9. Daire         2002/2208 E.  ,  2002/5353 K.
T.C.
D A N I Ş T A Y
DOKUZUNCU DAİRE
Esas No : 2002/2208
Karar No: 2002/5353

Temyiz İsteminde Bulunan : …
Vekili : …
Karşı Taraf : ASKİ Genel Müdürlüğü – ADANA
Vekili : …
İstemin Özeti : Adana Büyükşehir Belediyesi ASKİ Genel Kurulunun … tarih ve … sayılı Tarife Kararının 2. maddesinin “Sanayiden alınacak kullanılmış suların uzaklaştırılması ile ilgili çevre temizlik vergisi ücreti” başlıklı 4. bendinin 7. grup hükmünün iptali ile bu tarifeye dayanılarak 2001/Eylül dönemi için tarhedilen atık suya ilişkin çevre temizlik vergisinin ve eski borç adı altında istenilen bedelin terkini istemiyle açılan davayı; yükümlü şirketin kullandığı suyu kendi imkanları ile elde etmesinin atıksuya ilişkin çevre temizlik vergisinde sonucu değiştirmeyeceği, 2464 sayılı Belediye Gelirleri Kanununa 3914 sayılı Kanunla eklenen mükerrer 44. maddesinde; daha önce ücret olarak istenilen atıksu bedelinin, çevre temizlik vergisi olarak tahsil edileceğinin öngörüldüğü ve Bakanlar Kurulu Kararı da dikkate alınmak suretiyle atık suya ilişkin çevre temizlik vergisine ilişkin tarifenin Belediye Meclislerince yapılacağının hükme bağlandığı, yıl içinde ikinci kez yapılan Tarifenin 2. maddesinin 4. bendinin 7. grup hükmünün yasal olup olmadığına gelince, Adana Büyükşehir Belediyesi ASKİ Genel Müdürlüğü Tarifeler Yönetmeliği ile; tarife değişikliğini gerektiren fevkalade durumlarda genel kurulun olağanüstü toplantıya çağrılabileceğinin hükme bağlandığı, 2001 Şubat ayında meydana gelen devalüasyonun tarife değişikliğini gerektiren fevkalade sebep olarak kabulünün gerektiği, bu nedenle Tarifenin iptali istenen 2. maddesinin 4. bendinin 7.grup hükmü ile anılan Tarifeye dayanılarak tarh edilen atık suya ilişkin çevre temizlik vergisinde yasaya aykırılık görülmediği, ihbarnameyle”eski borç” adı altında istenilen bedele gelince, bu bedelin istenilmesine esas alınan ihbarnamenin 213 sayılı Vergi Usul Kanununun 35. maddesi ile hükme bağlanan şekil şartlarından yoksun olması nedeniyle sözü edilen bedelin terkini icabettiği gerekçesiyle kısmen kabul eden … Vergi Mahkemesinin … tarih ve … sayılı kararının; yeni tarife ile yapılan artışın fahiş olduğu, kullanılan suların kendi imkanları ile kuyudan elde edildiği, atık suyun tamamının kanalizasyona deşarj edilmediği ileri sürülerek bozulması istenilmektedir.
Savunmanın Özeti :Savunma verilmemiştir.
Danıştay Savcısı …’nın Düşüncesi : Uyuşmazlık, yükümlü şirketten kullanılmış suların uzaklaştırılma bedeli faturası ile istenen Kullanılmış Suları Uzaklaştırma Bedeli, ile Eski borç adı altında istenen alacağın terkini ve ASKİ Genel Kurulunca … gün ve … sayılı tarife kararının 2.maddesinin “Sanayiden Alınacak Kullanılmış suların uzaklastırılması ile” ilgili” çevre temizlik vergisi Ücreti” Başlıklı 4.Bendin 7. grup ile ilgili kısmının iptali istemiyle açılan davayı kısmen kabul ederek Çevre Temizlik Vergisini ve Tarife kararını onayan eski borç adı altında istenen bedeli terkin eden Vergi Mahkemesi kararının, temyizen incelenerek bozulması istemine ilişkin bulunmaktadır.
