Görüntülediğiniz mahkeme kararı henüz kesinleşmemiştir. Yararlı olması amacıyla eklenmiştir.

T.C. ADANA 2. ASLİYE TİCARET MAHKEMESİ
T.C.
ADANA
2. ASLİYE TİCARET MAHKEMESİ TÜRK MİLLETİ ADINA
GEREKÇELİ KARAR
ESAS NO : 2018/291 Esas
KARAR NO : 2021/1103

BAŞKAN : … …
ÜYE : … …
ÜYE : … …
KATİP : … …

DAVACI : …. LTD.ŞTİ. –
VEKİLİ : Av. … – …
DAVALI : …. LTD. ŞTİ. – …
VEKİLİ : Av. … – …
Av. … –
Av. … – …
DAVA : Menfi Tespit
DAVA TARİHİ : 20/11/2008

Denizli Asliye Ticaret Mah.’nin birleşen 2009/… esas 2010/… karar sayılı dosyası,
DAVACI :… – …
VEKİLLERİ : Av. … – …
DAVALI :….TD.ŞTİ.
VEKİLLERİ : Av. … – …
DAVA : Alacak
DAVA TARİHİ : 11/09/2009
KARAR TARİHİ : 07/12/2021
KARARIN YAZILDIĞI
TARİH : …
Mahkememizde görülmekte olan Menfi Tespit davasının yapılan açık yargılaması sonunda,
GEREĞİ DÜŞÜNÜLDÜ:
DAVA : Davacı vekili dava dilekçesinde özetle; taraflar arasında akdedilen 26/08/2008 tarihli sözleşme ile davalının, sözleşmenin 2.maddesinde tanımlanan işin yapımını 6.maddede belirlenen bedel karşılığında üstlendiğini, müvekkilinin bu sözleşme gereğince davalı şirkete tamamı belgeli 120.000,00.TL ödemede bulunduğu ve ayrıca da teminat amacıyla iki adet çek verdiklerini, sözleşmenin 7/ek maddesinde, müvekkilinin bankaya yaptığı kredi başvurusunun olumsuz sonuçlanması durumunda, tarafların yeni bir ödeme planı hususunda görüşeceklerine dair hüküm bulunduğunu, ekonomik kriz nedeni ile kredi başvurusunun olumlu sonuçlanmadığını, banka kredisi sağlanmaksızın müvekkilinin kendi özkaynakları ile işi finanse etmesinin mümkün olmadığını, müvekkilinin iyiniyetli çabaları ile aylık ancak 30.000,00.TL ödeme yapabileceğini davalıya bildirdiğini, davalının 120.000,00.TL ve teminat amaçlı verilen 100.000,00.YTL’nin mahsubu ile bakiye alacağının tahsilini talep ettiğini beyan ederek davalının bu isteğinin haksız ve hukuki dayanaktan yoksun olduğunu, müvekkilinin teminat amacıyla keşide ettiği …, Adana … Şubesinin 31/12/2008 keşide tarihli 50.000,00.YTL bedelli ve … seri numaralı ve yine aynı şubenin 31/01/2009 keşide tarihli 50.000,00.YTL bedelli ve … seri numaralı çeklerin teminat fonksiyonları kalmadığından müvekkiline iade edilmesi gerektiğini belirterek bu çekler nedeniyle müvekkilinin borçlu olmadığının tespitine, çeklerin işleme konulmasının, üçüncü şahıslara devir, temlik ve ciro edilmesinin İİK72/2 madde gereğince tedbiren durdurulmasını, sözleşmenin tasfiye kurulu aracılığıyla tasfiye edilerek, tasfiye sonucu oluşacak alacağının davalıya yaptığı ödeme tarihinden itibaren hesaplanacak en yüksek mevduat faizi ile birlikte davalıdan tahsilini talep ve dava etmiştir.
Islah: Davacı vekili 12/01/2021 havale tarihli dilekçesi ile; ödedikleri 220.000,00 TL’nin ödeme tarihinden itibaren hesaplanacak avans faizi ile birlikte davalıdan tahsiline ve davalının alacağından mahsubuna karar verilmesini talep etmiştir.
SAVUNMANIN ÖZETİ : Davalı vekili cevap dilekçesinde özetle; taraflar arasında akdedilen 26/08/2008 tarhili sözleşmenin 17. Maddesi gereğince sözleşmeden kaynaklanan dava ve icra takiplerinde Denizli Mahkeme ve icra dairelerinin münhasıran yetkili olduğundan dava dilekçesinin yetki yönünden reddine, 26/08/2008 tarihinde taraflarca imzalanan sözleşme ile müvekkil firmanın, sözleşmenin 2.maddesinde işin tanımı başlığı altında açıkça ve ayrıntıları ile tanımlandığı gibi fabrika kurarak teslim edeceği, sözleşmenin 4. maddesinde işe başlama-iş teslim süresi başlığı altında açıkça “sözleşme tarihinden 10 gün sonra işe başlanacağı, fabrikanın 10 ay sonra teslim edileceği, düzenlemesinin bulunduğunu, müvekkil firmanın sözleşme tarihi olan 26/08/2008 tarihi ile kasım 2008 tarihleri arasındaki eylül ve ekim ayları arasındaki yaklaşık 80 günlük süre içerisinde toplam 413.800,00 Euro+KDV’lik kısmının üretimi, satın alınması yapılarak ödemelerin gerek peşin ve gerekse müvekkil firma çekleri ile yapıldığını, malların büyük bir kısmının davacı firmanın Adana’daki fabrika sahasına gönderildiğini ve indirildiğini, Kasım ayı başında davacı firma tarafından kredinin onaylanmadığı gerekçe gösterilerek o ana kadar yapılan ve davacı firmanın fabrikasına gönderilerek indirilen makina ve malzemelerin derhal geri alınması istendiğini ve davacı firma tarafından yüklenerek müvekkiline geri gönderildiğini, yüklemenin acele ile özensiz olarak yapıldığından malzemenin bir kısmının bu yüklemede ve nakliye sırasında zarar gördüğünü beyan ederek davanın reddine, %40’dan aşağı olmamak üzere kötü niyet tazminatının davacıdan tahsiline, davacının hukuki mesnedden yoksun ve kötü niyet içeren söz konusu çekler üzerine ihtiyaten tedbir konulması talebinin reddine karar verilmesini savunmuştur.
