları, sondaj esnasında yapılan Standart Penetrasyon testi ile elde edilen verilerin yardımıyla hesaplanılmıştır. Fakat bu birimler sıyırma kazısı ile kaldırılacaktır. Oturma ve Şişme Potansiyeli İnceleme alanında göletin oturacağı yerde bulunan ayrışmış alüvyon ve yamaç birikimi birimleri kaldırılacaktır ve gölet masif konglomeraya oturtulacaktır. Bu sebepten dolayı oturma ve şişme ile ilgili herhangi bir problem olmayacaktır. Sıvılaşma Potansiyeli İnceleme alanında göletin oturacağı yerde bulunan ayrışmış alüvyon ve yamaç birikimi birimleri kaldırılacaktır ve gölet masif konglomeraya oturtulacaktır. Bu sebepten dolayı sıvılaşma ile ilgili herhangi bir problem olmayacaktır. … Gölet için yapılan şev stabilitesi analizi sonuçları ekte sunulmuştur. Göl Alanının Geçirimliliği Temel sondaj kuyularında yapılan deneyler sonuçlarına göre geçirimlilik saptanmış olup, göl alanında da aynı geçirimliliğin olacağı, YAS seviyelerinin bulunmaması ve tabaka eğimlerinin membadan mansaba doğru olmasından dolayı geçirimsizliğin sağlanabilmesi için göl alanının normal su seviyesine (NSS) kadar kaplanması gerekmektedir. Göl alanında kaplamada kullanılması düşünülen kil malzemenin yörede ve/veya yakın civarlarda ve yeterli miktarda bulunmaması, bulunan kil gerecinin de sadece gövdeye yeteceğinden dolayı göl alanının kaplanması için jeomebran türü malzeme ile kaplanması önerilmektedir,” şeklinde olup özellikle ayrışmış alüvyon ve yamaç birikimi birimlerinin kaldırılması gerektiği ve göletin masif konglomeraya oturtulacağı şevlerdede sağ sahilde 3.30 – 12.00 m, sol sahilde 1.30 – 3.30 m arasında değişen sıyırma kazısı ile kaldırılması gerektiği önerilmektedir. Bununla birlikte Isparta … Kesme Göleti Önyüzü Membran Kaplı Kaya Dolgu Rezervuar … Kaplama Plan, Boy Kesiti ve Detayları Bİ-10/1 paftası incelendiğinde Notlar 19. Rezervuar kaplaması işleminden önce nebati toprak kazılacak ve depoya koyulacaktır. Rezervuar sahasında … altında kalacak organik malzeme temizlenecektir Rezervuar sahasının 1042,00 kotunun altında … malzemenin altına iri, sivri ve organik maddelerden arındırılmış yerli malzeme serilecektir. Yatak malzemesi ile … arasına delinmez geotekstil bulunacaktır.” İfadelerinin yer aldığı görülmektedir.Dosya muhtevasına sunulan sıyırma kazısı sonrasına ait resimler incelendiğinde Yapılan önermeye ve proje üzerinde yer alan nota istinaden Ayrışmış alüvyon ve yamaç birikimi birimlerinin tamamen kaldırılmadığı yer yer kümelenmelerin görüldüğü, masif konglomeraya oturtulamadığı ve … malzemenin altına iri, sivri ve organik maddelerden arındırılmış yerli malzeme serilmediği görülmektedir.02.11.2019 tarihinde gerçekleştirilen İsparta … Kesme Göleti ve Sulaması İnşaatı keşfinde yerinde yapılan incelemede … altında zeminde yer yer çökmelerin ve oturmaların olduğu tespit edilmektedir.Yapılan açıklamalar doğrultusunda göletin şevlerinde akma ve boşalmalar olduğunun görüldüğü, Jeoteknik raporda da yer aldığı üzere bölgenin bu durumun zeminin kayaç yapısından kaynaklandığı, zeminde gelinen noktada şevin doğru açı ve stabilitelerinin sağlanamadığı bu nedenle çökmelerin olduğu … da öngörülenden fazla gerilmelerden dolayı yırtılmaların ve delinmelerin oluştuğu, alt zeminde yer alan sivri kaya malzemelerin ve