Belediye Gelirleri Kanununa, 24.7.1993 günlü Resmi Gazetede yayımlanan 3914 sayılı Kanunla eklenen ve “Çevre Temizlik Vergisi” başlığını taşıyan mükerrer 44 üncü maddesinde; “Belediye sınırları ve mücavir alanlar içinde bulunan ve belediyelerin katı atık toplama ile kanalizasyon hizmetlerinden yararlanan konut, işyeri ve diğer şekillerde kullanılan binalar çevre temizlik vergisine tabi olağı, Çevre temizlik vergisinin, katı atıklar için tarifeye göre aylık olarak hesaplanacağı, Belediyelerin, atık su ile ilgili olarak katı atıklarla ilgili tarifede yer alan bina gruplarını topluca veya ayrı ayrı dikkate almak suretiyle su tüketim bedelini aşmamak üzere meclislerince belirlenecek miktarda çevre temizlik vergisi alacakları atık su ile ilgili çevre temizlik vergisi, su tüketim bedeli ile birlikte tarh ve tahakkuk etmiş sayılacağı ve su bedel ile birlikte tahsil edileceği su ve kanalizasyon hizmetleri ayrı bir kanunla düzenlenmiş bulunan belediyelerde ise, atık su bedellerinin tahsiline ilişkin uygulama kendi kanunlarındaki hükümlere tabi olacağı hükme bağlanmıştır.
Diğer taraftan Çevre temizlik vergisi tarifesinde yer alan bina gruplarının tespitine ililşkin Bakanlar kurulu kararı 31.12.1993 günlü Resmi Gazetede yayımlanarak 1.1.1994 tarihinden itibaren yürürlüğe girmiştir. buna göre 1.1.1994 tarihinden itibaren gerek katı atık, gerekse atık su için belediye yahut belediyelere bağlı olarak hizmet gören su ve kanalizasyon idarelerince istenilen meblağlar çevre temizlik vergisini teşkil etmektedir.
Ayrıca, 2560 sayılı Kanunun 1. maddesinin 1. ve 4. fıkraları ile bu kanuna 3305 sayılı Kanunla eklenen ek 5. madde de; Büyükşehir belediyelerine bağlı, müstakil bütçeli, kamu tüzel kişiliğine haiz “Su ve Kanalizasyon İdaresi Genel Müdürlüklerinin” kurulduğu belirtilmektedir. yukarıda anılan mükerrer 44. maddenin 12. fıkrasının son cümlesinde açıklandığı gibi atık su bedellerinin “tahsiline” ilişkin uygulamayı yürütecek olan idareler, büyükşehir belediyelerine bağlı olarak kurulmuş bulunan, bu genel müdürlükler olup bu genel müdürlüklerin tüketim bedelini aşmamak üzere alınacak olan çevre temizlik vergisini tesbit için belediye meclislerine verilen yetkiyi kullanma hakkına sahip olduklarından, vergi mahkemesi kararının buna ilişkin kısmı yerinde bulunmaktadır.
Ancak, dosyanın incelenmesinden 2001 yılı atıksu ile ilgili çevre temizlik vergisinin tespitine ilişkin ASKİ Genel Kurulunca kabul edilen … tarih ve … sayılı tarife kararı yürürlükte iken Şubat/2001 tarihindeki ekonomik krizden dolayı yapılan develüasyon neticesinde Türk Lirasının önemli oranda değer kaybettiği, cari harçamaların ve maliyetlerin artması nedeniyle ASKİ Genel Müdürlüğünün gelir-gider dengesinin bozulduğu bu durumun planlanan yatırım ve harcamalar ile su ve kanalizasyon hizmetlerinin yürütülmesini aksatacağından bahisle, aynı Genel Kurul tarafından … tarih ve … sayılı kararla 2001 yılı içme suyu bedeli, atıksu ile ilgili çevre temizlik vergisi hizmet satışları ileyatırımlar tarifesinin resmi daireler ve kamu kuruluşlarından Mayıs-2001 diğer tüm abonelerden Nisan/2001 döneminden geçerli olmak üzere % 69 oranında 2 nci kez artırılmak suretiyle yeniden belirlendiği anlaşılmıştır.

