9. Daire 1997/4873 E. , 1998/3722 K.
T.C.
D A N I Ş T A Y
DOKUZUNCU DAİRE
Esas No : 1997/4873
Karar No : 1998/3722
Temyiz İsteminde Bulunan : Efeler Vergi Dairesi Müdürlüğü-AYDIN
Karşı Taraf : …
İstemin Özeti : Yükümlü Odaya ait akaryakıt istasyonu ve sosyal tesislerin faaliyete geçirilmesi amacıyla … Şubesinden sağlanan teminat mektubu karşılığında banka tarafından Odaya ait taşınmaz üzerine konulan ipotek dolayısıyla ödenen …- lira tapu harcının (ipotek tescil harcının) ret ve iadesi istemiyle açılan davayı; 507 sayılı Esnaf ve Sanatkarlar Kanununun ek 11. maddesinde, dernek, birlik, federasyon ve konfederasyonun kuruluş amaçlarına uygun kullanılmak üzere iktisap ettikleri ve edecekleri gayrimenkuller ile gelirlerinin her türlü vergi, resim ve harçtan muaf olduğunun belirtildiği, olayda yükümlü Odaya ait akaryakıt tesislerinin faaliyete geçirilmesi amacıyla … A.Ş. tarafından verilecek olan madeni yağlar ve her türlü malzeme için istenilen teminat mektubunun … Şubesince ilgili firmaya verildiğinin, buna karşılık banka tarafından davacıya ait … Mahallesi … pafta, … adada kayıtlı taşınmaza ipotek konulduğunun, ipotek işlemi sırasında da uyuşmazlık konusu tapu harcı tahakkuk ettirildiğinin anlaşıldığı, kamu menfaatine yararlı derneklerin tescil ve şerh işlemlerinin 492 sayılı Harçlar Kanununun 59.maddesi uyarınca harçtan bağışık tutulduğu, aynı anlamda kamusal işlevi ve faaliyetleri bulunan ve 507 sayılı Kanunla kurulmuş olan, … Odasına bağlı hizmet veren … Odasının akaryakıt istasyonu kurmak amacıyla taşınmazını teminat mektubu karşılığı bankaya ipotek ettirmesinde yapılan işin hizmet amaçlı olduğunu düşünmek gerektiği, durum böyle olunca kamusal faaliyet gösteren bir kuruluşun taşınmazını yine hizmete dönük yarar sağlamak amacıyla ipotek ettirmesi halinde tescil harcından da muaf olacağı, 507 sayılı Kanunun ek 11. maddedeki muafiyet hükmünün iktisap edilen taşımazlarla sınırlı düşünülmemesi, ipotek ve sair tescil işlemlerinin de vergi, harç bağışıklığı kapsamında değerlendirilmesi gerekeceğinden sözkonusu Odaya ait taşınmaza ipotek şerhi konulması aşamasında tapu harcı alınmasında yasalara uyarlık görülmediği gerekçesiyle kabul ederek harcın red ve iadesine hükmeden … Vergi Mahkemesinin … tarih ve … sayılı kararının; 507 sayılı Kanundaki muafiyet hükmünün Odanın amaçlarını gerçekleştirmek için iktisap edilecek taşınmazlara tanınmış olduğu, oysa olayda mevcut taşınmaz üzerine kurulacak işletme için tesis edilecek ipotek dolayısıyla harç tahakkukunda yasaya aykırılık olmadığı ileri sürülerek bozulması istenilmektedir.
Savunmanın Özeti : Savunma verilmemiştir.
Savcı …’in Düşüncesi : 507 sayılı Esnaf ve Sanatkarlar Kanunu’nun ek 11 nci maddesinde; dernek, birlik, federasyon ve konfederasyonun kuruluş amaçlarına uygun kullanılmak üzere iktisap ettikleri ve edecekleri gayrimenkuller ile gelirlerinin her türlü vergi, resim ve harçtan muaf olduğu hükme bağlanmıştır.
Olayda, … Odasının akaryakıt bayiiliği ve sosyal tesisleri işletmek için yapılan ipotek işlemi nedeniyle harç tahakkuk ettirilmiştir.
Yukarıda sözü edilen madde ile tanınan harç muafiyeti, odanın amaçlarını gerçekleştirmek için iktisap edeceği gayrimenkuller için tanınmış bir ayrıcalık olduğundan ticari işletme için yapılacak ipotek işleminin harç bağışıklığından yararlanması mümkün bulunmadığından aksine verilen temyiz konusu kararda isabet görülmemiştir.
