9. Daire         2000/2450 E.  ,  2000/4151 K.
T.C.
D A N I Ş T A Y
DOKUZUNCU DAİRE
Esas No : 2000/2450
Karar No: 2000/4151

Temyiz İsteminde Bulunan : Hızırbey Vergi Dairesi Müdürlüğü – TRABZON
Karşı Taraf : …
Vekili : …
İstemin Özeti : Taşınmaz satışı nedeniyle tapuda beyan edilen tapu harcı matrahının düşük bulunması üzerine yükümlü adına 1998 yılı için ikmalen tarh edilen tapu harcı ile kesilen kusur cezasının terkini istemiyle açılan davayı; dosyanın incelenmesinden, davacının 13.2.1998 tarihinde … Mahallesi … pafta … parselde bulunan taşınmaz üzerindeki 6 nolu bağımsız bölümün arsa payını … lira bedelle sattığı ve tapu harcını ödediği, satış tarihinden sonra genel beyan dönemi içinde 1.7.1998 tarihinde verdiği emlak vergisi beyannamesinde taşınmaz için … lira rayiç bedel beyan ettiği, idarece düzenlenen 1 nolu formda taşınmazın asgari beyan değerinin … lira, emlak vergisine esas değerin ise … lira olduğunun görülmesi üzerine emlak vergi değeri esas alınarak tapuda beyan edilen değerle arasındaki fark üzerinden kusur cezalı tarhiyat yapıldığının anlaşıldığı, taşınmaz satışı 13.2.1998 tarihinde gerçekleştiğinden, bu tarihte yürürlükte bulunan kanun hükümlerinin uygulanacağı, vergiyi doğuran olayın meydana gelmesinden sonra 29.7.1998 tarihinde yürürlüğe giren 4369 sayılı Kanun hükümlerinin olaya uygulanma olanağının bulunmadığı, her ne kadar davacı tarafından emlak vergisi beyannamesinde taşınmaz için … lira rayiç bedel beyan edilmiş ise de bu beyanname satış tarihinden sonra 1.7.1998 tarihinde verildiğinden 13.2.1998 tarihinde yapılan satışa uygulanamayacağı, bu durumda taşınmazın asgari birim değeri olan … liranın esas alınması suretiyle tarhiyat yapılması ve 492 sayılı Kanunun 63/c maddesi uyarınca tarhiyata kusur cezası kesilmesinin icabettiği gerekçesiyle kısmen kabul ederek kusur cezalı tarhiyatı … lira matrah üzerinden değişiklikle onayan … Vergi Mahkemesinin … tarih ve … sayılı kararının; taşınmazın 1998 yılı emlak vergisi genel beyan döneminde rayiç bedelinin …- lira beyan edildiği, tapuda … lira üzerinden satış işlemi yapıldığından, ikmalen yapılan cezalı tarhiyatın yasa hükümlerine uygun olduğu ileri sürülerek bozulması istenilmektedir.
Savunmanın Özeti : Yasal dayanaktan yoksun olan temyiz isteminin reddi gerektiği savunulmuştur.
Savcı …’nın Düşüncesi : Temyiz dilekçesinde öne sürülen hususlar, 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Yasasının 49. maddesinin 1. fıkrasında belirtilen nedenlerden hiçbirisine uymayıp Vergi Mahkemesince verilen kararın dayandığı hukuki ve yasal nedenler karşısında, anılan kararın bozulmasını gerektirir nitelikte görülmemiştir.
Açıklanan nedenle temyiz isteminin reddi ile Vergi Mahkemesi kararının onanması gerektiği düşünülmektedir.