2464 sayılı Yasanın mükerrer 44. maddesinde katı atıklardan alınacak çevre temizlik vergisine ilişkin düzenlemede yasada öngörülen şekilde bulunacak vergi miktarının yıllık olarak tespit edileceği belirtilmiş. atıksu ile ilgili çevre temizlik vergisine ilişkin düzenlemede ise çevre temizlik vergisinin su tüketim bedeli ile birlikte tarh ve tahakkuk etmiş sayılacağı ve bu bedel ile birlikte tahsil edileceği belirtilmiştir. Madde hükmüne bakıldığında katı atıklardan alınacak çevre temizlik vergisinin yıllık alınacağı belirtilmiş ise de atıksulardan alınacak çevre temizlik vergisi hakkında bu yönde bir düzenleme getirilmemiştir.
Ancak Adana Büyükşehir Belediyesi Aski Genel Müdürlüğü Tarifeler Yönetmeliğinin “Tarifenin onaylı ilanı” başlıklı 61. maddesinin ilk fıkrasında Yönetim Kurulunca tespit edilen tarifelerin her yıl bütçeyle birlikte Genel Kurulun onayına sunulacağı onaylanan tarifelerin en geç onay tarihini izleyen 15 gün içinde tirajlı 3 gazetede ilan edilerek 1 Ocak’tan itibaren uygulamaya başlanacağı belirtilmiş ikinci fıkrasında ise; tarife değişikliğini gerektiren fevkalade durumlarda Genel Kurulunu olağanüstü toplantıya çağrılacağı belirtilmiştir.
Sözü edilen Yönetmelik hükmüne göre tarifelerin yıllık olarak hazırlanacağı tarife değişikliğini gerektiren fevkalede durumlarda ise yıl içinde yeniden tarife yapılabileceği anlaşılmaktadır.
Ancak 21 Şubat krizi olarak adlandırılan ekonomik kiriz sadece adı geçen kuruluşu değil Türkiye’de bulunan bütün kişi, kurum ve kuruluşları etkilemiştir. Ayrıca adı geçen kurumun 2001 yılı içinde 2.kez bir tarife yapmayı gerektirecek olan kirizden etkilenme nedenlerini ve oranlarını gösteren herhangi bir tespit ve yasal belge mevcut değildir.
Bu itibarla 2001 yılı için % 69 oranında artırıllmak suretiyle belirlenen miktarları kriz neden gösterilmek suretiyle tekrar anılan yıl için ikinci kez % 69 oranında artırılması suretiyle 2001 yılı için yaklaşık toplam yüzde yüz kırka varan bir oranda artışı öngören 35 nolu tarifenin 2 nci maddesinin 4 nci Bendinin 7 grup için belirlienen miktarlar ve bu miktarlar esas alınarak yapılan tarhiyatta isabet görülmemiştir.
Açıklanan nedenlerle temyiz isteminin kabulü ile mahkeme kararının eski borç adı altında istenen bedele ilişkin hüküm fıkralarsının onanması, 35 nolu tarife kararının 2.maddesinin 4.bendinin 7 grupla ilgili tarife kararı ve bu tarife kararına göre istenen atıksuyla ilgili çevre temizlik vergisine ilişkin hüküm fıkrasının bozulması gerekeceği düşünülmektedir.
Tetkik Hakimi …’ın Düşüncesi : İleri sürülen iddialar usule ve hukuka uygun Vergi Mahkemesi kararının bozulmasını gerektirecek nitelikte bulunmadığından temyiz isteminin reddi gerekeceği düşünülmektedir.
