DANIŞTAY İDARİ DAVA DAİRELERİ KURULU         2022/2461 E.  ,  2023/443 K.
T.C.
D A N I Ş T A Y
İDARİ DAVA DAİRELERİ KURULU
Esas No : 2022/2461
Karar No : 2023/443

TEMYİZ EDEN (DAVALI) : … Belediye Başkanlığı
VEKİLİ : Av. …

KARŞI TARAF (DAVACI) : …. A.Ş.
VEKİLİ : Av. …

İSTEMİN KONUSU : … Bölge İdare Mahkemesi …. İdari Dava Dairesinin …. tarih ve E:…, K:… sayılı ısrar kararının temyizen incelenerek bozulması istenilmektedir.

YARGILAMA SÜRECİ :
Dava konusu istem: Derince Belediyesinin yetki ve sorumluluk alanlarında bulunan yerlerden alınacak “geçiş hakkı” ücretlerinin Kocaeli Büyükşehir Belediyesi Geçiş Hakkı Ücret Tarifesi’ne göre hesaplanarak, tahsilatın yapılması konusunda Belediye Başkanı, Belediye Encümeni ve ilgili müdürlüklerin yetkilendirilmelerine dair Derince Belediye Meclisi’nin … tarih ve … sayılı kararının ve bu karara dayanılarak 58.243,05-TL tutarındaki … tarih ve … sayılı tahakkuk icmalinin ve ekinde yer alan tahakkuk fişinin iptali istenilmiştir.
İlk Derece Mahkemesi kararının özeti: … İdare Mahkemesinin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararıyla;
Altyapı ve Geçiş Hakkı Protokolü’nün davacı şirket ile bu konuda yetkili olan Kocaeli Büyükşehir Belediye Başkanlığı arasında akdedildiği, geçiş hakkı sağlayıcısının Kocaeli Büyükşehir Belediye Başkanlığı olduğu, yapılan kazılardan elde edilecek gelirler Büyükşehir Belediyesi bünyesinde açılacak altyapı yatırım hesabında toplanacağından, geçiş hakkı ücretinin de davacı şirkete ancak Kocaeli Büyükşehir Belediye Başkanlığı tarafından tahakkuk ettirilebileceği, bu şekilde Derince Belediyesi sınırlarında bulunan alanlara ilişkin geçiş hakkı ücretlerinin de Kocaeli Büyükşehir Belediye Başkanlığı’nca Derince Belediyesi’ne aktarılacağı, davacı şirket tarafından inşası tamamlanmış alt yapı geçiş hakkı konusu sisteme ait olan ve kabloların ayrılmasını ve anahtarlama işlemlerinin yapıldığı tretuvarlara monte edilen menhol, kutu, pano ve benzeri kısımlara ilişkin ücretlerin de geçiş hakkı ücreti kapsamında olduğu anlaşıldığından, davalı idarenin mülkiyeti ve tasarrufu altında bulunan alanlarda kurulu sabit ve mobil haberleşme altyapı tesislerinin geçiş hakkı ücretlerinin tahsil işlemlerini düzenleyen dava konusu meclis kararı (kararın geçiş hakkı ücretlerine ilişkin kısmı) ile söz konusu karara istinaden düzenlenen dava konusu tahakkuk icmali ve tahakkuk fişinde yetki unsuru yönünden hukuka uygunluk bulunmadığı,
gerekçesiyle dava konusu işlemlerin iptaline karar verilmiştir.
Bölge İdare Mahkemesi kararının özeti : … Bölge İdare Mahkemesi … İdari Dava Dairesinin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararıyla;
Geçiş hakkı ücretinin, geçiş hakkı sağlayıcısının işletmeciden isteyebileceği ücret olduğu, “geçiş hakkı sağlayıcısı”nın geçiş hakkına konu olan kamuya ait ya da kamunun ortak kullanımında olan taşınmazlar da dâhil olmak üzere, taşınmaz sahipleri ve/veya taşınmaz üzerindeki hak sahipleri olduğu, tapuda kayıtlı bulunan parseller üzerinde geçiş hakkı sağlayacısının taşınmaz maliki olduğu, dolayısıyla tapuda adlarına kayıtlı olan taşınmazlar açısından büyükşehir veya ilçe belediyelerinin geçiş hakkı sağlayıcısı olduğu; tapuda adlarına kayıtlı olmayıp tasarrufları ve/veya sorumlulukları altında bulunan yerler için büyükşehir olan yerlerde geçiş hakkı sağlayıcısının ve dolayısıyla bu yerler üzerinde geçiş hakkı ücreti talep etme yetkisinin ilgili Büyükşehir Belediye Meclisince alınacak karara göre belirlenmesi gerektiği, Kocaeli Büyükşehir Belediye Meclisince alınan karar uyarınca Kocaeli Büyükşehir Belediye sınırları içerisinde geçiş hakkı sözleşmesi imzalama ve bu sözleşmeye istinaden geçiş hakkı ücreti talep etme yetkisinin Kocaeli Büyükşehir Belediyesine bırakıldığı, Derince Belediye Meclisinin … tarih ve … sayılı kararıyla Derince Belediyesinin tapuda kayıtlı taşınmazlar dışında ilçe belediyelerinin yetki ve sorumluluğu altında olan yerleri de kapsayacak şekilde Kocaeli Büyükşehir Belediyesince çıkarılan Tarife üzerinden işletmecilerden ayrıca geçiş hakkı ücreti tahsiline yönelik tesis edilen işlem ile bu işlem esas alınarak davacıdan geçiş hakkı ücreti istenilmesine ilişkin tahakkuk işlemlerinde bu yönüyle hukuka uygunluk, dava konusu işlemlerin iptali yolundaki İdare Mahkemesi kararında ise sonucu itibarıyla hukukî isabetsizlik bulunmadığı,
gerekçesiyle istinaf başvurusunun reddine karar verilmiştir.
Daire kararının özeti: Danıştay Onüçüncü ve Sekizinci Daireleri Müşterek Kurulunun 20/10/2021 tarih ve E:2021/3528, K:2021/3402 sayılı kararıyla;
Derince Belediyesinin yetki ve sorumluluk alanlarında bulunan yerlerden alınacak “geçiş hakkı” ücretlerinin Kocaeli Büyükşehir Belediyesi Geçiş Hakkı Ücret Tarifesi’ne göre hesaplanarak, tahsilatın yapılması konusunda Belediye Başkanı, Belediye Encümeni ve ilgili müdürlüklerin yetkilendirilmelerine dair Derince Belediye Meclisi’nin … tarih ve … sayılı kararında ve bu karara dayalı olarak hazırlanan 58.243,05-TL tutarındaki … tarih ve …. sayılı tahakkuk icmali ve tahakkuk fişinde yetki unsuru yönünden hukuka aykırılık bulunmadığından, dava konusu işlemlerin yetki unsuru yönünden iptali yolundaki İdare Mahkemesi kararında ve bu karara karşı yapılan istinaf başvurusunun gerekçeli olarak reddi yolundaki temyize konu Bölge İdare Mahkemesi kararında hukukî isabet görülmediği,
Öte yandan, uyuşmazlığa konu tahakkuk işlemlerine konu olan geçiş hakkı ücretlerinin, Derince Belediyesinin yetki ve sorumluluk alanlarında bulunan yerlerdeki elektronik haberleşme alt yapıları dikkate alınarak hesaplanıp hesaplanmadığının ayrıca araştırılması gerektiği,
Ayrıca, dava konusu işlemlerin Kocaeli Büyükşehir Belediyesini ilgilendirdiği anlaşıldığından davanın Kocaeli Büyükşehir Belediyesine ihbar edilmesi gerektiği,
gerekçesiyle … Bölge İdare Mahkemesi … İdari Dava Dairesinin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararının bozulmasına karar verilmiştir.
Bölge İdare Mahkemesi ısrar kararının özeti: … Bölge İdare Mahkemesi …. İdari Dava Dairesinin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararıyla; istinaf başvurusunun reddi yolundaki ilk kararda ısrar edilmiştir.

