Danıştay 9. Daire Başkanlığı 2021/412 E. , 2022/152 K.
T.C.
D A N I Ş T A Y
DOKUZUNCU DAİRE
Esas No : 2021/412
Karar No : 2022/152
TEMYİZ EDEN (DAVACI) : …Yayıncılık Basım Sanayi ve Ticaret Anonim Şirketi
KARŞI TARAF (DAVALI) : …İdaresi Başkanlığı-…
VEKİLİ : Av. …
İSTEMİN KONUSU : …Bölge İdare Mahkemesi …. Vergi Dava Dairesinin …tarih ve E:…, K:…sayılı kararının, temyizen incelenerek bozulması istenilmektedir.
YARGILAMA SÜRECİ:
Dava konusu istem: Milli Eğitim Bakanlığı Devlet Kitapları Döner Sermaye Müdürlüğünce ihalesi gerçekleştirilen … ihale kayıt numaralı “2018-2019 Eğitim-Öğretim Yılında Okutulmasına Karar Verilen Okul Öncesi, İlkokul, Ortaokul ve Orta Öğretim Öğrencilerine Ücretsiz Dağıtılacak Ders Kitabı/Eğitim Aracı ve Öğretim Materyallerinin Baskı Hizmeti” işi uhdesinde kalan davacı şirket tarafından ödenen ihale kararı ve sözleşme damga vergisi ile davacıya yapılan hak ediş ödemelerinden kesinti suretiyle tahsil edilen toplam 839.199,82-TL damga vergisinin iadesi talebiyle yapılan düzeltme-şikayet başvurusunun reddine ilişkin …tarih ve …sayılı işlemin iptali ile ödenen verginin amme alacaklarına uygulanan faiziyle birlikte iadesi istemine ilişkindir.
İlk Derece Mahkemesi kararının özeti: …. Vergi Mahkemesinin …tarih ve E:…, K:…sayılı kararıyla; Milli Eğitim Bakanlığınca davacı şirketlere ihale edilen işin 222 sayılı İlköğretim ve Eğitim Kanunu’nun 83. maddesi uyarınca istisna kapsamında olduğu sonucuna varıldığından, ödenen damga vergisinin iadesi talebiyle düzeltme-şikayet yoluyla yapılan başvurunun reddine dair işlemde hukuka uyarlık bulunmadığı; faiz talebine ilişkin ise devletle bireyin çıkarları arasındaki adil dengenin mükellefe iade edilecek vergilere de, devletin kendi alacaklarına uyguladığı gecikme faizi oranının esas alınması suretiyle kurulması gerektiği, bu durumun aynı zamanda Hukuk devletinde adil dengenin sağlanması için zorunlu olduğu bu nedenle, hak ediş ödemesi üzerinden kesilen damga vergisinin, davacıların talebi de dikkate alınarak, 6183 sayılı Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında Kanun’da amme alacaklarına uygulanan gecikme zammı oranında hesaplanacak gecikme faiziyle birlikte iadesi gerektiği gerekçesiyle davanın kabulüne, 839.199,82-TL damga vergisinin kesinti tarihinden iş bu karar gereği iadenin yapılacağı tarihe kadar 6183 sayılı Kanun’da amme alacaklarına uygulanan gecikme zammı oranında hesaplanacak gecikme faiziyle birlikte davacıya iadesine karar verilmiştir.
Bölge İdare Mahkemesi kararının özeti: Vergilendirme işlemine karşı süresinde açılacak idari davada incelenebilecek iddiaların Vergi Usul Kanunu’nun 122 ve 124. maddelerinde vergi hatası için öngörülen idari başvuru yolu izlenerek tesis ettirilen işleme karşı açılan idari davada incelenmesine olanak bulunmadığından bu husus gözardı edilerek işin esası incelenmek suretiyle verilen Mahkeme kararında hukuka uyarlık görülmediği gerekçesiyle davalı idarenin istinaf isteminin kabulüne, Vergi Mahkemesi kararının kaldırılmasına, davanın reddine karar verilmiştir.
TEMYİZ EDENİN İDDİALARI: 222 sayılı İlköğretim ve Eğitim Kanunu’nun 78 ve 83. maddelerinde ortaöğretim öğrencilerine ücretsiz ders kitabı dağıtılması işinin her türlü resim ve vergiden muaf olduğunun belirtildiği, bu bağlamda zorunlu eğitim kapsamında bulunan ortaöğretim öğrencilerine ücretsiz ders kitabı dağıtılması işi ihalesine ilişkin ihale kararı, sözleşme ve hak ediş ödemeleri üzerinden damga vergisi alınmasının vergi hatası olarak değerlendirilerek düzeltme-şikayet başvurusu kapsamında incelenmesi gerektiği iddialarıyla kararın bozulması istenilmektedir.
