Danıştay 9. Daire Başkanlığı 2021/2481 E. , 2023/786 K.
T.C.
D A N I Ş T A Y
DOKUZUNCU DAİRE
Esas No : 2021/2481
Karar No : 2023/786
TEMYİZ EDEN (DAVACI) : … İnş. Tur. Müh. Telek. Nak. San. ve Tic. Ltd. Şti.
VEKİLİ : Av. …
KARŞI TARAF (DAVALI) : … Başkanlığı
VEKİLİ : Av. …
İSTEMİN KONUSU : … Bölge İdare Mahkemesi … Vergi Dava Dairesinin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararının, temyizen incelenerek bozulması istenilmektedir.
YARGILAMA SÜRECİ:
Dava konusu istem:Davacı şirket tarafından, Toplu Konut İdaresi Başkanlığınca ihalesi yapılan ve uhdesinde kalan “Şanlıurfa İli, Merkez İlçesi, Eski Sanayi Kentsel Dönüşüm ve Gelişim Projesi, 1. Etap, 2. Bölüm, 120 Adet İş Yeri ve 8 Adet Dükkan ile 1. Etap, 3. Bölüm, 58 Adet Konut ve 26 Adet Dükkan İnşaatları ile Altyapı ve Çevre Düzenlemesi İşi”ne ilişkin ödenen ihale kararı ve sözleşme damga vergisinin dörtte üçlük kısmının iadesi talebiyle yapılan düzeltme-şikayet başvurusunun zımnen reddi işleminin iptali ve fazladan ödenen tutarın ödeme tarihinden itibaren işleyecek tecil faiziyle birlikte iadesi istemine ilişkindir.
İlk Derece Mahkemesi kararının özeti: …Vergi Mahkemesinin … tarih ve E:…; K:… sayılı kararıyla; 5393 sayılı Belediye Kanunu’nun 73/6 maddesinde kentsel dönüşüm ve gelişim alanları içinde yer alan eğitim ve sağlık alanları hariç kamuya ait gayrimenkullerin harca esas değer üzerinden belediyelere devredileceği, kentsel dönüşüm ve gelişim proje alanlarında “yıkılarak yeniden yapılacak münferit yapılarla” ilgili vergi, resim ve harçların dörtte birinin alınacağı düzenlemesine yer verildiği, münferit sözcüğünün Türk Dil Kurumu Türkçe Sözlüğü’nde, “tek, ayrı, kendi başına olan”, Türk Hukuk Sözlüğü’nde de “tek tek, ayrı ayrı, tek başına” olarak açıklanmış olması karşısında, 5393 sayılı Kanun’un anılan düzenlemesinde geçen “münferit yapı” ibaresinin tek-ayrı yapıları işaret ettiği, bu yapıların da, 5393 sayılı Kanun kapsamında ilan edilen uygulama alanı içerisinde daha önce mevcut olup, uygulama kapsamında yıkılarak yeniden inşalarının söz konusu olması halinde ancak maddede öngörülen kısmi istisnanın uygulanabileceği sonucuna varıldığı; bu durumda,dava konusu yapım işinin, 5393 sayılı Kanun’un 73/6 maddesi kapsamında, kentsel dönüşüm ve gelişim alanı içerisinde kalan mevcut yapıların yıkılarak yeniden yapımına değil, bu uygulama alanında inşası planan “yeni” konut ve işyerlerinin yapımına ilişkin olması karşısında, davacı şirket tarafından yapımı üstenilen yapıların münferit yapı niteliğini taşıdığından söz edilemeyeceğinden, anılan madde ile tanınan indirim hakkından yararlandırılmasına olanak bulunmadığı gerekçesiyle davanın reddine karar verilmiştir.
Bölge İdare Mahkemesi kararının özeti: İstinaf başvurusuna konu Vergi Mahkemesi kararının hukuka uygun bulunduğu belirtilerek davacının istinaf başvurusunun reddine karar verilmiştir.
TEMYİZ EDENİN İDDİALARI:Dava konusu alanın Belediye Meclis Kararı ile “Kentsel Dönüşüm ve Gelişim Alanı” ilan edildiği, 5393 sayılı Kanun’un 73/6.maddesi uyarınca damga vergisi istisnasından faydalanılması gerektiği iddiasıyla kararın bozulması istenilmektedir.
