DANIŞTAY İDARİ DAVA DAİRELERİ KURULU         2019/2761 E.  ,  2020/3254 K.
T.C.
D A N I Ş T A Y
İDARİ DAVA DAİRELERİ KURULU
Esas No : 2019/2761
Karar No : 2020/3254

TEMYİZ EDEN (DAVACI) : …
VEKİLİ : Av. …

KARŞI TARAF (DAVALI) : …Bakanlığı-…
VEKİLİ : Huk. Müş. …

İSTEMİN KONUSU : Danıştay Onuncu Dairesinin 19/04/2019 tarih ve E:2015/531, K:2019/3176 sayılı kararının temyizen incelenerek bozulması istenilmektedir.

YARGILAMA SÜRECİ :
Dava konusu istem: 2015 Yılı At Yarışları Genel Hükümleri’nin “Kısaltmalar ve Tanımlar” başlıklı 3. maddesinin (a) ve (b) bentlerinin iptali istenilmiştir.
Daire kararının özeti: Danıştay Onuncu Dairesinin 19/04/2019 tarih ve E:2015/531, K:2019/3176 sayılı kararıyla;
5996 sayılı Veteriner Hizmetleri, Bitki Sağlığı, Gıda ve Yem Kanunu ile 6132 sayılı At Yarışları Hakkında Kanun ve anılan Kanunlara dayanılarak hazırlanmış olan At Yarışları Yönetmeliği incelendiğinde; davalı idareye, safkan atlarla ilgili olarak yarışlar düzenleme ve bu yarışlara katılma konusunda kural koyma yetkisi verildiğinin görüldüğü; iptali istenen düzenlemenin de bu yetkiye istinaden yapıldığı,
Davalı idarenin söz konusunu yetkisinin sınırsız olmayıp, bu yetkinin safkan atların saflığının korunması, bu saflığa gölge düşürücü halleri önleyici tedbirlerin alınması, uluslararası geçerli ıslah kuralları dahilinde özel hara yetiştiriciliğinin teşvik edilmesi amaçları ile sınırlı ve eşitlik ilkesine uygun olarak kullanılması gerektiğinde duraksama bulunmadığı,
6132 sayılı At Yarışları Hakkında Kanun; 5996 sayılı Veteriner Hizmetleri, Bitki Sağlığı, Gıda ve Yem Kanunu ve uluslararası yarış esasları, memleket ihtiyaçları ve işin icaplarına göre çıkarılan At Yarışları Yönetmeliği’nde belirlenen esaslar dahilinde düzenlendiği belirtilen 2015 Yılı At Yarışları Genel Hükümleri’nin 3. maddesi incelendiğinde; DH ve DHÖ şartı dışında başka şartların da bulunduğunun görüldüğü,
Gerek 6132 sayılı Kanun’un 1 ve 8. maddeleri ile 5996 sayılı Kanun’un 10. maddesinin 1. fıkrası, gerekse Yönetmeliğin 25. maddesi ile davalı idareye tanınan safkan atların yarışlara katılma konusunu düzenleme ve birtakım koşullar koyma yetkisi kapsamında getirilmiş olan bu şartlara bakıldığında; davalı idare tarafından safkan atların; doğdukları yer, doğum tarihleri, yaşları, cinsiyetleri, koşu kazanma durumları, yetiştirildiği haralar ile yetiştiricileri ve ithalat şekilleri dikkate alınarak kategorilere ayrılıp farklı yarışlara sokulduğu; her atın her yarışta değil, kendi kategorisindeki yarışlarda koşabilmesinin amaçlandığının anlaşıldığı; bu durumun, özel hara yetiştiriciliğini teşvik amacına ve eşitlik ilkesine aykırı olmadığı gibi safkan yarış atları arasında adaleti sağlama amacına hizmet ettiği zira devlet haralarında yetiştirilen atlar ve bunların soyundan gelen atlar ile özel yetiştiriciler tarafından yetiştirilen atlar arasında yetiştirmeden kaynaklı, sürat, kuvvet, dayanıklılık gibi konularda farklar olacağının tartışmasız olduğu; bu durumda da eşit şartlara sahip olmayan atların aynı yarışta koşturulmasının adaletsizliğe neden olacağı,
