9. Daire 2005/2783 E. , 2005/1972 K.
T.C.
D A N I Ş T A Y
DOKUZUNCU DAİRE
Esas No : 2005/2783
Karar No: 2005/1972
Kanun Yararına Temyiz Eden : Danıştay Başsavcılığı
Davacı : …
Davalı : İki Eylül Vergi Dairesi Müdürlüğü /ESKİŞEHİR
İstemin Özeti : Motorlu taşıtlar sürücü kursu işleten yükümlü şirket adına 1998 yılı için tarh edilen (K) sınıfı sürücü belgesi harcı ve sınav harcı ile kesilen kusur cezasının terkini istemiyle açılan davayı; 2918 sayılı Karayolları Trafik Kanunu’nun 38. maddesinde, (K) sınıfı sürücü belgesinin, yönetmelikle belirtilen şartlar ve esaslara göre motorlu taşıt sürmeyi öğrenmek isteyen sürücü adaylarına verilen sürücü belgesi olduğu, 39 maddenin (c) bendinde, bu belgenin geçerlilik süresinin altı ay olduğunun belirtildiği, Karayolları Trafik Kanunu uyarınca çıkarılan Karayolları Trafik Yönetmeliğinin 82. maddesinde ise, A1, A2, F ve G sınıfları hariç sürücü belgelerinden herhangi birini almak isteyen sürücü adaylarının karayollarında araç sürmeyi öğrenmek üzere, araç kullanabilmeleri için ilgili sürücü kurslarından “sürücü adayı belgesi” almalarının mecburi olduğu, (K) sınıfı sürücü belgesi düzenleme yetkisinin motorlu taşıtlar sürücü kurslarına ait olduğu düzenlemelerine yer verildiği, öte yandan, 492 sayılı Harçlar Kanunu’nun 9. kısmında Trafik Harçlarının düzenlendiği, 118. maddede ise, trafik işlemlerinden bu Kanuna bağlı (9) sayılı tarifede yazılı olanların trafik harçlarına tabi olduğunun belirtildiği, olayda, sürücü kursu işletmeciliği yapan yükümlünün işlemleri üzerinde, 1998 yılında eğitim verdiği sürücü adaylarının sınav harcı ve (K) sınıfı sürücü belgesi harçlarının ödenip ödenmediği yönünden yapılan incelemede, ilgili dönemde yapılan sınavlar için düzenlenen sınav belgeleri ile kursiyerlere pratik direksiyon dersi vermek için düzenlenen (K) sınıfı sürücü belgeleri için harç ödenmediğinin tespit edilmesi üzerine düzenlenen inceleme raporuna istinaden kusur cezalı sınav harcı ve (K) sınıfı sürücü belgesi harcı tarhiyatı yapıldığının anlaşıldığı, harcın bir kamu hizmetinin karşılığında idarenin kendi yaptığı ve yaptırdığı bir işlemden veya düzenlemiş olduğu bir belgeden dolayı alınan bir bedel olduğu, şayet harç bir belgeye bağlanmış ise, vergiyi doğuran olayın bu belgenin düzenlenmesi ile gerçekleşeceği, dosyadaki bilgi ve belgelerin incelenmesinden, sınav belgesi ve (K) sınıfı sürücü belgesi düzenlendiği yolunda somut bir tespit bulunmadığından vergiyi doğuran olayın gerçekleşmediği, bu nedenle yükümlü adına yapılan cezalı tarhiyatta isabet görülmediği gerekçesiyle kabul eden … Vergi Mahkemesinin … tarih ve … sayılı kararına karşı davalı idarenin yaptığı itiraz üzerine, Mahkeme kararının (K) sınıfı sürücü belgesine ilişkin hüküm fıkrasını onayan, sınav harcına ilişkin hüküm fıkrasını ise; 492 sayılı Harçlar Kanunu’nun 122 maddesinde, trafik harçlarının işle ilgili kağıt ve belgelere pul yapıştırılmak suretiyle veya makbuz karşılığında ödeneceği, 127. maddesinde, harçların, aksine hüküm bulunmadıkça tamamı ödenmeden harca mevzu olan işlemlerin yapılamayacağı, 128. maddesinde ise, gerekli harçları tamamen almadan işlem yapan memurların harcın ödenmesinden mükellefle birlikte müteselsilen sorumlu olacağının
hüküm altına alındığı, Motorlu Taşıtlar Sürücüleri Kursu Yönetmeliği ve Motorlu Taşıt Sürücüleri Kurslarının Sınav Kurulları ve Sınav Esasları Hakkında Yönetmelik hükümleri uyarınca sınav belgesi düzenlenmeden ve sınav ücretleri yatırılmadan sürücü adaylarının sınava giremeyeceklerinin hükme bağlandığı, olayda sınav karşılığını teşkil eden bedellerin sürücü adaylarından eksiksiz tahsil edildiği hususu taraflar arasında çekişmesiz olduğuna göre, harca tabi belgenin düzenlendiğinin kabulü gerektiği, bu nedenle düzenlenmiş olan sınav belgesine ait sınav harcının ödendiğini tevsik eden belgeleri incelemeye ibraz etmeyen yükümlü şirket adına kusur cezalı sınav harcı tarh edilmesinde isabetsizlik bulunmadığı gerekçesiyle bozan … Bölge İdare Mahkemesinin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararının, sınav harcı yönünden kanun yararına bozulması istenilmektedir.
