Vergi Dava Daireleri Kurulu         1994/310 E.  ,  1996/21 K.
T.C.
D A N I Ş T A Y
VERGİ DAVA DAİRELERİ KURULU
Esas No: 1994/310
Karar No: 1996/21

Temyiz Eden: … Belediye Başkanlığı
Vekili: …
Karşı Taraf: …
Vekili: …

İstemin Özeti: …, …, …, … mevkiindeki 105 adet taşınmaz 12.6.1989 tarihinde Milli Savunma Bakanlığınca kamulaştırılmıştır.
Davacının …- lira kamulaştırma bedelini düşük bularak açtığı tezyidi bedel davası sonucunda kamulaştırma bedeli …- liraya yükseltilmiş ve bu karar kesinleşmiştir. Kamulaştırma bedeli farkının …- liralık kısmı, Milli Savunma Bakanlığı tarafından, kamulaştırma bedelinden kesilerek 2942 sayılı Kamulaştırma Kanununun 39 uncu maddesi uyarınca işlem yapılmış ve kamulaştırma bedeli emlak vergisi matrahı kabul edilmiş, 1986-1989 dönemine ait emlak vergisi, kusur cezası ve gecikme zammı toplamı olarak belediyeye ödenmiştir.
Tahsil olunan emlak vergisine ait kusur cezası ve gecikme zammı ile 1989 yılı 2.yarısına ilişkin emlak vergisi toplamı olan …- liranın iadesi istemiyle yapılan düzeltme ve şikayet başvurusunun reddi yolundaki işleme karşı dava açılmıştır.
Davayı inceleyen Danıştay Dokuzuncu Dairesi K:1994/1589 sayılı Kararıyla; 3194 sayılı İmar Kanununun 10 uncu maddesinde belediyelerin imar planlarının yürürlüğe girmesinden itibaren en geç 3 ay içinde bu planı tatbik etmek üzere 5 yıllık imar programları hazırlayacaklarının belirtildiği, aynı Kanunun 13 üncü maddesi uyarınca da, taşınmazın imar programına alındığı tarihten sonraya ait verginin kamulaştırmayı yapan idare tarafından ödenmesi gerektiğinden, ara kararı ile kamulaştırılan taşınmazların imar planına alınma tarihi ve 3194 sayılı İmar Kanununun 13 üncü maddesine göre imar programına alınmasıyla ilgili meclis kararının davalı … Belediye Başkanlığından istendiği, ancak, istenen bilgi ve belgeler gönderilmediğinden dosyadaki bilgi ve belgelere göre karar verilmesi gerektiği, plana ve programa alınması sonucu kamulaştırılan gayrimenkul için kamulaştırma bedeli ile beyan edilen bedel arasındaki fark üzerinden hesaplanan kusur cezalı emlak vergisinin ve gecikme faizinin 3194 sayılı Yasanın 13 üncü maddesi hükmü uyarınca kamulaştırmayı yapan idareden istenilmesi gerekirken yükümlüden tevkif suretiyle tahsilinde isabet bulunmadığı gerekçesiyle davayı kabul etmiş ve şikayet başvurusuna cevap verilmemek suretiyle kurulan işlemin iptaline, 1986-1989 yılları için hesaplanıp tahsil edilen kusur cezasının, gecikme faizinin ve 1989 yılı ikinci yarısı emlak vergisinin yükümlüye iadesine karar vermiştir.
Karar, Belediye Başkanlığınca temyiz edilmiş ve Milli Savunma Bakanlığınca kamulaştırılan taşınmazların belde imar planı dışında olduğu, Belediye Meclisince yapılmış imar planı içinde herhangi bir düzenlemeye tabi tutulmadıkları, bu durumda 3194 sayılı Yasanın 13 üncü maddesinin ikinci fıkrası hükmünün uygulanamayacağı ileri sürülerek kararın bozulması istenmiştir.

Savunmanın Özeti: Savunma verilmemiştir.

Danıştay Tetkik Hakimi …’ın Düşüncesi: Milli Savunma Bakanlığınca askeri hizmet ve ihtiyaçlar için kamulaştırılan yükümlüye ait 105 adet taşınmazın Belediyece yapılmış imar planı kapsamı dışında bulunduğu davalı Belediyenin temyiz dilekçesinden anlaşılmış, incelenen dosya kapsamından da kamulaştırılan taşınmazların mücavir alanlar içinde bulunmadığı kanaatine varılmıştır.
İmar Yasasının “Planların hazırlanması ve yürürlüğe konulmasını” belirleyen 8 inci maddesinde, belediye ve mücavir alan dışında kalan yerlerde yapılacak planların valilik veya ilgilisince yapılacağı veya yaptırılacağı, valilikçe uygun görüldüğü takdirde onaylanarak yürürlüğe gireceği belirlenmiş olup, bu durumda taşınmazların, İmar Yasasının 13 üncü maddesinde belirlenmiş olan “İmar programına alınan alanlarda” emlak vergisi ödemesinin durdurulacağı, kamulaştırmanın yapılması halinde de durdurma tarihi ile kamulaştırma tarihi arasında tahakkuk edecek olan emlek vergisinin kamulaştırmayı yapan idare tarafından ödeyeceği hükmü karşısında, taşınmazlar için valilikçe yapılmış veya yaptırılmış bir imar planı veya programı bulunup bulunmadığı konusu araştırılıp açıklığa kavuşturulduktan sonra sonucuna göre karar verilmesi için kararın bozulması gerektiği düşünülmektedir.