Tetkik Hakimi …’ın Düşüncesi : Uyuşmazlıkta genel beyan döneminde verilen emlak vergisi beyannamesinde beyan edilen değer, taşınmazın o yıldaki değerini ifade edeceğinden ve 13.2.1998 tarihindeki satış için de geçerli olduğundan, tapuda gösterilen satış bedelinin 492 sayılı Harçlar Kanununa bağlı 4 sayılı tarifenin 20/a maddesine göre taşınmazın emlak vergi değerinden düşük olması halinde aradaki fark üzerinden ikmal tarhiyat yapılması gerektiğinden mahkemece yükümlünün genel beyan döneminde beyan ettiği emlak vergisi değerinin ne olduğunun tespiti gerekmektedir.
Ancak kesilen kusur cezasının terkini gerekmekte ise de yükümlü temyize gelmediği için mahkeme kararının cezaya ilişkin hüküm fıkrası kesinleşmiş bulunduğundan kesinleşen ceza miktarını aşan kısmın terkini gerekmektedir.
Bu nedenle temyiz isteminin kabulü ile mahkeme kararının bozulmasının uygun olacağı düşünülmektedir.
TÜRK MİLLETİ ADINA
Hüküm veren Danıştay Dokuzuncu Dairesince işin gereği görüşüldü:
Dosyanın incelenmesinden, yükümlü tarafından 13.2.1998 tarihinde … Mah. … pafta … parselde bulunan taşınmaz üzerindeki 6 nolu bağımsız bölümün arsa payının … lira bedelle satıldığı ve tapu harcının ödendiği, 1998 yılının emlak vergisi genel beyan dönemi olması nedeniyle 1.7.1998 tarihinde verilen emlak vergisi beyannamesinde taşınmazın değerinin … lira beyan edildiği, 29.7.1998 tarihinde yürürlüğe giren 4369 sayılı Kanunun geçici 2. maddesine göre matrah arttırımında bulunmak istenildiği, idarece 1 nolu formda taşınmazın emlak vergi değerinin …- lira beyan edildiğinin görülmesi üzerine tapu da beyan edilen değerin düşük olduğundan bahisle aradaki fark üzerinden ikmalen kusur cezalı tapu harcı tarh edildiği, yapılan cezalı tarhiyata karşı açılan davada Vergi Mahkemesince; taşınmazın satış tarihindeki emlak vergisi değerinin taşınmazın asgari değeri olduğu, buna göre … lira asgari değer ile beyan edilen … lira arasındaki fark üzerinden kusur cezalı tapu harcı istenmesi icabettiği gerekçesiyle kusur cezalı tarhiyatın … lira matrah üzerinden onanmasına karar verildiği, bu kararın vergi dairesince bozulması istemiyle temyize başvurulduğu anlaşılmıştır.
492 sayılı Harçlar Kanununa bağlı 4 sayılı Tarifenin 20/a maddesinde; gayrimenkullerin ivaz karşılığında veya ölünceye kadar bakma akdine dayanılarak yahut trampa hükümlerine göre devir ve iktisabında gayrimenkulün devir ve iktisap bedellerinden az olmamak üzere emlak vergisi değeri üzerinden devir eden ve devir alan için ayrı ayrı harç alınacağı hükme bağlanmıştır.
Öte yandan 1319 sayılı Emlak Vergisi Kanununun 23.maddesinde, emlak vergisi ile ilgili olarak bina, arsa ve araziler için 4 yılda bir defa olmak üzere verilecek beyannamelerin Maliye Bakanlğınca mükelleflerin genel beyana davet edildikleri tarihi takipeden bütçe yılının Mart, Nisan ve Mayıs aylarında verileceği belirtilmiş olup, 29.7.1998 tarih ve 32417 sayılı mükerrer Resmi Gazetede yayımlanan 4369 sayılı Kanunun geçici 2. maddesinde de 1998 yılı genel beyan döneminin 30 Eylül 1998 tarihinde sona ereceği, bu Kanunun yayımı tarihinden önce 1319 sayılı Emlak Vergisi Kanununun bu Kanunla değişmeden önceki hükümlerine göre beyanda bulunan mükelleflerin dilerlerse, Emlak Vergisi Kanununun bu Kanunla değişik hükümlerine göre beyanda bulunabilecekleri, beyanını yenileyen mükellefler hakkında Emlak Vergisi Kanununun bu Kanunla değişik hükümlerine göre tarhiyat yapılacağı, ancak bu suretle 1998 yılı için tarh edilecek verginin asgari değerler üzerinden aynı Kanunun bu Kanunla değişmeden önceki hükümlerine göre hesaplanacak vergiden düşük olamayacağı, düşük olması halinde ortaya çıkan vergi farkının idarece tarh edileceği, bu hükmün aynı süre içinde yeni beyanname verecek mükellefler hakkında da uygulanacağı açıklanmıştır.
