DANIŞTAY İDARİ DAVA DAİRELERİ KURULU 2022/2366 E. , 2022/3959 K.
T.C.
D A N I Ş T A Y
İDARİ DAVA DAİRELERİ KURULU
Esas No : 2022/2366
Karar No : 2022/3959
TEMYİZ EDEN (DAVACI) : …
VEKİLİ : Av. …
KARŞI TARAF (DAVALILAR) : 1- … Bakanlığı
VEKİLİ : Huk. Müş. …
2- … Derneği …İşletmesi
VEKİLİ : Av. …
İSTEMİN KONUSU : Danıştay Onuncu Dairesinin 10/11/2021 tarih ve E:2016/1299, K:2021/5388 sayılı kararının temyizen incelenerek bozulması istenilmektedir.
YARGILAMA SÜRECİ :
Dava konusu istem: Davacıya ait “…” isimli Arap Tayı’nın … Koşusu’na kaydının yapılmamasına ilişkin … Genel Müdürlüğünün … tarih ve … sayılı işlemi ile bu işlemin dayanağı olan Yüksek Komiserler Kurulunun “2016 Yılı At Yarışları Genel Hükümleri”nin ‘Kısaltmalar ve Tanımlar’ başlıklı 3. maddesinin iptaline karar verilmesi istenilmiştir.
Daire kararının özeti: Danıştay Onuncu Dairesinin 10/11/2021 tarih ve E:2016/1299, K:2021/5388 sayılı kararıyla;
Davacı tarafından dava dilekçesi içeriğinde; dava konusu 2016 Yılı At Yarışları Genel Hükümleri’nin; “Kısaltmalar ve Tanımlar” başlıklı 3. maddesinin tamamının iptali istenilmişse de; bu maddenin tamamı yönünden hukuka aykırılık iddiasında bulunulmadığı, bu fıkrada yer alan (DHÖ) başlıklı (b) bendinde yer alan düzenlemeye yönelik hukuka aykırılık iddiasında bulunulduğu anlaşıldığından, hukuka uygunluk denetiminin dava dilekçesinde belirtilen bent ve uygulama işlemine hasren, davacının iddiaları ile sınırlı olarak yapıldığı belirtildikten sonra,
5996 sayılı Veteriner Hizmetleri, Bitki Sağlığı, Gıda ve Yem Kanunu’nun “Zootekni” başlıklı 10. maddesinin 1. fıkrası, 6132 sayılı At Yarışları Hakkında Kanun’un 1. ve 8. maddeleri ile At Yarışları Yönetmeliği’nin “Koşulara katılacak atlar” başlıklı 23. maddesinin 1. fıkrası ile 25. maddesinin 1. fıkrasına yer verilerek,
Dava konusu düzenleyici işlem yönünden;
Yukarıda yer verilen Kanun ve Yönetmelik hükümleri incelendiğinde; davalı idareye, safkan atlarla ilgili olarak yarışlar düzenleme ve bu yarışlara katılma konusunda kural koyma yetkisi verildiği, dava konusu 2016 Yılı At Yarışları Genel Hükümleri’nin 3. maddesinde yer verilen düzenlemenin de davalı idareye tanınan bu yetki kapsamında tesis edildiği,
Bununla birlikte, Kanun ve Yönetmelikle davalı idareye safkan atların yarışlara katılma konusunu düzenleme ve birtakım koşullar koyma konusunda tanınan bu yetkinin sınırsız olmadığı, bu yetkinin safkan atların saflığının korunması, bu saflığa gölge düşürücü halleri önleyici tedbirlerin alınması, uluslararası geçerli ıslah kuralları dahilinde özel hara yetiştiriciliğinin teşvik edilmesi amaçları ile sınırlı ve eşitlik ilkesine uygun olarak kullanılması gerektiğinde duraksama bulunmadığı,
Söz konusu şartlara bakıldığında; davalı idare tarafından, safkan atların doğdukları yer, doğum tarihleri, yaşları, cinsiyetleri, koşu kazanma durumları, yetiştirildiği haralar ile yetiştiricileri ve ithalat şekilleri dikkate alınarak kategorilere ayrılıp farklı yarışlara dahil edildiği,
