Danıştay 9. Daire Başkanlığı 2022/1165 E. , 2023/1283 K.
T.C.
D A N I Ş T A Y
DOKUZUNCU DAİRE
Esas No : 2022/1165
Karar No : 2023/1283
TEMYİZ EDENLER : 1-(DAVACI) T.H. S.S. … Park Konut Yapı Kooperatifi
VEKİLİ : Av. …
2-(DAVALI) … Vergi Dairesi Başkanlığı-…
(… Vergi Dairesi Müdürlüğü)
VEKİLİ : Av. …
İSTEMİN KONUSU : … Bölge İdare Mahkemesi … Vergi Dava Dairesinin … tarih ve E:… , K:… sayılı kararının taraflarca temyizen incelenerek bozulması istenilmektedir.
YARGILAMA SÜRECİ:
Dava konusu istem: Davacı yapı kooperatifi adına, kat karşılığı inşaat sözleşmesi uyarınca edindiği konutların bir kısmını 2015 yılı içinde sattığı, satış hasılatını kayıt ve beyan dışı bıraktığından bahisle düzenlenen vergi inceleme raporuna dayanılarak re’sen tarh edilen 2015 yılı kurumlar vergisi ile kesilen üç kat vergi ziyaı cezasının kaldırılması istemine ilişkindir.
İlk Derece Mahkemesi kararının özeti: … Vergi Mahkemesinin … tarih ve E:… , K:… sayılı kararıyla; davacı hakkında 2015 yılı kurumlar vergisi yönünden düzenlenen … tarih ve … sayılı vergi inceleme raporunda atıfta bulunulan … tarih ve … vergi tekniği raporunda, davacının 2013-2017 yıllarına ilişkin işlemlerinin defter ve belgeleri üzerinden incelenmesi sonucu düzenlenen … tarih ve … sayılı vergi tekniği raporu ile gayrimenkul satış vaadi ve kat karşılığı inşaat sözleşmesinin … mevkii … ada … parsel ve … ada … parsel nolu mülkiyeti … ait taşınmazlar için düzenlendiği, … ada … parseldeki inşaatın yapı ruhsatının kooperatif adına olmadığı, kooperatifin defter ve belgelerinden üyelere ilişkin kooperatife giriş ve çıkış tarihlerinin liste halinde tespit edilip tutanağa eklendiği, söz konusu liste ile Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğünden alınan hazirun cetvellerindeki üye isimleri karşılaştırıldığında yaklaşık %80’nin kooperatifin genel kurullarında düzenlenen hazirun cetvellerinde bulunmadığı, satış bedellerinin tespitine yönelik alıcı kişiler nezdinde karşıt inceleme yapıldığı, alıcı ifadelerine, kooperatif yöneticilerinin ifadelerine başvurulduğu, defter kayıtlarında yer alan bilgiler ile tapu kayıtlarının tetkikinden davacının kat karşılığı inşaat sözleşmesi uyarınca edindiği 106 konuttun büyük bölümünün kooperatif üyesi olmayanlara satıldığı, muafiyet için gerekli koşulların ihlal edildiğinin tespit edildiği ve kooperatif adına teslim edilen konutların yıllar itibariyle raporda tespit edilen verilere göre satış bedelini gösterir listesinin yapıldığı, ancak davacının 7143 sayılı Kanun kapsamında kurumlar vergisi, katma değer vergisi ve gelir (stopaj) vergisi yönünden matrah artırımında bulunması nedeniyle hakkında yapılacak bir işlem bulunmadığının tespit edildiğinin belirtildiği; davacının matrah artırımından yararlanma şartlarını ihlal etmesi üzerine matrah artırım işlemlerinin iptal edildiği, sonrasında incelenmeye done teşkil etmek üzere ilgili yıl defter ve belgelerinin ibrazının istenmesine karşın süresi içinde ibraz edilmediği, bu nedenle incelemenin önceden düzenlenmiş olan … tarih ve … sayılı vergi tekniği raporu ile harici doneler dikkate alınarak yapıldığı, kooperatifin sözleşme uyarınca kendisine kalan 106 adet konuttan yalnızca 21’ini ortaklara teslim ettiği, bu durumun kooperatifin kuruluş amaçlarına aykırı olarak faaliyette bulunduğunu ve esas amacının kar elde etmek olduğunu gösterdiği, taşınmaz inşa ve satış faaliyetlerinde, satış bedeli üzerinden %20, bina maliyetinin