Ülkemizde düzenlenen at yarışlarının safkan at yetiştiriciliğini özendirmesi dışında pek çok amacı bulunduğu, bunlardan bir tanesinin de Devlet Haralarında at yetiştirilmesi için harcanan çabaların sonucunu saptamak olduğu; davalı idarenin, Cumhuriyetin ilk yıllarından itibaren bu konuya çok büyük bir önem verdiğini, en soylu ve ırk özelliklerini en iyi şekilde taşıyan safkan Arap Atlarının yetiştirilerek, nesillerinin günümüze kadar ulaştırıldığını belirttiği; davalı idare tarafından gösterilen bu çaba ile at yarışlarının; verim kontrolüne esas teşkil ettiği, ıslah işleminin uygulanmasına yardımcı olduğu ve hayvan ıslahı ile hayvan gen kaynaklarının korunmasının da davalı idareye kanunla verilmiş bir görev ve yetki olduğu dikkate alındığında, Devlet Haralarında yetişen atlara yönelik olarak, yarış programında yer alan “DHÖ” tanımlaması kapsamında bir kısım yarışların düzenlenmesinin tabii olduğu zira davalı idarenin, ancak kendi haralarında ve yine kendi bakım ve gözetiminde yetiştirdiği safkan atlar aracılığıyla, bu atların safkan kalmasını sağlayacak kalıtsal faktörlerin gelecek at nesillerine aktarılmasını sağlayabileceğinin de tartışmasız olduğu,
Ayrıca; Devlet Haralarında yapılan yetiştiriciliğin temelinin, safkan Arap atı yetiştiriciliğini bir sistem içinde yapmak olduğu, Devlet Haralarında yetiştirilen atların sürat, mukavemet, cesaret, sağlık durumlarının ve verim kontrollerinin de yarış sahalarında yapıldığı, yarış programlarının gerek idari gerekse mali ve hukuki durumlarını tespit etmenin davalı Bakanlığın atçılık politikasının bir gereği olduğu göz önünde bulundurulduğunda, yapılacak at yarışları arasında (DHÖ) şartı taşıyan yarışlara, Devlet Harası yetiştirmesi olan atların, anası ve babası Devlet Harası Yetiştirmesi olup 1983 ve sonrası doğumlu olan özel yetiştirme atlar ve bunların soyundan gelen atlar ile 1983 yılından sonra ithal edilen dişi Arap atlarının veya ana karnında ithal edilen dişi Arap atlarının Devlet Harası Yetiştirmesi aygırlar ile çiftleşmesi sonucu doğan atlar ve bunların soyundan gelen atların iştirak ettirilmesinde, Kanun ve Yönetmelik hükümlerine, eşitlik ilkesine ve özel hara yetiştiriciliğinin teşvik edilmesi amacına aykırılık bulunmadığı,
Dava konusu düzenleme ile özel hara yetiştirmesi olan WAHO’ya kayıtlı safkan Arap atlarının yarışlara katılımının önemli ölçüde azaltıldığı iddiasına ilişkin olarak ise, 2015 yılı yarış programı incelendiğinde safkan Arap atları için 2203 yarışın tahsis edildiği, bunlardan “DH” şartı aranan 4, “DHÖ” şartı aranan 294 yarışın bulunduğu, davacının katılabileceği yarış oranın %86 olduğu dikkate alındığında, davacı iddialarının yerinde olmadığının görüldüğü belirtilerek,
Dava konusu düzenlemelerin dayanağı Kanun ve Yönetmelik hükümlerine aykırılık taşımadığı gerekçesiyle davanın reddine karar verilmiştir.

