9. Daire         1999/4892 E.  ,  2000/2114 K.
T.C.
D A N I Ş T A Y
DOKUZUNCU DAİRE
Esas No : 1999/4892
Karar No: 2000/2114

Temyiz İsteminde Bulunan Taraflar: 1- …
Vekili : …
2- Salihli Adil Oral Vergi Dairesi Müdürlüğü
MANİSA
İstemin Özeti : Otobüs terminal işletmeciliği yapan yükümlünün 1994 yılı işlemlerinin incelenmesi sonucu düzenlenen inceleme raporuna dayanılarak re’sen tarh edilen katma değer vergisi ile kesilen kaçakçılık, özel usulsüzlük ve usulsüzlük cezalarının terkini istemiyle açılan davayı; dava dosyanın incelenmesinden, yükümlünün komisyoncu olarak düzenlediği yolcu listeleri karşılığında fatura almadığı, sadece bilet bedelleri üzerinden %10 komisyon için fatura düzenleyerek gelir kaydettiği ve bunlara ilişkin katma değer vergisini ödediği, bu haliyle tahsil edilen katma değer vergisinin beyandışı bırakıldığından bahisle dönem matrahının yükümlünün defterlerine kayıtlı komisyon gelirlerinden hareketle tespit edildiğinin anlaşıldığı,katma değer vergisinin nitelik itibariyle yansıtılabilir bir vergi olduğu, asıl yükümlüsünün alıcı olduğu, alıcıdan tahsil edilen verginin vergi dairesine yatırılmasından ise sorumlu sıfatıyla satıcının yükümlü bulunduğu,bu duruma göre, yükümlünün bilet bedellerini hasılat kaydederek katma değer vergisini hesaplanan katma değer vergisi olarak göstermesi, otobüs firmalarından alacağı faturaları gider kaydederek katma değer vergisini indirim konusu yapması gerektiği, bu nedenle yapılan tarhiyatta isabetsizlik olmadığı, kaçakçılık cezasının ise, matrah farkı yükümlünün kendi beyanı ile defter ve belgelerinden tespit edilmiş olduğundan kusur cezasına çevrilmesi gerektiği, usulsüzlük cezasının Vergi Usul Kanununun 336. maddesi uyarınca terkini gerektiği,diğer taraftan, yükümlünün kestiği biletler karşılığında otobüs işletmecilerinden veya sürücülerden fatura alınmadığı gerekçesiyle kesilen özel usulsüzlük cezasının ise bu konuda somut ve geçerli bir tespit bulunmadığı için terkin edilmesi gerektiği,bir kısım belgelerin incelemeye ibraz edilmemesi nedeniyle kesilen özel usulsüzlük cezasında ise isabetsizlik olmadığı gerekçesiyle kısmen kabul ederek katma değer vergisini kusur cezalı olarak onayan, usulsüzlük cezasını terkin eden ve özel usulsüzlük cezasının da …- liralık kısmını onayarak fazlasını kaldıran … Vergi Mahkemesinin … tarih ve … sayılı kararının; vergi dairesi tarafından, kesilen cezaların yerinde olduğu; yükümlü tarafından ise, inceleme elemanınca karşıt inceleme yapılması gerektiği, ortada bir vergi kaybı bulunmadığı, taşıma işini üstlenen otobüs firmalarınca katma değer vergileri yatırıldığı için istenilen vergilerin mükerrer olduğu ileri sürülerek bozulması istenmektedir.
Savunmanın Özeti : Vergi dairesince vergi mahkemesi kararının vergi aslına ilişkin kısmının yerinde olduğu ve cezalara ilişkin kısmının bozulması gerektiği, yükümlü tarafından ise, inceleme elemanınca karşıt bir inceleme yapılması gerektiği, istenilen vergilerin otobüs firmaları tarafından yatırıldığı için mükerrer olduğu savunulmuştur.
Savcı …’in Düşüncesi : Otobüs terminali işletmeciliği faaliyetinde bulunan davacının, kendileri adına fatura düzenlediği otobüs şirketleri otobüs sahiplerinden alınmayan faturalarla ilgili olarak bu faturalar üzerinden komisyon geliri elde edildiğinin kabul edilemiyeceği, vergi inceleme raporunda davacının otobüs firmalarından fatura almadığı ve bu faturaları defterine kayıt etmediği için indirim hakkını kayıp ettiğinin belirtilmesi ve inceleme raporuna göre gelir vergisi yönünden hayat standardının üzerinde beyanda bulunulması ve bu yönden kendisi hakkında bir tarhiyatın yapılmamış olunması vede davacının fatura düzenlediği kişi ve kuruluşlarla ilgili olarak yapılmış bir incelemenin bulunmaması karşısında, vergi dairesi temyiz isteminin reddine, mükellef temyiz isteminin kabulüne karar verilmesi gerekeceği düşünülmüştür.
Tetkik Hakimi …’in Düşüncesi : İnceleme elemanınca karşıt inceleme yapılarak bir rapor düzenlenmesi gerektiği, yükümlünün, otobüs firmaları tarafından yatırılması gereken katma değer vergilerinden sorumlu tutulamayacağından vergi dairesi temyiz isteminin reddi, hükümlü temyiz isteminin kabulü ile vergi mahkemesi kararının bozulması gerektiği düşünülmektedir.