TEMYİZ EDENİN İDDİALARI : Davalı idare tarafından, geçiş hakkı ücret bedellerinin tespit ve tahsilini sağlama yetkisinin bizzat idarelerine ait olduğu ileri sürülmektedir.

KARŞI TARAFIN SAVUNMASI : Davacı tarafından, ısrar kararının hukuka ve usule uygun bulunduğu, temyiz dilekçesinde ileri sürülen sebeplerin kararın bozulmasını gerektirecek nitelikte olmadığı, istemin reddi gerektiği savunulmaktadır.

DANIŞTAY TETKİK HÂKİMİ …’NUN DÜŞÜNCESİ : Temyiz isteminin kabulü ile davanın sonucu ile yakından ilgisi olan … Büyükşehir Belediye Başkanlığına davanın ihbar edilmesi gerektiği halde, bu usule riayet edilmeden verilen ısrar kararında bu açıdan isabet görülmemiştir. Belirtilen nedenle temyiz isteminin kabulü ile ısrar kararının bu gerekçeyle bozulması gerektiği düşünülmektedir.

TÜRK MİLLETİ ADINA
Karar veren Danıştay İdari Dava Daireleri Kurulunca, Tetkik Hâkiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra gereği görüşüldü:

İNCELEME VE GEREKÇE:

MADDİ OLAY :
Derince Belediye Meclisinin … tarih ve … sayılı kararıyla, Derince Belediyesi’nin yetki ve sorumluluk alanlarında bulunan yerlerden alınacak “geçiş hakkı” ücretlerinin Kocaeli Büyükşehir Belediyesi Geçiş Hakkı Ücret Tarifesi’ne göre hesaplanarak, tahsilatın yapılması konusunda Belediye Başkanı, Belediye Encümeni ve ilgili müdürlüklerin yetkilendirilmelerine karar verilmiştir. Bu karara dayanılarak hazırlanan 58.243,05-TL tutarındaki … tarih ve … sayılı tahakkuk icmali ve tahakkuk fişi davacı şirkete gönderilmiştir.
Davacı şirket tarafından, Derince Belediyesinin yetki ve sorumluluk alanlarında bulunan yerlerden alınacak “geçiş hakkı” ücretlerinin Kocaeli Büyükşehir Belediyesi Geçiş Hakkı Ücret Tarifesi’ne göre hesaplanarak, tahsilatın yapılması konusunda Belediye Başkanı, Belediye Encümeni ve ilgili müdürlüklerin yetkilendirilmelerine dair Derince Belediye Meclisi’nin … tarih ve … sayılı kararının ve bu karara dayalı olarak hazırlanan 58.243,05-TL tutarındaki … tarih ve … sayılı tahakkuk icmalinin ve tahakkuk fişinin iptali istemiyle temyizen incelenen dava açılmıştır.

İLGİLİ MEVZUAT :
2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu’nun 31. maddesinin 1. fıkrasında; “Bu Kanunda hüküm bulunmayan hususlarda; hakimin davaya bakmaktan memnuiyeti ve reddi, ehliyet, üçüncü şahısların davaya katılması, davanın ihbarı, tarafların vekilleri, feragat ve kabul, teminat, mukabil dava, bilirkişi, keşif, delillerin tespiti, yargılama giderleri, adli yardım hallerinde ve duruşma sırasında tarafların mahkemenin sükununu ve inzibatını bozacak hareketlerine karşı yapılacak işlemlerde Hukuk Usulü Muhakemeleri Kanunu hükümleri uygulanır. Ancak, davanın ihbarı ve bilirkişi seçimi Danıştay, mahkeme veya hakim tarafından re’sen yapılır.” hükmü yer almaktadır.
6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu’nun 63. maddesinde ise; ”Dava kendisine ihbar edilen kişi, davayı kazanmasında hukuki yararı olan taraf yanında davaya katılabilir.” hükmüne yer verilmiştir.

HUKUKİ DEĞERLENDİRME:
Davanın ihbarı konusunda taraflardan birinin talebi olmasa dahi, ihbarın Danıştay, mahkeme veya hâkim tarafından re’sen yapılması gerekmektedir. Yargılanan idari işlem olmakla birlikte, dava sonucunda verilecek karardan doğrudan etkilenecek kişiye ihbarda bulunulmayıp, onun bilgisi dışında ve uyuşmazlığa ilişkin beyanları alınmadan davanın sonuçlandırılması, Kanun’un amir hükmünün ihlâli olacağı gibi, Anayasa’nın 36. ve Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’nin (AİHS) 6. maddesinde düzenlenen adil yargılanma hakkının da ihlâli sonucunu doğuracaktır.
Nitekim, Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi, Menemen Minibüsçüler Odası/Türkiye kararında, yargıya erişim hakkının, AİHS’nin 6. maddesinin “yargılanma hakkı” ile ilgili birinci fıkrasının yalnızca bir yönünü oluşturduğuna, mahkemeye erişim hakkının etkin olabilmesi için, haklarına müdahale edilen bir kimsenin açık ve kesin bir şekilde bu işleme itiraz edebilmesi ve bu itirazların mahkemece tartışılabilmesi ve incelenmesi gerektiğine, İdari Yargılama Usulü Kanunu’nun 31. maddesinin mahkemeye erişim hakkını doğrudan etkilediğine işaret etmiştir.
Olayda davacı şirketin, geçiş hakkı sözleşmesinin Kocaeli Büyükşehir Belediyesi ile imzalandığı anlaşılmakta olup, tahsilatın yapılması konusunda …Belediye Başkanı, Belediye Encümeni ve ilgili müdürlüklerin yetkilendirilmelerine ilişkin kararın ve tahakkuk işlemlerinin iptali talep edildiğinden, bu konuda Mahkemece verilecek karardan, Kocaeli Büyükşehir Belediye Başkanlığının hak ve menfaatinin etkileneceği açıktır.
Dolayısıyla, … Bölge İdare Mahkemesi … İdari Dava Dairesince, Kocaeli Büyükşehir Belediye Başkanlığına dava ihbar edildikten sonra karar verilmesi gerekmektedir.
Bu itibarla; dava Kocaeli Büyükşehir Belediye Başkanlığına ihbar edilmeksizin verilen temyize konu Bölge İdare Mahkemesi ısrar kararında hukuki isabet görülmemiştir.

KARAR SONUCU:
Açıklanan nedenlerle;
1.Davalının temyiz isteminin kabulüne;
2. Dava konusu işlemin yukarıda özetlenen gerekçeyle iptaline ilişkin İdare Mahkemesi kararına yönelik yapılan istinaf başvurusunun gerekçeli reddi yolundaki … Bölge İdare Mahkemesi … İdari Dava Dairesinin temyize konu … tarih ve E:…, K:… sayılı ısrar kararının BOZULMASINA,
3.Yeniden bir karar verilmek üzere dosyanın … Bölge İdare Mahkemesi … İdari Dava Dairesine gönderilmesine, 09/03/2023 tarihinde kesin olarak oybirliği ile karar verildi.