KARŞI TARAFIN SAVUNMASI: Yasal dayanaktan yoksun olan temyiz isteminin reddi gerektiği yolundadır.
DANIŞTAY TETKİK HÂKİMİ …’IN DÜŞÜNCESİ: Temyiz isteminin reddi ile usul ve yasaya uygun olan Bölge İdare Mahkemesi kararının onanması gerektiği düşünülmektedir.
TÜRK MİLLETİ ADINA
Karar veren Danıştay Dokuzuncu Dairesince, Tetkik Hâkiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra gereği görüşüldü:
İNCELEME VE GEREKÇE:
MADDİ OLAY:
Davacı şirket tarafından, Toplu Konut İdaresi Başkanlığı tarafından ihalesi yapılan ve uhdesinde kalan “Şanlıurfa İli, Merkez İlçesi, Eski Sanayi Kentsel Dönüşüm ve Gelişim Projesi, 1. Etap, 2. Bölüm, 120 Adet İş Yeri ve 8 Adet Dükkan ile 1. Etap, 3. Bölüm, 58 Adet Konut ve 26 Adet Dükkan İnşaatları ile Altyapı ve Çevre Düzenlemesi İşi”ne ilişkin ödenen ihale kararı ve sözleşme damga vergisinin dörtte üçlük kısmının iadesi talebiyle yapılan düzeltme-şikayet başvurusunun zımnen reddi işleminin iptali ve fazladan ödenen tutarın ödeme tarihinden itibaren işleyecek tecil faiziyle birlikte iadesi istenilmektedir.
İLGİLİ MEVZUAT:
213 sayılı Vergi Usul Kanunu’nun 122. maddesinde, mükelleflerin, vergi muamelelerindeki hataların düzeltilmesini vergi dairesinden isteyebilecekleri; 124. maddesinde de, vergi mahkemelerinde dava açma süresi geçtikten sonra yaptıkları düzeltme talepleri reddolunanların, şikayet yolu ile Maliye Bakanlığına müracaat edebilecekleri açıklanmıştır. Bu maddeler uyarınca düzeltilmesi vergi dairelerinden istenebilecek vergi hatasının tanımı ise aynı Kanun’un 116. maddesinde, vergiye müteallik hesaplarda veya vergilendirmede yapılan hatalar yüzünden haksız yere fazla veya eksik vergi istenmesi veya alınması olarak yapılmış, 117. maddesinde, hesap hataları olarak; matrah hataları, vergi miktarında hatalar ve verginin mükerrer olması; 118. maddesinde de, vergilendirme hataları olarak; mükellefin şahsında hata, mükellefiyette hata, mevzuda hata ve vergilendirme veya muafiyet döneminde hatalar gösterilmiş bulunmaktadır.
5393 sayılı Belediye Kanununun “Kentsel dönüşüm ve gelişim alanı” başlıklı 73. maddesinin birinci fıkrasında belediyelerin, belediye meclisi kararıyla; konut alanları, sanayi alanları, ticaret alanları, teknoloji parkları, kamu hizmeti alanları, rekreasyon alanları ve her türlü sosyal donatı alanları oluşturmak, eskiyen kent kısımlarını yeniden inşa ve restore etmek, kentin tarihi ve kültürel dokusunu korumak veya deprem riskine karşı tedbirler almak amacıyla kentsel dönüşüm ve gelişim projeleri uygulayabileceği ; altıncı fıkrasında kentsel dönüşüm ve gelişim alanları içinde yer alan eğitim ve sağlık alanları hariç kamuya ait gayrimenkullerin harca esas değer üzerinden belediyelere devredileceği, kentsel dönüşüm ve gelişim proje alanlarında yıkılarak yeniden yapılacak münferit yapılarda ilgili vergi, resim ve harçların dörtte biri alınacağı belirtilmiştir.
