Görüntülediğiniz mahkeme kararı henüz kesinleşmemiştir. Yararlı olması amacıyla eklenmiştir.

T.C. ANKARA 1. ASLİYE TİCARET MAHKEMESİ

T.C.
ANKARA
1. ASLİYE TİCARET MAHKEMESİ
TÜRK MİLLETİ ADINA
GEREKÇELİ KARAR
ESAS NO : 2020/586 Esas
KARAR NO : 2021/69

DAVA : Tespit
DAVA TARİHİ : 19/09/2014
KARAR TARİHİ : 08/02/2021

Mahkememizde görülmekte bulunan Tespit davasının yapılan açık yargılaması sonunda;
GEREĞİ DÜŞÜNÜLDÜ :
TALEP :
Davacı vekilince mahkememize sunulan dava dilekçesinde özetle; davalı taraf ile 12/07/2010 tarihinde … AVM’de yer alan SF Blok 1/20 no’lu mağazada faaliyet gerçekleştirilecek şekilde “… Faranchise Niyet ve Gizlilik Anlaşması” akdettiklerini ve ilgili anlaşma uyarınca ileride geçerli bir franchise anlaşması yapılması bakımından 50.000,00-TL, 20.850,00-TL ve 100,000-TL ödeme yaptıklarını, Franchise faaliyetlerinin gerçekleştirileceği söz konusu dükkanın davalı tarafça 08/12/2011 tarihli kira akdi ile … A.Ş’den kiralandığını, söz konusu kira akdi yapıldıktan sonra davalı tarafla 5 yıl süreli ve 21/12/2011 tarihli “Franchise sözleşmesi” akdedildiğini ve söz konusu sözleşme akdedildikten sonra davalı tarafa, adına olan kira akdinin davacı tarafa devredilmesinin kararlaştırıldığını, Franchise anlaşmasının akdedilmesinin ardından 21/12/2011 tarihinde davalı taraf ile “İşletme Sözleşmesi” akdedildiğini, söz konusu 21/12/2011 tarihli İşletme Sözleşmesinin kira akdinin üçüncü kişilere devredilmemesinin önüne geçmeyi amaçlayan muvazaalı bir işlem olduğunu, bu sözleşme ile davalı tarafından bu işlemin hukuken geçerli olduğunu ve dükkanın bu devir sözleşmesine binaen işletilebileceği şeklinde davacı tarafı hataya sevk eden bir işlem olduğunu, davalı tarafından söz konusu işletmenini işletilmesi bakımından davacı tarafa vekalet verildiğini ancak bu vekaletin franchise sözleşmesinin bir unsuru olan bağımsızlık unsurunu ortadan kaldırıldığını, bu vekalet ile davacı tarafın işletmeyi davalı adına ve hesabına işletmeye başladığını, tüm bu işletme faaliyetlerinin davacı tarafça aralarında franchise ilişkisi olduğunu zannederek yerine getirdiğini, geçen süre içerisinde davalı tarafın alt kira ilişkisi kurulması bakımından herhangi bir faaliyette bulunmadığını, alt kira ilişkisine izin verilmesi bakımından … A.ş’den izin almadığını, dolayısıyla davacı tarafın söz konusu işletmeyi hiçbir zaman kendi ad ve hesabına işletemediğini, bu durumun davacı bakamından çekilmez bir hal alması sebebiyle davalı tarafa Ankara …Noterliği’nin 09/12/2013 tarih ve …yevmiye numaralı ihtarnamesinin keşide edildiğini ve söz konusu ihtarname ile davalı tarafa 5 gün içerisinde işletme konusu yerin kira akdiyle kendilerine devredilmesini aksi halde yapılan ödemelerin iadesini talep ettiklerini bildirdiklerini, bu ihtarnameye cevaben davalı şirketin Ankara …Noterliği’nin 16/12/2013 tarih ve … yevmiye numaralı cevabi ihtarname gönderildiğini ve söz konusu ihtarnamede alt kira sözleşmesi yapılamadığı için davacı tarafa bedel iadesi teklifi yapıldığını, ancak davacı tarafın bunu kabul etmemesi üzerine işletme sözleşmesi akdedildiğini ve dolayısıyla bu sözleşme uyarınca faaliyete devam edilmesi gerektiğinin bildirildiğini, davalının temerrüt süresi içerisinde kirayı devretmediği için Ankara …Noterliğinin 23/12/2013 tarih ve … yevmiye numaralı ihtarnamesi ile 21/12/2011 tarihli Franchise sözleşmesi ile bu sözleşmeyle bağlı İşletme Sözleşmesinin haklı nedenle fesh edildiğinin davalı tarafa bildirildiğini, bunun sonucunda davacı tarafından davalıya yapılan toplam 170.850,00-TL’nin kendilerine iadesini ve taraflar arasında akdedilen 21/12/2011 tarihli Franchise Sözleşmesi ve onunla bağlantılı İşletme Sözleşmesinin haklı nedenle fesh edildiğinin tespit edilmesini talep etmiştir.