TEMYİZ EDENİN İDDİALARI : Davacı tarafından, dava konusu düzenlemelerin üst hukuk normlarına ve eşitlik ilkesine aykırı olduğu, davalı idarenin hem at yetiştiricisi, hem yarış düzenleyicisi olması nedeniyle yetiştirdiği atları pahalı fiyata sattığı, yarışlarda rakipsiz koşturarak haksız kazanç elde ettiği, eşitlik ilkesine aykırı davrandığı; dava konusu düzenleme ile özel hara yetiştirmesi olan WAHO’ya kayıtlı safkan Arap atlarının yarışlara katılımının önemli ölçüde azaltıldığı; safkan Arap atı olduğu tescilli olmasına karşın Devlet Harasında yetişmemiş veya ana ve babası Devlet Harası yetiştirmesi olmayan atların katılabileceği yarışların ölçüsüz bir biçimde sınırlandırıldığı ileri sürülmektedir.
KARŞI TARAFIN SAVUNMASI : Davalı idare tarafından, Danıştay Onuncu Dairesince verilen kararın usul ve hukuka uygun bulunduğu ve temyiz dilekçesinde öne sürülen nedenlerin, kararın bozulmasını gerektirecek nitelikte olmadığı belirtilerek temyiz isteminin reddi gerektiği savunulmaktadır.
DANIŞTAY TETKİK HÂKİMİ …DÜŞÜNCESİ: Temyiz isteminin kısmen reddi ile Daire kararının2015 Yılı At Yarışları Genel Hükümleri’nin; “Kısaltmalar ve Tanımlar” başlıklı 3. maddesinin (DH) başlıklı (a) bendi yönünden onanması; temyiz isteminin kısmen kabulü ile anılan kararın 2015 Yılı At Yarışları Genel Hükümleri’nin; “Kısaltmalar ve Tanımlar” başlıklı 3. maddesinin (b) bendi yönünden bozulması gerektiği düşünülmektedir.

TÜRK MİLLETİ ADINA
Karar veren Danıştay İdari Dava Daireleri Kurulunca, Tetkik Hâkiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra dosya tekemmül ettiğinden yürütmenin durdurulması istemi hakkında ayrıca bir karar verilmeksizin gereği görüşüldü:

MADDİ OLAY :
2015 Yılı At Yarışları Genel Hükümlerinin; “Kısaltmalar ve Tanımlar” başlıklı 3. maddesinin (DH) başlıklı (a) bendinde yer alan “Devlet harası yetiştirmesi olan atların katılabileceği koşuları,” ile (DHÖ) başlıklı (b) bendinde yer alan ” “Devlet harası yetiştirmesi olan atların katılabileceği koşuları, anası ve babası Devlet Harası Yetiştirmesi olup 1983 ve sonrası doğumlu olan özel yetiştirme atlar ve bunların soyundan gelen atlar ile 1983 yılından sonra ithal edilen dişi Arap atlarının veya ana karnından ithal edilen dişi Arap atlarının Devlet Harası Yetiştirme aygırlar ile çiftleşmesi sonucu oluşan atlar ve bunların soyundan gelen atların katılabileceği koşuları ifade eder.” tanımlarının, davacının sahibi olduğu yarış atlarının bazı koşulara katılmasına sınırlama getirdiği iddiasıyla anılan düzenlemelerin iptali istemiyle temyizen incelenen dava açılmıştır.