Denizli Asliye Ticaret Mah.’nin birleşen 2009/… esas sayılı dosyası;
DAVA : Davacı vekili dava dilekçesinde özetle; müvekkili ile davalı arasında 26/08/2008 tarihinde sözleşme imzalandığını, sözleşmenin 2. Maddesinde işin tanımı başlığı altında ve ayrıntıları ile tanımlandığı gibi komple bir fabrika kurarak devreye alacağını ve deneme üretimlerini de yaparak teslim edeceğini,sözleşmenin 4.maddesinde işe başlama-iş teslim süresi başlığı altında “işe başlama tarihi sözleşme tarihinden 10 gün sonra başlar, tüm fabrikanın çalışır vaziyette işin teslim süresi, işe başlama tarihinden itibaren 10 aydır” dendiğini, bu sözleşmeye göre davacı müvekkilinin işi zamanında yetiştirebilmek amacıyla yine sözleşmenin 7.maddesi ödeme başlığı altında belirtilen toplam bedelin %40’ı oranındaki peşinatın ay içerisinde parça parça ödeneceği taahhüdü ile o an düzenlenen iki adet çeki peşinat avansı olarak aldığını ve üretime geçtiğini, yine davalı tarafından müvekkil şirket adına 04/09/2008, 05/09/2008, 16/09/2008 ve 26/09/2008 tarihlerinde ödemeler yapıldığını, müvekkili davacının sözleşme tarihi olan 26/08/2008 tarihi ile Kasım 2008 tarihleri arasında sözleşmede ayrıntıları ile verilen makina ve donanımın çok büyük kısmı olan, kurutma arabaları ve tepsileri, 175.000,00 Euro, Marinasyon Odası ve Soğuk Hava Depoları: 138.800,00 Euro, Bahar Kazanı ve Tesisatı: 100.000,00 Euro olmak üzere toplam 413.800,00 Euro+KDV’lik kısmının üretimi, satın alınması yapılarak ödemeleri gerek peşin ve gerekse davacı müvekkil şirket tarafından kendi çekleri ile yapıldığını, davalı tarafından alınan kısmi ödemeler üzerine üretilen makine ve donanımın büyük kısmının iki adet tır iledavalı tarafın Adana’daki fabrika sahaına gönderildiğini, ancak Kasım 2008 ayı başında davalı tarafından kredisinin onaylanmadığı gerekçe gösterilerek o ana kadar yapılan ve davalı tarafın fabrikasına gönderilerek indirilen makine, donanım ve malzemelerin derhal geri alınması istendiği, yine davalı firma tarafından acele ve özensiz olarak yüklenerek malzemenin bir kısmının nakliye sırasında zarar gördüğünü, taraflar arasında akdedilen 26/08/2008 tarihli sözleşme hükümleri geerği davalı tarafa yüklenen ödeme yükümlülüklerini yerine getirmemesi nedeniyle davalı tarafından sözleşmenin haksız olarak feshedildiğini, fazlaya dair hakları saklı kalmak kaydı ile ilgili sözleşmenin 12-B maddesi gereği, sözleşmenin haksız feshi aşamasına kadar davacının yaptığı harcamalar için 4.000,00.TL, sözleşmenin 12-B maddesi gereği cezai şart olarak 4.000,00.TL , munzam zarar nedeniyle 500,00.TL, 500,00.TL müspet zarar alacaklarının 500,00.TL menfi zarar alacaklarının avans faizleri ile birlikte davalıdan tahsilini talep ve dava etmiştir.
Birleşen dava ıslah: Davalı-birleşen dosyanın davacı vekili tarafından dosyaya sunulan 01/11/2016 havale tarihli ıslah dilekçesinde “imalat bedeli ve yapılan masraflardan kaynaklı 396.421,02.TL talep edilmiş, işbu bedelin 4.000,00.TL’ sına dava tarihinden, 392.421,02.TL’ sine ise temerrüt tarihinden itibaren faiz yürütülmesi ve yine 232.739,80.TL cezai şart alacağının 4.000,00.TL’ sine dava tarihinden, 228.739,80.TL’ sine de temerrüt tarihinden itibaren faiz yürütülmesi talep edilmiştir.
SAVUNMANIN ÖZETİ :Davalı vekili cevap dilekçesinde özetle; taraflar arasında akdedilen 26/08/2008 tarihli sözleşme ile davalının sözleşmenin 2.maddesinde tanımlanan işin yapımını 6.maddesi belirlenen bedel karşılığında üstlendiğini, müvekkilinin bu sözleşme gereğince davacı şirkete tamamı belgeli toplam 120.000,00.YTL nakit ve teminat çeklerinin davacı tarafından haksız yere tahsil edilmesi nedeniyle yargılama giderleri hariç 100.000,00.TL ödemede bulunduğunu, sözleşmenin 7 ek maddesinde de müvekkilinin bankaya yaptığı kredi başvurusunun olumsuz sonuçlanması durumunda, tarafların yeni bir ödeme planı hususunda görüşeceklerinin belirtildiği, davacının ise sözleşmenin bu hükmünü yok saydığını, davaya bakmaya Adana mahkemelerinin yetkili olduğunu belirterek yetki itirazının kabulü ile derdestlik nedeniyle davanın açılmamış sayılmasına, davanın Adana 2. Asliye Ticaret Mahkemesi’nin 2008/… esas sayılı ve önceki tarihli davası ile birleştirilmesine karar verilmesini talep etmiştir.
DELİLLERİN DEĞERLENDİRİLMESİ VE GEREKÇE;
Taraflarca gösterilen tüm deliller toplanmış, talimat aracılığı ile dava konusu emtialar üzerine keşif yapılmak sureti ile değerleri tespit edilmiş, bilirkişilerden raporlar alınmıştır.
