9. Daire         1997/3722 E.  ,  1998/2442 K.
T.C.
D A N I Ş T A Y
DOKUZUNCU DAİRE
Esas No : 1997/3722
Karar No: 1998/2442

Temyiz İsteminde Bulunan :Yalova Belediye Başkanlığı-YALOVA
Vekili : …
Karşı Taraf : …
İstemin Özeti : Yükümlü şirkete ait fabrika bina ve arsalarına ilişkin 1995 yılı emlak vergisi borcunun ödenmediğinden bahisle düzenlenip tebliğ edilen ödeme emrinin iptali istemiyle açılan davayı; dosyanın incelenmesinden daha önce Yalova Belediyesinin sınırları içinde bulunan … mevkiinde mevcut fabrikaya ait bina ve arsalarla ilgili emlak vergisinin Yalova Belediyesine ödendiği, ancak Taşköprü Belediyesinin kurulması nedeniyle sözkonusu bina ve arsaların Yalova Belediyesinin sınırlarından çıkarılarak Bayındırlık ve İskan Bakanlığının … tarih ve … sayılı kararı ile yeni kurulan Taşköprü Belediyesinin sınırlarına alındığının, verginin yeni kurulan belediyeye ödendiğinin anlaşıldığı, Emlak Vergisi Kanununun 11. maddesi gereğince yetkili belediyenin Taşköprü Belediyesi olarak belirlendiği görüldüğünden, ödenen verginin bir kere de Yalova Belediyesine ödenmesi icabettiğinden hareketle düzenlenen ödeme emrinde 6183 sayılı Kanunun 55 ve 58. maddeleri hükümlerine uyarlık bulunmadığı gerekçesiyle kabul ederek ödeme emrini iptal eden … Vergi Mahkemesinin … tarih ve … sayılı kararının; Bayındırlık ve İskan Bakanlığının … tarih ve … sayılı kararının iptali istemiyle … İdare Mahkemesinde açılan davada mahkemece önce yürütmenin durdurulmasına sonra da iptaline karar verildiği, idare mahkemesince verilen karar vergi mahkemesine ibraz edilmesine rağmen mahkemece dikkate alınmadığı, bu durumda Kılıç, Kabaklı ve Denizçalı Köylerinin Yalova Belediyesi mücavir alan sınırları içinde olduğunun kabulü ile uyuşmazlık konusu verginin de kendilerine ödenmesi gerektiği ileri sürülerek bozulması istenilmektedir.
Savunmanın Özeti : Savunma verilmemiştir.
Savcı …’in Düşüncesi : Yükümlü şirkete ait fabrika bina ve arsaları Yalova Belediyesinin sınırları içinde iken Bayındırlık ve İskan Bakanlığı’nın 9.8.1994 gün ve 1094/14109 sayılı kararı ile bu belediyenin sınırlarından çıkarılarak yeni kurulan Taşköprü Belediyesi sınırlarına alındığı ve Taşköprü Belediyesinin çağrısı üzerine emlak ve çevre temizlik vergilerinin yeni kurulan bu belediyeye ödendiği ancak söz konusu vergilerin tahsili amacı ile bu defa Yalova Belediyesince ödeme emri düzenlendiği dosyanın incelenmesinden anlaşılmaktadır.
1319 sayılı Emlak Vergisi Kanunu’nun 11 nci maddesinde bina vergisinin ilgili belediye tarafından tarh ve tahakkuk ettirileceği hükme bağlanmış olduğundan ilgili belediyenin hangisi olduğunun tayin ve tespiti gerekir.
Kılıç, Kabaklı ve Denizçalı köylerinin Yalova Belediyesi mücavir alanı sınırlarından çıkarılarak Taşköprü Belediyesi mücavir alanı içerisine alınmasına ilişkin … günlü, … sayılı Bayındırlık ve İskan Bakanlığı işleminin iptali istemi ile açılan davada … İdare Mahkemesinin … gün ve E:…, K:… sayılı kararı ile işlemin iptaline karar verilmiş davalı idarece vaki temyiz istemi Danıştay 6 ncı Dairesince incelenerek 8.1.1998 gün, E:1997/695, K:1998/32 sayılı kararla temyiz isteminin reddi ile temyiz konusu mahkeme kararının onanmasına karar verilmiştir.
Bu durumda 1319 sayılı Emlak Vergisi Kanunu’nun 11 nci maddesinde sözü edilen “ilgili belediye” Yalova Belediyesi olduğundan sözkonusu vergilerin de bu belediyeye ödenmesi gerekmektedir.
Açıklanan nedenle temyiz isteminin kabulü ile temyiz konusu kararın bozulması gerekeceği düşünülmüştür.