Ayrıca, davalı idare tarafından, ülkemizde düzenlenen at yarışlarının safkan at yetiştiriciliğini özendirmesi dışında pek çok amacının bulunduğu, bunlardan bir tanesinin Devlet Haralarında at yetiştirilmesi için harcanan çabaların sonucunun saptanması olduğu, bu nedenle Devlet Haralarında yetişen atlara yönelik olarak, yarış programında yer alan “DHÖ” tanımlaması kapsamında bir kısım yarışların düzenlendiği,
Bu durumda, At Yarışları Genel Hükümlerinde yer verilen yarış gruplarının ayrımında her atın her yarışta değil, kendi kategorisindeki yarışlarda koşabilmesinin amaçlandığı, ayrıca Devlet Haralarında yapılan yetiştiriciliğin temelinin, safkan Arap atı yetiştiriciliğini bir sistem içinde yapmak olduğu, Devlet Haralarında yetiştirilen atların sürat, mukavemet, cesaret, sağlık durumları ve verim kontrollerinin de yarış sahalarında yapıldığı, yarış programlarının gerek idari gerekse mali ve hukuki durumlarını tespit etmenin davalı Bakanlığın atçılık politikasının bir gereği olduğu göz önünde bulundurulduğunda; yapılacak at yarışları arasında (DHÖ) şartı taşıyan yarışlara; Devlet Harası yetiştirmesi olan atların, anası ve babası Devlet Harası Yetiştirmesi olup 1983 ve sonrası doğumlu olan özel yetiştirme atlar ve bunların soyundan gelen atlar ile 1983 yılından sonra ithal edilen dişi Arap atlarının veya ana karnında ithal edilen dişi Arap atlarının Devlet Harası Yetiştirmesi aygırlar ile çiftleşmesi sonucu doğan atlar ve bunların soyundan gelen atların iştirak ettirilmesinde, Kanun ve Yönetmelik hükümlerine, eşitlik ilkesine ve özel hara yetiştiriciliğinin teşvik edilmesi amacına aykırılık bulunmadığı sonucuna varıldığı,
Dava Konusu … Genel Müdürlüğünün … tarih ve … sayılı işlemi yönünden;
Davacının sahibi olduğu “…” isimli atın davalı idarelerce düzenlenen … Koşusuna kaydının dava konusu 2016 At Yarışları Genel Hükümleri’nin 3. maddesinin (b) bendinde yer verilen şartları taşımadığından bahisle reddedildiğinin görüldüğü,
Dosyadaki bilgi ve belgelerin incelenmesinden; davacının sahibi olduğu “…” isimli atın babasının “…”, annesinin “…” olduğu, “…”nün annesinin “…” ve babasının “…” olduğu, baba soyunun dava konusu düzenlemede yer verilen şartları taşımadığı anlaşıldığından, “Emmi” isimli atın “DHÖ” kapsamındaki yarışa dahil edilmemesine yönelik dava konusu işlemde hukuka aykırılık bulunmadığı gerekçesiyle,
davanın reddine karar verilmiştir.
TEMYİZ EDENİN İDDİALARI : Davacı tarafından, kendisine ait “…” isimli tayın Devlet Harası yetiştirmesi “…” isimli atın ve Devlet Harası özel yetiştirmesi olan “…” isimli atın soyundan geldiği, buna ilişkin sunulan somut delil ve beyanların kararda tartışılmadığı; dava konusu düzenlemenin ikircikli uygulamalara sebebiyet verdiği ve eşitlik ilkesine aykırı olduğu; davalı idarenin düzenleme yapma ve birtakım koşullar koyma yetkisinin sınırsız olmadığı, bu yekinin safkan atların saflığının korunması, bu saflığa gölge düşürücü halleri önleyici tedbirlerin alınması, uluslararası geçerli ıslah kuralları dahilinde özel hara yetiştiriciliğinin teşvik edilmesi amaçlarıyla sınırlı ve eşitlik ilkesine uygun kullanılması gerektiği; WAHO’ya kayıtlı bir atın safkan Arap atı olduğunun kabulü gerektiği ileri sürülmektedir.