Asıl dava; sözleşmenin feshi, borçlu olmadığının tespiti ve alacağın tahsili talebine ilişkin olup, taraflar arasında 26/08/2008 tarihli sözleşmenin düzenlendiği, davalının sözleşmenin 2.maddesinde tanımlanan işi üstlenildiği, sözleşme gereği davalıya 120.000,00.TL ödeme yapıldığı, yine teminat amacıyla her birisi 50.000,00.TL. bedelli olmak üzere toplam 100.000,00.TL tutarında iki adet çek verildiği, kredi başvurusunun olumsuz sonuçlandığı, sözleşmenin 7 ek maddesi gereğince ödeme planının yeniden görüşülmesi gerekir iken davalının bu maddeyi yok sayarak sözleşmenin ifasını imkansız kılarak feshine sebep olduğu belirtilerek sözleşmenin feshi ile sözleşme gereği davalıya ödenen çeklerden dolayı borçlu olmadığının tespiti, işin tasfiyesi ve tasfiye sonucu oluşacak alacağın davalıdan tahsili talep edilmiş, 15.04.2009 tarihli dilekçe ile çeklerin ödendiği belirtilerek çek bedellerinin de tahsili talep edilmiştir.
Dosyamız davalısı … … Ltd. Şti tarafından Denizli Asliye Ticaret Mahkemesi’nde açılan dava ile, sözleşme gereği satın alınan ve üretilen makine ve donanımın büyük kısmının …etmeleri Ltd. Şti. ‘nin Adana’daki fabrika sahasına gönderildiği, ancak davalı …etmeleri Ltd. Şti. tarafından kredinin onaylanmadığı gerekçe gösterilerek o ana kadar yapılan ve fabrikasına gönderilerek indirilen makine, donanım ve malzemelerin geri gönderildiği, acele ve özensiz yüklemeden dolayı malzemenin bir kısmının nakliye sırasında zarar gördüğü, davalı …etmeleri Ltd. Şti. tarafından sözleşmenin haksız fesih edildiği belirtilerek fazlaya dair hakları saklı kalmak kaydı ile toplam 9.500,00.TL alacağın tahsili talep edilmiş, dosyalar arasında hukuki ve fiili irtibat bulunduğu gerekçesiyle Denizli Asliye Ticaret Mahkemesi’nin 24/02/2010 tarih ve 2009/… esas 2010/… karar sayılı ilamı ile mahkememiz dosyası ile birleştirilmesine karar verilmiştir.

Taraflar arasında düzenlenen 26/08/2008 tarihli sözleşmenin 2.maddesinde; “Komple yarı kuru domates kesme-kurutma makineler grubu, Soğuk hava depoları – marinasyon odası, Buhar kazanı ve tesisatı üretimi, kurulumu ve devreye alınması” işinin davalı tarafından üstlenildiği, sözleşme tarihinden itibaren 10 gün sonra işe başlanacağı, işin tamamlanma süresinin 10 ay olarak , sözleşme bedelinin 763.800 Euro + KDV olarak belirlendiği, sözleşme bedelinin %40 ‘ının sözleşme tarihinde, %30 ‘unun sözleşme tarihinden 90 gün sonra, kalan %30 ‘unun ise işin teslimi ile kabul onayından sonra ödeneceği, sözleşmenin 12/B maddesinde; iş veren (alıcı) firma tarafından sözleşmenin haksız feshi halinde üretici (satıcı) firmaya 100.000,00 Euro cezai şart ve üretici (satıcı) firmanın sözleşmeye konu işlerle ile ilgili o ana kadar yaptığı tüm harcamaları ödemeyi gayri kabulü rücu olmak üzere kabul ve taahhüt ettiği belirtilmiştir. Davacı 04/09/2008- 17/10/2008 tarihleri arasında toplam 120.000,00 TL ödemiş, ayrıca … Adana … Şubesi’ne ait 31/12/2008 keşide tarihli 50.000,00.YTL bedelli … seri numaralı ve 31/01/2009 keşide tarihli 50.000,00.YTL bedelli … seri numaralı iki adet çek verilmiş, o çekler de ödenmiştir.
Sözleşmeye sonradan eklenen ek 7 madde ile; “alıcı firmanın …’ndan alacağı kredi prosedürü devam etmekte olduğundan kredide çıkabilecek herhangi bir aksaklık ya da olumsuzluk durumunda alacı ve satıcı firma yetkilileri ödeme planı üzerinde yeniden görüşerek karara bağlarlar” hükmüne yer verilmiştir.
Sözleşmedeki imzalara itiraz edilmemiştir. Uyuşmazlık, davacının sözleşmeyi feshinin haklı bir nedene dayanıp dayanmadığı ve davalı-birleşen dosyanın davacısının yapmış olduğu imalatların tutarı noktalarında uyuşmazlık bulunmaktadır. Sözleşmeye istinaden davalı şirket sözleşme konusu ürünlerin imalatına başlamış, bir kısım ürünleri davacının adresine göndermiş, ancak davacı tarafından fabrika kurulmasından vazgeçildiği gerekçesiyle iade edilmiştir.
Mahkememiz tarafından Denizli Çal Nöbetçi Asliye Hukuk (Ticaret) Mahkemesi’ ne talimat yazılarak; dava konusu ürünlerin değerinin tespiti talep edilmiş, mahkeme tarafından makine mühendisi bilirkişi aracılığıyla mahallinde keşif yapılmış, Makine Müh. bilirkişi … tarafından dosyaya sunulan 20/07/2011 havale tarihli raporda; “incelenen makinelerin sözleşme ve proje gereği imal edilmesi gereken makineler olduğu, dava tarihi itibariyle rayiç değerlerinin 525.005,00.TL olduğu, montajda kullanılacak malzemelerin dava tarihi itibariyle rayiç değerinin ise 6.600,00.TL ve dolayısıyla genel toplamın 531.635,00.TL olduğu” belirtilmiştir.
Davalı tarafından imal edilen ürünlerin bir kısmının İzmir’de bulunması nedeniyle İzmir Nöbetçi Asliye Ticaret Mahkemesi’ ne talimat yazılmış, mahkeme tarafından mahallinde yapılan keşif sonrası makine mühendisi bilirkişi tarafından dosyaya ibraz edilen 29/07/2011 havale tarihli raporda; “1000 adet domates kurutma tepsisi ve 2 adet domates yıkama küvetinin imalatının yapılmış olduğu, dava tarihi itibariyle değerinin 160.277,04 TL olacağını, imalatların sözleşme kapsamında yapıldığı, başka amaçla kullanılma imkanının bulunmadığı, aynı amaçla imal edilen başka bir tesiste kullanılabileceği, hurda olarak değerlendirilmesi halinde değerinin 10.829,00.TL olduğu, tepsilerin değerinin sözleşme fiyatı üzerinden değerlendirilmesi halinde; sözleşmede 3000 adet kurutma tesisinin bedelinin 135.000,00 Euro olarak kabul edildiği, buna göre imal edilen 1000 adet tepsinin bedelinin 45.000,00 Euro olacağını, dava tarihi itibariyle işçilik bedeli, nakliye ve KDV ile birlikte imal edilen 1000 tepsinin bedelinin 147.795,00.TL olduğu” belirtilmiştir.