5393 sayılı Belediye Kanununun 73. maddesinin gerekçesinde de sağlıksız ve hızlı kentleşmenin ülkemizin önemli sorunlarının başında geldiği, kentlerimizin özellikle ülkemizin batı bölgelerinde aşırı şekilde büyüdüğü fakat buna uygun sosyal imkanlarla donatılmadığı, büyük kentlerde trafik, hava kirliliği, yetersiz konut, çarpık yapılaşma, alt yapı hizmetleri ve benzeri sorunların acilen çözüm beklediği, bu düşünceden hareketle büyükşehir belediyeleri ve nüfusu 50.000’in üzerinde belediyelerin kentin gelişimine uygun konut alanları, ticaret alanları, teknoloji parkları ve sosyal donatılar oluşturmak, kentin tarihi ve kültürel dokusunu korumak ve restore etmek amacıyla kentsel gelişim alanları ilan etme ve uygulayabilmelerine imkan vermenin kaçınılmaz olduğu, maddenin bu amaçla düzenlendiği yer almaktadır.
HUKUKİ DEĞERLENDİRME:
Yukarıdaki maddenin ve gerekçesinin birlikte değerlendirilmesinden; yeni yapının yapılacağı alanın kentsel dönüşüm ve gelişim proje alanında yer alması ve bu alanda yer alan mevcut (eski) yapının yıkılarak yeni bir yapının inşa edilmesi koşullarının gerçekleşmesi halinde yapılacak bu yapılarla ilgili alınması gereken vergi, harç ve resmin 3/4’lük kısmının tahsil edilmeyeceğinin kurala bağlandığı ve söz konusu alan içinde yer alan eğitim ve sağlık alanları hariç kamuya ait gayrimenkullerin harca esas değer üzerinden belediyelere devredileceği belirtildikten sonra “yıkılarak yeniden yapılacak münferit yapılarda” ibaresinde yer alan “Münferit” kelimesinin yapının niteliğini belirtmek amacıyla kullanıldığı, eski yapıların hak sahipleri veya üçüncü kişiler tarafından yıktırılarak yeniden yapılması yönünden kısmi ödemeye ilişkin herhangi bir ayrıma gidilmediği anlaşılmaktadır.
Olayda,Şanlıurfa Belediye Başkanlığının … tarih ve …sayılı Meclis Kararında Şanlıurfa İli,Merkez İlçesinde yer alan Eski Sanayi Bölgesinin “Kentsel Dönüşüm ve Gelişim Alanı” ilan edildiği, Şanlıurfa Belediyesi ile TOKİ arasında düzenlenen Ekim 2012 tarihli Şanlıurfa Merkez Eski Sanayi Kentsel Dönüşüm ve Gelişim Projesine İlişkin Protokol’ün 1. maddesinden, bu protokolün 5393 sayılı Kanun kapsamında imzalandığı, 8. Maddesinden ise, kentsel dönüşüm ve gelişim alanında yer alan tüm yapı ve eklentilerin tasfiyesi, yıkımı ve molozların temizlenmesinin belediye tarafından yapılacağı ve bu çerçevede kentsel dönüşüm ve gelişim proje alanında yer alan mevcut (eski) yapıların yıkıldığı ve bu yapıların söz konusu Kanun kapsamında yeniden yapıldığı anlaşılmaktadır.
Bu durumda, dava konusu olayda 5393 sayılı Kanunun 73. maddesinde öngörülen koşulların gerçekleşmesi nedeniyle ihale kararı ve sözleşme damga vergisinin 3/4’lük kısmının düzeltme şikayet hükümleri kapsamında vergilendirme hatası olarak değerlendirilmesi gerektiği sonucuna varıldığından fazladan ödenen damga vergisinin iadesi talebiyle yapılan başvurusunun zımnen reddine ilişkin dava konusu işlemde ve davanın reddi yolundaki Vergi Mahkemesi kararına karşı yapılan istinaf başvurusunun reddine ilişkin Bölge İdare Mahkemesi kararında hukuka uygunluk görülmemiştir.
KARAR SONUCU:
Açıklanan nedenlerle;
Davacının temyiz isteminin kabulüne,
…Bölge İdare Mahkemesi … Vergi Dava Dairesinin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararının BOZULMASINA,
Yeniden bir karar verilmek üzere dosyanın …Bölge İdare Mahkemesi … Vergi Dava Dairesine gönderilmesine, 16/03/2023 tarihinde kesin olarak oybirliğiyle karar verildi.