9. Daire         2000/6270 E.  ,  2001/810 K.
T.C.
D A N I Ş T A Y
DOKUZUNCU DAİRE
Esas No : 2000/6270
Karar No: 2001/810

Temyiz İsteminde Bulunan : …
Karşı Taraf : Dış Ticaret Vergi Dairesi Başkanlığı / İSTANBUL

İstemin Özeti : Tekstil faaliyetinde bulunan yükümlünün 1994 yılı defter ve belgelerinin yanması sonucu vergi incelemesine ibraz edilememesi nedeniyle katma değer vergisi indirimleri kabul edilmeyerek 1994/Şubat dönemi için salınan katma değer vergisinin kaldırılması istemiyle açılan davayı; olayda ihtilaflı yıla ait yasal defter ve belgelerinin yanmış olması nedeniyle incelemeye ibraz edemeyeceğini, o dönemde kimlerden mal aldığını bilmediğini, çünkü çok kapsamlı iş yaptıklarını ifade ettiği saptanan yükümlünün tarh dönemine ait indirimlerinin kabul edilmemesi sonucu yapılan tarhiyatta isabetsizlik görülmediği, her ne kadar davacı sözkonusu defter ve belgelerinin 28.2.1995 tarihinde meydana gelmiş olan yangında yandığını ve bu hususta zayi belgesinin de mevcut olduğunu iddia etmekteyse de zayi belgesi alınmış olmasının re’sen takdir nedenini ortadan kaldırmayacağı, dolayısıyla ihtilaflı dönem için beyan edilen indirimlerini kanıtlayamayan davacının bu yöndeki iddialarının kabul edilemeyeceği gerekçesiyle reddeden … Vergi Mahkemesinin … tarih ve … sayılı kararının; defter ve belgeler yandığından asılları ibraz edilemese de belgelerin büyük kısmının tastikli suretlerinin ibraz edilebileceği, belgelerin ibraz edilebileceği belirtilmesine rağmen mahkemenin bu hususu dikkate almadan karar verdiği ileri sürülerek bozulması istenilmektedir.
Savunmanın Özeti : Yasal dayanaktan yoksun olan temyiz isteminin reddi gerektiği savunulmaktadır.
Savcı …’in Düşüncesi :1994 yılına ait yasal defter ve belgelerini yangında zayi olduğunu ileri sürerek incelemeye ibraz etmeyen davacı, tarh dönemine ait indirimlerinin reddedilmesi suretiyle yapılan katma değer vergisi tarhiyatının kaldırılması istemi ile açmış olduğu davanın reddine ilişkin vergi mahkemesi kararının temyizen incelenerek bozulmasını istemektedir.
3065 sayılı Yasanın 34. maddesinin 1. fıkrasında yurt içinden sağlanan veya ithal olunan mal ve hizmetlere ait katma değer vergisinin alış faturası veya benzeri belgeler ve gümrük makbuzu üzerinde ayrıca gösterilmek ve bu belgeler yasal defterlere kaydedilmek koşuluyla indirilebileceği öngörülmüştür.
213 sayılı Yasanın 13. maddesinde sayılan mücbir sebeplerden herhangi birinin bulunması halinde yükümlünün 3065 sayılı Yasanın 34/1 maddesinde öngörülen “belgelerin yasal defterlere kaydedilmiş olduğunu kanıtlama yükümlülüğü” ortadan kalkmakta ise de, “indirim konusu yapılan vergilerin alış belgelerinde gösterilmiş olduğunu kanıtlama yükümlülüğü” devam etmektedir. Zira ticari emtia satın aldığı kişi veya kuruluşları tanımak ve bilmek durumundaki bir alıcı gerekli girişimlerde bulunarak emtia alımına ilişkin belgelerin mevcudiyetini ispat olanağına her zaman sahiptir.
Olayda yangın nedeniyle defter ve belgelerinin zayi olduğunu beyan ederek incelemeye ibraz edemeyen yükümlünün indirim konusu yapılan vergilerin alış belgelerinde gösterilmiş olduğunu kanıtlama yükümlülüğü devam etmekte olup, dosyanın incelenmesinden şirket müdürü tarafından inceleme elemanına kimlerden mal alındığının bilinmediğinin ifade edilmiş olması ve herhangi bir belge ibraz edilememiş bulunması karşısında emtia alımına ilişkin ispat yükümlülüğünü yerine getiremediğinden indirimlerin reddedilmesi suretiyle adına yapılan tarhiyatta isabetsizlik bulunmamaktadır.
Açıklanan nedenle temyiz isteminin reddi ile temyiz konusu kararın onanması gerekeceği düşünülmektedir.
Tetkik Hakimi …’nın Düşüncesi : Olayda … Asliye Ticaret Mahkemesinin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararı ile yükümlüye ait 1990 ila 1994 yılları defterlerinin 28.2.1995 tarihinde çıkan yangında zayi olduğuna hükmedilmiş olup yükümlünün yangında zayi olan yasal defter ve belgelerini vergi incelemesine ibraz edememesi nedeniyle resen takdire gidilmesi yerindedir. Ancak vergi mahkemesince bu nedenle davanın reddedilmesi yerine yükümlüye emtia alışı yaptığı kişi ve kuruluşlardan sağlayacağı belgelerin ibrazı için bir süre verilmesi ve bu ibraz edilen belgeler üzerinde bir inceleme yapılarak karar verilmesi gerektiğinden aksi yönde tesis edilen mahkeme kararının bozulması gerektiği düşünülmektedir.