Mahkememiz tarafından Denizli Asliye Ticaret Mahkemesi’ ne talimat yazılarak; davalı defterleri üzerinde inceleme yaptırılması talep edilmiş, mali müşavir bilirkişi tarafından davalıya ait 2008 yılı defterleri üzerinde yapılan inceleme sonucu düzenlenen raporda; “defterlerin usulüne uygun olarak tutulduğu, açılış tasdiklerinin yasal süresi içerisinde yaptırıldığı, kapanış tasdik işlemlerinin yaptırılmadığı, davalı defterlerine göre davalının sözleşmeye istinaden yaptığı imalatların maliyetinin 392.157,92 TL olduğunu, davalının bu işler karşılığında toplam 291.680,68 TL tutarında çek verdiğini, 14.250,00 TL havale yaptığını, teknik bilirkişiler tarafından hazırlanan raporlara göre, davalının yaptığı imalatın bedelinin ise 531.605,00 TL +147.795,00 TL=679.400,00 TL olduğunu ” belirtilmiştir.
Mahkememiz dacevacı defterleri üzerinde yaptırılan bilirkişi incelemesi sonucu; dosyaya ibraz edilen 16/04/2013 tarihli raporda; “sözleşme bedelinin toplam 763.800 EURO+KDV , sözleşmenin düzenlendiği tarih itibariyle TL karşılığının 1.578.508,80.TL olduğu, 7. Madde gereğince bu bedelin %40′ ı olan 631.403,52.TL’nin peşin ödenmesi gerektiği, ancak davacının 220.000,00.TL ödeme yaptığı, davacının sözleşme şartlarına uymamasının hukuki sonuçlarının mahkeme tarafından değerlendirmesi gerektiği, ” belirtilmiştir.
Rapora itiraz edilmesi üzerine yeni bir bilirkişi kurulu oluşturulmuş, kurul tarafından dosyaya sunulan 11/11/2014 havale tarihli raporda; “davalı tarafından yapılan imalat tutarının toplam; 531.605,00+160.277,00=691.882,04.TL olduğu, davacının yaptığı 220.000,00.TL ödeme düşüldüğünde 471.882,04.TL borç kaldığı, sözleşmenin feshinin haklı bir nedene dayanmadığı, feshin haksız olduğu, sözleşmenin 12/b.maddesi uyarınca davalının günlük 100 Euro gecikme cezası ve 100.000 Euro cezai şart alacağının bulunduğu” belirtilmiştir.
Aynı bilirkişi kurulundan alınan 19/10/2016 havale tarihli ek raporda; “davalının yaptığı imalat tutarının 691.882,04.TL olduğu, davacının davalıya 220.000,00.TL ödeme yaptığı, bunun dışında davalının 100.000,00 Euro cezai şart, ödemelerin geciktirilmesinden dolayı 13.729,80.TL alacağının bulunduğu, makinelerin hurda değerinin de 80.000,00.TL olduğu, davalının 4.538,98 Tl nakliye masrafı yaptığı” belirtilmiştir.
Mahkememizin 2008/… E. 2017/… K. Sayılı kararı ile; ” davacı tarafından sözleşmenin feshini talep etmesinin haklı nedene dayanmadığı, davalının sözleşme kapsamında üzerine düşen yükümlülüğü yerine getirdiği, gerekli imalata başladığı ve sözleşme konusu ürünlerin bir kısmını imal ederek davacıya gönderdiği, bu durumda imal ettiği makine ve teçhizatın bedelini davacıdan talep etme hakkının bulunduğu ayrıca sözleşmede kararlaştırılan cezai şart alacağı ile nakliye ücretini de talep etme hakkının bulunduğu, davalı tarafından üretilen makine ve teçhizatın dava tarihi itibariyle toplam bedellerinin 691.882,04.TL olarak belirlendiği, davacının 220.000,00.TL ödeme yaptığı, üretim bedelinden dolayı bakiye 471.882,04.TL borç bulunduğu, davalı tarafından üretilen makine ve teçhizatın özel üretim olduğu, davacının kuracağı fabrika için üretildiği, üretimden itibaren geçen süre de göz önüne alındığında başka bir iş ve yerde kullanılmasının mümkün olmadığı, 80.000,00 TL hurda düşüldüğünde ve 4.538,98 TL nakliye gideri eklendiğinde 471.882,04-80.000,00 + 4.538,98=396.421,02 TL imalat bedeli bulunduğu, sözleşmenin feshi halinde gecikmeden doğan tazminat talebinde bulunulamayacağı, ancak talep edilebilecek cezai şart alacağının 100.000,00 Euro karşılığı 219.010,00.TL. olduğundan bahisle; asıl davanın reddine, birleşen davanın kısmen kabulü ile; 396.421,02.TL ürün ve nakliye bedeli, 219.010,00 TL cezai şart alacağı olmak üzere toplam 615.431,02.TL’nin davacı/ birleşen dosya davalısı …etmeleri Ltd. Şti. Den tahsiline, iş bu bedelin 8.000,00.TL’sine birleşen dava tarihinden itibaren, bakiyesine ise temerrüt tarihinden (25/11/2008) tarihinden itibaren avans faizi uygulanmasına, birleşen dosya davacısının fazlaya ilişkin taleplerinin reddine” karar verilmiştir.
