9. Daire 1997/4644 E. , 1998/4412 K.
T.C.
D A N I Ş T A Y
DOKUZUNCU DAİRE
Esas No : 1997/4644
Karar No: 1998/4412
Temyiz İsteminde Bulunan : Yamanlar Vergi Dairesi Müdürlüğü
Karşıyaka/İZMİR
Karşı Taraf : …
Vekili : …
İstemin Özeti : Yükümlü şirket adına salınan ticari işletme rehni tapu kayıt harcının terkini istemiyle açılan davayı; dosyanın incelenmesinden davacı şirket tarafından banka kredisi almak amacıyla mülkiyeti işletmeye ait makinalar için noterde 26.2.1996 tarihli ticari işletme rehni sözleşmesi yapıldığı, 1447 sayılı Yasanın 5. maddesi uyarınca sözleşmenin ticaret siciline tescili sırasında tescil harcının yatırıldığı ve yine aynı Yasanın 7. maddesine göre ticaret sicil memurluğu tarafından işletme rehnine konu makinaların işletme sahibine ait gayrimenkullerin bulunduğu, tapu kütüğündeki beyanlar hanesine kaydedilmesinin istenildiği ve … Tapu Sicil Müdürlüğünce bu kaydın konulması sırasında dava konusu harcın tahakkuk ettirildiğinin anlaşıldığı, 1447 sayılı Ticari İşletme Rehni Kanununun 5. 6. ve 7. maddelerine göre rehin hakkının tescil ile doğacağı, rehin sözleşmesinin yapıldığı tarihten itibaren on gün içinde ticaret siciline tescil edileceği ve tapu kütüğünün beyanlar hanesine derhal kaydedileceğinin açıklandığı, diğer taraftan, 492 sayılı Harçlar Kanununa ekli 4 sayılı tarifenin 11. pozisyonunda, ” teferruatın tapu siciline kaydında beyan olunan değeri üzerinden binde 2,4 oranında harç alınacağının belirtildiği, olayda teferruatın tapu siciline kaydının söz konusu olmadığı, kaydın zaten mevcut olduğu, 1447 sayılı Yasa gereğince konulması zorunlu olan ticari işletme rehninin varlığının bilgi olarak yazılmasının açıklama şerhi niteliğinde bulunduğu, bu şerhin üçüncü şahısları bilgilendirme amacıyla konulduğu, bilgi şerhi rehin verenin isteği ile değil, kendisi dışında yapılan yazışma ile konulduğundan dava konusu ticari işletme rehni tapu kayıt harcında isabet görülmediği gerekçesiyle kabul ederek tarhiyatı terkin eden … Vergi Mahkemesinin … tarih ve … sayılı kararının; Tapu Sicil Müdürlüğünün, makina ve techizatların kayıt işlemini yapabilmesi için teferruatın tapu siciline kaydında 4. sayılı tarifenin 11 nolu pozisyonuna göre binde 2.4 oranında harç tahsili suretiyle işletme rehni bulunduğunu göstermesi gerektiğinden tapuca tahakkuk ettirilen harçta isabetsizlik bulunmadığı leri sürülerek bozulması istenilmektedir.
Savunmanın Özeti : Yasal dayanaktan yoksun temyiz isteminin reddi gerekeceği savunulmuştur.
Savcı …’ün Düşüncesi : Temyiz dilekçesinde öne sürülen hususlar, 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Yasasının 49. maddesinin 1. fıkrasında belirtilen nedenlerden hiçbirisine uymayıp Vergi Mahkemesince verilen kararın dayandığı hukuki ve yasal nedenler karşısında, anılan kararın bozulmasını gerektirir nitelikte görülmemiştir.
Açıklanan nedenle temyiz isteminin reddi ile Vergi Mahkemesi kararının onanması gerektiği düşünülmektedir.
Tetkik Hakimi …’in Düşüncesi : 1447 sayılı Yasada yeralan işletmedeki menkullerle ilgili rehinin ticaret sicilinden sonra tapuya bildirileceği hükmü ile 492 sayılı Harçlar Kanununa bağlı 4 sayılı tarifede yer alan teferruatın tapu siciline kaydı sırasında 2.4 oranında harç alınacağına ilişkin hükümden rehin işleminin tapu siciline tescili rehin sözleşmesine taraf olanların sorumluluğu ve korunması açısından önemli olduğundan ve tapuya tescil harca tabi bulunduğundan yapılan tahakkuku terkin eden vergi mahkemesi kararının bozulması gerekeceği düşünülmektedir.