dik şevlerinde yırtılmalarda etkisinin olduğu görüşüne varılmaktadır.02.11.2019 tarihinde keşif esnasında alınan ve dosya ekinde yer alan numunelerin Orta Doğu Teknik Üniversitesi Laboratuvarın da (ODTÜ-MERLAB) üzerinde yapılan deneyler sonucu malzemenin teknik özellikleri, dayanıklılık ve kimyasal dirençlerinin literatürlerde belirlenen özelliklere uygun olduğu, Yapılan açıklamalar doğrultusunda göletin şevlerinde akma ve boşalmalar olduğunun görüldüğü, Jeoteknik raporda da yer aldığı üzere bölgenin bu durumun zeminin kayaç yapısından kaynaklandığı, zeminde gelinen noktada şevin doğru açı ve stabilitelerinin sağlanamadığı bu nedenle çökmelerin olduğu, … da öngörülenden fazla gerilmelerden dolayı yırtılmaların ve delinmelerin oluştuğu, alt zeminde yer alan sivri kaya malzemelerin ve dik şevlerinde yırtılmalarda etkisinin olduğu. Davalının yapmış olduğu … kaplama işinde yapım sonrası meydana gelen yırtılma ve defınmelerde belirlenen duruma göre sorumluluğunun bulunmadığı…” belirtildiği görülmüş, davacı itirazı üzerine alınan 01/06/2021 tarihli ek raporda “…Numuneler; konusunda uzman ve yetkin olduğu düşünülen bir teknik üniversitenin Merkezi Laboratuvarında incelenmiştir…ODTÜ-MERLAB yürütülen analizler kullanılan malzemenin özelliklerinin kimyasal yapı, kimyasal diren ve dolaylı olarak da fiziksel direnç hakkında bilgi vermektedir. Uygulanan yöntemleri değerlendirmek gerekirse; Bir lisansüstü (yüksek lisans veya doktora) çalışmasında yeni sentezlenen bir kimyasal malzemenin özelliklerinin istenilen malzeme olup olmadığını anlamak için; FT-IR, XRD, SEM, EDS, DSC, TGA analizlerinden birkaçı veya hepsi uygulanarak ölçümü yapılmaktadır ve buna göre bir kanaat oluşmaktadır. Dava konusu malzeme için de uluslararası geçerliliği olan, bilimsel yöntemler uygulanarak değerlendirme yapılmıştır. Yapılan iş bu analizler sonucunda kullanılan malzemenin kimyasal yapı ve kimyasal direnç noktasında DSİ Genel Şartnamesine uymaktadır… 19.01.2021 tarihli kök raporu hazırlayan Bilirkişi Heyeti 02.11.2019 tarihinde yaptıkları keşif sırasında aldıkları numuneleri, Mahkeme’nin yetkilendirmesiyle, ODTÜ-MERLAB’a teslim etmişler ve Bilirkişi Kimya Mühendisi Prof. Dr. …numunelerin sadece numunelerin hazırlanıp sınıflandırılmasına yardımcı olmuştur. Sadece SEM (tramalı elektron mikroskopu) fotoğraflarım izlemiş ve kimi bölgelerin görüntülerinin alınmasına yardımcı olmuştur. Dolayısıyla ölçümler ODTÜ-MERLAB uzmanları tarafından yapılmıştır. Pandemi (COVID-19) süreci sonuçların teslim işlemini geciktirmiştir (ODTÜ yönetimi kampüse yabancıları, ODTÜ mensubu olmayanların girişini yasaklamıştır). Bilirkişi Heyeti, doğal olarak, ODTÜ-MERLAB analiz sonuçlarını değerlendirerek bir kanaate varmışlardır. Bilirkişi Heyeti, deneysel analizleri değerlendirerek, geomembranların bilişimi ve direncinin uygun olduğu görüşü oluşmuştur…. Sunulan nedenlerle takdiri ve nihai değerlendirmesi Yüce Mahkemeye ait olmak üzere ODTÜ-MERLAB sonuçlarına dayanarak;-FT-IR, XRD, SEM, EDS, DSC, TGA analizlerine dayanılarak kullanılan malzemenin kimyasal yapı ve kimyasal direnç noktasında DSİ Genel Şartnamesine uyduğu, -18.01.2021 tarihli Bilirkişi Heyet Raporunda yer alan tespit görüşümüzde bir değişiklik olmadığı …” belirtildiği görülmüştür.