Bu karar davacı/ birleşen dosyanın davalı vekilinin istinaf talebi üzerine Gaziantep BAM 17. HD’nin 2017/… E. 2018/… K. Sayılı kararı ile; ” ….sözleşmenin 12. maddesi uyarınca cezai şartın hüküm altına alınmasında bir isabetsizlik yok ise de, hükme esas alınan bilirkişi raporlarındaki zarara ilişkin tespitler somut verilere dayanmadığı gibi denetime de elverişli olmadığı, … öncelikle sözleşmenin fesih tarihinin belirlenmesi, akabinde konusunda uzman bilirkişilerden yeniden yerinde yapılacak keşif ve defterler üzerinde yeniden yapılacak inceleme sonucu gerekçeli, ayrıntılı ve denetlenebilir nitelikte rapor alınmak suretiyle; saptanacak fesih tarihi itibariyle yapılan imalat ve satın alınan malzemelerin değerleri belirlenmeli, yapılan imalatta ayıp varsa bu husus da dikkate alınmalı, bu imalat ve malzemelerin başka bir işte kullanılıp kullanılamayacağı hususu gerekçeli bir şekilde değerlendirilmeli, başka işte kullanılabilecek malzemelerin mevcut hali ile değerleri nazara alınmalı, başka işte kullanılamayacak malzemelerin ise hurda bedelleri gözönüne alınmalı ve bu bedeller yapılan imalat ve satın alınan malzeme değerlerinden mahsup edilerek bulunan bedel hüküm altına alınmalıdır. Kabule göre de; Bilirkişi … tarafından tanzim edilen raporda keşif yerinde bulunmayan soğuk hava panellerinin satıldığı, buhar kazanının satılmak üzere gönderildiği Denizli’de bulunduğu, 3 adet kompresörün de haczedildiği yazılı olduğu halde bu malzemelerin değerlerinin de hesaba katıldığı görülmüştür. Oysa bu iş için satın alınmış ve imal edilmiş olsa dahi davalı-birleşen dosyada davacı tarafından satılan veya borcuna karşılık haczedilen malzeme bedellerinin davacı-birleşen dosyada davalıdan istenmesi mümkün değildir. Bu itibarla mahkemece bu malzemelerin akıbetlerinin araştırılarak sonucuna göre bir karar verilmesi ” gereğinden bahisle kaldırılmıştır.
Davalı Denizli 7. Noterliği’nden gönderdiği 04/11/2008 tarihli … yevmiye numaralı ihtarname ile; fabrikaya gönderilen imalatların, kredi onaylanmadığı için geri alınması istenmiş olup, ihtarname tarihine kadar 413.800,00 Euro + KDV tutarında üretim yaptıklarını, her iki tarafın riskini artırmamak için 01/11/2008 tarihi itibariyle üretimi durdurduklarını, makinelerin geri alınmasının istenmesinin sözleşmenin feshi anlamına geldiği, 10 gün içinde üretime başlanmasının yazılı olarak bildirilmemesi halinde sözleşmenin haksız feshedildiği kabul edilerek imal edilen işlerin bedeli talep edilmiştir. Davacı tarafından Adana 7.Noterliği’nden gönderilen 07.11.2008 tarih ve … yevmiye numaralı ihtarname ile, kredi başvurusunun olumsuz sonuçlandığı, aylık 30.000,00.TL. ödeme yapılabileceği belirtilerek yeni bir ödeme planı sunulmuş, ihtarname davalıya ulaşmadan ve verilen süre dolmadan iş bu dava açılmış, davacı tarafından düzenlenen ihtarnamenin davalıya ulaşması üzerine davalı Denizli 7. Noterliği’nden 24.11.2008 tarihli … yev. numaralı ihtarnameyi göndererek 100.000,00 Euro peşin ödenmek ve aylık 30.000,00.TL ödemelere karşılık çeklerin teslim edilmesi ve işin teslim süresinin de son çekin ödeme günü olarak düzeltilmesi teklif edilmiş, taraflar ödeme planı üzerinde uzlaşma sağlayamamıştır. Şu halde asıl davanın açıldığı 20/11/2008 tarihi itibariyle davacının sözleşmeyi feshettiği kabul edilmelidir. Keza davacı 07.11.2008 tarihli ihtarnamede verdiği süreyi beklemeden, kredi onaylanmadığı için işi finanse edemeyeceğini beyan ederek işin bedelinin bir kısmı için verdiği çeklerden dolayı borçlu olmadığının tespitini istemiştir.
Davacı vekili istinafın kaldırma kararından önce 15/09/2010 tarihli dilekçesi ile; malzemelerin ve makinelerin bir kısmının fabrika merkezinin bulunduğu … ilçesi … Kasabasında, bir kısmının İzmir 2. Sanayi Sitesinde …’e ait paslanmaz çelik imalathanesinde bulunduğunu bildirmiş, 02/11/2011 tarihli dilekçesinde ise, paslanmaz kurutma tesisi, bazı makine ekipmanlarının buhar kazanı ve donanımlarının, soğuk hava panellerinin spanel yardımcı malzemelerinin, diğer makine ekipmanlarının …’nda, paslanmaz kurutma tesisi ve bazı makine ekipmanlarının …’in iş yerinde, soğuk hava deposu soğutucu sistemlerinin …’in İzmir Buca’daki işyerinde bulunduğu, soğuk hava panellerinin 14/12/2009 tarihli … numaralı fatura ile 15.411,00 TL bedelle hurda fiyatına satıldığı bildirilmiş, yukarıda açıklandığı üzere … ilçesi …nda ve İzmir’deki işyerlerinde ayrı ayrı keşif yapılmıştır. Çal Asliye Hukuk Mahkemesi’nin 2011/… talimat sayılı yazısında 30/05/2011 tarihinde yapılan keşif sırasında davalı şirket yetkilisi hazır bulunarak 3 adet kompresörün 25/05/2011 tarihinde haczedildiğini, soğuk hava panellerinin satıldığını, buhar kazanın ise Denizli’de … firmasında satış için bekletildiğini bildirmiştir. …’in bildirilen adresinde herhangi bir malzeme bulunamamıştır.
