Vergi Dava Daireleri Kurulu 1993/195 E. , 1994/191 K.
Daire : VERGİ DAVA DAİRELERİ KURULU
Karar Yılı : 1994
Karar No : 191
Esas Yılı : 1993
Esas No : 195
Karar Tarihi : 22/04/994
ANAYASA MAHKEMESİNİN İPTAL KARARLARININ ÖDEME EMRİNE KARŞI AÇILAN DAVAYI ETKİLEMEYECEĞİ HK.
Kurum adına, 1989 yılının Ocak, Şubat ve Mart aylarına ilişkin (Kurumlar Vergisi) Geçici Vergi borcu nedeniyle düzenlenen ödeme emri dava konusu yapılmıştır.
Davayı inceleyen Vergi Mahkemesi kararıyla; Kurumlar Vergisi Kanununun 3505 sayılı Kanununun 21 inci maddesiyle değişik mükerrer 40 ıncı maddesi uyarınca Kurum adına hayat standardı temel gösterge tutarına göre Geçici Vergi tahakkuk ettirildiği, … Mahkemesinin K: … sayılı Kararı ile söz konusu maddenin 2 nci fıkrasını iptal edildiği, her ne kadar geriye yürümeyeceği Anayasanın 153 üncü maddesinde kabul edilmişse de, bu iptal kararının ihtilaf yaratılmış hukuki durumları etkileyeceği, gerekçesiyle … Mahkemesince iptal edilmiş bir kurala dayanılarak düzenlendiği anlaşılan ödeme emrinin iptaline karar vermiştir.
Vergi Dairesi Müdürlüğünün bu karara karşı yaptığı temyiz başvurusunu inceleyen Danıştay Dördüncü Dairesi Kararıyla; … Mahkemesinin … sayılı iptal kararının 6.4.1990 günlü Resmi Gazetede yayımlandığı ve yayımından altı ay sonra yürürlüğe girmesinin kabul edildiği, Geçici Vergi Tahakkukunun yapıldığı ve ödeme emrinin düzenlendiği tarihte dayanılan kural yürürlükte olduğundan … Mahkemesi kararının vadesinde ödenmeyen kamu alacağının tahsili amacıyla düzenlenen ödeme emrinin iptali istemiyle açılan davanın çözümünü etkilemeyeceği, gerekçesiyle Mahkeme kararını bozmuştur.
Bozma Kararına uymayan Vergi Mahkemesi ilk kararda direnilmesine karar vermiştir.
Direnme kararının Vergi Dairesi Müdürlüğü tarafından temyizi üzerine Danıştay Vergi Dava Daireleri Genel Kurulu Kararıyla; ödeme emri ile istenen Geçici Verginin 1989 yılı ticari faaliyetine devam eden kurumun ertesi yıl beyanname verme ayında tahakkuk ettirilecek Kurumlar Vergisine mahsup edilmek üzere peşin alınması öngörülen bir vergi olduğu, ödeme emrine karşı açılan davada Vergi Mahkemesinin bekletme kararı verdiği ve davayı Anayasa Mahkemesinin bu konudaki iptal kararından sonra sonuçlandırdığı, Anayasanın 152 nci maddesi uyarınca … Mahkemesi kararına kadar davanın geri bırakılmasının doğal sonucunun … Mahkemesi iptal kararlarının ihtilaf yaratılmış hukuki durumla rı etkilemesi olduğu, olayda 1989 Ocak, Şubat ve Mart aylarına ait Geçici Verginin, yükümlü kurumun 1989 takvim yılı Kurumlar Vergisi beyannamesiyle kesin vergiye dönüşerek ortadan kalktığı, Vergi Dairesi Müdürlüğünce, sözü edilen Geçici Verginin 1989 yılına ait Kurumlar Vergisinden mahsup edildiğine ilişkin bir iddianın da ileri sürülmediği, Geçici Vergi tutarının ve bunun asgari düzeyinin hesaplanmasıyla ilgili ölçüler getiren mükerrer 40 ıncı maddenin ikinci fıkrasının … Mahkemesinin 6 Nisan 1990 gününde yayımlanan Kararıyla iptal edildiği, bu kararın yürürlüğe girmesi 6 ay sonraya bırakılsa da, 1990 Nisan ayının sonuna kadar ilk taksidi ödenen Kurumlar Vergisi içinde kesin vergiye dönüşen Geçici Verginin belirtilen özelliği nedeniyle cebren tahsiline devam edilmesinin hukuka aykırı olduğu, gerekçesiyle temyiz istemini reddetmiştir.