İLGİLİ MEVZUAT :
6132 sayılı At Yarışları Hakkında Kanun’un 8. maddesinde, ” Yarışların şartlarına, tertip, icra ve inzibatına, hipodrom ve yarış yerlerinin tanzim ve idaresine, yarış programları, ikramiyeler veya müşterek bahislere dair teknik, idarî, malî ve inzibatî hususlara, Yüksek Komiserler Kurulunun teşekkül sureti, görev ve yetkilerine, görevlendirilecek 657 sayılı Devlet Memurları Kanununa tâbi personel ile 399 sayılı Kanun Hükmünde Kararname kapsamındaki personel ve diğer personele yarış gelirlerinden karşılanmak şartıyla, 16 yaşından büyükler için tespit edilen aylık brüt asgarî ücretin dört katını geçmemek üzere yapılacak aylık net ödemeler ile harcırahlara, Jokey Kaza ve Yardım Sandığı kurulması ile yardım sandığına üye olabilecekler, yardım sandığına at binme ücretinin %10’unu geçmemek üzere kesinti yapılması, sandığın diğer gelirlerinin tespiti, sandık gelirlerinin harcanması ile bu gelirlerin, 5 inci madde uyarınca yetkilendirilen ilgili kurum veya kuruluşa borç olarak verilmesine veya ek 1 inci madde hükmü uyarınca oluşturulan hesaba aktarılmasına, disiplin cezalarının hangi hâllerde hangi merciler tarafından verileceğine, yarışların ve yetki verilmiş dernek, belediye ve il özel idarelerinin murakabe ve teftiş tarzı ile doping muayenelerine ait usuller, bu Kanun ve uluslararası yarış esasları ile memleket ihtiyaçları ve işin icaplarına göre Tarım ve Köyişleri Bakanlığınca çıkarılacak yönetmeliklerle belirlenir.” hükmü yer almaktadır.
19/04/2011 tarih ve 27910 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren At Yarışları Yönetmeliği’nin “Koşulara katılacak atlar” başlıklı 23. maddesinde; safkan atlara mahsus koşulara, koşunun şartlarında ve yıllık yarış programları genel hükümlerinde aksi belirtilmedikçe, 24 ve 25. maddelerde belirtilen ırklara mensup ve soy kütüğüne kayıtlı atların katılacağı; soy kütüğüne kayıtlı kısrağın yurt içinde veya yurt dışında çiftleşmesi sonucunda yurt dışında doğan ve doğduğu yıl içinde Türkiye’ye getirilen tayların Türkiye’de doğmuş sayılacağı belirtilmiştir.
Aynı Yönetmeliğin “Koşulara katılabilecek safkan Arap atları” başlıklı 25. maddesinde; safkan Arap atlarına mahsus koşulara, koşunun şartlarında ve yıllık yarış programları genel hükümlerinde aksi belirtilmedikçe, Türkiye’de doğmuş safkan Arap atları ve doğduğu yıl içinde yabancı ülkelerden getirilen ilgili atların soy ağaçlarında 2011 yılı itibarıyla geriye doğru en az dört nesil ana baba doğrulaması olan veya bunların soyundan gelen ve eşkal muayenesi yapılmış safkan Arap atlarının katılabileceği; ancak, Cumhuriyet, Türkiye Büyük Millet Meclisi ve Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı koşularına sadece Türkiye’de doğmuş safkan Arap atlarının katılacağı düzenlenmiş olup, maddenin üçüncü fıkrasında da; safkan Arap atlarına mahsus uluslararası koşulara, koşunun şartlarına göre Safkan Arap Atları Soy Kütüğünde ve aynı zamanda Dünya Arap Atları Organizasyonunun kabul ettiği Uluslararası Soy Kütüğü Kitabında kaydı bulunan ve bu koşulara katılmak üzere yabancı ülkelerden getirilen 2011 yılı itibarıyla geriye doğru en az dört nesil ana baba doğrulaması olan veya bunların soyundan gelen safkan Arap atlarının katılacağı kurala bağlanmıştır.
Dava konusu olan 2015 Yılı At Yarışları Genel Hükümleri’nin “Kısaltmalar ve Tanımlar” başlıklı 3. maddesinin (b) bendinde ise; (DHÖ) kısaltmasının;
“• Devlet Harası yetiştirmesi olan atların katılabileceği koşuları,
• Anası ve babası Devlet Harası Yetiştirmesi olup 1983 ve sonrası doğumlu olan özel yetiştirme atlar ve bunların soyundan gelen atlar ile 1983 yılından sonra ithal edilen dişi Arap atlarının veya ana karnında ithal edilen dişi Arap atlarının Devlet Harası Yetiştirmesi aygırlar ile çiftleşmesi sonucu oluşan atlar ve bunların soyundan gelen atların katılabileceği koşuları” ifade ettiği belirtilmiştir.