İstinafın kaldırma kararından sonra davalı vekiline malzemelerin ve imalatların bulunduğu yerleri açıklaması için yeniden süre verilmiş 09/07/2018 tarihli dilekçede; soğuk hava panellerinin zaten hüküm altına alınan rakama dahil edilmediğini, buhar kazanının Çal’daki fabrikada çürüdüğünü, kompresörlerin Denizli 1. İcra dairesinin 2009/… esas sayılı dosyasından yazılan talimat üzerine Çal İcra Dairesinin 2009/… talimat sayılı dosyasında satıldığını bildirmiş, ayrıca uyap ortamından 07/02/2019 tarihinde gönderdiği dilekçesi ile imal edilen ekipmanların büyük çoğunluğunun icra dosyalarında satıldığını belirterek icra dosya numaralarını bildirmiştir. Davalı vekili 02/12/2020 havale tarihli dilekçesinde ise; kompresörlerin Çal İcra Dairesinin 2009/… talimat sayılı dosyasında satıldığını, sözleşmeye göre yapılması gereken 3400 adet kurutma tepsisinin İzmir 4. İcra Daire’sinin 2008/… esas sayılı dosyasında yazılan talimat üzerine Çal 1. İcra Dairesi’nin 2008/… talimat sayılı dosyasında satıldığını, buhar kazanının Çal’daki fabrikada çürüdüğünü beyan etmiş, 20/02/2021 tarihli dilekçesinde ise; fabrika binasını kiraya verdiklerini, bu nedenle buhar kazanı ve ekipmanlarını hurdaya sattıklarını belirtmiştir.
Mahkememizce davalı vekili tarafından bildirilen icra dosyaları istenmiş, 3 adet kompresörün Çal İcra Dairesinin 2009/… talimat sayılı dosyasında satıldığı , Ayrıca İzmir 4. İcra Dairesinin 2008/… esas ve Çal 1. İcra Dairesinin 2008/… talimat sayılı dosyasında toplam 3400 adet kurutma tepsisinin satıldığı tespit edilmiştir.
İstinafın kaldırma kararında belirtilen hususlarda inceleme ve araştırma yapabilmek amacıyla ve ekipmanların tekrar görülmesi imkanı kalmadığından, davalıya ait ticari defter ve belgelerin bildirdikleri adreste incelenmesi, taraflar arasındaki 26/08/2008 tarihli sözleşme ve bu sözleşmenin eki olan teknik özelliklerin yer aldığı döküman ve projelerin dosya ile birlikte incelenmesi, davalı firmanın bu sözleşmenin ifası için yaptığını ileri sürdüğü masraflara ait belge ve faturaların incelenmesi ve karşılaştırılması, makine mühendisi bilirkişi … tarafından hazırlanan 04/07/2011 tarihli rapor ve ekindeki liste ile fotoğraflar incelenerek değerlendirme yapılmak suretiyle rapor alınması için Denizli Asliye Ticaret Mahkemesine talimat yazılmıştır. Mali müşavir bilirkişi tarafından defter incelmesi için davalının bildirilen muhasebecisinin adresine gidilmiş ancak defter ve belgeler ibraz edilmemiş, şirketin 2009 yılından itibaren vergi dairesi tarafından resen terk olunduğu ve kayıtlarının tutulmadığı bildirilmiştir. Makine mühendisi bilirkişiler … ve … ile mali müşavir bilirkişi …’in 26/07/2021 tarihli raporlarında; makine mühendisi bilirkişisi …’un 04/07/2011 tarihli raporu incelendiğinde, dosya kapsamında sunulan teknik şartnamede teknik çizimleri ve özellikleri verilen makine ekipmanları ile uyumlu olduğu, fotoğraflarda belirtilen makine ve ekipmanların domates yıkama ve süzme, taşıma, ebatlama, fırında tepsiler üzerinde kurutma için hazırlandığı, taraflar arasındaki sözleşmeye göre üretildiği, fotoğraflar üzerinde yapılan inceleme ile ayıp tespit edilemeyeceğini, makine ve ekipmanlarının başka bir yerde kullanılmayacağını, ancak aynı kapasitede çalışan ve aynı işi yapan başka bir tesiste kullanılabileceğini, dosya kapsamında tespit bulunmadığını makine mühendisi …’un raporunda belirtilen makine ve ekipmanların 4368 kg siyah sac hurdasının, 690 kg plastik hurdasının, 2294 kg paslanmaz çelik hurdasının, 220 döküm hurdasının, 2 kg bakır hurdasının bulunduğu, rapor tarihi itibariyle toplam hurda değerlerinin 61.377,40 TL olacağını, TÜİK verilerine göre geriye doğru değerleme yapıldığında dava tarihindeki hurda değerlerinin 17.922,20 TL olacağını, ticari defterlerinin ibraz edilmediğini beyan etmişlerdir.
Şu halde, sözleşmeye ve davaya konu edilen imalatların, makineler ile ekipmanlarının yeniden incelenmesi ve üzerlerinde tekrardan keşif yapılması imkanı yoktur. Ancak davalı tarafından bir kısım imalatların yapıldığı ve malzemelerin alındığı gerek tarafların beyanlarından, gönderilen ihtarnamelerden, nakliye faturalarından ve Çal ilçesi …nda yapılan keşif ve alınan bilirkişi raporu ve dosya kapsamından anlaşılmaktadır. Bu nedenlerle davalı tarafından hiçbir imalatın yapılmadığını ve bu imalatların ispatlanamadığını kabul etme imkanı yoktur. Bu durumda, dosyada bulunan tüm deliller dikkate alındığında;