CEVAP :
Davalı vekilince mahkememize sunulan cevap dilekçesinde özetle; davacı tarafın hataya düşmüş oldukları iddiasının basiretli bir tacir gibi davranma yükümlülüğü karşısında yerinde olmadığını, kiraya verene … şirketinin alt kira ilişkisine izin vermemesi neticesinde, Franchise Niyet Sözleşmesinden dönme iradesinin davacı tarafa bildirildiğini ve davacı tarafça bu iradenin kabul görmemesi neticesinde 21/12/2011 tarihli Franchise Sözleşmesi ve İşletme Sözleşmesi akdedildiğini, davacı tarafın İşletme Sözleşmesini tamamen kendi iradesiyle akdettiğinden hareketle onun hataya düşmesinin söz konusu olmadığını ve bunun ileri sürülmesinin hakkın kötüye kullanılmasını oluşturduğunu, işletme sözleşmesinin akdedilmesiyle birlikte davacı tarafın dava konusu işletmeyi işletebilmesi için her türlü kolaylığın sağlandığını davacı tarfın yetkilerinin kısıtlı olarak işletmeye devam ettiği iddiasının gerçeği yansıtmadığın,ı davacı tarfın işletme sözleşmesiyle faaliyetlerini yürütmesi sebebiyle herhangi bir zararının ortaya çıkmadığını, davacı tarafın alt kira ilişkisinin kurulmayacağını bilerek İşletme Sözleşmesini akdettiğini ve dolayısıyla bu şekilde hataya düştüğünü ileri sürmesinin mümkün olmadığını beyan ederek davanın reddine karar verilmesini talep etmiştir.
GEREKÇE :
Dava, Taraflar arasında imzalanan franchise ve niyet sözleşmesi kapsamında verilen 170.850,00-TL’nin iadesi ve işletme sözleşmesi ile franchise sözleşmesinin haklı nedenle feshedildiğinin tespiti istemine ilişkindir.
Taraflar arasındaki uyuşmazlık, esas itibariyle sözleşmede belirtilen şartların gerçekleşmemesi nedeniyle taraflar arasında uygulanmayan “… Frachise Niyet ve Gizlilik Sözleşmesi” kapsamında davalı tarafa franchise bedeli ve mağaza kuruluş maliyetlerini karşılamak üzere ödenen bedelin iade edilip edilmeyeceği, taraflar arasında imzalanıp uygulanan 21/12/2011 tarihli işletme sözleşmesi ile aynı tarihli franchise sözleşmesinin haklı nedenle feshedilip feshedilmediğine ilişkin olup, uyuşmazlığın temel noktası taraflar arasında imzalanan ve uygulanan işletme sözleşmesinden kaynaklanmaktadır.
….Fikri Sinai Haklar Hukuk Mahkemesinin … Esas sayılı dosyası ile verilen görevsizlik kararı ile Ankara Nöbetçi Asliye Ticaret Mahkemesine gönderilmesine karar verilmiş, … Ticaret Mahkemesinin … Esas sayılı dosyası ile mahkememizin görevsizliğine davaya bakmaya Sulh Hukuk Mahkemelerinin görevli ve yetkili olduğuna dair karar verilmekle, Ankara …Sulh Hukuk mahkemesinin ….Esas sayılı dosyasında ise dosyanın ürün kirası ve franchise sözleşmesi konusunda uzman bilirkişiye tevdiine karar verilmiş olduğu Sulh Hukuk Mahkemesine sunulan 04/06/2015 tarihli kök ve itiraz üzerine alınan 30/11/2015 ve 10/01/2017 havale tarihli bilirkişi raporlarında, taraflar arasında akdedilen üç sözleşmenin her ne kadar farklı isimlerle adlandırılsalar da birbirleriyle bağlantılı oldukları, sözleşmelerde yer alan taraf iradelerinin TBK md. 19 uyarınca yorumlanması neticesinde davalı yanca davacı taraf lehine “alt kira ilişkisi kurma” şartının Franchise sözlemesi bakımından kurucu, işletme sözleşmesi bakımından ise bozucu şart niteliğinde olduğu, kiraya veren sıfatına sahip … şirketinin alt kira ilişkisine muvafakat vermediği için “alt kira ilişkisi kurma” şartı gerçekleşmediğinin Franchise sözleşmesinin hüküm ve sonuçlarını doğurmayacağı, buna karşılık İşletme sözlemesinin ise hüküm ve sonuçlarını doğurmaya devam ettiği ve bu sözleşmenin fesh edilmesine ilişkin haklı bir sebebin bulunmadığı, Franchise sözlemesinin hüküm ve sonuçlarını doğurmadığı için bu sözleşme ve ön sözleşme niteliğinde olan Niyet sözleşmesi uyarınca davalı tarafa verilen toplam 170.850,00-TL’nin yasal faizi ile birlikte sebepsiz zenginleşme hükümlerince davalı tarafça davalıya temerrüt tarihinden itibaren işleyecek avans faizi ile birlikte iade edilmesi gerektiği rapor edilmiş olduğu görülmüştür.