Danıştay Başsavcılığının Kanun Yararına Bozma İstemi : Sürücü kursu işleten davacı şirket adına 1998 yılı defter ve belgelerinin incelenmesi sonucu düzenlenen inceleme raporuna dayanılarak tarh edilen K sınıfı sürücü belgesi harcı ve sınav harcı ile kesilen kusur cezalarının kaldırılması istemiyle açılan davayı kabul eden …Vergi Mahkemesinin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararını sınav harcı yönünden bozarak davayı kısmen reddeden … Bölge İdare Mahkemesinin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararının; hukuka aykırı olduğu ileri sürülerek Adalet Bakanlığı tarafından kanun yararına bozulması istemi üzerine konu incelendi:.
2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanununun 51 inci maddesinde, bölge idare mahkemesi kararlarından niteliği bakımından yürürlükteki hukuka aykırı bir sonucu ifade edenlerin kanun yararına temyiz olunabileceği belirtilmiştir.
Dosyanın incelenmesinden, sürücü kursu işleten davacı şirketin 1998 yılı defter ve kayıtlarının incelenmesi sonucu K sınıfı sürücü belgesi ve sınav harçlarının bir kısmının ödenmediği, bir kısmının ise eksik ödendiğinin saptanması, ayrıca bazı kursiyerlerin dosyalarının incelemeye ibraz edilmemesi nedeniyle düzenlenen inceleme raporuna dayanılarak davacı şirket adına kusur cezalı tarhiyat yapıldığı, açılan davada ileri sürülen iddialar yerinde görülerek … Vergi Mahkemesince davanın kabulüne cezalı tarhiyatın terkinine karar verildiği, bu kararın sınav harcına ilişkin kısmının … Bölge İdare Mahkemesince kanun yararına bozulması istenilen söz konusu kararla bozulduğu ve davanın kısmen reddedildiği anlaşılmaktadır.
492 sayılı Harçlar Kanununun 118 inci maddesinde, trafik işlemlerinden bu Kanuna bağlı (9) sayılı tarifede yazılı olanların, trafik harçlarına tabi olduğu, Kanuna bağlı 9 sayılı Tarifenin III. bölümünde, Karayolları Trafik Kanunu ve Yönetmelik hükümlerine göre yapılacak sınavlarda, her sınav için sınav harcı alınacağı,120 nci maddesinde de, trafik harçlarını, harca mevzu olan işlemin yapılmasını isteyen kişilerin ödemekle mükellef olduğu hükme bağlanmıştır.
Aynı Kanunun 127 nci maddesinde, “Bu Kanunda aksine hüküm bulunmadıkça harçların tamamı peşin olarak ödenmeden harca mevzu olan işlem yapılamaz” denilmiş, 128 inci maddesinde de gerekli harçları tamamen almadan işlem yapan memurların harcın ödenmesinden mükellefler ile müteselsilen sorumlu oldukları belirtilmiştir.
Diğer taraftan, 2918 sayılı Karayolları Trafik Kanununun 42 inci maddesinde, sürücü belgesi alacakların sınavlarının, yönetmelikteki esaslara göre sürücü kurslarında Milli Eğitim Bakanlığı gözetiminde sınav sorumluları tarafından yapılacağı vurgulanmış olup, Motorlu Taşıt Sürücüleri Kursu Yönetmeliğinin 43 üncü maddesinde de bu konuya açıklık getirilmiştir.
Bu yasal düzenlemelere göre ve harcın, kamu hizmeti karşılığında alınan bir bedel olduğu gözönüne alındığında sınav harcının mükellefi, sınava giren kursiyerler olmakla birlikte harcın ödenmemesi veya eksik ödenmesi halinde sürücü kursu sorumlu olmayıp, sınavı yapmakla sorumlu olan Milli Eğitim Bakanlığına bağlı Milli Eğitim Müdürlükleri sorumlu bulunmaktadır.
Olayda ise davacı şirketin işlettiği kursa devam eden sürücü adaylarının sürücü belgesi alabilmek için tabi tutuldukları sınavda harçların bir kısmının ödenmediğinin tesbiti üzerine harcın ödenmesinden yukarıda yer alan yasal düzenlemelere aykırı olarak davacı şirketin müteselsil sorumlu tutulduğu anlaşılmıştır.