TÜRK MİLLETİ ADINA
Hüküm veren Danıştay Dokuzuncu Dairesince işin gereği görüşüldü:
Uyuşmazlıkta, Adana Büyükşehir Belediyesi ASKİ Genel Kurulunun … tarih ve … sayılı Tarife Kararının 2. maddesinin “Sanayiden alınacak kullanılmış suların uzaklaştırılması ile ilgili çevre temizlik vergisi ücreti” başlıklı 4. bendinin 7. grup hükmünün iptali ile bu tarifeye dayanılarak uyuşmazlık dönemi için tarhedilen atık suya ilişkin çevre temizlik vergisi ve eski borç adı altında istenilen bedelin terkini istemiyle açılan davayı kısmen kabul eden Vergi Mahkemesi kararının temyizen incelenerek bozulması istenilmektedir.
2464 sayılı Belediye Gelirleri Kanununa 24.7.1993 günlü Resmi Gazetede yayımlanan 3914 sayılı Kanunla eklenen mükerer 44. maddede; belediye sınırları ve mücavir alanlar içinde bulunan ve belediyelerin katı atık toplama ile kanalizasyon hizmetlerinden yararlanan konut, işyeri ve diğer şekillerde kullanılan binaların çevre temizlik vergisine tabi olduğu açıklandıktan sonra aynı maddenin devamında belediyelerin atıksu ile ilgili olarak katı atıklarla ilgili tarifede yer alan bina gruplarını topluca veya ayrı ayrı dikkate almak suretiyle ve su tüketim bedelini aşmamak üzere meclislerince belirlenecek miktarda çevre temizlik vergisi alacağı, atıksu ile ilgili çevre temizlik vergisinin, su tüketim bedeli ile birlikte tarh ve tahakkuk etmiş sayılacağı ve bu bedel ile birlikte tahsil edileceği, su ve kanalizasyon hizmetleri ayrı bir kanunla düzenlenmiş bulunan belediyelerde ise atıksu bedellerinin tahsiline ilişkin uygulamanın kendi kanunlarındaki hükümlere tabi olacağı belirtilmiş, maddenin 7 nci fıkrasında zikredilen çevre temizlik vergisi tarifesinde yer alan bina gruplarının tesbitine ilişkin Bakanlar Kurulu Kararı 31.12.1993 günlü Resmi Gazetede yayımlanmış ve Kararın 8. maddesinde 1.1.1994 tarihinden itibaren geçerli olmak üzere yayımı tarihinde yürürlüğe gireceği açıklanarak 1.1.1994 tarihinden itibaren çevre temizlik vergisi uygulamasına başlanmıştır. Buna göre 1994 yılı başından itibaren gerek katı atık, gerekse atıksu için belediyelerce istenen meblağları yasa koyucu vergi olarak nitelendirmiş ve bu vergi çevre temizlik vergisi olarak adlandırılmıştır.
Ayrıca, 2560 sayılı Kanunun 1. maddesinin 1. ve 4. fıkraları ile bu Kanuna 3305 sayılı Kanunla eklenen Ek 5. maddede; büyükşehir belediyelerine ait olan su ve kanalizasyon hizmetlerini yürütmek üzere büyükşehir belediyelerine bağlı, müstakil bütçeli, kamu tüzel kişiliğini haiz “Su ve Kanalizasyon İdaresi Genel Müdürlüklerinin” kurulduğu belirtilmiş aynı Kanunun “Genel Kurul” başlıklı 4. maddesinde ise İstanbul Büyükşehir Belediye Meclisinin İSKİ Genel Kurulu olarak görevli ve yetkili olduğu açıklanmış, ek 5. maddesinde ise Bu Kanunun diğer büyükşehir belediyelerinde de uygulanacağı hükme bağlanmıştır. Yukarıda anılan mükerer 44. maddenin 12. fıkrasının son cümlesinde açıklandığı gibi atık su bedellerinin “tahsiline” ilişkin uygulamayı yürütecek olan idareler, büyükşehir belediyelerine bağlı olarak kurulmuş bulunan, işte bu genel müdürlüklerdir. Bağlı oldukları büyükşehir belediyesi isimlerine göre İSKİ, ASKİ, gibi adlarla anılan bu idareler, aslında büyükşehir belediyesine ait olan su kanalizasyon hizmetlerini yürütmek üzere kurulan ve bu konularda görevli ve yetkili bulunan idareler olduklarından, mükerer 44. maddedeki tarife ve çevre temizlik vergisi tarifesinde yer alan bina guruplarını belirleyen Bakanlar Kurulu kararına göre, atık su ile ilgili olarak bina guruplarını topluca veya ayrı ayrı dikkate almak suretiyle ve su tüketim bedelini aşmamak üzere alınacak olan çevre temizlik vergisini tesbit için belediye meclislerine verilen yetkiyi kullanma hakkına sahip oldukları anlaşılmaktadır.