ise %25’sinin kâr olarak kabul edileceği yolunda Danıştay’ın yerleşik kararları bulunduğu, bu husus dikkate alınarak kurumlar vergisi, kurumlar geçici vergisi ve katma değer vergisi yönünden ayrı ayrı vergi inceleme raporu tanzim edilerek değerlendirme yapılmasının önerildiği; anılan rapor dayanak alınarak düzenlenen … tarih ve … sayılı vergi inceleme raporu ile muafiyet şartlarını ihlal ettiği belirlenen davacı kooperatif tarafından 2015 yılında satılan 37 adet dairenin satış hasılatının kayıt ve beyan dışı bırakılması nedeniyle dava konusu cezalı tarhiyatın önerildiği olayda, davacı adına düzenlenen … tarih ve … sayılı vergi tekniği raporu ile eklerinin incelenmesinden, davacı tarafından 2015 yılında satışı yapılan 37 adet dairenin bir kısmının kooperatif ortaklarına, bir kısmının inşaat işleri karşılığında taşeron firmalara, bir kısmının ise üye olmayan üçüncü kişilere teslim edildiğinin rapor ekinde liste halinde yer alan üyelik giriş çıkış bilgilerinin Mahkemelerince tetkikinden, gerekse konut satışı yapılan kişilerin açıkça kooperatife üye olmadıklarına ilişkin olarak verdikleri ifadelerden anlaşıldığı, söz konusu taşınmazların satış bedellerinin tapu kayıtları, davacının defter kayıtları, alıcı ve kooperatif yöneticilerinden alınan ifadeler ile satış sözleşmelerinde gösterilen tutarlar dikkate alınarak belirlendiği görüldüğü, dolayısıyla konut satış bedelleri tespit edilirken resmi tapu kayıtları ile taraflar arasında düzenlenen sözleşmeler ve taraf ifadelerine başvurulması suretiyle davalı idarece somut donelerden yararlanıldığı dikkate alındığında, tarh edilen kurumlar vergisi ile kesilen üç kat vergi ziyaı cezasında hukuka aykırılık bulunmadığı gerekçesiyle davanın reddine karar verilmiştir.
Bölge İdare Mahkemesi kararının özeti: İstinaf başvurusuna konu Vergi Mahkemesi kararının kurumlar vergisi üzerinden bir katı aşan tutarda kesilen vergi ziyaı cezası dışında kalan kısımlarının hukuka ve usule uygun olduğu; kurumlar vergisi üzerinden bir katı aşan tutarda kesilen vergi ziyaı cezası yönünden ise, olayda, davacı şirket tarafından ilgili yıl defter ve belgelerin, defter ve belge isteme yazısının tebliğine karşın incelemeye ibraz edilmemesi nedeniyle tarhedilen kurumlar vergisi üzerinden , 213 sayılı Kanunun 344. ve 359. maddelerinin takbiki suretiyle, üç kat vergi ziyaı cezası kesilmiş ise de, dayanak … tarih ve … sayılı vergi inceleme raporu ve bu raporun atıfta bulunduğu … tarih ve … sayılı vergi tekniği raporunda, incelemenin, esas itibarıyla davacı tarafından sunulan ilgili yıl defter ve belgeler nazara alınarak düzenlenen … tarih ve … sayılı vergi tekniği raporundaki veriler done alınarak yapıldığı, ikinci kez istenen yasal defter ve belgelerin incelemeye ibraz edilmemesi nedeniyle olayda resen tarh sebebinin bulunduğu anlaşılmış olup, bu halde sonuç itibarıyla incelemenin defter ve belgeler üzerinden yapıldığı ve dolayısıyla defter ve ve belgeleri gizleme kastının vuku bulmadığı anlaşıldığından, tarhedilen kurumlar vergisinin bir katı aşan tutarda kesilen vergi ziyaı cezasında hukuka uyarlık bulunmadığı gerekçesiyle davacının istinaf başvurusunun kısmen kabulüne, kısmen reddine, Vergi Mahkemesi kararının, kurumlar vergisi üzerinden bir katı aşan tutarda kesilen vergi ziyaı cezasına ilişkin kısmının kaldırılmasına bu kısım yönünden davanın kabulüne, anılan vergi ziyaı cezasının bir katı aşan kısmının kaldırılmasın karar verilmiştir.
