Vergi Dava Daireleri Kurulu 1998/358 E. , 1999/58 K.
T.C.
D A N I Ş T A Y
VERGİ DAVA DAİRELERİ KURULU
Esas No: 1998/358
Karar No: 1999/58
Kararın Düzeltilmesini İsteyen: … Anonim Şirketi
Vekili: …
Karşı Taraf: … Vergi Dairesi Müdürlüğü
İstemin Özeti: Davacı şirket tarafından, 1985 yılında gerçekleştirilen ihracatla ilgili olarak dönem kayıtlarına intikal ettirilen giderlerin kanunen kabul edilebilir gider olma özelliği taşımaması nedeniyle gelecek dönemlere devreden zararın azaltılması yolunda inceleme raporu düzenlenmiş ve bu durum idare tarafından bir yazı ile davacıya duyurulmuştur.
Davacı, dönem zararının ve yatırım indirimi tutarının azaltılmasının hukuka aykırı olduğunun hüküm altına alınması ve işlemin iptali istemiyle dava açmıştır.
Davayı inceleyen vergi mahkemesi işlemi iptal etmiştir.
Vergi dairesi müdürlüğünün temyiz istemini inceleyen Danıştay Dördüncü Dairesi, 30.1.1995 günlü ve E:1993/4430, K:1995/372 sayılı kararıyla; dava konusu yazı ile dayanağı olan inceleme raporunun idari davaya konu olabilecek bir idari işlem niteliğinde kabul edilemeyeceği, düzenlenen raporun Kurumlar Vergisi Kanununa aykırı olduğu yolundaki iddianın, bu rapor esas alınarak tarha konu bir durum ortaya çıktığı zaman açılacak davada incelenebileceği gerekçesiyle kararı bozmuştur.
Bozma kararına uymayan … Vergi Mahkemesi, … günlü ve E: …, K: … sayılı kararıyla; davanın konusunun, inceleme raporu olmadığı, bu rapora dayanılarak idarece tesis edilen işlem olduğu, söz konusu işlemin davacının yükümlülüklerinde değişikliklere yol açan, onun hukukunu etkileyen ve böylece hüküm ifade eden, idari davaya konu olabilecek bir işlem olduğu gerekçesiyle ilk kararında direnmiştir.
Vergi dairesi müdürlüğünün temyiz istemini inceleyen Danıştay Vergi Dava Daireleri Genel Kurulu, 22.5.1998 günlü ve E:1996/371, K:1998/91 sayılı kararıyla; dava konusu işlemin, vergi inceleme raporuna dayanılarak, rapordaki tespitleri yükümlüye bildiren, bilgilendirici nitelikte bir işlem olduğu ve davacının hukukuna etkisinin adına söz konusu rapor doğrultusunda yapılacak bir tarhiyatla ortaya çıkacağı, dolayısıyla bu aşamada yükümlünün hukukunu etkilediğinden söz edilemeyeceği, nitekim, 1986 yılına ilişkin olarak davacı kurum adına yapılan tarhiyata karşı açılan davanın vergi mahkemesince incelendiği ve tarhiyatın kaldırılmasına karar verildiği, bu karara karşı yapılan temyiz başvurusunun Danıştay Dördüncü Dairesinin K:1997/4819 sayılı kararıyla reddedildiği anlaşıldığından, işlemin iptali yolundaki ısrar kararının hukuka uygun bulunmadığı gerekçesiyle kararı bozmuştur.
Yükümlü kurum dava konusu işlemin, hukukunu doğrudan etliyen yükümlülüklerinde değişiklik yapan kesin ve gereğine göre işlem yapılmadığı takdirde cezalı tarhiyata muhatap tutulacağını hatırlatan nitelik taşıdığını ileri sürerek kararın düzeltilmesini istemiştir.
Savunmanın Özeti: İstemin reddi gerektiği savunulmuştur.
Danıştay Tetkik Hakimi …’ın Düşüncesi: Dava konusu işlem “kanunen kabul edilmeyen gider” kabul edilen tutarın 1985 yılı matrahına ilavesi suretiyle bu yılın ve sonraki yılların hesaplarının düzeltilmesi ve 1989 yılına devreden yatırım indiriminin 207 milyon lira olması gerektiği yolundaki idari işlemdir.
Bu işlem zarar mahsubu ve kullanılabilecek yatırım indirimi yönünden yükümlünün hukukunu olumsuz yönde etkilemekte olup idari davaya konu yapılabilmesinin kabulü gerekir.
Bu nedenle yükümlünün karar düzeltme isteminin kabulü ile Kurulumuz kararının ortadan kaldırdıktan sonra vergi mahkemesince verilen ısrar kararına karşı yapılan temyiz başvurusunun reddi gerektiği düşünülmektedir.
Danıştay Savcısı …’in Düşüncesi: Dosya içinde mevcut düşünce uyarınca yükümlünün kararın düzeltilmesi isteminin kabulü ile Danıştay Vergi Dava Daireleri Genel Kurulu kararının ortadan kaldırılmasından sonra Vergi Mahkemesince verilen ısrar kararına karşı yapılan temyiz başvurusunun reddi ile Mahkeme kararının onanmasına karar verilmesi gerektiği düşünülmektedir.