Tetkik Hakimi …’nın Düşüncesi : Olayda davacı şirketin, 1995 yılına kadarki vergilerini Yalova Belediyesine ödediği, … tarih ve … sayılı Bayandırlık ve İskan Bakanlığı kararıyla davacı şirkete ait taşınmazların da bulunduğu Denizçalı, Kılıç ve Kabaklı Köylerinin yeni kurulan Taşköprü Belediyesi mücavir alan sınırları içine alınması üzerine, Taşköprü Belediye Başkanlığı 16.11.1994 ve 14.12.1994 tarihli yazılarıyla bundan sonraki vergi borçlarının kendilerine ödenmesi icabettiğini davacı şirkete bildirdiği, bu hususun İstanbul Defterdarlığının 17.12.1994 tarihli yazısı ile teyit edildiği ve davacı şirket tarafından da 1995 yılı vergilerinin 28.7.1995 tarihinde Taşköprü Belediyesine ödendiği, ancak Bayındırlık ve İskan Bakanlığının anılan kararının iptali istemiyle açılan davada … İdare Mahkemesince önce 25.10.1995 tarihinde yürütmenin durdurulmasına, sonra da 24.10.1996 tarihli karar ile işlemin iptaline karar verildiği, idare mahkemesince verilen karara dayanarak Yalova Belediyesince 1995 yılına ilişkin vergilerin kendilerine ödenmesi amacıyla ödeme emri düzenlendiği, bu ödeme emrine karşı açılan davanın vergi mahkemesince 14.11.1996 tarihinde kabul edilerek ödeme emrinin iptal edildiği anlaşılmıştır.
Belediyeler farklı hazinelere sahiptir, kanuni ödeme yerinden farklı belediyeye yapılan ödemenin, yükümlüyü alacaklı asıl belediyeye olan mükellefiyetinden kurtarması mümkün değildir. Ancak, dava konusu olayda, davacı şirketin Taşköprü Belediyesine yaptığı ödemenin vergi borcunun ifası anlamına gelip gelmediği idari işlemlerin niteliği ve iptal kararlarının sonuçları bakımından değerlendirilmelidir.
İdari kararlar, ilgililerin rıza ve muvafakatını gerektirmeden idarenin tek yanlı iradesiyle ilgililerin hukuki durumları üzerinde etki yapan icrai işlemlerdir ve idari yargıda hakkında yürütmenin durdurulması veya iptal kararı verilmediği sürece hukuka uygunluk karinesinden yararlanırlar. Davacı şirket uyuşmazlık konusu vergiyi Taşköprü Belediyesine ödediğinde, bu ödemenin dayanağı olan Bayındırlık ve İskan Bakanlığı işlemi hakkında verilmiş yürütmenin durdurulması veya iptal kararı bulunmamaktadır. Aksine hem Taşköprü Belediye Başkanlığının hem de İstanbul Defterdarlığının yazıları bulunmaktadır. Bu durumda davacının doğru belediyeye ödeme yaptığı kabul edilebilir. Ancak iptal kararları, geçmişe etkili kararlardır ve yapılan işlemi yapıldığı tarihten itibaren ortadan kaldırır. … İdare Mahkemesince verilen iptal kararıyla Bayındırlık ve İskan Bakanlığı kararı hiç alınmamış sayılacak, Taşköprü Belediyesinin hiçbir zaman uyuşmazlık konusu taşınmaza ilişkin vergileri toplama yetkisi olmadığı, Yalova Belediyesinin 1995 yılında da bu vergileri toplama yetkisine sahip olduğu kabul edilecektir.
Bununla birlikte, sözkonusu iptal kararını uygulama yükümlülüğü esas olarak idarededir. Bu nedenle Yalova Belediyesi, Bayındırlık ve İskan Bakanlığı kararının iptaline dayanarak Taşköprü Belediyesine ödenmiş olan 1995 yılı vergilerini bu belediyeden almak için gerekli yollara başvurmalıdır. … İdare Mahkemesinin iptal kararını uygulamakta asıl sorumlu olan idarenin bu yükümlülüğünü yerine getirmeyip, 1995 yılında ödenen vergilerin bir kere de kendi belediyesine ödenmesi için ödeme emri düzenlemesi ve mükellefi çifte ödemede bulunup Taşköprü Belediyesinden ödedikleri vergileri geri almaya mecbur bırakması idarenin hukuka bağlılığı kuralına aykırıdır.
Öte yandan, temel işlem (Bayındırlık ve İskan Bakanlığı kararı) sonuç işlem (vergilerin Taşköprü Belediyesine ödenmesi) ilişkisinde temel işlemin iptali, sonuç işlemin de kendiliğinden ortadan kalkması sonucunu doğurmaz. Temel işlemin iptaliyle hukuka aykırı hale gelen sonuç işlemin etkilerinin, iptal davası yoluna gitmeye gerek kalmadan, giderilmesi hukuka bağlı idarenin yükümlülüğüdür. İdarenin bu yükümlülüğünü yerine getirmeden davacı şirkete ödenmiş vergi için ödeme emri göndermesi hukuka aykırıdır.