KARŞI TARAFLARIN SAVUNMALARI : Davalı idareler tarafından, Danıştay Onuncu Dairesince verilen kararın usul ve hukuka uygun bulunduğu ve temyiz dilekçesinde öne sürülen nedenlerin, kararın bozulmasını gerektirecek nitelikte olmadığı belirtilerek temyiz isteminin reddi gerektiği savunulmaktadır.
DANIŞTAY TETKİK HÂKİMİ …’IN DÜŞÜNCESİ : Temyiz isteminin kabulü ile Daire kararının bozulması gerektiği düşünülmektedir.
TÜRK MİLLETİ ADINA
Karar veren Danıştay İdari Dava Daireleri Kurulunca, Tetkik Hâkiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra gereği görüşüldü:
İNCELEME VE GEREKÇE:
MADDİ OLAY :
Davacı, 18/01/2016 tarihinde … Kulübü’ne başvuru yaparak, sahibi olduğu “…” isimli atın, 01/10/2016 tarihinde yapılacak olan Hatay Koşusuna ilk kaydının yapılmamasının nedeninin tarafına bildirilmesini talep etmiştir.
Davalılardan …Kulübü tarafından verilen … tarih ve … sayılı cevapta, davacının atının 2016 Yılı At Yarışları Genel Hükümleri’nin; “Kısaltmalar ve Tanımlar” başlıklı 3. maddesinin (DHÖ) başlıklı (b) bendinde yer alan şartları taşımaması nedeniyle 2016 Hatay(DHÖ) Koşusuna ilk kaydının yapılmadığı bildirilmiştir.
Bunun üzerine temyizen incelenen dava açılmıştır.
İLGİLİ MEVZUAT :
6132 sayılı At Yarışları Hakkında Kanun’un 8. maddesinde, “Yarışların şartlarına, tertip, icra ve inzibatına, hipodrom ve yarış yerlerinin tanzim ve idaresine, yarış programları, ikramiyeler veya müşterek bahislere dair teknik, idarî, malî ve inzibatî hususlara, Yüksek Komiserler Kurulunun teşekkül sureti, görev ve yetkilerine, görevlendirilecek 657 sayılı Devlet Memurları Kanununa tâbi personel ile 399 sayılı Kanun Hükmünde Kararname kapsamındaki personel ve diğer personele yarış gelirlerinden karşılanmak şartıyla, 16 yaşından büyükler için tespit edilen aylık brüt asgarî ücretin dört katını geçmemek üzere yapılacak aylık net ödemeler ile harcırahlara, Jokey Kaza ve Yardım Sandığı kurulması ile yardım sandığına üye olabilecekler, yardım sandığına at binme ücretinin %10’unu geçmemek üzere kesinti yapılması, sandığın diğer gelirlerinin tespiti, sandık gelirlerinin harcanması ile bu gelirlerin, 5 inci madde uyarınca yetkilendirilen ilgili kurum veya kuruluşa borç olarak verilmesine veya ek 1 inci madde hükmü uyarınca oluşturulan hesaba aktarılmasına, disiplin cezalarının hangi hâllerde hangi merciler tarafından verileceğine, yarışların ve yetki verilmiş dernek, belediye ve il özel idarelerinin murakabe ve teftiş tarzı ile doping muayenelerine ait usuller, bu Kanun ve uluslararası yarış esasları ile memleket ihtiyaçları ve işin icaplarına göre Tarım ve Köyişleri Bakanlığınca çıkarılacak yönetmeliklerle belirlenir.” hükmü yer almaktadır.
19/04/2011 tarih ve 27910 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren At Yarışları Yönetmeliği’nin “Koşulara katılacak atlar” başlıklı 23. maddesinde; safkan atlara mahsus koşulara, koşunun şartlarında ve yıllık yarış programları genel hükümlerinde aksi belirtilmedikçe, 24 ve 25. maddelerde belirtilen ırklara mensup ve soy kütüğüne kayıtlı atların katılacağı; soy kütüğüne kayıtlı kısrağın yurt içinde veya yurt dışında çiftleşmesi sonucunda yurt dışında doğan ve doğduğu yıl içinde Türkiye’ye getirilen tayların Türkiye’de doğmuş sayılacağı belirtilmiştir.