5422 sayılı Kurumlar Vergisi Kanununun 3505 sayılı Yasa ile değişik Mükerrer 40 ıncı maddesinde, Kurumlar Vergisi yükümlülerinin cari vergilendirme döneminin Kurumlar Vergisine mahsup edilmek üzere Geçici Vergi ödemeleri hükme bağlanmış, maddenin ikinci fıkrasında ise ödene cek Geçici Vergi 193 sayılı Gelir Vergisi Kanununda yer alan hayat standardı esasına bağlanmıştır.
Yükümlü Kurumun 1988 yılı Kurumlar Vergisi beyannamesinde bildirilen matrah esas alınarak Ocak, Şubat ve Mart 1989 dönemlerine ilişkin olarak Katma Değer Vergisi Beyannameleriyle Geçici Vergi beyan edilmiş ve tahakkuk ettirilmiştir. 5422 sayılı Yasanın Mükerrer 40 ıncı maddesinin ödenecek Geçici Verginin hesabında hayat standardı temel göstergelerini esas kabul eden ikinci fıkrası, … Mahkemesinin … günlü ve K: … sayılı kararıyla iptal edilmiş ise de, ödeme emri ile istenen Geçici Verginin tahakkuk tarihlerinde henüz … Mahkemesi iptal kararının dahi bulunmadığı, Geçici Verginin o tarihte yürürlükte olan kurala göre tahakkuk ettirildiği anlaşılmaktadır.
Beyan üzerine tahakkuk eden ve kesinleşen Geçici Verginin vadesinde ödenmediği sabittir. 6183 sayılı Yasanın 54 üncü maddesine göre ödeme süresi içinde ödemeyen kamu alacaklarının cebren tahsili gerektiğinden süresinde ödenmeyen Geçici Verginin ödeme emriyle istenmesinde yasaya aykırılık bulunmamaktadır.
Davaya konu edilmeden kesinleşmiş idari işlemlerin uygulanmasını sağlamak için kurulan yeni işlemler nedeniyle açılan davalarda, kesinleşmiş hukuki durumlar yeniden ele alınarak incelenemez. Ayrıca, … Mahkemesinin iptal kararları geriye yürümediğinden, iptal kararı idarenin iptal edilen yasa kuralının yürürlükte olduğu dönemde gerçekleştirdiği tüm idari işlemleri gözden geçirerek düzeltmesini de gerektirmemektedir. Bu yüzden Kurumlar Vergisi Kanununun Mükerrer 40 ıncı maddesinin ikinci fıkrasıyla ilgili iptal kararı, vadesinde ödenmeyen kesinleşmiş kamu alacağının tahsili için düzenlenen ödeme emrine karşı açılan bu davanın çözümünü ve sonucunu etkilemeyecektir. Kaldı ki, … Mahkemesi, Kurumlar Vergisi yükümlülerinin cari vergilendirme döneminin Kurumlar Vergisine mahsup edilmek üzere Geçici Vergi ödemelerini Anayasaya aykırı görmemiş sadece, Kurumlar Vergisi Kanununun Mükerrer 40 ıncı maddesinin ikinci fıkrasınde yer alan ve en az Geçici Vergi tutarını belirleyen kuralın hayat standardı esasına bağlanmasını Anayasaya aykırı bulmuş ve anılan kuralı bu sebeple iptal etmiştir.
Bu nedenlerle, ödeme emri ile istenen Geçici Verginin dayanağı olan yasa kuralının Anayasa Mahkemesinin iptal kararı nedeniyle ortadan kalktığı gerekçesiyle ödeme emrini iptal eden vergi mahkemesi direnme kararında yasaya uygunluk bulunmamaktadır.
Ancak, Vergi Dairesi Müdürlüğünün vergi mahkemesi direnme kararına karşı yaptığı temyiz başvurusuna ilişkin dilekçede, yükümlünün 3787 sayılı Yasaya göre ödeme yaptığı belirtildiğinden, uyuşmazlık hakkında karar verilmeden önce bu hususun araştırılması ve sonucuna göre karar verilmesi gerekeceği tabiidir.
Açıklanan nedenlerle, karar düzeltme isteminin kabulü ile Kurulumuzun 2.7.1993 günlü, 1993/77 sayılı kararının kaldırılmasına, … Vergi Mahkemesinin … günlü … sayılı direnme kararına karşı Vergi Dairesi Müdürlüğü tarafından yapılan temyiz başvurusunun kabulü ile sözü geçen kararın bozulmasına karar verildi.