TÜRK MİLLETİ ADINA
Hüküm veren Danıştay Dokuzuncu Dairesince işin gereği görüşüldü:
İstem, yükümlü şirketin banka kredisi kullanmak amacıyla yaptığı ve işletmesinde kayıtlı bulunan makinaları konu alan işletme rehni sözleşmesinin, ticaret siciline tescilinden sonra, ticaret sicil memurluğu tarafından rehine konu makina ve techizatın yükümlü şirkete ait gayrimenkullerin kayıtlı bulunduğu tapu kütüğünün beyanlar hanesine kaydettirilmesi sırasında tahakkuk ettirilen rehin harcının terkini istemiyle açılan davayı kabul eden vergi mahkemesi kararının temyizen incelenmesine ilişkin bulunmaktadır.
1447 sayılı Ticari İşletme Rehin Kanununun 4.maddesinde; rehin sözleşmesinin, ticari işletmenin kayıtlı bulunduğu sicil çevresindeki bir noter tarafından tanzim edileceği, sözleşmede, rehne dair unsurların tam listesininde ayırdedilmelerini mümkün kılacak özellikleri ile birlikte yer alacağı, 5. maddesinin 1 ve 2. fıkralarının da; rehin hakkının ticari işletme sahibinin veya kredi müessesesinin veya alacaklının yazılı talebi üzerine ticari işletmenin kayıtlı bulunduğu Ticaret veya Esnaf ve Sanatkar Siciline tescil ile doğacağı, sözleşmenin yapıldığı tarihten itibaren 10 gün zarfında tescilin talep edileceği ve ilgili sicil memurluğunca bu işlemin yerine getirileceği, aynı Kanunun 7.maddesinde de, tescili müteakip Ticaret veya Esnaf ve Sanatkarlar Sicili memurunun derhal yapacağı bildiri üzerine, bu kanuna istinaden tesis edilen rehinin ticari işletmenin üzerinde faaliyet gösterdiği gayrimenkul işletme sahibine ait ise, bu gayrimenkulun tapu kütüğündeki beyanlar hanesine derhal kaydedileceği hükümleri yer almaktadır.
492 sayılı Harçlar Kanununa bağlı 4 sayılı tarifenin 11. pozisyonunda da; teferruatın tapu siciline kaydında beyan olunan değeri üzerinden binde 2.4 oranında harç alınacağı öngörülmektedir.
Yukarıda anılan madde hükümlerinin birlikte incelenmesinden, ticari işletme rehninin taraflara ve üçüncü şahıslara karşı hüküm ifade etmesi için, önce rehin sözleşmesinin noter tarafından tanzim edilmesi, sonra rehin hakkının ticaret siciline tescil ettirilmesi gerektiği, (ki menkul malı rehin alanın tasarruf hakkının bu tescil ile doğacağı) tescilden sonra ise sicil memurluğunun tesis edilen rehin hakkında tapu sicil muhafızlığı veya memurluğuna yazı ile bilgi vermesinin, rehnin tapu siciline kaydında da beyan olunan değeri üzerinden binde 2.4 oranında harç alınmasının zorunlu olduğu anlaşılmaktadır.
Medeni Kanunun 929/1. maddesine göre tapu siciline tescili gereken her hak tescil olmadıkça bir ayni hak olarak mevcut olamayacağından ve rehin hakkı da bir ayni hak olduğundan ancak tapu siciline kayıt ile hüküm ifade edecektir.
Bu nedenle rehin sözleşmesine taraf olanların sorumluluğu ve korunması açısından önemli olan teferruatın (işletmede kayıtlı makina ve techizat) rehni nedeniyle tapuda yapılan kayıt işlemi 492 sayılı Harçlar Kanununa bağlı olarak çıkarılan 4 sayılı tarife uyarınca harca tabi olunduğundan ve söz konusu kaydın önceden işletmeye ait gayrimenkullerle birlikte tapuda yapılan teferruat kaydı ile ilgisi bulunmadığından tarh edilen harçta isabetsizlik görülmeyip tarhiyatı terkin eden vergi mahkemesi kararının bozulması gerekmektedir.
Açıklanan nedenlerle temyiz isteminin kabulü ile … Vergi Mahkemesinin … tarih ve … sayılı kararının bozulmasına dosyanın anılan mahkemeye gönderilmesine, 19.11.1998 tarihinde oybirliği ile karar verildi.