Ankara … Sulh Hukuk Mahkemesinin …. Esas sayılı dosyasında görevsizlik kararı verilerek Ankara Asliye Hukuk Mahkemelerinin görevli olduğuna karar verilmiş dosya Ankara ….Asliye Hukuk Mahkemesinde … sayılı esasa kayıt olmuş, Ankara ..Asliye Hukuk Mahkemesinin ….tarihli kararında “… Sulh Hukuk Mahkemesince alınan 07/12/2015 havale tarihli asıl rapor ile 10/01/2017 tarihli alınan ek raporda Franchise sözleşmesinin hüküm ve sonuçlarını doğurmadığı, bu sözleşmenin ön sözlemesi niteliğinde olan niyet sözleşmesinin de hüküm ve sonuçlarını doğurmadığı, işletme sözleşmesinin ise hüküm ve sonuçlarını doğurmaya devam ettiği, franchise ve niyet sözleşmesi kapsamında verilen 170.850,00-TL’nin iadesinin gerektiği belirtilmiştir. Taraflar arasında akdedilen 3.sözleşme bulunmaktadır. Bunların biri Franchise sözlemesi ve bu sözleşmenin ön sözleşmesi niteliğinde olan niyet sözlşemesidir ancak bu sözleşmenin geçerli olabilmesi için alt kira ilşikisi kurma şartının getirtildiği, kiraya veren dava dışı …. şirketinin kira ilşikisine muvafakat vermemesi nedeniyle bu şartın gerçekleşmediği, dolayısıyla şarta bağlı olan Franchise sözleşmesi ve niyet sözleşmesinin hüküm ve sonuçlarını doğurmadığı ancak işletme sözleşmesinin geçerliliğini koruduğu, işletme sözlemesinin fesh edilmesini gerektirecek haklı bir sebebin oluşmadığı, her ne kadar bilirkişi raporunda ödenen paraların Franchise sözlemesi kapsamında verildiği ve bu nedenle iade edilmesi gerektiği belirtilmiş ise de, davacı ile davalı arasında imzalanan işletme sözleşmesi alt kiracı ilişkisi kurulamadığından tarafların beraber çalışma iradelerini yürütmek için işletme sözleşmesini imzaladıklarını verilen bu bedellerin de işletme sözleşmesi kapsamında olduğu fesh edilmeyen sözleşme nedeniyle iadesi istenemeyeceğinden bedel iade talebinin reddine karar verilerek, 1-Davanın KISMEN KABUL KISMEN REDDİ ile, 21/12/2011 tarihli İşletme sözlemesinin fesih talebinin reddine, 2-Frachise sözleşmesi ve devamındaki niyet sözlemesinin hüküm doğurmayacağının tespitine, davacı tarafın ödediğini iddia ettiği bedelin iade talebinin reddine ….” şeklinde karar verildiği, taraf vekillerinin verilen kararı istinaf etmesi üzerine Ankara Bölge Adliye Mahkemesi 21.Hukuk Dairesi 2018/1478 Esas, 2019/681 Karar sayılı kararıyla … Ticaret Mahkemesinin görevli olduğu gerekçesiyle dosya mahkememize gönderilmekle mevcut esasa kayıt olduğu anlaşılmıştır.