Açıklanan nedenlerle hukuka aykırı olduğu sonucuna ulaşılan … Bölge İdare Mahkemesinin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararının sınav harcı yönünden 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanununun 51 inci maddesi uyarınca kanun yararına bozulmasının uygun olacağı düşünülmektedir.
Konuyu temyizen Yüksek Dairenizin takdir ve kararına saygı ile sunarım.
Tetkik Hakimi …’in Düşüncesi : Olayda, ödenmediği iddia edilen sınav harçlarından dolayı davacı sürücü kursunun sorumlu tutulacağı yolunda bir yasa maddesi mevcut bulunmamaktadır. Harçlar Kanunu’nun 128. maddesi, memurlara yönelik bir sorumluluk getirdiğinden, bu maddeden hareketle sürücü kurslarının ödenmeyen sınav harçlarından dolayı mükellefle birlikte müteselsilen sorumlu tutulmaları yasal değildir. Bu nedenle Danıştay Başsavcılığının kanun yararına bozma isteminin kabulü gerektiği düşünülmektedir.
TÜRK MİLLETİ ADINA
Hüküm veren Danıştay Dokuzuncu Dairesince … Bölge İdare Mahkemesinin … tarih ve … sayılı kararının Danıştay Başsavcılığı tarafından kanun yararına temyiz edilerek bozulması istenmesi üzerine işin gereği görüşüldü;
Uyuşmazlık, sürücü kursu işleten davacı şirket adına, 1998 yılı defter ve belgelerinin incelenmesi sonucu düzenlenen inceleme raporuna dayanılarak tarh edilen (K) sınıfı sürücü belgesi harcı ve sınav harcı ile kesilen kusur cezalarının kaldırılması istemiyle açılan davayı kabul eden … Vergi Mahkemesinin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararının sürücü belgesi yönünden onanmasına, sınav harcı yönünden bozulmasına ilişkin … Bölge İdare Mahkemesinin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararının, sınav harcı yönünden hukuka aykırı olduğu ileri sürülerek kanun yararına bozulmasına ilişkin bulunmaktadır.
492 sayılı Harçlar Kanununun 118. maddesinde, trafik işlemlerinden bu Kanuna bağlı (9) sayılı tarifede yazılı olanların trafik harçlarına tabi olduğu, Kanuna bağlı (9) sayılı tarifenin, uyuşmazlık konusu olan tarihte yürürlükte bulunan III. bölümünde, Karayolları Trafik Kanunu ve Yönetmelik hükümlerine göre yapılacak sınavlarda, her sınav için sınav harcı alınacağı, anılan Kanunun 120. maddesinde, trafik harçlarını harca mevzu olan işlemin yapılmasını isteyen kişilerin ödemekle mükellef olduğu, 127. maddesinde, harçların tamamı peşin olarak ödenmeden harca mevzu olan işlemin yapılamayacağı, 128. maddesinde gerekli harçları tamamen almadan işlem yapan memurların harcın ödenmesinden mükellefler ile müteselsilen sorumlu olduğu kuralına yer verilmiştir. Diğer taraftan, 2918 sayılı Karayolları Trafik Kanununun 42 inci maddesinde, sürücü belgesi alacakların sınavlarının, yönetmelikteki esaslara göre Milli Eğitim Bakanlığı gözetim ve denetiminde sınav sorumluları tarafından yapılacağı belirtilmiş olup, Motorlu Taşıt Sürücüleri Kursu Yönetmeliğinin 43 üncü maddesinde de bu konuya açıklık getirilmiştir.
Bu yasal düzenlemelerin birlikte değerlendirilmesinden, harcın, kamu hizmeti karşılığında alınan bir bedel olduğu gözönüne alındığında sınav harcının mükellefi, sınava giren kursiyer olmakla beraber, bu harcın ödenmesinden mükellef ile birlikte müteselsilen sorumlu olan mercinin; sınav yapan ve denetleyen Milli Eğitim Bakanlığının ilgili birimi, başka bir ifade ile sınavdan sorumlu olan idarenin ajanı olduğu hususu ortaya çıkmaktadır. Sınav harcının ödenmemesi veya eksik ödenmesi halinde sürücü kursunun da sorumlu tutulacağı yolunda bir düzenleme bulunmadığından sürücü kursu adına kusur cezalı sınav harcı tarh edilmesinde isabet bulunmamaktadır.
Açıklanan nedenlerle, Danıştay Başsavcısı tarafından yapılan temyiz isteminin kabulü ve … Bölge İdare Mahkemesinin … tarih ve E:… K:… sayılı kararının sınav harcına ilişkin hüküm fıkrasının 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanununun 51. maddesi uyarınca kanun yararına ve hükmün hukuki sonuçlarına etkili olmamak koşulu ile bozulmasına, kararın bir örneğinin Maliye Bakanlığı ile Danıştay Başsavcılığına gönderilmesine ve Resmi Gazetede yayımlanmasına 7.7.2005 tarihinde oybirliği ile karar verildi.