Açıklanan nedenle temyiz isteminin kabulü ile temyiz konusu kararın bozulması gerekeceği düşünülmüştür.
Tetkik Hakimi …’nın Düşüncesi : 507 sayılı Kanunun ek 11. maddesindeki muafiyet hükmü yükümlü Odanın kuruluş amaçlarına uygun kullanılmak üzere iktisap ettiği gayrimenkuller ile gelirler açısından tanınmış olup uyuşmazlık konusu olayda bu hükümden yararlanmak mümkün olmadığından vergi mahkemesince aksi yönde verilen kararda isabet bulunmamaktadır. Bu nedenle temyiz isteminin kabulü gerektiği düşünülmektedir.
TÜRK MİLLETİ ADINA
Hüküm veren Danıştay Dokuzuncu Dairesince işin gereği görüşüldü:
Uyuşmazlık, yükümlü Odaya ait akaryakıt istasyonu ve sosyal tesislerin faaliyete geçirilmesi amacıyla … Şubesindan sağlanan teminat mektubu karşılığında banka tarafından Odaya ait taşınmaz üzerine konulan ipotek dolayısıyla alınan ….- lira tapu harcının (ipotek tescil harcının) red ve iadesi istemiyle açılan davayı kabul eden vergi mahkemesi kararının bozulması istemine ilişkin bulunmaktadır.
492 sayılı Harçlar Kanununun “harçtan müstesna tutulan işlemler” başlıklı 59. maddesinin (b) bendinde kamu menfaatlerine yararlı dernekler ile Bakanlar Kurulunca vergi muafiyeti tanınan vakıfların iktisap edecekleri gayrimenkullerin ve sair ayni hakların tescilleri ve şerhi gerektiren işlemleriyle bu dernek ve vakıflara ait tesislerin ve bu tesislerin sonradan iktisap edecekleri gayrimenkullerin ve sair aynı hakların tescilleri ve şerhi gerektiren işlemleri ve bunların terkinlerinin harçtan istisna tutulduğu hükme bağlanmıştır.
Bu hükmün kamu menfaatlerine yararlı dernekler ve Bakanlar Kurulunca vergi muafiyeti tanınan vakıfların gayrimenkul iktisapları için harç muafiyeti getirmesi karşısında, maddede belirtilen özellikleri taşımayan yükümlü Odanın bu şekilde bir harç muafiyetinden yararlandırılması mümkün görülmemiştir.
Öte yandan 507 sayılı Esnaf ve Sanatkarlar Kanununa 3741 sayılı Kanunun 33. maddesiyle eklenen ek 11. maddesinde oda, birlik, federasyon ve konfederasyonun kuruluş amaçlarına uygun olarak kullanılmak üzere iktasap ettikleri ve edecekleri gayrimenkulleri ile gelirlerinin her türlü vergi, resim ve harçlardan muaf olduğu öngörülmüş olup aynı Kanunun 1. maddesinde de, esnaf ve küçük sanatkarlar derneğinin kuruluş amaçlarının, esnaf ve küçük sanat sahipleriyle bunların yanlarında çalışanların müşterek ihtiyaçlarını karşılamak, mesleki faaliyetlerini kolaylaştırmak, mesleğin genel menfaatlerine uygun olarak gelişmesini sağlamak, meslek mensuplarının birbirleriyle ve halk ile olan ilişkilerinde dürüstlüğü ve güveni hakim kullanmak üzere meslek disiplini ve ahlakını korumak olduğu belirtilmiştir.
507 sayılı Kanunun ek 11. maddesindeki muafiyet hükmünden yararlanabilmesi için yükümlü Odanın kuruluş amacına uygun olarak bir gayrimenkul iktisap etmesi ya da bir gelir elde etmesi gerekmekte olup olayda yükümlü Odanın sahip olduğu taşınmaz üzerine Banka tarafından ipotek koydurulması nedeniyle tapu harcı tahsil edildiği anlaşılmıştır. Bu durumda taşınmaz mal üzerine ipotek tesis edilmesi işlemi ek 11. madde kapsamında olmadığından bu ipotek tesisi dolayısıyla tahsil edilen tapu harcından da isabetsizlik bulunmaktadır.
Açıklanan nedenlerle temyiz isteminin kabulüne, … Vergi Mahkemesinin … tarih ve … sayılı kararının bozulmasına, dosyanın anılan Mahkemeye gönderilmesine 20.10.1998 tarihinde oybirliği ile karar verildi.