TÜRK MİLLETİ ADINA
Hüküm veren Danıştay Dokuzuncu Dairesince işin gereği görüşüldü:
İstem, tekstil f aaliyetinde bulunan yükümlünün 1994 yılı defter vebelgelerinin yanması sonucu vergi incelemesine ibraz edilememesi nedeniyle katma değer vergisi indirimleri kabul edilmeyerek salınan katma değer vergisinin kaldırılması istemiyle açılan davayı reddeden vergi mahkemesi kararının bozulmasına ilişkin bulunmaktadır.
213 sayılı Vergi Usul Kanununun 30. maddesinde “re’sen vergi tarhı” tanımlanmış, aynı maddenin 3. bendinde bu kanuna göre tutulması mecburi olan defterlerin hepsi veya bir kısmı tutulmamış veya tastik ettirilmemiş veya vergi incelemesi yapmaya yetkili olanlara herhangi bir sebeble ibraz edilmemiş olması halinde maddi delillerin var olmadığının kabul edileceği belirtilmiştir. Madde hükmüne göre, defter ve belgelerin her ne sebeple olursa olsun ibraz edilmeme halinin, re’sen takdir sebebi sayılacağı kuşkusuzdur.
3065 sayılı Katma Değer Vergisi Kanununun 29. maddesinin 1/a bendinde, mükelleflerin, yaptıkları vergiye tabi işlemleri üzerinden hesaplanan katma değer vergisinden, bu kanunda aksine hüküm olmadıkça faaliyetlerine ilişkin olarak kendilerine yapılan teslim ve hizmetler dolayısıyla düzenlenen fatura ve benzeri vesikalarda gösterilen katma değer vergisini indirebilecekleri, aynı Kanunun 34. maddesinin 1.bendinde, yurt içinden sağlanan mal veya ithal olunan mal ve hizmetlere ait katma değer vergisinin alış faturası veya benzeri vesikalar ve gümrük makbuzu üzerinde ayrıca gösterilmek ve bu vesikalar kanuni defterlere kaydedilmek şartıyla indirilebileceği hüküm altına alınmıştır.
Bu hükümler karşısında katma değer vergisinin indirim konusu yapılabilmesi için, indirim konusu yapılacak verginin fatura veya benzeri belgeler ile gümrük makbuzu üzerinde ayrıca gösterilmesi ve söz konusu belgelerin kanuni defterlere kaydedilmiş olması gerekmektedir.
Olayda, Asliye Ticaret Mahkemesi kararı ile yanma nedeniyle zayi olduğu belirlenen defter ve belgelerin ibraz edilmemesi nedeniyle vergi matrahının tamamen veya kısmen maddi delillere dayanılarak saptanması olanağı ortadan kalkmış olduğundan resen takdir sebebinin varlığının kabulü zorunlu hale gelmiştir.
Ancak defter ve belgelerin ibraz edilememiş olması, yukarıda belirtilen ispat ve ibraz yükümlülüğünü ortadan kaldırmaya dayanak sayılabilecek hukuki bir neden olarak düşünülemez. Zira ticari icaplara göre emtia satın aldığı kişi veya kuruluşları tanımak ve bilmek durumundaki bir alıcı, gerekli girişimleri yaparak emtia alımına ilişkin belgelerin mevcudiyetini ispat olanağına her zaman sahip bulunmaktadır.
Bu durumda ise ispat külfeti kendisine düşen yükümlüler tarafından ibraz edilebilen fatura ve benzeri vesikalarda gösterilen katma değer vergisi indirim konusu yapılabilecek, aksi halde indirimler kabul edilmeyecektir.
Olayda yükümlü tarafından ihtilaflı yıla fatura aldığı kişi ve kuruluşlardan bulabileceği faturaların alınarak mahkemeye ibraz edilmek istendiği ve ispat külfeti yerine getirilmeye çalışıldığı halde vergi mahkemesinin bu talebi dikkate almaksızın karar verdiği görülmektedir.
Kaldı ki davalı idarece yapılan tarhiyata ceza kesilmemiş olması da olayda mücbir sebep bulunduğunun kabulünü göstermektedir.
Bu açıklamalar karşısında mahkemece öncelikle yükümlüye, emtia alışı yaptığı kişi veya kuruluşlardan ihtilaflı yılla ilgili olarak sağlayacağı belgelerin ibrazı için uygun bir süre verilmesi, bunun sonucunda ibraz edilen faturalardan vergi dairesi müdürlüğünün de haberdar edilmesi suretiyle sözkonusu faturaların gerçekten alış yaptığı emtialara ait alış faturaları olup olmadığının araştırılması ve gerçek alış faturaları göz önüne alınarak ödenmesi gereken verginin tespiti, gerekirse bu konuda bilirkişi incelemesi yaptırılarak varılacak sonuca göre bir karar verilmesi icabetmektedir.
Açıklanan nedenlerle temyiz isteminin kabulüne, … Vergi Mahkemesinin … tarih ve … sayılı kararının bozulmasına, yeniden bir karar verilmek üzere dosyanın anılan mahkemeye gönderilmesine 20.3.2001 tarihinde oybirliği ile karar verildi.