TEMYİZ EDENLERİN İDDİALARI:
DAVALININ İDDİALARI: Vergi incelemesi için defter ve belgelerin evvelce ibraz edilmiş olmasının tarh zamanaşımı süresi içinde sonradan yapılacak her inceleme için mükelleflerin defter ve belge ibraz etme yükümlülüğünü ortadan kaldırmadığı iddiasıyla kararın aleyhe olan kısmının bozulması istenilmektedir.
DAVACININ İDDİALARI:Kooperatif tarafından konut satışı yapıldığı belirlenen kişilerin, kooperatif üyesi veya kooperatife mal ve hizmet teslimi karşılığında konut teslim edilen kişiler olduğu, bu kişiler haricinde varsa 3.kişiler tespit edilip bu kişiler yönünden tarhiyat önerilmesi gerektiğinden vergi inceleme raporunun eksik incelemeye dayandığı, kooperatif ile üyeleri arasında husumet bulunduğu, incelemede üyelerin menfaatlerine göre beyanda bulundukları, kooperatifin vergi muafiyetinin geçmişe etkili olarak kaldırılmasının hukuk devleti ve hukuki güvenlik ilkelerine aykırı olduğu, cezayı müeyyideye maruz kalmamak adına hukuksal yolun tanınmadığı, ilgili yıl defter ve belgelerinin vergi müfettişince incelendiği, defter ve belgeleri ibraza hazır olduğu, gizleme fiilinin yasal unsurlarının oluşmadığı, vergi usul kanununa muhalefet suçundan Asliye Ceza Mahkemesince beraat kararı verildiği, iddialarıyla kararın aleyhe olan kısmının bozulması istenilmektedir.
KARŞI TARAFIN SAVUNMALARI: Taraflarca savunma verilmemiştir.
DANIŞTAY TETKİK HÂKİMİ … ‘IN DÜŞÜNCESİ: Temyiz istemlerinin reddi ile usul ve yasaya uygun olan Bölge İdare Mahkemesi kararının onanması gerektiği düşünülmektedir.
TÜRK MİLLETİ ADINA
Karar veren Danıştay Dokuzuncu Dairesince, Tetkik Hâkiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra gereği görüşüldü:
HUKUKİ DEĞERLENDİRME:
Bölge idare mahkemelerinin nihai kararlarının temyizen bozulması, 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu’nun 49. maddesinde yer alan sebeplerden birinin varlığı hâlinde mümkündür.
Temyizen incelenen karar usul ve hukuka uygun olup, dilekçelerde ileri sürülen temyiz nedenleri kararın bozulmasını gerektirecek nitelikte görülmemiştir.
KARAR SONUCU:
Açıklanan nedenlerle;
Tarafların temyiz isteminin reddine,
… Bölge İdare Mahkemesi … Vergi Dava Dairesinin … tarih ve E:… , K:… sayılı kararının ONANMASINA,
Temyiz isteminde bulunan davacıdan 492 sayılı Harçlar Kanunu’na bağlı (3) sayılı Tarife uyarınca aleyhine onanan kısım üzerinden hesaplanacak nispi harcın alınmasına,
2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu’nun 50. maddesi uyarınca, onama kararının taraflara tebliğini ve bir örneğinin de … Bölge İdare Mahkemesi … Vergi Dava Dairesine gönderilmesini teminen dosyanın … Vergi Mahkemesine gönderilmesine, 06/04/2023 tarihinde kesin olarak oybirliğiyle karar verildi.