DEĞERLENDİRME:
Davacı tarafça taraflar arasındaki 19/11/2013 tarihli ” rezervuar alanı/gölalanı ve gölet tabanına teknik şartnamede belirtilen özelliklerde malzemeler ile sızdırmazlık yapılması” na ilişkin alt yüklenici sözleşmesi nedeniyle davalı tarafça kullanılan malzemelerin teknik şartnameye uygun olmadığı, bu nedenle yapılan gölette kaçak oluştuğu, oluşan kaçağın giderilmesi amacı ile çalışma yapılacağı belirtilerek fazlaya ilişkin haklar saklı kalmak kaydı ile sızdırmazlık malzeme uygulaması için davalıya ödenen bedelin, sızdırmazlık malzemelerinin göletten sökülmesi için yapılacak masrafın , yeniden alınacak malzemelere ve döşeme giderlerinin ve yaptırılan tespit giderinin davalıdan tahsili , davalı tarafça kullanılan malzemenin teknik şartnamelere uygun olduğu, davacıların ve idarenin kusuru nedeniyle hasar oluştuğu belirtilerek davanın reddine karar verilmesi talep edilmiş olup;
Davacılar ile DSİ arasındaki “Isparta … Kesme Göleti Ve Sulaması İnşaatı İşi” nin yapımına ilişkin sözleşme gereği davacı adi ortaklar ile davalı arasında 19/11/2013 tarihli ” rezervuar alanı/gölalanı ve gölet tabanına teknik şartnamede belirtilen özelliklerde malzemeler ile sızdırmazlık yapılması”alt yüklenici sözleşmesinin imzalandığı, Tarım ve Orman Bakanlığı Devlet Su İşleri Genel Müdürlüğü 18.Bölge Müdürlüğünün 19.02.2020 tarih ve 116822 sayılı yazısı ekinde sunulan Isparta … Kesme Göleti ve Sulaması Mühendislik Jeolojisi Raporu doğrultusunda (“… Göl Alanının Geçirimliliği Temel sondaj kuyularında yapılan deneyler sonuçlarına göre geçirimlilik saptanmış olup, göl alanında da aynı geçirimliliğin olacağı, YAS seviyelerinin bulunmaması ve tabaka eğimlerinin membadan mansaba doğru olmasından dolayı geçirimsizliğin sağlanabilmesi için göl alanının normal su seviyesine (NSS) kadar kaplanması gerekmektedir. Göl alanında kaplamada kullanılması düşünülen kil malzemenin yörede ve/veya yakın civarlarda ve yeterli miktarda bulunmaması, bulunan kil gerecinin de sadece gövdeye yeteceğinden dolayı göl alanının kaplanması için jeomebran türü malzeme ile kaplanması …. “) ayrışmış alüvyon ve yamaç birikimi birimlerinin kaldırılması gerektiği ve göletin masif konglomeraya oturtulacağı şevlerdede sağ sahilde 3.30 – 12.00 m, sol sahilde 1.30 – 3.30 m arasında değişen sıyırma kazısı ile kaldırılması gerektiğinin önerildiği ,Kesme Göleti Önyüzü Membran Kaplı Kaya Dolgu Rezervuar … Kaplama Plan, Boy Kesiti ve Detayları ile de ( Bİ-10/1 paftası Notlar 19. …) Rezervuar kaplaması işleminden önce nebati toprak kazılacak ve depoya koyulacaktır. Rezervuar sahasında … altında kalacak organik malzeme temizlenecektir. Rezervuar sahasının 1042,00 kotunun altında … malzemenin altına iri, sivri ve organik maddelerden arındırılmış yerli malzeme serilecektir. Yatak malzemesi ile … arasına delinmez geotekstil bulunacaktır.” notunun yer aldığı ,buna rağmen dosya muhtevasına sunulan sıyırma kazısı sonrasına ait resimler