Dosyanın incelenmesinden, ASKİ Genel Kurulunca, … tarih ve … sayılı karar ile 2001 yılında uygulanmak üzere Tarife yapıldığı, henüz bu karar yürürlükte iken, 2001 Şubat ayı sonunda yaşanan ekonomik krizin Türk Lirasında yarattığı önemli değer kaybının maliyetleri ve cari harcamaların artması, planlanan yatırım ve harcamaların, diğer su ve kanalizasyon hizmetlerinin aksatılmadan yürütülmesi için, … tarih ve … sayılı yeni bir Tarife ile 2001 yılı için, içmesu, kullanılmış suların uzaklaştırılması bedeli ile diğer hizmet satışları ve yaptırımları tarifesinin (Resmi Daire ve Kamu Kuruluşlarında Mayıs/2001, diğer tüm abonelerde Nisan 2001 tahakkukundan geçerli olmak üzere) yeniden belirlendiği anlaşılmıştır.
2464 sayılı Kanunun mükerrer 44. maddesi ile katı atıklardan alınacak çevre temizlik vergisine ait hükümde, Kanunda öngörülen şekilde bulunacak vergi miktarının yıllık olarak tesbit edileceği hükme bağlanmış, ancak atıksulardan alınacak çevre temizlik vergisi hakkında bu yönde bir düzenleme getirilmemiştir.
Ancak Adana Büyükşehir Belediyesi Aski Genel Müdürlüğü Tarifeler Yönetmeliğinin “Tarifenin onaylı ilanı” başlıklı 61. maddesinin ilk fıkrasında, Yönetim Kurulunca tespit edilen tarifelerin her yıl bütçeyle birlikte Genel Kurulun onayına sunulacağı, onaylanan tarifelerin en geç onay tarihini izleyen 15 gün içinde tirajlı 3 gazetede ilan edilerek 1 Ocak’tan itibaren uygulamaya başlanacağı, ikinci fıkrasında ise; tarife değişikliğini gerektiren fevkalade durumlarda Genel Kurulun olağanüstü toplantıya çağrılacağı belirtilmiştir.
Anılan Yönetmelik hükmüne göre tarifelerin yıllık olarak hazırlanacağı, tarife değişikliğini gerektiren fevkalede durumlarda ise yıl içinde yeniden tarife yapılabileceği anlaşılmaktadır.
Ancak aynı yıl için ikinci kez yapılan Tarife ile belirlenen tutarların %69 oranında artırılmasına neden olarak 2001 Şubat krizinin ASKİ’nin gelir gider dengelerini bozduğu hizmetlerin aksatılmadan yürütülmesi için ikinci kez artış yapıldığı belirtilmiş ise de, bütün kesimleri aynı şekilde etkileyen krizin, böyle fahiş bir artışın gerekçesi olarak kabulüne olanak bulunmamaktadır. Bu nedenle 35 sayılı Tarifenin 2. maddesinin 4. bendinin 7. grup hükmü ile anılan hükme dayanılarak salınan atıksu bedelini onayan mahkeme kararında isabet görülmemiştir.
Açıklanan nedenlerle temyiz isteminin kabulüne, … Vergi Mahkemesinin … tarih ve … sayılı kararının bozulmasına 24.12.2002 tarihinde oybirliği ile karar verildi.