Öncelikle belirtmek gerekirse, soğuk hava panelleri önceki kararda hükme esas alınan bilirkişi raporunda da hesaplamaya dahil edilmemiştir. Kompresörler ve kurutma tepsileri davalı-birleşen dosyanın davacısının borçlarından dolayı haczedilerek cebri icra yolu ile satılmıştır. Kaldı ki, sözleşmeye göre 3000 adet kurutma tepsisi imal edilmesi gerekmektedir. Çal İcra Dairesi’nin 2008/… talimat sayılı dosyasında 3400 adet tepsi satılmıştır. Diğer taraftan İzmir’de …’in işyerinde yapılan keşif sırasında 1000 adet tepsi bulunduğu belirlenmiş ancak bu tepsilerin sözleşmede ebatları belirlenen tepsiler olmadığı anlaşılmaktadır. Keza sözleşmede tepsilerin 60×80 ebatında olması gerektiği düzenlenmiş, keşif yerinde görülen tepsilerin ise 60×92 ebatında olduğu belirlenmiştir. Diğer taraftan Çal’da yapılan keşifte 1.580 adet kurutma tepsisi bulunduğu belirlenmiştir. Buhar kazanı ile ekipmanları hiçbir keşifte görülmemiş daha sonra davalı vekili tarafından hurdaya satıldığı bildirilmiştir. Belirtilen nedenlerle kurutma tepsilerinin, kompresörlerin, buhar kazanı ve ekipmanlarının dikkate alınmaması gerekmektedir. Makine mühendisi …’un 07/07/2014 tarihli raporuna ekli 1 ve 2 numaralı tabloda makine ve ekipmanların listesi verilmiştir. Keşif yerinde görülen tüm makine ve ekipmanlarının fotoğrafları tek tek çekilerek rapora eklenmiştir. Tablonun 4. sırasında belirtilen kurutma fırınları bulunmadığından bahisle hesaplamaya dahil edilmemiştir. 2,5,6,7,8,9,10,11 ve 12 sırada yer alan kurutma arabaları, buhar kazanı ile ekipmanları, buhar kazan armatörleri, otomatik kömür yakma sistemi, kazan elektrik kumanda panosu, otomatik yükleme helezonu, baca aspiratör fanı, baca ve duman kanalı ile kompresörlerin, 2 numaralı tablonun 7 sırasındaki sac malzemelerin fotoğrafları bulunmamaktadır. Raporda keşif yerinde görülen malzemelerin fotoğraflarının çekildiği belirtilmiştir. Nitekim kompresörlerin haczedildiği, buhar kazanı ve ekipmanlarının satılmak üzere Denizli’ye gönderildiği anlaşılmaktadır. Buların da fotoğrafları yoktur. Ancak 1 numaralı tablonun makine ve teçhizatlar kısmında 1,3,13,14,15,18,19,20,21,22,23. sırasındaki makine ve teçhizatlar ile 2 numaralı tabloda belirtilen malzemelerin(7 sıradaki çeşitli sac ve galvaniz sac malzemeler hariç) fotoğrafları bulunmakta olup keşif yerinde görüldüğü ve raporlandığı anlaşılmaktadır. Bu durumda 1 nolu tablonun 1,3,13,14,15,18,19,20,21,22,23. sırasındaki makine ve teçhizatlar ile 2 numaralı tabloda belirtilen malzemelerin(7 sıradaki çeşitli sac ve galvaniz sac malzemeler hariç) sözleşme kapsamında imal edilen ve hazırlanan malzemeler olduğu kabul edilmelidir. Makine mühendisi … tarafından hazırlanan tablodaki değerler daha sonraki bilirkişi raporlarında da benimsenerek esas alınmıştır. 1 numaralı tablonun 1,13,14,15,18,19,20,21,22,23 sırasındaki makine ve teçhizatların(3 sıradaki kurutma tepsileri dahil edilmemiştir) değeri 237.000,00 TL olup (2,3,4,5,6,7,8,9,10,11,12 sıradakiler hariç), 2 numaralı tablodaki malzemelerin (7. Sıradaki malzemeler hariç) değeri olan 5.600,00 TL eklendiğinde davalının sözleşme kapsamında gerçekleştirdiği imalatların ve hazırladığı malzemelerin toplam değerinin 242.600,00 TL olduğu düşünülmüştür. Ancak hurda bedelinin düşürülmesi gerekmektedir. Son alınan raporda hurda bedeli, rapor tarihindeki verilere göre yapılmış, TÜİK verilerine göre oranlama yapılarak dava tarihindeki rakama ulaşılmıştır. Bu yöntem doğru olmadığı gibi tüm imalatlar ve teçhizatlar için hurda bedelinin 80.000,00 TL olarak belirlendiği 19/10/2016 havale tarihli bilirkişi raporuna davalı tarafından itiraz edilmeyerek bu rapora göre ıslah talebinde bulunulmuş ve bu rapora göre verilen kararı yalnızca davacı istinaf etmiştir. Bu durumda toplam hurda bedeli yönünden davacı için usuli kazanılmış hak oluştuğu düşünülmüştür. Ancak 80.000,00 TL tablo 1 ve 2’deki makine ve teçhizatların tamamı ile ayrıca İzmir’de yapılan keşifle belirlenen tepsilerin değerlerinin toplamı olan 691.882,04 TL üzerinden belirlenen hurda değeridir. Oranlama yapıldığında; 80.000,00 TL / 691.882,04 X 242.600,00 = 28.051,00 TL hurda bedeli düşülmesi gerekmiştir. 242.600,00 TL-28051,00= 214.549,00 TL’ye davalının yapmış olduğu 4.538,98 TL nakliye bedeli eklendiğinde davalının imalatlar ve yapmış olduğu masraflardan dolayı 219.087,98 TL alacağının bulunduğu, davacının 220.000,00 TL ödeme yaptığı, bu kalemler karşısında 912,02 TL fazla ödemesinin bulunduğu, cezai şart alacağına ilişkin 219.010,00 TL’den mahsup edildiğinde davalının cezai şarttan dolayı 218.097,98 TL alacağının bulunduğu kabul edilmiştir.
Yukarıda açıklanan tüm bu nedenlerle; taraflar arasında düzenlenen sözleşmenin 7. ek maddesinde, kredide çıkabilecek herhangi bir aksaklık ya da olumsuzluk durumunda alıcı ve satıcı firma yetkililerinin ödeme planı üzerinde yeniden görüşerek karara bağlayacağı belirtilmiş, ancak tarafların yeni ödeme planı hususunda uzlaşamaması halinde davacının sözleşmeyi feshedebileceği belirtilmemiştir. Dolayısıyla kredi başvurusunun olumsuz sonuçlanması ve davalıya sunulan ödeme planının davalı tarafından kabul edilmemesi davacıya sözleşmeyi feshetme yetkisi vermemektedir. Davacı tacir olup, basiretli bir tacir gibi davranarak kredi başvurusunun olumsuz sonuçlanabileceği ihtimalini göz önüne alarak ödeme planını hazırlaması ve davalı ile sözleşme imzalaması gerekir iken, kredi başvurusu olumlu sonuçlanacakmış gibi davalı ile sözleşme imzalanmış, ödeme planı sunularak peşinat ödenmiş, davalının üretime başlaması sağlanmıştır. Bu durumda davacı tarafından sözleşmenin feshini talep etmesinin haklı nedene dayanmadığı ve sözleşmenin davacı tarafından asıl dava tarihinde feshedildiği sonuç ve kanaatine varılmıştır.