KARŞI TARAFIN SAVUNMASI: Savunma verilmemiştir.
DANIŞTAY TETKİK HÂKİMİ …DÜŞÜNCESİ: Temyiz isteminin kabulü ile Bölge İdare Mahkemesi kararının bozulması gerektiği düşünülmektedir.
TÜRK MİLLETİ ADINA
Karar veren Danıştay Dokuzuncu Dairesince, Tetkik Hâkiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra gereği görüşüldü:
İNCELEME VE GEREKÇE:
MADDİ OLAY:
Milli Eğitim Bakanlığı Devlet Kitapları Döner Sermaye Müdürlüğünce ihalesi gerçekleştirilen … ihale kayıt numaralı “2018-2019 Eğitim-Öğretim Yılında Okutulmasına Karar Verilen Okul Öncesi, İlkokul, Ortaokul ve Orta Öğretim Öğrencilerine Ücretsiz Dağıtılacak Ders Kitabı/Eğitim Aracı ve Öğretim Materyallerinin Baskı Hizmeti” işi uhdesinde kalan davacı şirket tarafından ödenen ihale kararı ve sözleşme damga vergisi ile davacıya yapılan hak ediş ödemelerinden kesinti suretiyle tahsil edilen toplam 839.199,82-TL damga vergisinin iadesi talebiyle yapılan düzeltme-şikayet başvurusunun reddine ilişkin …tarih ve …sayılı işlemin iptali ile ödenen verginin amme alacaklarına uygulanan faiziyle birlikte iadesi istenilmektedir.
İLGİLİ MEVZUAT VE HUKUKİ DEĞERLENDİRME:
213 sayılı Vergi Usul Kanunu’nun 122. maddesinde, mükelleflerin, vergi muamelelerindeki hataların düzeltilmesini vergi dairesinden isteyebilecekleri; 124. maddesinde de vergi mahkemelerinde dava açma süresi geçtikten sonra yaptıkları düzeltme talepleri reddolunanların, şikayet yolu ile Maliye Bakanlığına müracaat edebilecekleri açıklanmıştır. Bu maddeler uyarınca düzeltilmesi vergi dairelerinden istenebilecek vergi hatasının tanımı ise aynı Kanun’un 116. maddesinde, vergiye müteallik hesaplarda veya vergilendirmede yapılan hatalar yüzünden haksız yere fazla veya eksik vergi istenmesi veya alınması olarak yapılmış, 117. maddesinde, hesap hataları olarak; matrah hataları, vergi miktarında hatalar ve verginin mükerrer olması; 118. maddesinde de vergilendirme hataları olarak; mükellefin şahsında hata, mükellefiyette hata, mevzuda hata ve vergilendirme veya muafiyet döneminde hatalar gösterilmiş bulunmaktadır.
1739 sayılı Milli Eğitim Temel Kanunu’nun “Görev” başlıklı 53. maddesinde, Milli Eğitim Bakanlığının, kendisine bağlı eğitim kurumlarının eğitim araç ve gereçlerini, gelişen eğitim teknolojisine ve program ve metotlara uygun olarak sağlamak, geliştirmek, yenileştirmek, standartlaştırmak, kullanılma süresini ve telif haklarını ve ders kitabı fiyatlarını tespit etmek, paralı veya parasız olarak ilgililerin yararlanmasına sunmakla görevli olduğu; 54. maddesinde de Milli Eğitim Bakanlığının, eğitim araç ve gereçlerini; hazırlamak, imal etmek ve satın almak; kişilere veya kuracağı komisyonlara veya yarışmalar düzenleyerek hazırlatmak ve özel kesimce hazırlananlar veya imal edilenler arasından seçmek veya tavsiye etmek suretiyle 53. maddede belirtilen görevini yerine getireceği düzenlenmiştir.
222 sayılı İlköğretim ve Eğitim Kanunu’nun 1. maddesinde, ilköğretimin, kadın erkek bütün Türklerin milli gayelere uygun olarak bedeni, zihni ve ahlaki gelişmelerine ve yetişmelerine hizmet eden temel eğitim ve öğretim olduğu; 7. maddesinde de ilköğretimin 1. maddede belirtilen amacı gerçekleştirmek için kurulmuş dört yıl süreli ve zorunlu ilkokul ile dört yıl süreli ve zorunlu ortaokuldan oluşan bir milli eğitim ve öğretim kurumu olduğu belirtilmiş, 83. maddesinde, ilköğretimin bütün gelirleri ve 78. maddede belirtilen giderleri “personel masrafları hariç” her türlü resim ve vergiden ve dışarıdan ithal edilecek ders alet ve levazım gümrük resminden muaf tutulmuştur. İlköğretimin giderlerin gösterildiği 78. maddenin 1. fıkrasının (b) bendinde de ilköğretimin gelirlerinin, … yoksul öğrencilere parasız olarak verilecek okul kitapları ve ders levazımı bedeli … , gibi her türlü giderlere sarf olunacağı ifade edilmiştir.