Aynı Yönetmeliğin “Koşulara katılabilecek safkan Arap atları” başlıklı 25. maddesinde; safkan Arap atlarına mahsus koşulara, koşunun şartlarında ve yıllık yarış programları genel hükümlerinde aksi belirtilmedikçe, Türkiye’de doğmuş safkan Arap atları ve doğduğu yıl içinde yabancı ülkelerden getirilen ilgili atların soy ağaçlarında 2011 yılı itibarıyla geriye doğru en az dört nesil ana baba doğrulaması olan veya bunların soyundan gelen ve eşkal muayenesi yapılmış safkan Arap atlarının katılabileceği; ancak, Cumhuriyet, Türkiye Büyük Millet Meclisi ve Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı koşularına sadece Türkiye’de doğmuş safkan Arap atlarının katılacağı düzenlenmiş olup, maddenin üçüncü fıkrasında da; safkan Arap atlarına mahsus uluslararası koşulara, koşunun şartlarına göre Safkan Arap Atları Soy Kütüğünde ve aynı zamanda Dünya Arap Atları Organizasyonunun kabul ettiği Uluslararası Soy Kütüğü Kitabında kaydı bulunan ve bu koşulara katılmak üzere yabancı ülkelerden getirilen 2011 yılı itibarıyla geriye doğru en az dört nesil ana baba doğrulaması olan veya bunların soyundan gelen safkan Arap atlarının katılacağı kurala bağlanmıştır.
Dava konusu olan 2016 Yılı At Yarışları Genel Hükümleri’nin “Kısaltmalar ve tanımlar” başlıklı 3. maddesinin (b) bendinde ise (DHÖ) kısaltmasının;
“• Devlet Harası yetiştirmesi olan atların katılabileceği koşuları,
Anası ve babası Devlet Harası Yetiştirmesi olup 1983 ve sonrası doğumlu olan özel yetiştirme atlar ve bunların soyundan gelen atlar ile bu atların Devlet Harası Yetiştirmesi veya Devlet tarafından ithal edilen veya Devlet tarafından satın alınan aygırlar ile çiftleşmesi sonucu doğan atlar ve bunların soyundan gelen atların katılabileceği koşuları,
1983 yılından sonra ithal edilen dişi Arap atlarının veya ana karnında ithal edilen dişi Arap atlarının Devlet Harası Yetiştirmesi veya Devlet tarafından ithal edilen veya Devlet tarafından satın alınan aygırlar ile çiftleşmesi sonucu doğan atlar ve bunların soyundan gelen atların katılabileceği koşuları” ifade ettiği belirtilmiştir.
HUKUKİ DEĞERLENDİRME:
Dava konusu düzenleyici işlem yönünden;
6132 sayılı At Yarışları Hakkında Kanun’un 8. maddesi ve At Yarışları Yönetmeliği’nin 25. maddesi ile davalı idareye tanınan safkan atların yarışlara katılma konusunu düzenleme ve birtakım koşullar koyma yetkisi sınırsız olmayıp; bu yetkinin, safkan atların saflığının korunması, bu saflığa gölge düşürücü halleri önleyici tedbirlerin alınması, uluslararası geçerli ıslah kuralları dahilinde özel hara yetiştiriciliğinin teşvik edilmesi amaçlarıyla sınırlı ve eşitlik ilkesine uygun olarak kullanılması gerektiği tartışmasızdır.
Ülkemizin 1997 yılında WAHO’ (Dünya Arap Atı Organizasyonu) ya asil üye olarak kabul edilmesinden sonra, safkan Arap atlarına mahsus ırk vasıflarını taşıyan atları tespit ederek WAHO tarafından yayınlanan Stud-Book’ta yer almasını sağlama görevi ve yetkisi 4631 sayılı Hayvan Islahı Kanunu hükümleri uyarınca davalı idareye ait bulunmaktadır. Dolayısıyla, davalı idarenin Stud-Book’ta yayımlanmasını teklif ettiği ve WAHO’nun da onaylayarak Stud-Book’ta yayımladığı bir atın veya davalı idarenin izni ile ithal edilen WAHO’da kayıtlı ithal bir atın “safkan” olduğu hususu uluslararası düzeyde tescil edilmiş olmaktadır.