Davalı sözleşme kapsamında edimini ifaya ve dolayısıyla gerekli imalata başlamış , ürünlerin bir kısmını imal ederek davacıya göndermiştir. Bu durumda imal ettiği makine ve teçhizatın bedelini davacı taraftan talep etme hakkının bulunduğu sonuç ve kanaatine varılmıştır. Yine davacı tarafından sözleşme şartlarına uyulmamış, sözleşme davacı tarafından haksız olarak feshedilmiş olmakla, sözleşmede kararlaştırılan cezai şart alacağı ile nakliye ücretini de davacıdan talep etme hakkının bulunduğunun kabulü gerekmiştir. Davalı tarafından üretilen makine ve teçhizatın özel üretim olduğu, davacının kuracağı fabrika için üretildiği, üretimden itibaren geçen süre de göz önüne alındığında başka bir iş ve yerde kullanılmasının mümkün olmadığı anlaşılmaktadır.
Davalı tarafından 219.010,00.TL cezai şart alacağı, 13.729,80.TL’ de gecikmeden dolayı cezai şart alacağı olmak üzere toplam 232.739,80.TL. talep edilmiş olmakla birlikte, sözleşmenin feshi halinde gecikmeden doğan tazminat talebinde bulunulamayacağından, mahkememiz tarafından davalının gecikmeden doğan tazminat talep hakkı yerinde görülmemiş, talep edebileceği cezai şart alacağı 100.000,00 Euro karşılığı 219.010,00.TL olduğu, davalı yapmış olduğu imalat ve hazırladığı malzemelerin bedelinden hurda değeri düşülüp nakliye masrafları eklendiğinde 219.087,98 TL alacağının bulunduğu, davacının 220.000,00 TL ödeme yaptığı, bu kalemler karşısında 912,02 TL fazla ödemesinin bulunduğu, cezai şart alacağına ilişkin 219.010,00 TL’den mahsup edildiğinde davalının cezai şarttan dolayı 218.097,98 TL alacağını kaldığı belirlenmiştir.
Birleşen dosya davacısı tarafından düzenlenen Denizli 7.Noterliği’nin 04.11.2008 tarih ve … yevmiye numaralı ihtarnamesi davalı …etmeleri Ltd. Şti. ‘ne 12.11.2008 tarihinde tebliğ edildiği, ihtarnamede ödeme için 10 günlük süre verildiği, sürenin 23.11.2008 tarihinde dolduğu ve bu tarihin tatile denk geldiği, dolayısıyla ilk iş günü akşamına kadar süre uzayacağından davalı …etmeleri Ltd. Şti. ‘nin 25.11.2008 tarihinde temerrüte düştüğü anlaşılmıştır.
Açıklanan tüm bu gerekçelerle; asıl davanın reddine, birleşen davanın 218.097,98 TL üzerinden kısmen kabulüne karar vermek gerekmiş aşağıdaki şekilde hüküm kurulmuştur.
H Ü K Ü M : Gerekçesi yukarıda açıklandığı üzere;
1-Asıl davanın reddine,
Alınması gereken 59,30-TL karar harcının peşin alınan 2.970,00 -TL harçtan mahsubu ile fazla alınan 2.910,70 -TL harcın karar kesinleştiğinde asıl davanın davacısına iadesine,
Davalı kendisini bir vekil ile temsil ettirdiğinden, kararın verildiği tarihte yürürlükte olan AAÜT’ne göre hesaplanan 23.850,00-TL vekalet ücretinin davacı … Ltd. Şti.nden alınarak davalı …. Ltd. Şti’ne ödenmesine,
Davacı tarafından yapılan yargılama giderinin üzerinde bırakılmasına,
2- Birleşen davanın kısmen kabulüne,
218.097,98 TL’ nin birleşen dosyanın davalısı … Ltd. Şti.nden alınarak birleşen dosyanın davacısı …. Ltd. Şti’ne ödenmesine, alacağın 4.000,00 TL lik kısmına birleşen davanın tarihi olan 11/09/2009 tarihinden itibaren kalanına ise 25/11/2008 tarihinden itibaren avans faizi uygulanmasına,
Alınması gereken 14.898,27 -TL karar harcından, peşin alınan 128,30-TL ve ıslah ile alınan 10.607,87-TL olmak üzere toplam 10.736,17 -TL harcın mahsubu ile bakiye 4.162,00-TL harcın birleşen dosyanın davalısı … Ltd. Şti.nden alınarak Hazineye irad kaydına,
Davacının peşin olarak ödediği 10.736,17 TL harcın birleşen dosyanın davalısı … Ltd. Şti.nden alınarak alınarak davacı …. Ltd. Şti’ne ödenmesine,
Davacı kendisini bir vekil ile temsil ettirdiğinden, kararın verildiği tarihte yürürlükte olan AAÜT’ne göre birleşen davanın kabul edilen kısmı üzerinden hesaplanan 23.716,86 -TL vekalet ücretinin davalı … Ltd. Şti.nden alınarak birleşen dosyanın davacısı …. Ltd. Şti’ne ödenmesine, birleşen davanın reddedilen kısmı üzerinden hesaplanan 37.329,40 TL vekalet ücretinin davacı …. Ltd. Şti’nden alınarak davalı … Ltd. Şti.’ne ödenmesine,
Davacı tarafından yapılan 3.826,00 -TL yargılama giderinden davanın kabul edilen kısmına göre 1.323,00’sinin davalı … Ltd. Şti.nden alınarak birleşen dosyanın davacısı …. Ltd. Şti’ne ödenmesine, kalan masrafın üzerinde bırakılmasına,
3-Hüküm kesinleştiğinde kullanılmayan gider avansının ilgilisine iadesine,
Dair, HMK.’nun 341/1 ve 345.maddesi gereğince; kararın tebliğinden itibaren 2 hafta içinde, aynı yasanın 343.maddesi gereğince mahkememize yada başka bir yer Asliye Ticaret Mahkemesine verilecek dilekçe ile İSTİNAF YOLUNA başvurulabileceği belirtilerek taraf vekillerin yüzüne karşı verilen karar açıkça okunup usulen anlatıldı. 07/12/2021

Başkan …
E-imza
Üye …
E-imza
Üye …
E-imza
Katip …
E-imza