HUKUKİ DEĞERLENDİRME:
Daire kararının 2015 Yılı At Yarışları Genel Hükümleri’nin “Kısaltmalar ve Tanımlar” başlıklı 3. maddesinin (a) bendine ilişkin kısmı yönünden;
Danıştay dava dairelerinin nihai kararlarının temyizen incelenerek bozulması, 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu’nun 49. maddesinde yer alan;
“a) Görev ve yetki dışında bir işe bakılmış olması,
b) Hukuka aykırı karar verilmesi,
c)Usul hükümlerinin uygulanmasında kararı etkileyebilecek nitelikte hata veya eksikliklerin bulunması” sebeplerinden birinin varlığı hâlinde mümkündür.
Dayandığı hukuksal nedenler ve gerekçesi yukarıda açıklanan Danıştay Onuncu Dairesi kararının, anılan düzenlemeye ilişkin kısmı, aynı gerekçe ile Kurulumuzca da uygun bulunmuş olup temyiz dilekçesinde ileri sürülen iddialar, kararın bu kısmının bozulmasını gerektirecek nitelikte görülmemiştir.
Daire kararının 2015 Yılı At Yarışları Genel Hükümlerinin; “Kısaltmalar ve Tanımlar” başlıklı 3. maddesinin (DHT) başlıklı (b) bendinde yer alan “Devlet Harası yetiştirmesi olan atların katılabileceği koşuları; anası ve babası Devlet Harası Yetiştirmesi olup 1983 ve sonrası doğumlu olan özel yetiştirme atlar ve bunların soyundan gelen atlar ile 1983 yılından sonra ithal edilen dişi Arap atlarının veya ana karnında ithal edilen dişi Arap atlarının Devlet Harası Yetiştirmesi aygırlar ile çiftleşmesi sonucu doğan atlar ve bunların soyundan gelen atların katılabileceği koşuları,” düzenlemesine ilişkin kısmına gelince;
6132 sayılı At Yarışları Hakkında Kanun’un 8. maddesi ve At Yarışları Yönetmeliği’nin 25. maddesi ile davalı idareye tanınan safkan atların yarışlara katılma konusunu düzenleme ve birtakım koşullar koyma yetkisi sınırsız olmayıp; bu yetkinin, safkan atların saflığının korunması, bu saflığa gölge düşürücü halleri önleyici tedbirlerin alınması, uluslararası geçerli ıslah kuralları dahilinde özel hara yetiştiriciliğinin teşvik edilmesi amaçlarıyla sınırlı ve eşitlik ilkesine uygun olarak kullanılması gerektiği tartışmasızdır.
Ülkemizin 1997 yılında WAHO (Dünya Arap Atı Organizasyonu)’ya asil üye olarak kabul edilmesinden sonra, safkan Arap atlarına mahsus ırk vasıflarını taşıyan atları tespit ederek WAHO tarafından yayınlanan Stud-Book’ta yer almasını sağlama görevi ve yetkisi 4631 sayılı Hayvan Islahı Kanunu hükümleri uyarınca davalı idareye ait bulunmaktadır. Davalı idarenin Stud-Book’ta yayınlanmasını teklif ettiği ve WAHO’nun da onaylayarak Stud-Book’ta yayınladığı bir atın veya davalı idarenin izni ile ithal edilen WAHO’ da kayıtlı ithal bir atın “safkan” olduğu hususu uluslararası düzeyde tescil edilmiş olmaktadır.
Bu itibarla, WAHO’ya kayıtlı atın safkan Arap atı olduğunun, bu kaydı yaptıran davalı idarece de kabulü zorunludur. Aynı zorunluluk WAHO’ya asil üye olan bir ülkeden davalı idarenin izni ile ithal edilmiş ve menşe ülke tarafından WAHO’ya kaydı yaptırılmış atlar için de geçerlidir. Soyu şaibeli atların WAHO’ya kaydının yapıldığı şeklinde bir iddianın varlığı halinde ise, yarış otoritesi davalı Bakanlığın, gerekli araştırmayı yapıp kayıtları düzelttirme yoluna gidebileceği açıktır.
Dava konusu düzenlemede ise, anası ve babası Devlet Harası yetiştirmesi olup 1983 ve sonrası doğumlu olan özel yetiştirme atlar ve bunların soyundan gelen atlar ile 1983 yılından sonra ithal edilen dişi Arap atlarının veya ana karnında ithal edilen dişi Arap atlarının Devlet Harası yetiştirmesi aygırlar ile çiftleşmesi sonucu doğan atlar ve bunların soyundan gelen atların “DHT” tanımı içerisinde kaldığı; ancak anası ve babası Devlet Harası Yetiştirmesi olup 1983 ve sonrası doğumlu olan özel yetiştirme atlar ve bunların soyundan gelen atlar ile 1983 yılından sonra ithal edilen dişi Arap atlarının veya ana karnında ithal edilen dişi Arap atlarının, özel yetiştiriciler tarafından yetiştirilen, WAHO’ya kayıtlı safkan aygırlarla çiftleşmesi sonucu doğan atların belirtilen yarışlara katılımının engellendiği görülmektedir.
WAHO’ya kayıtlı Arap atlarının davalı idarece ya da özel yetiştirici şahıslarca yetiştirilmiş olmasının, Arap atının safkan olma niteliğinde bir farklılık oluşturmadığı; zira bu hususta gündeme gelecek bir şaibenin yine yarış otoritesi olan idare tarafından gerekli araştırma ve denetimlerin yapılması suretiyle ortadan kaldırılabileceği tartışmasızdır.
Bu durumda; anası ve babası Devlet Harası yetiştirmesi olup 1983 ve sonrası doğumlu olan özel yetiştirme atlar ve bunların soyundan gelen atlar ile 1983 yılından sonra ithal edilen dişi Arap atlarının veya ana karnında ithal edilen dişi Arap atlarının, özel şahısların yetiştirmiş olduğu aygırlarla çiftleşmesi sonucu doğan WAHO’ya kayıtlı atların DHT kapsamındaki koşulara katılımının engellenmesinde, uluslararası ölçütlere uygun özel hara yetiştiriciliğini teşvik amacına ve eşitlik ilkesine uyarlık bulunmamaktadır.