Emlak vergisi beyannamesinde beyan edilen değer, taşınmazın o yılki değerini ifade etmektedir. 1998 yılı, emlak vergisi genel beyan dönemi olarak kabul edilmiştir. Genel beyan döneminde beyanname verme süresi 30.9.1998 tarihine kadar uzatılmış ise de bu tarihe kadar verilen emlak vergisi beyannamelerinde beyan edilen değerler, taşınmazların 1.1.1998-31.12.1998 tarihleri arasındaki emlak vergisi değerleri olduğundan, 1998 yılı içinde yapılan taşınmaz satışlarında da tapuda emlak vergisi değerinden düşük olmamak kaydıyla satış bedelinin beyan edilmesi gerekmektedir.
Olayda yükümlünün 13.2.1998 tarihinde … liraya sattığını beyan ettiği taşınmaz için genel beyan döneminde 1.7.1998 tarihinde verdiği emlak vergisi beyannamesinde taşınmazın değerini … lira olarak beyan ettiği anlaşılmakta ise de yükümlü tarafından 4369 sayılı Kanunun geçici 2. maddesi uyarınca taşınmazın değerini …-liraya yükselttiğine ilişkin emlak vergisi beyannamesinin verilip verilmediği anlaşılamamıştır.
Genel beyan döneminde verilen emlak vergisi beyannamesinde beyan edilen değer taşınmazın 1998 yılı emlak vergisi değeri olduğundan ve satış sırasında gösterilen değerin bu değerden düşük bulunması halinde aradaki fark üzerinden tarhiyat yapılması gerektiğinden, Vergi Mahkemesince; yükümlü tarafından …-lira beyanı içeren emlak vergisi beyannamesinin verilip verilmediğinin araştırılması, verilmiş ise 1998 yılı emlak vergisi olarak …- liranın esas alınması, eğer yükümlünün böyle bir beyanı yok ise 1998 yılı emlak vergisi matrahı olarak … liranın esas alınması suretiyle karar verilmesi gerekmektedir.

Kesilen kusur cezasına gelince; Olayda satışın genel beyan döneminde yapılması, emlak vergisi beyannamesinin ise satıştan sonra belediyeye verilmesi ve satış tarihinde, 1998 yılı emlak vergisi matrahının henüz teşekkül etmemiş olması, ayrıca Harçlar Kanununun 63. maddesine göre emlak vergisi değerinin üzerinde bir değerleme yapılmamış olması, o tarihte idarece yükümlünün beyanına itibar edilmesi karşısında tarhiyata kusur cezası kesilmesi yasa hükümlerine uygun bulunmamaktadır.
Ancak yükümlü temyize gelmediğinden Vergi Mahkemesi kararının kusur cezasına ilişkin hüküm fıkrası kesinleşmiş bulunduğundan, …- lira matrah farkı üzerinden hesaplanacak tapu harcına isabet eden kusur cezasının alınması, fazlasının terkini gerekmektedir.
Açıklanan nedenlerle temyiz isteminin kabulüne, … Vergi Mahkemesinin … tarih ve … sayılı kararının bozulmasına 22.12.2000 tarihinde oybirliği ile karar verildi.