Danıştay Savcısı …’ın Düşüncesi: Uyuşmazlıkta, taşınmazı 12.6.1989 tarihinde kamulaştırılan yükümlünün, mahkeme kararı ile artırılan kamulaştırma bedeli üzerinden tevkif suretiyle tahsil olunan 1986-1989 yıllarına ait emlak vergisi, kusur cezası ve gecikme faizinden, 1986-1989 yıllarına ait kusur cezası ve gecikme faizi ile 1989 emlak vergisi ikinci taksidinin tarafına iadesi isteğiyle düzeltme-şikayet yolu ile yaptığı başvuruyu zımnen reddeden … Belediye Başkanlığı işlemi, Danıştay 9 ncu Dairesince iptal edilmiş olup, bu kararın adı geçen belediyece, kamulaştırılan taşınmazların imar planı dışında bulunduğu, işlemin 2942 sayılı Yasanın 39 ncu maddesi gereğince yapıldığı beyan edilerek temyizen incelenmesi istenilmektedir.
Olayda, yükümlüden, kamulaştırma nedeniyle tezyidi bedel davası sonucu artırılan bedel üzerinden hesaplanan emlak vergisine ilişkin olarak 1986-1989yılları için kusur cezası ve gecikme faizi ile 1989 yılı emlak vergisi 2 nci taksidinin istenip istenemiyeceği hususu, 213 sayılı Vergi Usul Kanununun 117 ve118.maddelerinde yer alan hesap ve vergilendirme hatalarına girmeyip, hukuki bir uyuşmazlık niteliğinde bulunduğundan, uyuşmazlığın vergi mahkemesinde açılacak davada incelenmesi mümkün olduğundan, dava konusu işlemde sonucu itibariyle isabetsizlik bulunmamaktadır.
Bu nedenle belediye temyiz isteğinin kabulü ile aksi yolda müttehaz Danıştay 9 ncu Daire kararının bozulması gerektiği düşünülmektedir.