KARAR SONUCU:
Açıklanan nedenlerle;
1. Davacının temyiz isteminin kısmen kabulüne, kısmen reddine,
2. Danıştay Onuncu Dairesinin temyize konu 19/04/2019 tarih ve E:2015/531, K:2019/3176 sayılı kararının, 2015 Yılı At Yarışları Genel Hükümleri’nin “Kısaltmalar ve Tanımlar” başlıklı 3. maddesinin (a) bendi yönünden davanın reddine ilişkin kısmının oybirliği ile ONANMASINA,
3. Anılan kararın, 2015 Yılı At Yarışları Genel Hükümleri’nin “Kısaltmalar ve Tanımlar” başlıklı 3. maddesinin (b) bendi yönünden davanın reddine ilişkin kısmının oyçokluğu ile BOZULMASINA,
4. Bozulan kısım yönünden yeniden bir karar verilmek üzere dosyanın Danıştay Onuncu Dairesine gönderilmesine,
5. Kullanılmayan …TL yürütmeyi durdurma harcının istemi halinde davacıya iadesine,
6. Kesin olarak, 17/12/2020 tarihinde karar verildi.

KARŞI OY
X- Temyiz edilen kararla ilgili dosyanın incelenmesinden; Danıştay Onuncu Dairesince verilen kararın 2015 Yılı At Yarışları Genel Hükümleri’nin “Kısaltmalar ve Tanımlar” başlıklı 3. maddesinin (b) bendine ilişkin kısmının da usul ve hukuka uygun bulunduğu, dilekçede ileri sürülen temyiz nedenlerinin kararın bozulmasını gerektirecek nitelikte olmadığı anlaşıldığından, temyiz isteminin reddi ile temyize konu kararın bu kısmının da onanması gerektiği oyuyla, karara katılmıyoruz.