TÜRK MİLLETİ ADINA

Hüküm veren Danıştay Dokuzuncu Dairesince işin gereği görüşüldü:
Yükümlünün duruşma istemi 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanununun 17.maddesi gereğince yerinde görülmüyerek işin esasına geçildi:
Şehirlerarası otobüs terminal işletmeciliği yapan yükümlünün 1994 yılı defter ve belgelerinin incelenmesi sonucu düzenlenen raporda sadece elde ettiği komisyon gelirlerini defterlerine kaydettiği,yolcu taşıma biletleri karşılığında elde edilen hasılat ve otobüs firmalarından alması gereken gider faturalarını almadığı, defterlerine kaydetmediği ve sadece komisyon gelirine ait katma değer vergilerini beyan ettiğinin tespit edilmesi sonucu, tahsil edilen yolcu biletleri tutarının hasılat kaydedilerek katma değer vergisi beyannamesinde beyan edilmesi gerektiği görüşü ile yükümlünün işletme defterine kayıtlı komisyon faturası tutarlarından hareketle bulunan matrah üzerinden cezalı tarhiyat yapıldığı anlaşılmıştır.
173 Nolu Vergi Usul Kanunu Genel Tebliğinin C-5 bölümünde, şehirlerarası yolcu taşıma işiyle uğraşan otobüs işletmecilerinin kullanacakları belgelerin neler olduğu sayıldıktan sonra, bir otobüs firmasının veya firmalarının biletlerinin komisyoncular tarafından satılması halinde, yolcu taşıma biletleri ve yolcu listelerini otobüs komisyoncularının kendi vergi dairelerinin bulunduğu ildeki anlaşmalı matbaalara kendi adlarına bastıracakları ve bu şekilde bastırılacak biletlerin dışyüzü üzerinde, hangi firmanın biletinin olduğununun belirtileceği, ilgili firmanın adı, soyadı varsa ticaret ünvanı gibi bilgiler ile ambleminin yer alacağı açıklanmış, otobüs komisyoncularının bu şekilde bastıracakları yolcu taşıma biletlerini birbirini takip eden müteselsil seri ve sıra numarası dahilinde teselsül ettirecekleri, otobüs firmalarının ise hizmet bedeli olarak komisyoncu adına düzenleyecekleri faturalarda satılan bilet miktar ve tutarını ayrıca gösterecekleri açıklanmıştır.
Yukarıda anılan tebliğ hükmünden, yolcu taşımacılığına aracılık eden kişi ya da firmaların, yolculardan tahsil ettikleri katma değer vergisi dahil bilet bedellerini kendi kayıtlarına hasılat, otobüs sahiplerine ödedikleri tutarları da kayıtlarına gider olarak kaydedip yolculardan tahsil ettikleri katma değer vergisinden otobüs sahiplerine ödedikleri katma değer vergisini indirmeleri gerektiği sonucu ortaya çıkmaktadır.
Olayda, herne kadar yükümlünün bu tebliğ hükümlerine uygun olarak satmış olduğu bilet bedelleri toplamını hasılat olarak defterine kaydetmediği,dolayısıyla bu meblağ içinde yer alan katma değer vergisini beyan etmediği ihtilafsız ise de, sattığı bilet bedelleri nedeniyle otobüs sahiplerine yaptığı ödemeler karşılığında bu kişilerden fatura almadığı ve kayıtlarına gider olarak yansıtmadığı, dolayısıyla bu ödemeler nedeniyle herhangi bir katma değer vergisi indirimi de yapmadığı anlaşılmaktadır.
Bu durumda, yükümlü tarafından anılan tebliğ hükümlerine uygun olarak hareket edilmemiş ise de, olayda yükümlü yönünden bir vergi ziyaından sözetmeye olanak bulunmadığı sonucuna ulaşılmaktadır.
İnceleme elemanınca hem yolcu taşıma bileti hem de yolcu listelerinden hareketle karşıt inceleme yapılmak suretiyle sözkonusu hasılata ilişkin katma değer vergilerinin otobüs sahiplerince yatırılıp yatırılmadığı hususu araştırılmaksızın, otobüs sahibi olmayan ve taşımacılık ücreti ile doğrudan bir ilgisi bulunmayan yükümlünün sadece komisyoncu sıfatı ile adlarına bilet sattığı otobüs şirketi veya sahiplerinin mükellefi oldukları katma değer vergisinden sorumlu tutulmasında isabet bulunmamaktadır.
Açıklanan nedenlerle Vergi Dairesi temyiz isteminin reddine, yükümlü temyiz isteminin kabulü ile … Vergi Mahkemesinin … tarih ve … sayılı kararının bozulmasına 20.6.2000 tarihinde oyçokluğu ile karar verildi.
KARŞI OY : İnceleme elemanınca yapılmayan karşıt incelemenin mahkemece gerekli bilgi ve belgeler istenerek yapılması ve sonucuna göre bir karar verilmesi gerektiği görüşü ile çoğunluk kararına karşıyım.