222 sayılı Kanun’dan sonra yürürlüğe giren 1739 sayılı Kanun’un 1. maddesinde, bu Kanun’un Türk milli eğitiminin düzenlenmesinde esas olan amaç ve ilkeler, eğitim sisteminin genel yapısı, öğretmenlik mesleği, okul bina ve tesisleri, eğitim araç ve gereçleri ve Devletin eğitim ve öğretim alanındaki görev ve sorumluluğu ile ilgili temel hükümlerin bir sistem bütünlüğü içinde kapsadığının; 18. maddesinde de İlköğretimin, Türk milli eğitim sisteminin, örgün eğitim anabölümünde yer aldığının; yukarıda anılan 53. maddesinde de Milli Eğitim Bakanlığının kendisine bağlı eğitim kurumlarının eğitim araç ve gereçlerini parasız olarak ilgililerin yararlanmasına sunmakla görevli olduğunun belirtilmiş olması karşısında, 222 sayılı Kanun’un 83. maddesinde belirtilen giderlerin, yalnızca 78. maddede yazılı “yoksul öğrencilere verilecek okul kitapları ve ders levazımı” giderlerini değil, Milli Eğitim Bakanlığına bağlı eğitim kurumlarının tüm öğrencilerine ücretsiz dağıtılacak ders araç ve gereçleri ile okul kitapları için yapılacak giderleri de kapsadığı açıktır. 222 sayılı Kanun’un 83. maddesinde ilköğretimin belli edilen gelir ve giderleri için muafiyet öngörülürken, gelir ve gider doğurucu işlemlerin tarafları yönünden “açık” bir sınırlama getirilmediği gibi özellikle damga vergisi yönünden, 488 sayılı Damga Vergisi Kanunu’nun, resmi dairelerle kişiler arasındaki işlemlere ait kağıtların damga vergisini kişilerin ödeyeceği yolundaki 3. maddesi hükmü karşısında, bu muafiyetin yalnızca ilköğretimin vergi mükellefiyetini gerektirecek hallere özgülendiğine ilişkin kabulün, vergi kanunlarının yorumlanması hususunda ana kural olan 213 sayılı Vergi Usul Kanunu’nun, “vergi kanunlarının lafzı ve ruhu ile hüküm ifade edeceği; ancak lafzın açık olmadığı hallerde vergi kanunlarının hükümleri, konuluşundaki maksat, hükümlerin kanunun yapısındaki yeri ve diğer maddelerle olan bağlantısı gözönünde tutularak yorum yapılacağı” yönündeki 3/A maddesine de aykırı, daraltıcı bir yorum olacağı açıktır.
Bu durumda; Milli Eğitim Bakanlığı tarafından davacı şirkete ihale edilen “2018-2019 Eğitim-Öğretim Yılında Okutulmasına Karar Verilen Okul Öncesi, İlkokul, Ortaokul ve Orta Öğretim Öğrencilerine Ücretsiz Dağıtılacak Ders Kitabı/Eğitim Aracı ve Öğretim Materyallerinin Baskı Hizmeti” işi nedeniyle davacıya damga vergisi istisnası tanınması ve bu hususun vergilendirme hatası kapsamında değerlendirilmesi gerektiği sonucuna varıldığından, davanın kabulüne karar veren Vergi Mahkemesi kararına karşı yapılan istinaf başvurusunu kabul ederek Mahkeme kararını kaldırıp davayı reddeden Bölge İdare Mahkemesi kararında hukuka uyarlık bulunmamaktadır.
KARAR SONUCU:
Açıklanan nedenlerle;
1. Davacının temyiz isteminin kabulüne,
2. …Bölge İdare Mahkemesi …. Vergi Dava Dairesinin …tarih ve E:…, K:…sayılı kararının BOZULMASINA,
3. Yeniden bir karar verilmek üzere dosyanın …Bölge İdare Mahkemesi …. Vergi Dava Dairesine gönderilmesine, 01/02/2022 tarihinde kesin olarak oybirliğiyle karar verildi.