TÜRK MİLLETİ ADINA
Hüküm veren Danıştay Vergi Dava Daireleri Genel Kurulunca, dosyadaki belgeler incelendikten sonra gereği görüşüldü:
Yükümlü şirketin 1985 yılında gerçekleştirdiği ihracatla ilgili olarak dönem kayıtlarına intikal ettirdiği giderlerin kanunen kabul edilebilir gider olmadığı görüşüyle gelecek dönemlere devreden zararın azaltılması yolunda düzenlenen inceleme raporu ve bu rapora göre sonraki döneme devreden zarar ve indirim miktarlarını gösteren işlemin iptali yolundaki vergi mahkemesi ısrar kararının bozulmasına ilişkin Kurulumuzun 1998/91 sayılı kararının düzeltilmesi istenmiştir.
İdari davaya konu edilebilen işlemler, hukuksal sonuçlar doğuran ve bu nedenle ilgilinin hukuksal durumunu etkileyen, kesin ve yürütülmesi zorunlu nitelikteki idari işlemlerdir.
Davacının, 1985 takvim yılına ilişkin işlemlerinin incelenmesi sonucunda düzenlenen inceleme raporuyla; ihraç ettiği mermerin …’da pazarlanması ve satışı için yaptığı bazı giderlerin kanuni olmadığı saptanmıştır. Bu saptama nedeniyle 1985 yılından izleyen yıla devreden zarar miktarı ve indirilebilecek yatırım indirimi tutarı azalmış ancak, bu yılda vergi tarhını gerektiren bir matrah farkı bulunmadığından davacıya, izleyen yıl beyanının raporda belirlenen duruma göre düzenlenmesi duyurulmuştur.
Bu işlemle 1985 yılı ve izleyen yıla devreden zarar miktarı ve yatırım indirimi tutarının azaltılması karşısında, sözkonusu işlemin, yükümlünün hukukunu doğrudan etkileyen, kesin ve yürütülmesi zorunlu bir işlem niteliği taşıdığının kabulü gerektiğinden, karar düzeltme isteminin kabulü ve Kurulumuzun 22.5.1998 günlü, E:1996/371, K:1998/91 sayılı kararının kaldırılmasına oyçokluğu ile karar verildikten sonra … Vergi Mahkemesinin … günlü, E: …, K: … sayılı ısrar kararına karşı vergi dairesi müdürlüğü tarafından yapılan temyiz başvurusu incelendi:
Yükümlü şirketin 1985 yılında …’a yaptığı konsinye mermer ihracatı dolayısıyla mermerin o ülkede pazarlanıp satılması amacıyla … şirketini kurduğu, bu şirketin faaliyeti için …’de satış mağazası açarak depo kiraladığı, personel lojmanı kiraladığı, ücret ödediği, satış faaliyeti için çeşitli masraflar yaptığı, 1985 yılında bu giderler için … milyon lira transfer edildiği tespit edilerek; …’daki faaliyetin kar ve zararının öncelikle … yasalarına göre hesaplanarak yetkili makamlara onaylatılması gerektiği halde bu işlem yapılmadan giderlerin doğrudan Türkiye’deki faaliyet sonuçlarına intikal ettirilmesi yasaya aykırı görülmüş ve … milyon liranın transfer edilen sermaye olduğu kabul edilerek kanunen kabul edilmeyen gider olarak dikkate alınması böylece yükümlü kurumun gelecek döneme devreden zararı azaltılarak …- lira olarak kabulü önerilmiştir.
Yükümlü kurumun ihraç ettiği mermerin …’da pazarlama ve satışına yönelik olarak mağaza, depo ve personel masrafları bulunduğu, Başbakanlık Hazine ve Dış ticaret Müsteşarlığı ve … Bankasınca da kabul edilmiş ve yapılan ihracat bedeli dövizin tümünün yurda getirilmesi ve büroya ait faaliyet raporunun Müsteşarlığa gönderileceğine dair taahhütname alınması kaydıyla 1985 ve sonraki yıllarda söz konusu giderler için gerekli paranın transferine izin verilmiş olup, 1985 yılında yapılan harcamanın tahsisi uygun görülenden daha az olduğu anlaşılmıştır.
Nitekim, izleyen 1986 yılına ilişkin olarak davacı kurum adına yapılan tarhiyat vergi mahkemesince kaldırılmış, vergi dairesi müdürlüğünün temyiz başvurusu Danıştay Dördüncü Dairesinin K:1997/4819 sayılı kararıyla reddedilmiştir. Bu durumda yükümlünün yurt dışı faaliyeti Hazine ve Dış Ticaret Müsteşarlığınca denetlenerek sonraki yıllarda da aynı tür giderler için tahsisat verilmiş olması karşısında söz konusu giderlerin kanunen kabul edilmeyen gider olarak nitelenmesinde isabet bulunmadığından, vergi mahkemesi ısrar kararında hukuka aykırılık görülmemiştir.
Bu nedenle temyiz isteminin reddine, 29.1.1999 gününde oyçokluğu ile karar verildi.
X – K A R Ş I O Y
Karar düzeltme dilekçesinde ileri sürülen nedenler 2577 sayılı Yasanın 54 üncü maddesi uyarınca kararın düzeltilmesini gerektirecek nitelikte görülmediğinden, istemin reddi gerektiği görüşüyle karara katılmıyoruz.