TÜRK MİLLETİ ADINA

Hüküm veren Danıştay Vergi Dava Daireleri Genel Kurulunca, dosyadaki belgeler incelendikten sonra gereği görüşüldü:
… belediye ve mücavir alan sınırları dışında kalan 105 parsel taşınmazı Haziran 1989’da Milli Savunma Bakanlığı tarafından “askeri hizmet ve ihtiyaçlar” nedeniyle kamulaştırılan davacıya ödenmesi gereken kamulaştırma bedeli, adli yargı yerinde açtığı bedel artırım davası sonucunda yükseltilmiştir. Yükseltilen kamulaştırma bedelinin ödenmesi sırasında 2942 sayılı Yasanın 39 uncu maddesi gereğince bu bedel emlak vergisine matrah kabul edilerek 1986-1989dönemi emlak vergileri kusur cezaları ve gecikme zamları ile birlikte …- lira kesinti yapılmış ve bu tutar … Belediyesine ödenmiştir. Söz konusu kesintinin …- liralık kısmını oluşturan 1986-1987-1988-1989yılları için hesaplanan kusur cezaları ve gecikme zamları ile 1989 yılı emlak vergisi ikinci taksidinin geri verilmesi istemiyle davacı tarafından yapılan başvurunun reddi yolundaki işlemi, 3194 sayılı Yasanın 13 üncü maddesine dayanarak iptal eden Danıştay Dokuzuncu Daire kararı, Belediye Başkanlığı tarafından temyiz edilmiştir. Her ne kadar Danıştay Dokuzuncu Dairesince emlak vergileri ve kusur cezaları ile birlikte gecikme faizi alındığı görüşüyle karar verilmişse de gerçekte gecikme zammı uygulandığı … Belediye Başkanlığının 10.3.1993 günlü ve … sayılı yazısından anlaşılmaktadır.
Kamulaştırmanın gerçekleştiği 12.6.1989 tarihi itibarıyla taşınmazın mülkiyeti kamulaştıran idareye intikal ettiği için yükümlünün, 1989 yılı emlak vergisi taksidine ilişkin mükellefiyeti söz konusu olmayacağından işlemin, 1989 yılı emlak vergisi ikinci taksidi ile buna uygulanan kusur cezasının düzeltme yoluyla geri verilmeyeceği yolundaki kısmının iptalinde yasaya aykırılık görülmemiştir.
3194 sayılı İmar Kanunu 13 üncü maddesinde, genel hizmetlerden birinin yürütülmesi amacıyla imar planında meydan, park, yeşil saha, okul ve benzeri tesisler için ayrılan alanların kamulaştırılmasına ilişkin düzenleme yapmış ve bu gibi yerlere ilişkin emlak vergisi ödemesinin, imar programının kesinleştiği tarihte durdurulmasını, bu tarihten sonraki dönemlere ilişkin vergilerin, kamulaştırmayı yapan idareden alınmasını öngörmüştür. Söz konusu kural, imar planında genel hizmetlere ayrılan alanlarda, planın uygulamaya konulması nedeniyle yapılan kamulaştırmaları kapsamaktadır.
Olayda, 3194 sayılı Yasanın 13 üncü maddesinde yazılı amaçlarla değil, “askeri hizmet ve ihtiyaç” nedeniyle Milli Savunma Bakanlığı tarafından yapılmış bir kamulaştırma söz konusudur. Kamulaştırılan taşınmazların ise belediye ve mücavir alan sınırları dışında kaldığı dosyadan anlaşılmaktadır. Belediye ve mücavir alan sınırları dışında kalan yerlerde imar planı yapma ve yaptırma yetkisinin Valiliklere ait olduğu ve davacıya ait taşınmazların herhangi bir imar planı uygulaması nedeniyle kamulaştırılmadığı gözönüne alındığında davanın,3194 sayılı Yasanın 13 üncü maddesine dayanılarak sonuçlandırılması uygun olmamıştır.
Yükseltilen kamulaştırma bedelinden bu bedel emlak vergisi matrahı kabul edilerek 1986, 1987, 1988 yıllarının emlak vergilerine ve 1989 yılı emlak vergisi ilk taksidine uygulanan kusur cezaları ile gecikme zamlarının kesinti yoluyla tahsili yolundaki işlemin hukuka uygunluğunun denetiminin, Kamulaştırma Kanunu ve Emlak Vergisi Kanunu hükümlerine göre yapılması gerekmektedir.
Davacının 1986 Genel Beyan Dönemi başında 1319 sayılı Yasa hükümlerine göre asgari birim değerden düşük olmamak üzere tüm dönem için bildirimde bulunmuş olduğu tartışmasızdır. Kamulaştırma, bu dönemin son yılının ilkyarısının sonunda yapılmıştır. Uyuşmazlığa yol açan ceza ve gecikme zamları ile miktarı, adli yargı yerince belirlenen kamulaştırma bedeli üzerinden hesaplanmış ve bedel ödenirken kaynağında kesilmiştir.
Söz konusu dönemler için asgari birim değerden daha düşük olmayan beyanına göre ödeme yapan yükümlünün salt kamulaştırma bedelinin artırılmış olması nedeniyle kamulaştırmadan önceki dönemlerde de bu bedel üzerinden beyanda bulunması gerektiği, dolayısıyla vergi kaybına yol açtığı düşünülemeyeceğinden kesilen kusur cezasında yasaya uygunluk bulunmamaktadır.
Yükseltilen kamulaştırma bedelinin emlak vergisi matrahı kabul edilmesini öngören 2942 sayılı Kamulaştırma Kanununun 39 uncu maddesi, sadece kamulaştırmanın yapıldığı yıl için uygulanabilirlik taşımaktadır. Davacı tarafından da vergi asılları yönünden düzeltme başvurusunda bulunulmamıştır. Kamulaştırmanın yapıldığı yılın vergi matrahı kabul edilecek olan yükseltilmiş kamulaştırma bedeli, adli yargı yerince belirlenmiş ve kamulaştırmayı yapan idare tarafından davacıya ödeme yapılırken kesinti yoluyla emlak vergisi de tahsil edilmiş olduğundan, davacıdan 1986, 1987, 1988 ve 1989 yılları nedeniyle kusur cezası ve gecikme zammı tahsili için yeterli bir hukuksal neden bulunmamaktadır.
Bu nedenlerle davaya konu yapılan işlemin iptali yolundaki Danıştay Dokuzuncu Daire kararında sonucu itibarıyla yasaya aykırılık görülmediğinden temyiz isteminin reddine, 12.1.1996 gününde oyçokluğu ile karar verildi.

X – K A R Ş I O Y
Milli Savunma Bakanlığı tarafından askeri hizmet ve ihtiyaçları karşılamak amacıyla kamulaştırılan taşınmazlara ait kamulaştırma bedelinin yükseltilmesi nedeniyle yükseltilmiş kamulaştırma bedeli, 2942 sayılı Kamulaştırma Kanununun 39 uncu maddesi gereğince kamulaştırmanın yapıldığı tarihten önceki dönemlerin emlak vergilerine matrah kabul edilerek salınan vergilere kusur cezası ve gecikme zammı uygulanıp uygulanamayacağına ilişkin uyuşmazlığın Vergi Usul Kanununun vergi hataları ile ilgili sınırlı düzenlemesine göre çözümlenmesi mümkün görülmemektedir.
Böyle bir durumda vergi hatalarından birinin varlığı kabul edilemeyeceğinden, temyiz isteminin kabulü ile kararın bozulması gerektiği görüşüyle, çoğunluk kararına katılmıyorum.