Bu itibarla, WAHO’ya kayıtlı atın safkan Arap atı olduğunun, bu kaydı yaptıran davalı idarece de kabulü zorunludur. Aynı zorunluluk WAHO’ya asil üye olan bir ülkeden davalı idarenin izni ile ithal edilmiş ve menşe ülke tarafından WAHO’ya kaydı yaptırılmış atlar için de geçerlidir. Soyu şaibeli atların WAHO’ya kaydının yapıldığı şeklinde bir iddianın varlığı halinde ise, yarış otoritesi davalı Bakanlığın, gerekli araştırmayı yapıp kayıtları düzelttirme yoluna gidebileceği açıktır.
Dava konusu düzenlemede ise, anası ve babası Devlet Harası Yetiştirmesi olup 1983 ve sonrası doğumlu olan özel yetiştirme atlar ve bunların soyundan gelen atlar ile 1983 yılından sonra ithal edilen dişi Arap atlarının veya ana karnında ithal edilen dişi Arap atlarının Devlet tarafından ithal edilen WAHO’ya kayıtlı safkan aygırlarla çiftleşme sonucu doğan atların “DHÖ” tanımı içerisinde kaldığı; ancak özel yetiştiriciler tarafından aynı nitelikteki safkan aygırların ithali sonucu doğan atların belirtilen yarışlara katılımının engellendiği görülmektedir.
WAHO’ya kayıtlı Arap atlarının davalı idarece ya da özel yetiştirici şahıslarca ithal edilmiş olmasının, ithal edilen Arap atının safkan olma niteliğinde bir farklılık oluşturmadığı; zira bu hususta gündeme gelecek bir şaibenin yine yarış otoritesi olan idare tarafından gerekli araştırma ve denetimlerin yapılması suretiyle ortadan kaldırılabileceği tartışmasızdır.
Bu durumda; anası ve babası Devlet Harası Yetiştirmesi olup 1983 ve sonrası doğumlu olan özel yetiştirme atlar ve bunların soyundan gelen atlar ile 1983 yılından sonra ithal edilen dişi Arap atlarının veya ana karnında ithal edilen dişi Arap atlarının, özel şahısların ithal etmiş olduğu veya satın almış olduğu aygırlarla çiftleşmesi sonucu doğan atların DHÖ kapsamındaki koşulara katılımının engellenmesinde, uluslararası ölçütlere uygun özel hara yetiştiriciliğini teşvik amacına ve eşitlik ilkesine uyarlık bulunmamaktadır.
Dava Konusu Türkiye Jokey Kulübü Genel Müdürlüğünün 22/01/2016 tarih ve 138 sayılı işlemi yönünden;
Dava konusu olayda, davacının sahibi olduğu “…” isimli atın, davalı idarelerce düzenlenen Hatay Koşusuna kaydının dava konusu 2016 At Yarışları Genel Hükümleri’nin 3. maddesinin (b) bendinde yer verilen şartları taşımadığından bahisle reddedildiği anlaşılmaktadır.
Yukarıda yer verilen gerekçelerle dava konusu düzenlemenin hukuka aykırı olduğu saptandığından, anılan düzenlemeye dayanılarak tesis edilen bireysel işlemin de hukuka aykırı olduğu sonucuna varılmıştır.
KARAR SONUCU:
Açıklanan nedenlerle;
1. Davacının temyiz isteminin kabulüne;
2. Davanın yukarıda özetlenen gerekçeyle reddine ilişkin Danıştay Onuncu Dairesinin temyize konu 10/11/2021 tarih ve E:2016/1299, K:2021/5388 sayılı kararının BOZULMASINA,
3. Yeniden bir karar verilmek üzere dosyanın anılan Daireye gönderilmesine,
4. Kesin olarak, 22/12/2022 tarihinde oyçokluğu ile karar verildi.
KARŞI OY
X- Temyiz edilen kararla ilgili dosyanın incelenmesinden; Danıştay Onuncu Dairesince verilen kararın usul ve hukuka uygun olduğu, dilekçede ileri sürülen temyiz nedenlerinin kararın bozulmasını gerektirecek nitelikte olmadığı anlaşıldığından, temyiz isteminin reddi ile temyize konu kararın onanması gerektiği oyuyla, karara katılmıyoruz.