doğrultusunda yapılan önermeye ve proje üzerinde yer alan nota rağmen ayrışmış alüvyon ve yamaç birikimi birimlerinin tamamen kaldırılmadığı, yer yer kümelenmelerin görüldüğü, masif konglomeraya oturtulamadığı ve … malzemenin altına iri, sivri ve organik maddelerden arındırılmış yeterli malzeme serilmediği, 02.11.2019 tarihinde gerçekleştirilen keşif sırasında yerinde yapılan incelemede de … altında zeminde yer yer çökmelerin ve oturmaların oluştuğu, göletin şevlerinde akma ve boşalmalar olduğu ( bilirkişi heyetince gözlemlendiği) bu durumun zeminin kayaç yapısından kaynaklandığı, gelinen noktada zeminde şevin doğru açı ve stabilitelerinin sağlanamadığı bu nedenle çökmelerin olduğu geomembranda da öngörülenden fazla gerilmelerden dolayı yırtılmaların ve delinmelerin oluştuğu, alt zeminde yer alan sivri kaya malzemelerin ve dik şevlerinde yırtılmalarda etkisinin olduğu, Tarım ve Orman Bakanlığı Devlet Su İşleri Genel Müdürlüğü 18.Bölge Müdürlüğünün 19.02.2020 tarih ve 116822 sayılı yazısı ekinde sunulan İsparta … Kesme Göleti ve Sulaması Mühendislik Jeolojisi Raporu ve (ODTÜ-MERLAB) test sonuçları birlikte değerlendirildiğinde davalı tarafça kullanılan malzemenin teknik şartnameye uygun olduğu, … kaplama işinde yapım sonrası meydana gelen yırtılma ve delinmelerde belirlenen duruma göre davalının sorumluluğunun bulunmadığı mahkememizce görevlendirilen bilirkişi heyet raporu (ODTÜ-MERLAB) test sonuçları Tarım ve Orman Bakanlığı Devlet Su İşleri Genel Müdürlüğü 18.Bölge Müdürlüğünün 19.02.2020 tarih ve 116822 sayılı yazısı , ve tüm dosya içeriği ile anlaşılmakla … Asliye Hukuk Mahkemesince alınan … Değişik İş sayılı dosyadaki raporun inşaat Mühendisi ve Kimyager bilirkişilerden ayrı ayrı alınan jeoloji mühendisi görü içermeyen ve yeterli teknik incelemeye davayı olmayan rapor olması nedeniyle itibar edilmeyerek aşağıdaki hükmün kurulmasına karar vermek gerekmiştir.
HÜKÜM: Gerekçesi açıklandığı üzere;
Davacıların sızdırmazlık malzeme uygulaması için davalıya ödenen bedele, sızdırmazlık malzemelerinin göletten sökülmesi için yapılacak masrafa, yeniden alınacak malzemelere ve döşeme giderlerine yönelik taleplerinin reddine,
Tespit giderlerinin yargılama gideri olarak dikkate alınmasına,
Peşin alınan harçtar 59,30 TL red harcının mahsubu ile fazladan alınan 2.630,41 TL nin davacılara iadesine,
Davacılar tarafından yapılan yargılama giderinin davacılar üzerinde bırakılmasına, davalı tarafça yapılan gider 54.40 TL yargılama giderinin davacıdan alınarak davalıya verilmesine, bakiye avansın yatırana iadesine,
Dava değeri üzerinden Av.Asgari ücret tarifesi uyarınca hesap edilen 18.200,00 TL vekalet ücretinin davacılardan alınarak davalıya verilmesine
Dair Taraf vekillerini yüzüne karşı, tebliğ tarihinden itibaren 2 hafta içinde Ankara Bölge Adliye Mahkemesine istinaf yolu açık olmak üzere verilen karar açıkça okunup usulen anlatıldı. 30/06/2021
Katip …
¸e-imzalıdır.

Hakim …
¸e-imzalıdır.