Tüm bu hususlar dikkate alındığında vergi mahkemesi kararında bir isabetsizlik görülmediğinden temyiz isteminin reddi gerektiği düşünülmektedir.
TÜRK MİLLETİ ADINA
Hüküm veren Danıştay Dokuzuncu Dairesince işin gereği görüşüldü:
Uyuşmazlık, yükümlü şirkete ait fabrika bina ve arsalarına ilişkin 1995 yılı emlak vergisi borcunun ödenmediğinden bahisle düzenlenip tebliğ edilen ödeme emrinin iptali istemiyle açılan davayı kabul eden vergi mahkemesi kararının bozulması istemine ilişkin bulunmaktadır.
Dosyanın incelenmesinden, yükümlü şirkete ait fabrika bina ve arsalarının da bulunduğu ve Yalova Belediyesi mücavir alan sınırlarına dahil olan Denizçalı, Kılıç ve Kabaklı Köylerinin … tarih ve … sayılı Bayındırlık ve İskan Bakanlığı işlemi ile yeni kurulan Taşköprü Belediyesi mücavir alan sınırları içine alındığı, Taşköprü Belediye Başkanlığı 16.11.1994 ve 14.12.1994 tarihli yazılarıyla bundan sonraki vergi borçlarının kendilerine ödenmesini yükümlü şirkete bildirdiği, bunun üzerine yükümlü şirketin 1995 yılı emlak vergisini Taşköprü Belediyesine ödediği, Yalova Belediyesince Bayındırlık ve İskan Bakanlığı işleminin iptali istemiyle … İdare Mahkemesinde dava açıldığı ve taşınmazların kendi mücavir alanında olduğu ileri sürülerek uyuşmazlık konusu vergiler için ödeme emri düzenlendiği, vergi mahkemesince de Taşköprü Belediyesine ödenen verginin bir kere de Yalova Belediyesine ödenmesi icabettiğinden hareketle düzenlenen ödeme emrinde 6183 sayılı Kanunun 55 ve 58. maddeleri hükümlerine uyarlık bulunmadığı gerekçesiyle dava kabul edilerek ödeme emrinin iptaline karar verildiği anlaşılmıştır.
1319 sayılı Emlak Vergisi Kanununun 11. maddesinin 3239 sayılı Kanunla değişik 1. fıkrasında bina vergisinin ilgili belediye tarafından mükellefin beyanı üzerine yıllık olarak tarh ve tahakkuk ettirileceği hükme bağlanmıştır.
Bu hükme göre emlak vergisinin yetkili belediyeye ödenmesi gerekeceğinden hangi belediyenin ilgili belediye olduğunun tayini hususunun tespiti önem kazanmaktadır.
Belediye Başkanlığının temyiz dilekçesi eklerinden … tarih ve … sayılı Bayındırlık ve İskan Bakanlığı işleminin iptali istemiyle açılan davada … İdare Mahkemesince önce … tarihli karar ile yürütmenin durdurulmasına, ardından da … tarih ve E:…, K:… sayılı karar ile işlemin iptaline karar verildiği görülmekte olup bu kararın Danıştay 6. Dairesinin 8.1.1998 tarih ve E:1997/695, K:1998/32 sayılı kararı ile onandığı belirlenmiştir.
Bu durumda yükümlü şirkete ait olan taşınmazlar, İdare Mahkemesinin iptal hükmü uyarınca vergilerin tarh döneminde Yalova Belediyesinin mücavir alanı içinde bulunduğundan ve ayrı bir tüzelkişiliği olan Taşköprü Belediyesine yapılan ödemeler davalı belediyeye ödeme anlamına gelmeyeceğinden ödeme emrinin onanması gerekirken dava kabul edilerek terkin edilmesinde yasal isabet görülmemiştir.
Öte yandan, yükümlünün Taşköprü Belediyesine yanlışlıkla ödediği vergileri, 213 sayılı Vergi Usul Kanununun 124 ve müteakip maddelerinde yer alan “düzeltme ve şikayet” müessesesi yoluyla zamanaşımı süresi olan 5 yıl içinde geri olması olanağı da bulunmaktadır.
Açıklanan nedenlerle temyiz isteminin kabulü ile … Vergi Mahkemesinin … tarih ve … sayılı kararının bozulmasına, yeniden bir karar verilmek üzere dosyanın anılan mahkemeye gönderilmesine 10.6.1998 tarihinde oybirliği ile karar verildi.