Mahkememizce yapılan yargılama neticesinde, Ankara …Asliye Hukuk Mahkemesi ve Ankara ….Sulh Hukuk Mahkemesi tarafından yapılan tüm usulü işlemlerin aynen kabulüne karar verilmekle yargılamaya devam olunmuş, yapılan yargılama ve tüm dosya kapsamında toplanan deliller ile birlikte değerlendirmesi neticesinde öncelikle Sulh Hukuk Mahkemesince alınan 04/06/2015 tarihli kök ve 30/11/2015 , 10/01/2017 tarihli ek raporlar hüküm kurmaya ve denetime elverişli kabul edilmiş olup buna göre;
Taraflar arasında 12/07/2010 tarihinde “… Franchise Niyet ve Gizlilik Anlaşması” imzalandığı, bu sözleşmenin taraflar arasında ileride kurulacak Franchise Sözleşmesinin ön sözleşmesi niteliğinde olduğu, bu sözleşme gereği (5. Madde) davacı taraf üzerine düşen yükümlülük kapsamında, davacının ticari defter ve kayıtları ile ödeme makbuzlarından ve davalının kabulünde de olduğu üzere davalı tarafa toplamda 170.850,00-TL ödemede bulunduğu, davalı tarafça niyet sözleşmesine ve sözleşmeye konu mağaza için 08/12/2011 tarihinde dava dışı … Şti ile kira sözleşmesi akdettiği, bu kira sözleşmesinde alt kira sözleşmesinin yapılmasının yasaklandığı, davalının iş yeri sahibi ile alt kira ilişkisi kurma çabasının sonuçsuz kaldığı, tarafların daha sonra niyet sözleşmesine dayanılarak 21/12/2011 tarihinde “Franchise Sözleşmesi” imzaladığı, bu sözleşmesinin ardından aynı tarihte 5 yıl süreli işletme sözlemesi imzalandığı, bu sözleşme işletme kirası mahiyetinde olup, “Devir Şartları” başlıklı 2. Maddesinde “İş Bu sözleşme işletene alt kiracı izni alındığı takdirde işleten ile alt kira sözleşmesi yapılacaktır.” düzenlenmesinin yer aldığı, buna göre taraflar arasında yapılan Niyet Sözleşmesi, Franchise sözleşmesi ve İşletme sözleşmesinin TBK 129 maddesi gereğince bağlantılı oldukları ve birlikte yorumlanması gerektiği, bu kapsamda tarafların irade beyanları dikkate alındığında asıl ihtilafa sebep olan alt kira ilişkisi kurma şartının , franchise sözleşmesi için kurucu, işletme sözleşmesi için bozucu şart niteliğinde olduğu, iş yeri sahibi dava dışı … şirketinin alt kira ilişkisine muvafakat vermemesi nedeniyle alt kira ilişkisi kurma şartı gerçekleşmediğinden Franchise Sözleşmesinin geçerli olmayacağı ve hüküm ve sonuçlarını doğurmayacağından, bu sözleşmenin ön sözleşmesi niteliğinde olan Niyet Sözleşmesi gereğince davacı tarafından davalıya ödenen 170.850,00-TL’nin sebepsiz zenginleşme hükümlerine göre temerrüt tarihi olan 16/12/2013 tarihinden itibaren tarafların tacir oldukları dikkate alınarak işleyecek avans faizi ile birlikte davalıdan alınarak davacıya verilmesine, yine alt kira ilişkisi kurma şartı gerçekleşmediğinden işletme sözleşmesinin geçerli olduğu anlaşılmakla, sözleşmenin fesih olduğunun tespitine yönelik istemin reddine karar vermek gerekmiş ve aşağıdaki şekilde hüküm tesis kılınmıştır.
HÜKÜM :
1-Davanın Kısmen Kabulü ile;
2-Davacının taraflar arasında imzalanan 21/12/2011 tarihli işletme sözleşmesinin haklı nedenle feshedildiğinin tespiti talebinin REDDİNE,
3-170.850,00-TL alacağın 16/12/2013 tarihinden itibaren işleyecek avans faizi ile birlikte davalıdan alınarak davacıya verilmesine,
4-Alınması gerekli karar ve ilam harcı 11.670,76-TL olduğundan, peşin alınan 2.917,70- TL harçtan mahsubu ile bakiye 8.753,06-TL harcın davalıdan alınarak hazineye irat kaydına,
5-Davacı duruşmada kendisini bir vekil ile temsil ettirdiğinden karar tarihinde yürürlükte bulunan AAÜT uyarınca kabul ret oranına göre hesaplanan 20.180,75 TL vekalet ücretinin davalıdan alınarak davacıya verilmesine,
6-Davalı duruşmada kendisini bir vekil ile temsil ettirdiğinden karar tarihinde yürürlükte bulunan AAÜT uyarınca kabul ret oranına göre hesaplanan 4.080,00-TL vekalet ücretinin davacıdan alınarak davalıya verilmesine,
7-Davacı tarafından peşin alınan 2.942,40-TL harç toplamı ile 2.660,20-TL posta, tebligat, bilirkişi ücretleri olmak üzere toplam 5.602,60-TL yargılama giderinin davalıdan alınarak davacıya verilmesine,
8-Taraflarca yatırılan gider avansından artan kısım var ise talep halinde karar kesinleştiğinde yatırana iadesine,
Dair, taraf vekillerinin yüzüne karşı, kararın tebliği tarihinden itibaren 2 hafta içinde Ankara Bölge Adliye Mankemesine istinaf yolu açık olmak üzere verilen karar açıkça okunup usulen anlatıldı. 08/02/2021

Katip … Hakim …
¸e-imzalıdır

¸e-imzalıdır